‘Inisititiuti
Lēsoni 34: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:70–141


“Lēsoni 34: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:70–141,” okāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2017)

“Lēsoni 34,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Lēsoni 34

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:70–141

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–126 ʻi he ʻaho 27  mo e  28 ʻo Tīsema, 1832. Hili ha uike nai ʻe taha, ʻi he ʻaho 3 ʻo Sānuali 1833, naʻe tala-kae-tohi ai ʻe he Palōfitá e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:127–37, hili ia ha lotu ʻa e kau taulaʻeiki lahí ʻi ha konifelenisi ke nau ʻilo e finangalo ʻo e ʻEikí ki hono fokotuʻu ʻo Saioné. Naʻe lave e Palōfitá ki he fakahā ʻo ha “lou ʻōlive’ … naʻe pakiʻi mei he ʻAkau ʻo Palataisí” (ʻuluʻi vahe ʻo e TF 88,) mahalo koeʻuhí ko ha pōpoaki ia ʻo e melinó fakataha mo e taumuʻa ke fakaleleiʻi e ngaahi ongo fekeʻikeʻi naʻe maʻu ʻe ha niʻihi ʻo e Kāingalotu ʻi Mīsulí ki he kau taki ʻo e Siasí ʻi Ketilani, ʻOhaioó (vakai, TF 84:76). Naʻe tānaki atu mo ha ngaahi veesi kehe ʻe fā (TF 88:138–41) kimuʻa pea paaki e pulusinga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻi he 1835.

Ko ʻeni hono ua ʻo e ongo lēsoni ʻoku akoʻi ai e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88. ʻI he konga ʻo e fakahā ʻoku aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení, naʻe fakahinohinoʻi ai ʻe he ʻEikí e kaumātuʻa ʻo e Siasí ke nau feakoʻiʻaki mo teuteu ke hoko ko ha kau faifekau. Naʻá Ne fakahā foki e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí, ʻa e hokohoko totonu ʻe toetuʻu ai e kakai kotoa pē, mo ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi he tau fakaʻosi mo Sētane ʻi he ngataʻanga ʻo e Nofotuʻí. ʻIkai ngata aí, naʻe fekauʻi ʻe he ʻOtuá e Kāingalotú ke nau langa ha fale ʻo e ʻOtuá ʻi Ketilani pea fekau ki he kaumātuʻá ke nau fokotuʻu e “akoʻanga ʻo e kau palōfitá” (TF 88:127) fakatatau mo e fakahinohino ʻa Siosefa Sāmitá. Naʻe pau ke ako fakataha ʻa kinautolu ʻe kau he akoʻangá ʻi he tui pea nau fefakahaaʻiʻaki ʻa e ʻofá mo e anga fakakaungāmeʻá.

Sune 1832–Sānuali 1833Naʻe hokohoko atu ai e ngaahi taʻefemahinoʻaki ʻi he vā ʻo e kau taki ʻo e Siasí ʻi Mīsulí mo e kau taki ʻo e Siasí ʻi ʻOhaioó.

ʻAho 27–28 ʻo Tīsema, 1832Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–126.

ʻAho 3 ʻo Sānuali , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:127–37.

ʻAho 5 ʻo Sānuali, 1833Naʻe ui ʻa Feletiliki G. Uiliamisi ʻi ha fakahā ke ne fetongi ʻa Sesi Kōsē ko ha tokoni ʻi he Kau Palesitenisī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻolungá.

ʻAho 11 ʻo Sānuali , 1833Naʻe ʻave ai ʻe Siosefa Sāmita e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–126, pea mahalo mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:127–37, kia Uiliami W. Felipisi ʻi Mīsuli, pea fakamatalaʻi ia ko ha “lou ʻōlive” mo ha “pōpoaki ʻo e melinó” (ʻuluʻi vahe ʻo e TF 88).

ʻAho 23 ʻo Sānuali , 1833Naʻe kamata ai e Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá ʻi Ketilani, ʻOhaiō.

Sepitema 1835 Naʻe pulusi ai e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:138–41 ʻi he pulusinga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá he taʻu 1835.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:70–86

Ko e fekauʻi ʻe he ʻEikí e kaumātua ʻo e Siasi ke nau tatali mo teuteu ki heʻenau ngāue fakafaifekaú

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha meʻa ne nau fai kimuí ni mai naʻe fie maʻu ai ke nau mateuteu. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ne nau faí mo e founga ne nau teuteu aí.

  • Naʻe lelei fēfē hoʻo teuteú pe uesia fēfē ʻe he siʻi hoʻo teuteú hoʻo lavameʻá?

Fakamatalaʻi ange ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau teuteu ki he ngaahi meʻa mahuʻinga taʻengatá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako e toenga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88, ʻa ia ʻe tokoni ke fakamahino kiate kinautolu ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke nau teuteu ki aí pea mo e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ke nau teuteú.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe ʻomi ai ʻe he ʻEikí e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–126, lolotonga ha konifelenisi ʻa e kau taulaʻeiki lahí ʻi Ketilani, ʻOhaiō, ʻi he ʻaho 27–28 ʻo Tīsema 1832. Ne feinga ʻa kinautolu ne kau aí ke ilo e finangalo ʻo e ʻEikí kau kiate kinautolu mo hono langa ʻo Saioné.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:70. Kole ki he kalasí ke nau kumi e meʻa naʻe fekau ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá ke nau faí.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá ke nau faí?

Fakamatalaʻi ange ʻoku tatau e fekau ko ʻení mo e fekau naʻe fai ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau ʻAposetolo he kuonga muʻá. Naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻEne kau ʻAposetoló ke nau malanga ʻaki e ongoongoleleí ki he ngaahi puleʻanga kotoa, ka ʻoku fie maʻu ke nau nofo pē ʻi Selusalema kae ʻoua kuo fakakoloaʻi ʻaki kinautolu ʻa e mālohi mei ʻolungá (vakai, Luke 24:47–49). Fakamatalaʻi ange neongo naʻe fakangatangata ʻe he fekau ke nau tatali ʻi Ketilaní ʻa e ngāue fakafaifekaú ʻi ha kiʻi vahaʻataimi, ka naʻe fakapapauʻi ange ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá ʻe hoko atu ʻa e ngāué.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:72–73. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá.

  • Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku makehe kiate koe? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:74–76, ʻo kumi e meʻa naʻe fekau ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá ke nau fai lolotonga ʻenau tatali ʻi Ketilaní.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá ke nau fai lolotonga ʻenau tatali ʻi Ketilaní?

  • Fakatatau ki he veesi 75, ko e hā naʻe fekau ai kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau fai e ngaahi meʻa ko ʻení? (Koeʻuhí ke ne lava ʻo fakahoko ʻa e “talaʻofa lahi mo fakaʻosi” naʻá Ne talaʻofa ange

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga ʻo e “talaʻofa lahi mo fakaʻosí,” fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:67–68. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e talaʻofa naʻe fai ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú.

  • Ko e hā e talaʻofa ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí kapau ʻe tauhi ʻe he Kāingalotú ʻa e fekau ke nau tatali ʻi Ketilani ʻo teuteu, fakamāʻoniʻoniʻi, fakahaohaoʻi, mo fakamaʻa kinautolú? (Ko e talaʻofa te nau mamata ki he ʻEikí ʻi he taimi mo e founga pē ʻAʻaná. Naʻe fehokotaki e talaʻofa ko ʻení mo e fekau ke langa e Temipale Ketilaní, ko e ui ke fakahoko ha fakataha molumalú (vakai, veesi 70], pea mo e talaʻofa ʻa e ʻEikí kimuʻa ange te Ne fakakoloaʻi ʻaki e Kāingalotú ha mālohi mei he langí (vakai, TF 38:32; 95:8–9].)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:77–79. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi pe ko e hā mo ha ngaahi fekau kehe ne fai ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻa ko ʻení ke nau fai ke teuteu kinautolu ke fakakoloa ʻaki ha mālohi.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá he veesi 77 ke nau faí?

  • Fakatatau ki he veesi 78, ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ʻe hoko kapau te nau feakoʻaki fakamātoato e tokāteline ʻo e puleʻangá? Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “ʻe ʻiate kimoutolu ʻa ʻeku ʻofá” ki hono maʻu ha tokoni pe mālohi fakalangí.)

  • Fakatatau mo e talaʻofa ʻa e ʻEikí he veesi 78, ko e hā ʻe hoko kapau te tau feakoʻaki fakamātoato e tokāteline ʻo e puleʻangá? Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻi heʻetau feakoʻaki fakamātoato e tokāteline ʻo e puleʻangá, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke mahino lelei ange kiate kitautolu ʻEne tokāteliné.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuo tokoniʻi ai koe ʻi hono akoʻi e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé ke toe mahino lelei ange ai kiate koé?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:80, ʻo kumi e ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí e kaumātuʻá ke nau ako mo akoʻi e ngaahi meʻa ko ʻení. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke nau lipooti ʻa e meʻa ne nau maʻú.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku teuteuʻi ai kitautolu ʻe he feakoʻaki fakamātoato e tokāteline ʻo e puleʻangá ke tau tauhi ki he ʻOtuá?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:81–82 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe folofola e ʻEikí ki he kaumātuʻá, kuó Ne fekauʻi atu kinautolu ke nau “fakamoʻoni pea fakatokanga ki he kakaí” pea ʻoku fie maʻu ke fakatokanga e tokotaha kotoa pē kuó ne maʻu e fakatokangá ki he niʻihi kehé.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:83–86. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi mo e ngaahi faleʻi kehe ne fai ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá ke teuteu kinautolu ke nau malanga ʻaki e ongoongoleleí pea mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e faleʻi ko ʻení.

  • Ko e hā e faleʻi ne fai ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai iá?

  • Fakatatau ki he veesi 84–85, ko e hā ʻe tokoniʻi ʻe he fakamoʻoni ʻa e Kāingalotú ke teuteu e māmaní ki aí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:87–116

Ko e fakahā ʻe he ʻOtuá e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí

Fakaafeʻi ha kau ako toko siʻi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:87-91. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe folofola e ʻEikí ʻe muiaki mai he ngaahi fakamoʻoni ʻa e Kāingalotú.

  • Ko e faʻahinga fakamoʻoni fēfē ʻe muiaki mai he ngaahi fakamoʻoni ʻa e Kāingalotú, kimuʻa pea Hāʻele ʻAnga Ua Mai e ʻEikí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:92, ʻo kumi pe ko e hā ʻe lea ʻaki ʻe he kau ʻāngeló. Kole ange ke nau lipooti e meʻa naʻa nau maʻú.

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:93–116, ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Maí, ʻe haʻi ʻa e fuʻu siasi lahi mo fakalielia naʻá ne fakatangaʻi e Kāingalotú. ʻE toʻo hake e Kāingalotu ʻoku kei moʻui he māmaní pe ʻosi maté ke fetaulaki mo e Fakamoʻuí pea hāʻele hifo mo Ia. ʻE toetuʻu fakahokohoko ʻa e kakai maté, fakatatau mo ʻenau anga māʻoniʻoní. Hili ʻenau toetuʻú, ʻe maʻu ʻe he kau māʻoniʻoní e nāunau ʻo e ʻEikí mo honau tofiʻá. ʻE haʻi ʻa Sētane lolotonga e Nofotuʻí ka ʻe toe tukuange mai ʻi ha vahaʻa taimi. ʻE ikunaʻi ʻe Maikeli (ʻĀtama) mo ʻene kau taú ʻa Sētane mo ʻene kau taú, pea he ʻikai toe maʻu ʻe Sētane ha mālohi ki he Kāingalotú.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:117–41

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke nau langa hake e tui ʻa e niʻihi kehé, fekumi ki he potó ʻi he tui, fokotuʻu ha fale ʻo e ʻOtuá, pea fokotuʻu ha akoʻanga

Fakamatalaʻi ange, hili e folofola ʻa e ʻEikí ʻo fakamatalaʻi e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí, naʻá Ne folofola ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fie maʻu ke nau fai ke teuteuʻi ai kinautolu mo e niʻihi kehé ki he ngaahi meʻa ko iá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:117–18. Kole ki he kalasí ke nau kumi e meʻa ne folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke nau fai ke mateuteu ai ki he ngaahi meʻa ko ʻení.

  • Ko e hā naʻe folofola ange ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke nau fai ʻi he veesi 117?

Fakamahinoʻi ange ʻa e kupuʻi lea “pea koeʻuhi ʻoku ʻikai ke maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻa e tuí,” ʻi he veesi 118.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke nau fai ke fakatupulaki ai ʻenau tuí mo e tui ʻa e niʻihi kehé ʻi he veesi 118?

  • Ko e hā e ngaahi tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi 118 fekauʻaki mo e founga ke langa hake ai ʻetau tuí? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI heʻetau feakoʻaki fakamātoató, te tau lava ai ʻo fakatupulaki ʻetau tuí mo tokoni ke fakamālohia e tui ʻa e niʻihi kehé. ʻOku fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fekumi ki he potó ʻi he tui.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻo e fekumi ki he potó “ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (veesi  118)?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga ke ako ʻi he tuí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

“ʻOku fie maʻu ki he ako ʻi he tuí ha ivi fakalaumālie, fakaʻatamai, pea mo fakaesino ka ʻoku ʻikai ke tali mokomoko pē. …

“… He ʻikai lava ʻa e ako ia ʻi he tuí ke hiki mei ha faiako ki ha taha ako ʻi he fakamatala, fakaʻaliʻali, pe ngāue ʻahiʻahi ʻoku fakahokó; ka, kuo pau ke fakaʻaongaʻi ʻe he taha akó ʻa e tuí mo ngāue ka ne lava ʻo maʻu ʻa e ʻiló maʻana” (David A. Bednar, “Seek Learning by Faith,”Ensign, Sept. 2007, 64).

  • Fakatatau kia ʻEletā Petinā, ʻoku founga fēfē ʻetau ako ʻi he tuí?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga mei he folofolá, ʻo ha kakai kuo nau fakatupulaki ʻenau tuí pea ngāue ke maʻu ʻa e potó?

  • Ko e fē nai ha taimi kuo tupulaki ai hoʻo tuí ko ha ola ʻo hoʻo ngāue ke maʻu ʻa e potó?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke lelei ange ai ʻenau ngāueʻi ʻa e meʻa ne nau akó. Poupouʻi kinautolu ke nau muimui ki ha faʻahinga ueʻi fakalaumālie pē ʻoku nau maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119–20. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ke nau fai ke teuteu ai ki he Hāʻele ʻAnga Uá mo fakatupulaki ai ʻenau tuí.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau faí? (Hili e tali ʻa e kau akó, fakamatalaʻi ange naʻe mahino ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá e veesi 119 ko ha fekau ke langa ha fale maʻá e ʻOtuá, ʻa ia ʻe lava ke fakahoko ai ʻe he Kāingalotú ʻenau fakataha molumalú mo fakahinohinoʻi ai kinautolu mei he langí. ʻI hono tali e veesi ko ʻení, naʻe langa ai ʻe he Kāingalotú ʻa e Temipale Ketilaní.)

  • Fakatatau ki he veesi 120, ko e hā e ngaahi ʻuhinga ʻa e ʻEikí ke langa ʻe he Kaingalotú e fale ʻo e ʻOtuá?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:121–26 mo hanau hoa pea kumi e faleʻi naʻe fai ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke teuteuʻi kinautolu ke fakahinohinoʻi ʻi he temipalé.

  • ʻE teuteu fēfē nai e kau mēmipá ʻi heʻenau muimui he faleʻi ko ʻení ke fakahinohinoʻi ai kinautolu ʻi he temipalé?

  • ʻE teuteuʻi fēfē nai koe ʻi hoʻo muimui he faleʻi ko ʻení, ke fakahinohinoʻi ai koe ʻi ho ngaahi fakataha faka-Siasí pea ʻi he temipalé?

Fakamatalaʻi ange ʻi he ʻaho 3 ʻo Sānuali , 1833, ko ha uike ia ʻe taha hili e konifelenisi ʻa e kau taulaʻeiki lahí, naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha fakahinohino lahi ange fekauʻaki mo e founga ʻe hoko ai e fale ʻo e ʻOtuá ko ha fale ʻo e ako. Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:127–41 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke ne fokotuʻu ha Akoʻanga maʻá e Kau Palōfitá, maʻanautolu ʻoku ui ki he ngāué. Naʻe fakataumuʻa e akoʻanga ko ʻení ke teuteuʻi ai kinautolu ki he ngāue fakafaifekaú mo e ngāue ʻa e Siasí he kahaʻú. Naʻe fakahinohinoʻi ʻa kinautolu he akoʻangá ke nau akoʻi mo ako e tokāteline ʻo e puleʻangá pea fekumi ki he potó mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni lelei taha ʻe ala maʻú. Naʻe fokotuʻu ʻe he ʻEikí e founga ke fakalele ʻaki e Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá, kau ai e founga fefakafeʻiloakí mo e ouau fufulu ʻo e vaʻé. Naʻe fakataha e ʻuluaki Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá ʻi he falekoloa ʻo Niueli K. Uitenií.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne vahevahe ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni mei he lēsoni ʻo e ʻaho ní naʻe mahuʻinga kiate kinautolu pea ko e hā hono ʻuhingá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ngāueʻi e ngaahi ongo ne nau maʻú.