‘Inisititiuti
Lēsoni 16: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42


Lēsoni 16

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké ke nau hiki ki ʻOhaiō, pea talaʻofa te nau maʻu ʻa ʻEne fonó ʻi ai (vakai, T&F 37:3; 38:32). Naʻe fakataha mai ha kaumātuʻa ʻe toko 12 ʻo e Siasí ʻi he ʻaho 9 ʻo Fepueli 1831, ʻi ha taimi nounou hili pē ʻa e tūʻuta ʻa Siosefa Sāmita ʻi Ketilaní, ʻo nau kau fakataha ʻi he lotu, ʻo hangē ko ia naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ke nau faí (vakai, T&F 41:2–3). Naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–72, lolotonga ia ʻa e kole ʻe he kau taki ʻo e Siasí ha fakahinohino mei he ʻEikí fekauʻaki mo e tupulaki ʻa e Siasí. (Naʻe toki tānaki atu ʻe he Palōfitá kimui ʻa e fakaikiiki naʻe lekooti ʻi he veesi 73, ʻi he taimi naʻe paaki ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.) Naʻe kole ʻe he Palōfitá ha toe fakahinohino mei he ʻEikí ʻi he hili ha uike ʻe ua mei ai, ʻi he ʻaho 23 ʻo Fepueli 1831; ʻoku lekooti ʻa e toe fakahinohino naʻá ne maʻú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:74–93. ʻOku ʻiloa e ngaahi fakahā ko ʻení ʻi hono fakatahaʻí “[ko e] fono ʻo e Siasí” (vakai, T&F 42, talateu ʻo e vahé). Naʻe fakafeʻiloaki ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení e ngaahi fono fakalaumālie mo fakatuʻasino, ʻo fekau ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke tokoni ki he masivá, fakapaʻanga e ngaahi ngāue ʻa e Siasí, mo tokoni ki he Kāingalotu kehe te nau omi ki ʻOhaioó. Ne ʻoange foki ʻi he ngaahi fono ko ʻení ha fakahinohino ki he Siasí ʻi hono kei langalanga haké, mo tokoni ke teuteuʻi kinautolu ke nau fokotuʻu ʻa Saione.

2 Sanuali 1831 Naʻe talaʻofa ki he Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké, te nau maʻu e fono ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi te nau tānaki fakataha ai ki ʻOhaioó (vakai, T&F 38).

Konga Kimuʻa ʻo Fepueli 1831Ne tūʻuta atu ‘a Siosefa mo ʻEma Sāmita ki Ketilani, ʻOhaiō.

4 Fepueli 1831 Naʻe hoko ʻa ʻEtuate Pātilisi ko e fuofua pīsope ʻo e Siasí kuo fakafoki maí (vakai, T&F 41).

9 mo e 23 Fepueli 1831Naʻe maʻu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–29

ʻOku ui ʻe he ʻEikí ʻa e kaumātuʻá ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí, fakahinohinoʻi kinautolu ki hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí, mo fakahā ʻa e ngaahi fono mo e ngaahi fekau maʻá e Kāingalotú

Hiki ʻa e ongo kupuʻi lea Ngaahi Fonomo e Ngaahi Fekau ʻi he palakipoé.

Aleaʻi nounou mo e kalasí, pe ʻoku fakakaukau atu ʻa e kakai lalahi kei talavou ʻi he ʻaho ní ki he ongo kupuʻi leá ni, ko ha ngaahi lea lelei pe kovi, pea mo hono ʻuhingá.

  • ʻE tali fēfē nai ʻe he niʻihi tokolahi ha faingamālie ke maʻu ha toe ngaahi fono mo ha ngaahi fekau?

Fakamanatu ki he kau akó, naʻe fekau ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi Tīsema 1830, ke nau tānaki fakataha ki ʻOhaiō (vakai, T&F 37:3), pea naʻá Ne talaʻofa ʻi Sanuali 1831, te nau maʻu ʻEne fonó ʻi ai (vakai, T&F 38:32). Naʻe tali ki ai ʻa e Kāingalotú pea nau vēkeveke ke maʻu e fono mo e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí kuo talaʻofa maí. Poupouʻi ʻa e kau akó ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42 ʻi he ʻaho ní, ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi founga ne hoko e ngaahi fono mo e ngaahi fekau ne foaki ʻi he vahé ni, ko ha tāpuaki kiate kinautolu kae ʻikai ko ha fakangatangata pe kavenga.

Fakamatalaʻi ange, naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he ʻaho 4 ʻo Fepueli 1831, ʻi ha ngaahi ʻaho siʻi pē hili ʻa e tūʻuta ʻa Siosefa Sāmita ʻi Ketilaní, ʻoku totonu ke fakataha ʻa e kaumātuʻa ʻo e Siasí ʻi Ketilani ʻo lotu ʻi he tui, ke nau maʻu ʻEne fonó (vakai, T&F 41:2–3). Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e talateu ʻo e vahé ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42, pea fakaafeʻi leva ha tokotaha ako kehe ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–3. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he taimi mo e ʻuhinga naʻe maʻu ai ʻa e fakahā ko ʻení.

  • Ko e fē taimi naʻe maʻu ai e fakahā ko ʻení?

  • Fakatatau ki he veesi 3, ko e hā e ʻuhinga ne ʻomi ai ʻa e fakahā ko ʻení?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:4–10, ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻa e kaumātuʻa ʻo e Siasí, ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí pea langa hake Hono Siasí. Naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 11, kuo pau ke ui ʻe he ʻOtuá pea fakanofo pe vaheʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí kuo fakamafaiʻí, ʻa kinautolu ʻoku nau faiako mo taki ʻi he Siasí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:12–14. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ngaahi fatongia naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he kakai ʻoku nau tataki mo faiako ʻi he Siasí, ʻo kau ai ʻa e kau faifekau taimi kakató.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā e ngaahi fatongia naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ne ui ke taki pe faiako ʻi he Siasí?

Fakamanatu ki he kau akó, naʻe ʻilo ʻe Siosefa Sāmita ʻi he taimi naʻe tūʻuta atu ai ki Ketilani ʻi Fepueli 1831, “naʻe lolotonga feinga [ʻa e Kāingalotú] ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá, ʻo fakatatau ki he meʻa ne nau ʻiló, ka ne hū atu ha ngaahi fakakaukau ngali kehe mo ha ngaahi laumālie loi kiate kinautolu” ( Manuscript History of the Church, vol. A-1, p. 93, josephsmithpapers.org).

  • Ko e hā ʻokú ke pehē naʻe fie maʻu ai ke mahino ki he Kāingalotu ʻi Ketilaní, ʻoku totonu ke akoʻi ʻe he kau faiakó mo e kau takí ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻo hangē ko ʻene hā ʻi he folofolá, pea ʻi he fakahinohino ʻe he Laumālié? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ia ʻi hotau kuongá ni?

  • Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he veesi 14, fekauʻaki mo e meʻa kuo pau ke tau fai ke ola lelei ʻetau akoʻi ʻa e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé? (Tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni ʻoku tatau mo ʻení: Te tau maʻu ʻa e Laumālié ke Ne tokoniʻi kitautolu ke akoʻi ʻa e niʻihi kehé, ʻo kapau te tau lotu ʻi he tui.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maʻu e tataki ʻa e Laumālié ʻi he taimi ʻoku tau faiako aí?

Fakamatalaʻi ange, naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fono mo e ngaahi fekau maʻá e mēmipa kotoa ʻo e Siasí, hili ʻEne fakamatalaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakavaveʻi pē e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:18–27, ʻo kumi e meʻa naʻe fekau ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotú. Fakakaukau ke kole ki he kau akó ke nau kumi ‘o fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea “ʻoua naʻá ke”, ʻi he taimi kotoa ʻoku ʻasi ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ko e ngaahi nunuʻa ʻo hono maumauʻi e ngaahi fekau ko ʻení?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:28–29. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ʻuhinga naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻoku fie maʻu ai ke nau tauhi ʻa e ngaahi fekaú ni.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻe hoko kapau ʻe maumauʻi ʻe he Kāingalotú ʻEne ngaahi fekaú, pea nau fakafisi ke fakatomala?

  • Fakatatau ki he veesi 29, ko e hā e meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻoku totonu ke hoko ko e fakaʻaiʻai kiate kitautolu ke tau tauhi ʻa e ngaahi fekaú? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he hili e tali ʻa e kau akó: ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau ʻofa ki he ʻEikí ʻaki ʻetau ngāue kiate Ia mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú.)

  • Ko e hā ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻe heʻetau tauhi e ngaahi fono mo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻa ʻetau ʻofa kiate Iá?

  • Ko e hā ha founga kuo ʻomi ai koe ʻe hono tauhi e ngaahi fekaú ke ofi ange ki he ʻEikí?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakakaukau pe ʻoku lelei fēfē ʻenau tauhi ʻa e ngaahi fekaú. Poupouʻi kinautolu ke nau fili ha fekau ʻe taha pea tukupā ke fakahaaʻi ʻenau ʻofa ki he ʻEikí ʻi he feinga ke lelei ange hono tauhi ʻa e fekau ko iá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–55

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fono ʻo e fakatapuí, pea faleʻi e Kāingalotú ʻo kau ki he maté mo e fakamoʻuí

Naʻe ʻilo ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi he taimi naʻá ne tūʻuta atu ai ki Ketilani ʻi ha ngaahi ʻaho siʻi pē kimuʻa pea maʻu ʻa e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–72, naʻe ʻi ai e tokolahi ʻi he Kāingalotú ne nau feinga ke muimui ʻi he founga ʻa e fuofua kau Kalisitiané ke nau “meʻa taha pē” (Ngāue 4:32), pea ke “ʻikai ha kakai masiva ʻiate kinautolu” (Mōsese 7:18). Naʻe fokotuʻu ʻe he Kāingalotu ko ʻení, ʻa ia ne nau nofo ʻi he faama ʻo ʻAisake Moalií, ha kulupu fakakolo ne nau ui “Ko e Fāmilí.” Naʻa nau akoʻi ʻoku maʻu ʻe he kulupú ʻa e ngaahi koloa fakataautaha kotoa pē ʻa kinautolu ʻi he kulupú, pea akoʻi mo ha ngaahi meʻa kehe pē. Neongo naʻe lelei pē e taumuʻa ʻa e kau mēmipa ko ʻení, naʻe fehangahangai ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi foungá mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e tauʻatāina ke fili fakafoʻituituí, malava ke ʻekeʻi meiate kita ʻa e meʻa ʻokú te faí, mo e totonu ke maʻu fakafoʻituitui ha koloa, ʻa ia ʻoku makatuʻunga ai e fono ʻo e fakatapuí ʻa e ʻEikí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻo fekauʻaki mo e masivá.

  • Fakatatau ki he meʻa naʻe fekau ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú, ko e hā ʻoku fekauʻi ʻe he ʻEikí ke faí? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he hili hono ʻomai e tali ʻa e kau akó: ʻOku fekau ʻe he ʻEikí kiate kitautolu ke tokangaʻi ʻa e masivá mo e faingataʻaʻiá.)

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, naʻe fakahinohinoʻi fēfē ‘a e Kāingalotú ke tokangaʻi e masivá mo e faingataʻaʻiá?

Fakamatalaʻi ange, ʻoku maʻu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42 ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ha fono ʻoku ui ko e fono ʻo e fakatapuí. Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni mei he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, mo e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e fakatapuí : Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e ongo fakamatalá.

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

“[ʻOku ʻuhinga ʻa e fakatapuí] ke fakatapui, pe ngaohi ke toputapu, pe ke hoko ʻo māʻoniʻoni. Ko e fono ʻo e fakatapuí ko ha tefitoʻi moʻoni fakalangi ia ʻa ia ʻoku foaki taʻetotongi ai ʻe he tangatá mo e fefiné ʻa honau taimí, ngaahi talēnití mo e ngaahi koloa fakamāmaní ki hono fokotuʻu maʻu mo hono langa hake ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakatapuí,” scriptures.lds.org).

“Ko e fakatapuí ko hono fakamavaheʻi pe tekaki ha meʻa ke toputapu, ʻo tuku taha ki he ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní” (“Fakakaukauloto ki ha Moʻui kuo Fakatapui,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 16).

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻuhinga ʻo e fakatapuí ʻi hoʻo ngaahi lea pē ʻaʻaú, ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ongo fakamatalá ni?

Hiki ʻa e ngaahi foʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: tauhi, koloa, fakatapui, pīsope mo e fale tukuʻanga koloa, ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e founga ne finangalo ʻe he ʻEikí ke kamata ʻaki hono fakahoko ʻe he Kāingalotú ʻa e fono ʻo e fakatapuí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–34. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea ko ʻení mo ʻenau fekauʻaki ki he moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí. Hili ha taimi feʻunga, kole ki ha niʻihi tokosiʻi ʻi he kau akó ke nau fakamatalaʻi e founga ne fekau ʻe he ʻEikí ki he fuofua Kāingalotú, ke nau kamata moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí ʻi he ngaahi fuofua ʻaho ʻo e Siasí.

Kapau ʻe fie maʻu, fakamatalaʻi ange, naʻe fakatapui ʻe he Kāingalotú honau kelekelé mo ʻenau ngaahi koloá ki he ʻEikí, ʻaki hono foaki ia ki he pīsopé. Naʻe ʻoatu leva ʻe he pīsopé ʻa e ngaahi kelekelé ni mo e ngaahi koloá ni ki he kau mēmipa ʻo e Siasí, ʻo fakatatau mo honau ngaahi tūkungá mo ʻenau ngaahi fie maʻú. Naʻe hoko ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ko e kau tauhi ʻa e ʻEikí, ʻi heʻenau tokangaʻi ʻa e ngaahi koloá mo tokonaki maʻanautolu mo honau ngaahi fāmilí. Naʻe fekau ʻe he ʻEikí ke fakatapui ki he pīsopé ha hulu mei he tauhi ʻa e kau mēmipá, pea ke tuku ia ʻi he fale tukuʻanga koloá ke “foaki ki he masivá mo e faingataʻaʻiá” (T&F 42:34).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:35–36, ʻo kumi ʻa e meʻa ʻe fakaʻaongaʻi ki ai ʻa e hulú ʻo kehe ia mei hono foaki ki he masivá mo e faingataʻaʻiá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ʻoku nau ʻiló.

Fakamatalaʻi ange, naʻe akoʻi foki ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:37–42, ʻoku ʻikai totonu ke nau pōlepole, ke teuteu feʻunga pē honau ngaahi kofú, “[kuo pau] ke fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he maʻa ʻi hoku ʻaó”(veesi 41), pea “ ʻoua naʻa [nau] nofo noa” (veesi 42).

Talaange ki he kau akó, ʻoku tatau ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatapuí ki he kotoa ʻo e fānau fuakava ʻa e ʻOtuá ʻi he kuonga fakakosipeli kotoa pē, neongo ʻe ala kehekehe ʻa e founga pau hono fakahinohinoʻi ʻe he ʻOtuá ʻa Hono kakaí ʻi he ngaahi taimi kehekehe, ki hono fakahoko ʻa e fono ʻo e fakatapuí. Neongo ʻoku ʻikai fie maʻu ʻe he ʻEikí ʻi he ʻahó ni ke fakatapui kotoa ʻetau ngaahi koloa fakamatelié, ʻokú Ne fie maʻu ke tau moʻui ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatapuí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tau moʻui ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatapuí ʻi he ʻahó ni?

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895–1985), pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ia, ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení:

ʻĪmisi
Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo

“Ko e fakatapuí ko hono foaki ia ʻo e taimi, ngaahi talēniti, mo e koloa ʻa ha taha ke tokangaʻi ʻaki ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá—ʻo tatau ai pē pe ko e fakalaumālie pe fakatuʻasino—pea ʻi hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻEikí” (“Welfare Services: The Gospel in Action,” Ensign, Nov. 1977, 78).

  • Ko e hā ha founga kuó ke fakatokangaʻi ʻoku moʻui ʻaki ʻe he niʻihi kehé ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fono ʻo e fakatapuí ʻi hotau kuongá ni?

  • Kuo tāpuekina fēfē heʻenau fakatapuí ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻia fakalaumālie pe fakatuʻasinó?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:43–52, ʻaki hono fakamatala ʻoku maʻu ʻi he ngaahi vēsí ni ʻa e faleʻi ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e maté mo e fakamoʻuí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:56–93

ʻOku ʻoatu ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ha toe ngaahi fono mo akoʻi kinautolu ʻi he founga ke fakahoko ʻaki ʻEne fonó

Fakamatalaʻi ange, naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:56–69, te Ne fakahā ha toe folofola mo ha poto kiate kinautolu ʻe kole iá.

Fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na tau fetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:59–61, 66–68. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kau ki he fakahaá mo e ngaahi folofolá.

  • Fakatatau ki he 59–60, 66, ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ke fakaʻaongaʻi ki ai ʻa e ngaahi folofola kuo nau ʻosi maʻú?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e fakahaá naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 61 mo e 68? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau kole, ʻe ʻomai ʻe he ʻEikí ha toe fakahā mo ha poto ʻe ʻomi ai e nongá, fiefiá, mo e moʻui taʻengatá. Kapau te tau kole ha poto, ʻe foaki mai ia ʻe he ʻEikí kiate kitautolu. Tohi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻoku faleʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ke kole ʻEne fakahinohinó?

  • Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ne taki koe ke ke ʻilo ʻoku moʻoni ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení? (Kole ki ha niʻihi tokosiʻi ʻi he kau akó ʻoku nau fie vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá ke nau vahevahe ia mo e kalasí).

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:70–93, ʻaki hono fakamatalaʻi naʻe ʻoatu ʻe he ʻEikí ʻa e fakahinohino fekauʻaki mo e tokoni fakatuʻasino ki he kau taki ʻo e Siasí, pea akoʻi foki ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki he founga ngāue ki he kau mēmipa ʻoku nau fai ʻa e ngaahi angahala mafatukitukí, mo akoʻi ʻa e Kāingalotú ki he founga ki hono fakamolemoleʻi ʻo e ngaahi fehalaaki fakatāutahá.

Fakaʻosi ʻaki hano vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he vahé ni.