‘Inisititiuti
Lēsoni 35: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92


“Lēsoni 35: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2017)

“Lēsoni 35,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Lēsoni 35

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89–92

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Hili e kamata fakataha ʻa e Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá ʻi he konga kimuʻa ʻo e 1833, naʻe fehuʻi e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki he ʻEikí fekauʻaki mo hono fakaʻaongaʻi ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí e tapaká lolotonga ʻenau ngaahi fakatahá. ʻI he ʻaho 27 ʻo Fēpueli , 1833, ʻi hono tali e fehuʻi ʻa Siosefá, naʻe ʻomi ai ʻe he ʻEikí e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89. ʻI he fakahā ko ʻení, ʻa ia ʻoku ʻiloa ko e Lea ʻo e Potó, naʻe fakatokanga ai e ʻEikí ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻutāmakí mo poupouʻi hono maʻu ʻo e meʻakai leleí, pea mo talaʻofa ha ngaahi tāpuaki ki he kakai talangofuá.

ʻI he ʻaho 8 ʻo Māʻasi , 1833, ne ʻomi ai ʻe he ʻEikí ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90. ʻOku ʻi he fakahā ko ʻení ha ngaahi fakahinohino ki he Kau Palesiteni ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻolungá mo e “hokohoko atu ʻo e founga ki hono fokotuʻu ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí” (ʻuluʻi vahe ʻo e TF 90).

Lolotonga e ngāue ʻa e Palōfitá ki hono liliu fakalaumālie ʻo e Fuakava Motuʻá, naʻá ne fehuʻi ki he ʻEikí pe ʻoku totonu nai ke ne fakakau ʻa e ʻApokelefá ko ha konga ʻo ʻene liliu e Tohi Tapú. ʻI he ʻaho 9 ʻo Māʻasi , 1833, naʻe tali ʻe he ʻEikí e fehuʻi ʻa Siosefa Sāmitá ʻo fakafou he fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fakahā 91 pea talaange kiate ia he ʻikai ʻaonga ke liliu e ʻApokelefá.

ʻI he ʻaho 15 ʻo Māʻasi , 1833, ne maʻu ai ʻe he Palōfitá e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 92, ʻo fakahinohinoʻi ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ke hoko ko ha mēmipa ʻo e Kautaha Uouangatahá, ʻa ia naʻe fokotuʻu ke tokangaʻi ʻa e ngaahi ngāue fakauelofea mo fakapisinisi ʻa e Siasí.

ʻAho 2 ʻo Fēpueli , 1833Ne ʻosi ai hono toe vakaiʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻene liliu ki he Fuakava Foʻoú.

Fēpueli 27, 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89.

ʻAho 8 ʻo Māʻasi , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90.

ʻAho 9 ʻo Māʻasi , 1833 Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91.

ʻAho 15 ʻo Māʻasi , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 92.

ʻAho 18 ʻo Māʻasi , 1833Naʻe fakanofo ai ʻa Sitenei Likitoni mo Feletiliki G. Uiliamisi ko ha ongo Palesiteni (tokoni) ʻi he Kau Palesitenisī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻolungá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:1–21

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí e Lea ʻo e Potó

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Lea ʻo e Potó.

  • Kuo ʻi ai nai ha taimi naʻá ke fakamatalaʻi ai ki ha taha ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke ke inu ʻolokaholo, tī, pe kofi pe fakaʻaongaʻi ai e tapaká? Ko e hā naʻá ke talaangé? Naʻe fēfē e tali ʻa e tokotaha ko iá?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e puipuituʻa ʻo e fakahā ʻi he Tokāteline o e Ngaahi Fuakava 89, fakamatalaʻi ange ʻi he talangofua ʻa e Palōfitá mo ha kaumātuʻa kehe ki he fekau ʻa e ʻEikí ke fokotuʻu ha Akoʻanga maʻá e Kau Palōfitá TF 88:127), ne nau fakataha ai ʻi ha loki ʻi ʻolunga he falekoloa ʻo Niueli K. Uitenií ʻi Ketilani, ʻOhaiō. (Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e lokí.)

ʻĪmisi
loki ki ʻolunga ʻo e falekoloa Uitenií.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e palakalafi ko ʻení:

“ʻI he pongipongi kotoa pē, hili e maʻu meʻatokoni pongipongí, naʻe fakataha e kau tangatá ʻi he akoʻangá ke maʻu ha fakahinohino meia Siosefa Sāmita. … Naʻe manatuʻi ʻe Pilikihami ʻIongi, ko e fuofua meʻa ne nau fai, hili ʻenau tangutu ki laló, ko hono ‘tutu ha foʻi paipa (tapaka) pea kamata ke nau talanoa fekauʻaki mo e ngaahi meʻa maʻongoʻonga ʻo e puleʻangá mo ifi pē’. Naʻe matolu e ʻahu ʻo e tapaká ʻo ʻikai faʻa mei lava ai e kau tangatá ʻo sio kia Siosefa. Ko ʻene ʻosi pē ʻenau paipá, te nau ‘mama tapaka leva ʻi ha tafaʻaki ʻe taha pe fakatoloua e ongo tafaʻakí he taimi ʻe niʻihi pea laku pē he falikí’ [Brigham Young, unpublished discourse, December 2, 1867]. ʻI he tuʻunga fakapoʻuli ko ʻení, naʻe feinga ʻa Siosefa Sāmita ke akoʻi e kau tangatá he founga te nau lava ai mo ʻenau kau papi uluí ʻo māʻoniʻoni, ‘taʻe ha mele’ pea taau mo e ʻao ʻo e ʻOtuá” (Jed Woodworth, “The Word of Wisdom,” ʻi he Revelations in Context, ed. Matthew McBride and James Goldberg [2016], 183, pe history.lds.org).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Pilikihami ʻIongi (1801–1877) fekauʻaki mo e founga naʻe fakaleleiʻi ai ʻe he Palōfitá e ngaahi tūkunga ko ʻení:

“Ko e taimi lahi ʻoku hū mai ai ʻa e Palōfitá ki he lokí ke fai ha fakahinohino ʻi he akó, naʻe tuʻu ai ʻi he lotolotonga ʻo e kohu ʻo e tapaká. Naʻe hanga ʻe he meʻá ni, fakataha mo e lāunga ʻa hono uaifí ʻi he pau ke ne fufulu ʻa e falikí [ʻi he fakateká], ʻo ʻai ʻa e Palōfitá ke ne fakakaukauʻi ʻa e meʻá ni, pea naʻá ne fehuʻi leva ki he ʻEikí fekauʻaki mo e tōʻonga ʻa e kaumātuʻá ʻi hono ngāue ʻaki ʻo e tapaká, pea ko e fakahā ko ia ʻoku ʻiloa ko e Lea ʻo e Potó ko hono ola ia ʻo e fehuʻi ko ʻeni naʻá ne faí” (Pilikihami ʻIongi, ʻi he (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita2007],302

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:1–3 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi e taumuʻa ʻa e ʻEikí ki hono ʻomi ʻa e fakahā ko ʻení.

  • Fakatatau ki he veesi 2–3 ko e hā naʻe ʻomi ai ʻa e fakahā ko ʻení?

Fakamahinoʻi ange ʻa e kupuʻi lea “kae ʻikai ʻi he fekau pe kouna fakamālohi” ʻi he veesi 2, pea fakamatalaʻi ange naʻe ʻikai ʻuluaki ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e Lea ʻo e Potó ki he Kāingalotú ko ha fekau. Ka ʻi he hili hono maʻu ʻe he Kāingalotú ha ngaahi taʻu lahi ke ako ai ke talangofua ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Lea ʻo e Potó, naʻe kamata ke akoʻi ʻe he kau palōfita ʻa e ʻEikí, ʻe hoko leva e Lea ʻo e Potó ko ha fekau (vakai ki he fakamatala he tohi lēsoní ki he TF 89:1–2).

Hiki e kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko ha Tefitoʻi Moʻoni mo hano Talaʻofa. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi e tefitoʻi moʻoni mo e talaʻofa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ke hoko ko ha konga ʻo e Lea ʻo e Potó ʻi he hoko atu ʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:4 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ha ʻuhinga ʻe taha naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ki hono fakahā mai e Lea ʻo e Potó.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e “ngaahi kovi mo e ngaahi filioʻi” ʻi he māmaní he ʻahó ni te tau lava ʻo fakaʻehiʻehi mei ai ʻi heʻetau talangofua ki he Lea ʻo e Potó?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:5–9, ʻo kumi e ngaahi meʻa fakatuʻutāmaki naʻe fakatokanga e ʻEikí ki he Kāingalotú ke ʻoua naʻa nau fakaʻaongaʻí.

  • Ko e hā e meʻa naʻe fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ke ʻoua naʻa nau fakaʻaongaʻí? (Kapau ʻe fie maʻu, fakamatalaʻi ange kuo akoʻi mai ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻoku ʻuhinga e foʻi lea “(inu vela) hot drinks” ki he tií mo e kofí [vakai, ngaahi akonaki ʻa Hailame Sāmita ʻoku ʻasi he “The Word of Wisdom,” Times and Seasons, June 1, 1842,” 800, josephsmithpapers.org].)

Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻikai ʻasi he fakahaá ʻa e ngaahi meʻa fakatuʻutāmaki kotoa pē ke tau fakaʻehiʻehi mei aí. Kuo fakatokanga mai ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki hono fakaʻaongaʻi ʻo “ha faʻahinga inu pē, faitoʻo konatapu, kemikale, pe ha faʻahinga ʻekitivitī fakatuʻutāmaki ʻoku fakaʻaongaʻi ke hoko ai ha ‘hēhēʻia’ pe ha faʻahinga ola te ne fakatupu ha maumau ki ho sinó pe ʻatamaí. ʻOku kau heni ʻa e maliuaná, faitoʻo konatapu taʻefakalao mo fakatuʻutāmakí, faitoʻo ʻoku lava ke maʻu mei he toketaá pe faitoʻo ʻoku lava ke fakatau pē mei he falekoloá kae ngāue hala ʻakí, mo e ngaahi kemikale ʻoku fakaʻaongaʻi ʻi ʻapí” (Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú [2011], 26).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:10–17, ʻo kumi e meʻatokoni ʻoku poupouʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau maʻú.

  • Ko e hā e meʻatokoni ʻoku poupouʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau maʻú?

  • Fakatatau ki he veesi 11, ko e hā ʻoku totonu ke tau ongoʻi ʻi heʻetau maʻu e ngaahi meʻatokoni ko ʻení?

Fakamanatu ki he kau akó naʻe folofola e ʻEikí ʻo fakamatalaʻi e Lea ʻo e Potó “ko ha tefitoʻi moʻoni mo hano talaʻofa” (TF 89:3). Hiki e sētesi taʻe kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau talangofua ki he Lea ʻo e Potó mo feinga ke tauhi e ngaahi fekaú, ʻe tāpuekina kitautolu ʻe he ʻEikí ʻaki  …

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89:18–21. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi heʻetau talangofua ki he Lea ʻo e Potó.

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻe he ʻEikí maʻanautolu ʻoku nau tauhi e Lea ʻo e Potó?

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻikai ʻuhinga e talaʻofa ʻo e moʻui lelei he veesi 18, ke hoko e Lea ʻo e Potó ko ha faitoʻo ki he ngaahi puke lalahí pe fakavaivai fakasinó. Ka, ʻoku tokoni ia ke maʻu ʻe he kakaí ʻa e moʻui lelei mo e mālohi ʻe lava ke aʻusia ʻe honau ngaahi sinó.

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe heʻetau moʻui ʻaki e Lea ʻo e Potó ke tau “maʻu ʻa e potó mo e ngaahi fuʻu koloa mahuʻinga ʻo e ʻiló” (verse 19)? (Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku fakaʻatā kitautolu ʻe he talangofua ki he Lea ʻo e Potó ke tau maʻu e takaua ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻokú ne tufotufa ʻa e potó mo e ʻiló ki he kau faivelengá.

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka (1924-2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“Kuó u toki ʻiloʻi … ko ha taumuʻa mahuʻinga ʻo e Lea ʻo e Potó ʻoku fekauʻaki ia mo e fakahaá. …

“Kapau ʻoku ʻikai lava ha taha ʻoku ‘moʻulalo’ [ki he ngaahi meʻa fakatuʻutāmakí] ʻo fakafanongo ki he lea mahinongofuá, ʻe lava fēfē ke nau tali ki he ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻoku ongo taha ki honau lotó?

“Neongo hono mahuʻinga ʻo e Lea ʻo e Potó ʻi heʻene hoko ko ha fono ʻo e moʻui leleí, mahalo ʻe mahuʻinga fakalaumālie lahi ange ia kiate koe ʻi he meʻa fakatuʻasinó” (Boyd K. Packer, “Prayers and Answers,” Ensign, Nov. 1979, 20).

  • ʻI he veesi 21, ko e hā e talanoa fakafolofola ʻoku ʻuhinga ki ai e kupuʻi lea “ʻe laka ʻa e ʻāngelo fakaʻauhá ʻiate kinautolu ʻo ʻikai tāmateʻi ʻa kinautolu, ʻo hangē ko e fānau ʻa ʻIsilelí”? (ʻOku ʻuhinga e kupuʻi lea ko ʻení ki he talanoa hono maʻu ʻe he fānau ʻo ʻIsilelí ha maluʻi fakalangi lolotonga e fuofua kātoanga Lakaatu ʻi ʻIsipité [vakai, ʻEkesōtosi 12:21–28].)

Fakamatalaʻi ange ʻe lava ke ʻuhinga e talaʻofa ʻo e maluʻi fakalangi ko ʻení ki he maluʻi fakalaumālié kae pehē ki he fakatuʻasinó foki.

  • Makatuʻunga he meʻa kuó ke ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89, te ke fakakakato fēfē e fakamatala ʻi he palakipoé ke ne faʻu ha foʻi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e talangofua ki he Lea ʻo e Potó? (Hili e tali ʻa e kau akó, fakakakato e sētesi ʻi he palakipoé ʻo hangē ko ʻení: Kapau te tau talangofua ki he Lea ʻo e Potó mo feinga ke tauhi e ngaahi fekaú, ʻe tāpuekina kitautolu ʻe he ʻEikí ʻaki ha moʻui lelei, poto, mālohi, mo e maluʻi.)

  • Ko e fē ha taimi kuó ke aʻusia ai pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení? (Mahalo te ke fie vahevahe foki ha aʻusia.)

Fakamatalaʻi ange ʻi he hili hono lau ʻe Siosefa Sāmita e fakahā ko ʻení ki he kaumātuʻa he Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá, ne nau laku ʻenau ngaahi paipa tapaká ki he afí, ʻoku fakahaaʻi ai ne ʻi ai ha Kāingalotu ʻe niʻihi ne nau loto fiemālie ke tauhi e Lea ʻo e Potó neongo ne ʻikai tuku mai ia ʻe he kau taki ʻo e Siasí ko ha fekau, kae ʻoua kuo ʻosi ha ngaahi taʻu lahi mei ai. Poupouʻi e kau akó ke nau tukupā he taimí ni ke talangofua ki he Lea ʻo e Potó kae lava ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui leleí, potó, mālohí, mo e maluʻi ʻa ia kuo talaʻofa mai ʻe he ʻEikí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:1–37

ʻOku fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻi honau ngaahi fatongiá mo e mafaí

Talaange ki he kau akó ʻi he hili pē ha uike ʻe taha mei hono maʻu ʻe he Palofitá e fakahā fekauʻaki mo e Lea ʻo e Potó, naʻá ne maʻu e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90. Ke tokoni ke mahino ange ki he kau akó e puipuituʻa ʻo e fakahā ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e ʻuluʻi vahé.

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:1–6. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. Kimuʻa pea lau e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki hifo e ʻuhinga ʻo e foʻi lea ngaahi fakahā (veesi 4–5)  .

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí he veesi 3 mo e 6? (Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “ngaahi kī ʻo e puleʻangá” [veesi 2] ki he mālohi mo e mafai ke puleʻi mo tataki ʻaki e puleʻanga ʻo e ʻOtuá he māmaní. ʻO ka fie maʻu, fakamatalaʻi ange ʻoku tau ako mei he veesi 6 ʻoku maʻu ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí e ngaahi kī ko ʻení.)

  • Fakatatau ki he veesi 4, ʻoku fehokotaki fēfē nai e ngaahi kī ʻo e puleʻangá mo e ngaahi fakahā naʻe foaki ʻe he ʻOtuá ki he Siasí? (ʻOku tau maʻu e ngaahi fakahaá mei he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá, ʻa ia ʻoku nau maʻu e ngaahi kī ʻo e puleʻangá.)

  • Makatuʻunga he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí he veesi 5, ko e hā ʻe hoko kiate kitautolu kapau te tau vaʻinga ʻaki e ngaahi fakahā ʻoku foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou ʻiate kinautolu ʻoku nau maʻu e ngaahi kī ʻo e puleʻangá? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni tatau mo ʻení: Kapau te tau vaʻinga ʻaki e ngaahi fakahā ʻoku foaki ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá, te tau humu pea tō he taimi ʻoku hoko mai ai e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí kiate kitautolú.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku toʻo maʻamaʻa ai ʻe he kakaí e ngaahi fakahā ʻoku foaki ange ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá?

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakapapauʻi ai ʻoku ʻikai ke tau toʻo maʻamaʻa e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:7–37 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí e Kau Palesitenisī ʻUluakí ke nau teuteu ha kau mēmipa he Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá ki hono akoʻi e ongoongoleleí he funga ʻo e māmaní kae pehē foki ke fokotuʻutuʻu lelei honau ngaahi fāmilí mo e ngaahi meʻa ʻa e Siasí. Naʻe faleʻi foki ʻe he ʻEikí ha niʻihi fakafoʻituitui ke nau ʻaʻeva angatonu mo ngaue ʻi he puleʻanga ʻo e ʻEikí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91:1–6

Ko e fakahinohino ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita ke ʻoua naʻá ne liliu e ʻApokelefá

Kapau ʻe lava ʻo maʻu, fakaʻaliʻali ki he kau akó ha makasini, nusipepa, pe ko ha telefoni toʻotoʻo, pea fehuʻi ange e founga ʻoku nau ʻilo ai ʻoku moʻoni e meʻa ʻoku nau laú pe fanongo aí.

ʻI hono ako ʻe he kau akó e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91, fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi ha tefitoʻi moʻoni te ne lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi e moʻoni ʻo e meʻa ʻoku nau lau mo fanongo ki aí.

Fakamatalaʻi ange ʻi he Māʻasi ʻo e 1833, naʻe ngāue ʻa Siosefa Sāmita ki hono liliu fakalaumālie e Fuakava Motuʻá. Naʻe kau ʻi he Tohi Tapu naʻá ne fakaʻaongaʻi he liliú ʻa e Fuakava Motuʻá mo e Fuakava Foʻoú kae pehē ki ha konga ʻo e ngaahi tohi ʻi he vahaʻa ʻo e ongo fuakavá, ʻoku ʻiloa ko e ʻApokelefá. ʻOku ʻi he ʻApokelefá ha “ngaahi tohi tapu ʻa e kau Siú ʻa ia ʻoku ʻikai kau ʻi he Tohi Tapu Faka-Hepeluú ka ʻoku tauhi ia ʻi he Tohi Tapu ʻa e ngaahi siasi faka-Kalisitiane ʻe niʻihi. ʻOku faʻa mahuʻinga ʻa e ngaahi tohi ko ʻení ʻi hono fakafetuʻutaki ʻo e Fuakava Motuʻá mo e Fuakava Foʻoú” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻApokelefa,” scriptures.lds.org). ʻI he ngāue ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki hono liliu e Tohi Tapú, naʻá ne fehuʻi ki he ʻEikí pe ʻoku totonu nai ke ne liliu e ʻApokelefá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakasio fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 91:1–6, ʻo kumi e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e ʻApokelefá.

  • Ko e hā e folofola ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e ʻApokelefá ʻi he veesi 1–3?

  • Fakatatau ki he veesi 4–6, ʻe founga fēfē hano ʻilo ʻe Siosefa Sāmita ʻa e meʻa naʻe moʻoni ʻi he ʻApokelefá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he faleʻi he veesi 4–6 ke tau ʻilo e moʻoni ʻo e meʻa ʻoku tau lau mo fanongo ki aí? (Hili e tali ʻa e kau akó hiki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke tau ʻiloʻi e moʻoni ʻo e meʻa oku tau lau mo fanongo ki aí.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi ne fakahā ange ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻoku moʻoni e meʻa ne nau lau pe fanongo aí. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 92:1–2

ʻOku ui ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ke kau ʻi he Kautaha Uouongatahá

Fakamatalaʻi ange ʻi he 1832, naʻe ui ha niʻihi ʻo e kau taki ʻo e Siasí ke nau hoko ko ha konga ʻo e Kautaha Uouongatahá, ʻa ia naʻe fokotuʻu ke ne tokangaʻi e ngaahi ngāue fakauelofea mo e pisinisi ʻo e Siasí. (Naʻe kehe e kautaha ko ʻení mei he Kautaha Uouongataha (United Order) naʻe fokotuʻu ʻe Palesiteni Pilikihami ʻIongi kimui ange ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi kolo ʻo ʻIutaá.) ʻI he fakahā ko ʻení, naʻe fakahinohino ai e kau mēmipa ʻo e Kautaha Uouongatahá ke nau tali ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ke hoko ko ha mēmipa.

Fakaʻosi ʻaki haʻo fehuʻi ki he kalasí pe ko e hā ha ngaahi moʻoni pe fakakaukau mei he lēsoni ko ʻení ne makehe kiate kinautolu, pea fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e fakamoʻoni kau ki he ngaahi moʻoni ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāue fakatatau mo e meʻa kuo nau akó.