‘Inisititiuti
Lēsoni 31: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84


“Lēsoni 31: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2017)

“Lēsoni 31,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Lēsoni 31

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84

Talateú mo e Fakahokohoko e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Naʻe foki ʻa e kau faifekaú ki Ketilani, ʻOhaiō, ʻi Sepitema 1832, mei hono malanga ʻaki e ongoongoleleí ʻi he fakahahake ʻo e ʻIunaiteti Siteití mo lipooti ʻenau lavameʻá kia Siosefa Sāmita. Lolotonga ʻenau fakatahatahá, naʻe fehuʻi e Palōfitá ki he ʻEikí pea maʻu e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84. Naʻe fakamatala ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa e founga ʻoku teuteu ai ʻe he lakanga fakataulaʻeikí e Kāingalotú ke hū atu ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻo maʻu ʻa ia kotoa ʻokú Ne maʻú. Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa hono mahuʻinga ʻo e fanongo ki Heʻene ngaahi leá mo valokiʻi e Kāingalotu ʻi he Vahefonua Siakisoni, Mīsulí, ʻi hono toʻo maʻamaʻa e Tohi ʻa Molomoná mo ʻEne ngaahi fekaú. Naʻá Ne fekauʻi foki e Kāingalotú ke nau malanga ʻaki e ongoongoleleí ki he māmaní mo ʻoatu ha fakahinohino ki hono fai iá.

Konga kimui ʻo Sune 1832Naʻe foki ʻa Siosefa Sāmita ki Ketilani, ʻOhaiō, mei Tauʻatāina, Mīsuli.

12 Sepitema, 1832Naʻe hiki ʻa Siosefa mo ʻEma Sāmita mei Hailame ki Ketilani,ʻOhaiō ke nofo ʻi he falekoloa Niueli K. Uitenií.

22–23 Sepitema, 1832Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84.

Konga kimuʻa ʻo ʻOkatopa 1832Naʻe fononga ʻa Siosefa Sāmita mo Niueli  K. Uitenī ki Positoni, Masasūseti; ʻAlapeini, Niu ʻIoke; mo Niu ʻIoke Siti ke malanga ʻaki e ongoongoleleí mo fai ha fakatau maʻá e falekoloa Ketilaní.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:1–32

Ko e fakahā ʻe he ʻEikí ʻe langa ha temipale ʻi he kolo ko Selusalema Foʻoú mo fakamatalaʻi e ngaahi taumuʻa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí

Fakaafeʻi e kau akó ke nau sioloto atu ʻoku ʻi ai hanau kaungāmeʻa ʻoku tui ʻe lava ʻa e kakaí ʻo fakalaumālie mo ofi ki he ʻOtuá taʻekau ai e tui fakalotú pe ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau fakakaukau ki he founga te nau tali ki honau kaungāmeʻá:

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ke tau hoko mo tauhi ko ha kau mēmipa faivelenga ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ke tau maʻu ʻa e ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava fekauʻaki mo iá ke ofi ange ai ki he ʻOtuá?

Fakaafeʻi e kau akó ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84, ke kumi e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tokoni ke mahino kiate kinautolu e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ke tau hoko ko ha kau mēmipa mālohi ʻo e Siasí mo e fie maʻu ke tau kau ʻi he ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí.

Fakamatalaʻi ange naʻe hiki ʻa Siosefa Sāmita mei Hailame ki Ketilani,ʻOhaiō ʻi he ʻaho 12  ʻo Sepitema, 1832. Lolotonga e māhina tatau, naʻe foki mai ha kaumātuʻa tokolahi mei he malanga ʻi he fakahahake ʻo e ʻIunaiteti Siteití mo ʻaʻahi kia Siosefa Sāmita ke lipooti ʻenau ngāue fakafaifekaú. ʻI Sepitema 22–23, lolotonga e ʻi ai ʻa Siosefa Sāmita mo ha tokolahi ʻo e kaumātuʻa ko ʻení, naʻá ne fehuʻi ki he ʻEikí pea maʻu e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:1–2. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ʻuhinga naʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí e Siasí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

  • Ko e hā naʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí e Siasí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí?

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “fakafoki ʻo hono kakaí” ʻi he veeesi 2 ki hono tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí mo ʻenau foki ki heʻenau ngaahi fuakavá mo e ngaahi talaʻofa kuo fai ʻe he ʻEikí mo ʻIsileli ʻi he kuonga muʻá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:3–6. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe finangalo e ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotu ne tānaki maí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa naʻa nau maʻú.

  • Ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ke fai ʻo ka langa ʻe he Kāingalotú e temipalé?

Fakamahinoʻi ange e kupuʻi lea ko e “ngaahi foha ʻo Mōsesé” ʻi he veesi 6, mo fakamatala ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea ko ʻení kiate kinautolu ʻoku nau maʻu e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fakamatala koʻení:

“Ko e [kupuʻi lea] ko ʻení ko e kamataʻanga ia ʻo ha sētesi ʻoku hoko atu ʻi he [veesi] 31. Ko e ngaahi veesi kehé ko ha tānaki atu pē, ʻo kau ai e hako ʻa ia ʻoku haʻu ai e Lakanga Fakataulaʻeikí kia Mōsese mo ʻĒloné, mo e founga naʻe fakafoki mai ai ʻi hotau kuongá” (Hyrum M. Smith and Janne M. Sjodahl, Doctrine and Covenants Commentary [1972], 498).

Ke tokoni ki he kau akó ke nau vakai ki he anga e tuʻu ʻa e sētesí ʻi hono toʻo e fakamatala tānaki atu ʻoku ʻi he veesi 6–31, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e konga ʻuluaki ʻo e sētesí ʻi he veesi 6 (“Pea ko e ngaahi foha ʻo Mōsesé”) pea mo e toenga ʻo e sētesí ʻi he veesi 31 (ʻo kamata mei he ngaahi foʻi lea ko e “mo e ngaahi foha ʻo ʻĒloné ha foaki”). Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “ngaahi foha ʻo ʻĒloné” kiate kinautolu ʻoku nau maʻu e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e sētesí kakato mei he veesi 6 mo e 31. Fakamatalaʻi ange ʻoku tokoni ʻa e sētesi ko ʻení ke mahino kiate kitautolu ko e fakafoki mai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa ē naʻe aleaʻi ʻi he ngaahi veesi tānakí, naʻe fie maʻu ia ki hono fakahoko ʻo e ngaahi ouau fakatemipalé.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:6–16 ʻaki hono fakamatalaʻi ange ʻoku kau ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻa e hokohoko ʻo e mafai lakanga fakataulaʻeiki ʻo Mōsesé ʻo aʻu fakahangatonu kia ʻĀtama.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:17–22. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Ko e hā naʻe fakahā ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he veesi 17?

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e “lakanga fakataulaʻeiki lahi ange ko ʻení,” pe ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ʻokú ne maʻu “ʻa e kī ʻo e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá, ʻio ʻa e kī ʻo e ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá” (veesi 19)? (Kapau ʻe fie maʻu, fakamatalaʻi ko e “meʻa liló” ko ha “ngaahi moʻoni fakalaumālie ʻoku ʻiloʻi pē ʻo fakafou ʻi he fakahā” [Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Ngaahi Meʻa Lilo ʻa e ʻOtuá,” scriptures.lds.org].)

Hili e tali ʻa e kau akó, fakamatalaʻi naʻe akoʻi ʻe Siosefa Sāmitá ko e lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí “ko e halanga ia ʻoku fakahā mai ai ʻa e ʻiló, tokāteliné, palani ʻo e fakamoʻuí, pea mo e meʻa mahuʻinga kotoa pē mei he langí” (Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita, [2007], 124).

  • Ko e hā ha tokāteline te tau lava ʻo ʻiloʻi mei he veesi 20 fekauʻaki mo e ngaahi ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? (Tokoniʻi e kau akó ke nau ʻiloʻi e tokāteline ko ʻení: ʻOku fakahā mai ‘a e mālohi ‘o e anga faka-ʻOtuá ‘i he ngaahi ouau ‘o e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.)

Fakamatalaʻi ko e malohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻa e mālohi ʻo e māʻoniʻoní, ʻa ia ʻe lava ai ke tau ʻilo ʻa e ʻOtuá pea hoko ʻo hangē ko Iá (vakai, Bruce R. McConkie, The Promised Messiah [1978], 589).

  • Fakatatau ki he veesi 21–22, ko e hā ʻe hoko ʻi he taimi ʻoku ʻikai ʻi ai ha mafai Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ʻi he ngaahi ouaú?

  • Ko e hā ha ngaahi ouau ʻoku fakahoko ʻaki ʻa e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí?

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni mo ʻEletā Tēvita  A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi kinaua. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fekumi ki he meʻa ʻokú na akoʻi fekauʻaki mo e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá.

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

“Ko ʻetau tukupā ke fai ha fuakava mo Iá, ʻe fakaʻatā ai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻo tuku mai ʻa Hono ivi tākiekina faka-langí, ‘ʻa e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá’ (TF 84:20), ke tafe mai ki heʻetau moʻuí. ʻE lava ke Ne fai ia he ko e taimi ʻoku tau kau atu ai ki he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau tauʻatāina mo e fili ke maʻu iá. …

“ʻI he kotoa ʻo e ngaahi ouaú, tautautefito ki he ngaahi ouau fakatemipalé, ʻoku fakakoloaʻi kitautolu ʻaki ha mālohi mei he langí. Ko e ‘mālohi ʻo e anga faka-ʻOtua’ ko ʻení ʻoku hoko mai ia ʻi he fōtunga mo e ivi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní” (D. Todd Christofferson, “Ko e Mālohi ʻo e Ngaahi Fuakavá” Ensign pe Liahona, Mē 2009, 22).

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

“ʻOku fie maʻu ʻa e ngaahi fuakava ko ia ʻoku fakahoko ʻi he mafai totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku lava ke maʻu ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. He ʻoku fakahaaʻi ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ki he tangata mo e fefine ʻi he kakanó, ʻo kau ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí (vakai, TF 84:20–21)” (David A. Bednar, “Ke Nau Lava ʻo Fua Faingofua ʻEnau Ngaahi Kavengá,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 88).

  • Fakatatau kia ʻEletā Kulisitofasoní, ko e hā ʻa e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá?

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke maʻu e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?

  • Fakatatau kia ʻEletā Petinā, ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku haʻu ki heʻetau moʻuí ʻi heʻetau maʻu e ngaahi ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo tauhi ʻetau ngaahi fuakavá?

Kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga ʻoku fakahaaʻi ai e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí ʻi heʻenau feinga ke maʻu e ngaahi ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo tauhi ʻenau ngaahi fuakavá. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e aʻusiá mo e kalasí. (Fakamanatu ki he kau akó ke ʻoua te nau vahevahe ha meʻa ʻoku fuʻu fakataautaha pe toputapu.) Fakakaukau ke vahevahe foki hoʻo fakamoʻoní.

Poupouʻi e kau akó ke nau feinga ke maʻu e ngaahi ouau kotoa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke nau lava ʻo tauhi faivelenga ʻenau ngaahi fuakavá koeʻuhi ke fakahaaʻi ʻa e malohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:23–24, ʻo kumi ki he founga kuo fakahaaʻi mai ai ʻe he ʻEikí ʻa e mahuʻinga ʻo hono maʻu ʻo e ngaahi ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

  • Ko e hā naʻe fai ʻe he fānau ʻa ʻIsilelí ke mole ai ʻenau maʻu e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí?

Fakamatalaʻi fakanounou e veesi 25–32 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe ʻave ʻa e ngaahi kī ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo hono ngaahi ouaú mei he kakaí, koeʻuhí he naʻe fakafefeka ʻe he fānau ʻa ʻIsilelí honau ngaahi lotó. Ka neongo ia, naʻe tuku ʻe he ʻEikí ke nau tauhi e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Naʻe fakamatalaʻi foki ʻe he ʻEikí ko e ngaahi foha ʻo Mōsesé mo e ngaahi foha ʻo ʻĒloné, pe ko kinautolu ʻoku nau maʻu e lakanga fakataulaʻeikí, te nau ngāue ʻi he temipale ʻe langa ʻi Saioné (vakai, TF 84:31–32).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44

Ko e fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí

Fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44, fekauʻaki mo e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Hiki e ongo foʻi lea Ngaahi Fuakava mo e Ngaahi Talaʻofa ʻi he palakipoé. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44. Kole ki ha vaeua ʻo e kalasí ke nau fekumi ki he ngaahi fuakava ʻoku fakahoko ʻe ha taha ko ha konga ʻo e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Kole ki he vaeua ʻe tahá ke nau kumi ki he ngaahi talaʻofa ʻoku fakahoko ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau faivelenga ki he fakapapau mo e fuakava ko ʻení. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke tohi e meʻa naʻa nau maʻú ʻi he palakipoé ʻi lalo ʻi he tafaʻaki totonú.

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e ngaahi fuakavá mo e talaʻofá ko ha tefitoʻi moʻoni? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau ʻe hanga ʻe kinautolu ʻoku maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻo fua totonu honau ngaahi fatongiá, muimui ki he ʻEikí mo ʻEne kau tamaioʻeikí, pea tokanga ki he ngaahi lea ʻo e moʻui taʻengatá, ʻe fakamāʻoniʻoniʻi leva kinautolu ʻe he ʻOtuá mo foaki ange ʻa ia kotoa pē ʻokú Ne maʻú. Tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga ke maʻu e lakanga fakataulaʻeikí, fakaʻaliʻali e fakamatalá ni naʻe fai ʻe ʻEletā Paula B. Paipa ʻo e Kau Fitungofulú, mo fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
ʻEletā Paul B. Pieper

“ʻOku maʻu fakataha e ngaahi tāpuaki kakato ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e husepāniti mo e uaifi pe ko e ʻikai ʻaupito.

“ʻOku mālie hono ngāue ʻaki ʻe he ʻEikí ʻi he fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa e ongo veape ko e ngāueʻi mo e maʻu. ʻOku ʻikai ke Ne ngāue ʻaki ʻa e veape ko e fakanofo. ʻOku ngāueʻi mo maʻu ʻi he temipalé ʻe he kakai tangata mo fafiné—fakataha—ʻa e ngaahi tāpuaki mo e mālohi ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí fakatouʻosi” (“Ko e Ngaahi Moʻoniʻi Meʻa Kuo Fakahā Mai Fekauʻaki mo e Moʻui Fakamatelié,” Liahona, Sānuali 2016, 47).

Toe vakai ki he tefitoʻi moʻoni ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā hono ʻuhinga ke fakahoko totonu ʻa e uiuiʻi ʻokú ke maʻu ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke maʻu e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí? Ko e hā ʻoku ʻikai ai ke tau lava ʻo maʻu e ʻEikí taʻemaʻu ʻEne kau tamaioʻeikí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:45–59

Ko e fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻi he fakapoʻulí ai ʻa e māmaní mo naʻinaʻi ki he Kāingalotú ke fakatomala

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:45–48, ʻo kumi ki he meʻa ʻe hoko kiate kinautolu ʻoku nau tokanga faivelenga ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

  • Ko e hā ʻe hoko kiate kinautolu ʻoku nau tokanga faivelenga ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:49–53. Kole ki he kalasí ke nau kumi e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo kinautolu he ʻikai tokanga ki Hono leʻó.

  • Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu he ʻikai tokanga ki Hono leʻó?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:54–59, ʻo kumi pe naʻe fēfē ʻa e tokanga ʻa e Kāingalotu ʻi Saioné ki he folofola ʻa e ʻOtuá.

  • Fakatatau ki he veesi 57, ko e hā naʻe toʻo maʻamaʻa ʻe he Kāingalotú?

Fakamatalaʻi ange ʻe lava ke ʻuhinga e “ngaahi fekau ʻi muʻa” ʻi he veesi 57 ki he ngaahi fakahā kimuʻa ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá mo e ngaahi akonaki mei he Tohi Tapú.

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ʻiloʻi mei he veesi 54–58 fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa ʻo e taʻetui ki he folofola ʻa e ʻOtuá pe ko hono toʻo maʻamaʻa iá? (Tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau ʻiloʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau he ʻikai ke tau tui ki he folofola ʻa e ʻOtuá pe toʻo maʻamaʻa ia, ʻe fakapoʻuli hotau ʻatamaí pea ʻe fakahalaiaʻi kitautolu.)

Fakamatalaʻi ange ko e fakahalaiaʻí ko e fakamāuʻi [ia] pe lau ʻe he ʻOtuá ʻoku halaia ʻi he ʻikai fie tali mo talangofua ki he maama mo e ʻilo kuó Ne fakahā maí (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakahalaia, Fakahalaiaʻi,” scriptures.lds.org; TF 93:31–32).

  • ʻE lava fēfē ʻe he taʻetuí pe ʻi hono vaʻinga ʻaki e folofola ʻa e ʻOtuá ʻo fakatupu ke fakapoʻuli ha ʻatamai ʻa ha taha?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:60–120

Ko e fekauʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau ‘ave e ongoongoleleí ki he māmaní mo ʻoatu ha fakahinohino kiate kinautolu ʻoku uiuiʻi ke malangá

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:60–120 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke malanga ʻaki e ongoongoleleí ki he māmaní hono kotoa. Naʻe talaʻofa ʻa e ʻEikí kapau ʻe “mataʻikoloa ʻaki maʻu ai pē [ʻe he Kāingalotú] ʻi [honau] ʻatamaí e folofola ʻa e ʻOtuá,” te Ne ueʻi fakalaumālie kinautolu ki he meʻa ke nau lea ʻaki ʻi heʻenau vahevahe e ongoongoleleí (TF 84:85). Naʻe fekau ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku mālohi ʻi he Laumālié ke fakamaama mo fakamālohia ʻa kinautolu ʻoku vaivaí mo fakamatala ʻi heʻenau ngāue ko e Kāingalotu ʻi honau ngaahi uiuiʻi kehekehé, te nau lava ai ʻo fakamālohia ʻa e Siasí mo fefakamaamaʻaki.

Fakaʻosi ʻaki hono vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ne nau akó.