‘Inisititiuti
Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Huhuʻi Fakalangí


“Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Huhuʻi Fakalangí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Huhuʻi Fakalangí

ʻĪmisi
fakaikiiki mei he Kalaisi mo e Talavou Koloaʻiá, tā valivali ʻe Heinrich Hoffmann.

ʻOku vakai ha kakai ʻe niʻihi kia Sīsū Kalaisi ko ha sīpinga lelei pē ke muimui ki ai, ko ha niʻihi ko e palōfita ʻo e kuonga muʻá, pea niʻihi ko e Fakamoʻui ʻo e māmaní. Ko e hā ha ngaahi tui mo ha ngaahi fakakaukau angamaheni fekauʻaki mo e ʻEikí ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí? Ko e hā hoʻo ngaahi tui mo e meʻa ʻokú ke fakapapauʻi fekauʻaki mo Iá? ʻI hoʻo ako e ngaahi meʻa-hā-mai, fakahā, mo e folofola naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí, fakakaukau pe te nau lava fēfē ʻo fakaloloto hoʻo tui mo e fakamoʻoni kiate Ia ko ho Huhuʻi fakalangí.

Konga 1

ʻOku mahuʻinga fēfē ʻa Siosefa Sāmita mo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí ki heʻeku mahino fekauʻaki mo e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí?

Naʻe kamata e vā fetuʻutaki fakataautaha ʻa Siosefa Sāmita mo e ʻEikí ʻi he kei talavou ʻa Siosefá. Naʻá ne tohi ʻo pehē ʻi hono taʻu 12 nai, “naʻe fakaʻau ke toe hohaʻa ange ʻeku fakakaukaú, koeʻuhí ne u ongoʻi halaia ʻi heʻeku ngaahi angahalá. … Naʻá ku ongoʻi ke tangi koeʻuhi ko ʻeku ngaahi angahala ʻaʻakú pea mo e ngaahi angahala ʻa e māmaní.”

ʻĪmisi
Siosefa ʻOku Lotu, tā valivali ʻe Brian Call

Kimui ange aí, naʻe “tangi [ʻa e talavou ko Siosefá] ki he ʻEikí ki ha ʻaloʻofa,” pea naʻe folofola mai ʻa e ʻEikí kiate ia ʻi ha mata meʻa-hā-mai, ʻo pehē: “Siosefa ko hoku foha, kuo fakamolemoleʻi hoʻo ngaahi angahalá. ʻAlu ʻi ho halá, ʻaʻeva ʻi heʻeku ngaahi fonó pea tauhi ʻeku ngaahi fekaú. Vakai, ko au ko e ʻEiki nāunauʻiá. Na‘e tutuki au maʻá e māmaní ke lava ʻe kinautolu kotoa ʻe tui ki hoku hingoá ʻo maʻu ʻa e mo’ui ta‘engatá.”

Naʻe ʻiloʻi fakataautaha ʻe Siosefa ʻi he aʻusia ko ʻeni ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí ʻoku ʻaloʻofa mo faʻa fakamolemole ʻa Sīsū Kalaisi mo e Tamai Hēvaní. Hili ʻa e fefolofolai ʻa Siosefa mo e ʻEikí pea fakamolemoleʻi mei heʻene ngaahi angahalá, naʻá ne fakamoʻoni ʻo pehē: “Naʻe fonu hoku laumālié ʻi he ʻofa, pea ne u fiefia ai ʻi he nēkeneka moʻoni ʻi ha ngaahi ʻaho lahi. Naʻá ku feʻao mo e ʻEikí” (“Joseph Smith’s Accounts of the First Vision,” Circa Summer 1832 History, josephsmithpapers.org).

Fakakaukau ki he ngaahi taimi ʻi hoʻo moʻuí naʻá ke ongoʻi ai ha ngaahi hohaʻa tatau mo Siosefá. Mahalo te ke lava ʻo ongoʻi ʻa e holi naʻá ne maʻu ke fakamolemoleʻi iá kae pehē foki ki heʻene fiefia ʻi heʻene ʻiloʻi naʻe ʻiate ia ʻa e ʻEikí.

Naʻe fakaʻatā ʻe he ngaahi mata meʻa-hā-mai ʻa Siosefa Sāmitá ke ne hoko ko ha fakamoʻoni mālohi ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. ʻI he ʻaho 16 ʻo Fēpueli ʻo e 1832, lolotonga e ngāue ʻa Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni ki hono liliu fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú (naʻe ʻiloa ko e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá), naʻá na mamata ʻi ha meʻa-hā-mai ʻo “vakai ki he nāunau ʻo e ʻAló, ʻi he toʻukupu toʻomataʻu ʻo e Tamaí.” ʻI haʻana lea kau kia Sīsū Kalaisi, naʻá na fakamoʻoni: “ʻOkú ne moʻui!” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:20, 22–23).

Fakatokangaʻi e ngaahi moʻoni kehe fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi naʻe fakahā ki he Palōfitá ʻi he meʻa-hā-mai ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:23–24.

ʻĪmisi
Ko e Hā ʻa e ʻEikí ʻi he Temipale Ketilaní, tā valivali ʻe Del Parson

Hili ha taʻu ʻe fā mei ai, naʻe toe fakamoʻoniʻi ʻe he Palōfitá ʻene mamata ki he Fakamoʻuí ʻi he Temipale Ketilaní peá ne fakahaaʻi ai “naʻe ulo ʻa hono fofongá ʻo mahulu ange ʻi he ngingila ʻo e laʻaá; pea naʻe tatau ʻa hono leʻó mo e tafe mālohi ʻo e ngaahi vai lahí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:3).

Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ʻi heʻenau ako e ngaahi fakahā naʻe foaki ʻi he Laumālié, “te mou lava ʻo fakamoʻoniʻi kuo mou fanongo ki hoku leʻó, mo ʻiloʻi ʻa ʻeku ngaahi leá” (Tokateline mo e ngaahi Fuakava 18:36).

ʻI he fakakaukauloto ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he ngaahi tokoni ʻa Siosefa Sāmita ki heʻetau mahino kau kia Sīsū Kalaisí, naʻá ne pehē:

Tuʻunga ʻi he feohi fakataautaha ʻa Siosefa mo e ʻEikí, pehē ki heʻene liliu mo pulusi e Tohi ʻa Molomoná pea mo ʻene fakamaʻu ʻa ʻene fakamoʻoní ʻaki ʻa hono totó, kuó ne hoko ai ko e tokotaha tala fakahāhā tuʻukimuʻa taha ia ʻo Sīsū Kalaisi ʻi Hono natula totonu ko e Huhuʻi fakalangí. (D. Todd Christofferson, “Fanauʻi Foʻou,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 79)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

ʻOku tau maʻu ha mahino lahi ange ki he ʻulungaanga ʻo e Fakamoʻuí koeʻuhí ko e ngaahi vīsone, fakahā, mo e folofola naʻe ʻoange kia Siosefa Sāmitá.

  • Ko e hā ha ʻilo kau ki he Fakamoʻuí ne mei mole ka ne taʻeʻoua ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá? Ko e hā ha liliu ne mei hoko ʻi hoʻo moʻuí kapau ne ʻikai maʻu ʻa e ʻilo ko iá? (Manatuʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he hokohoko atu hoʻo akó.)

Konga 2

Ko e hā ha ngaahi moʻoni kuo toe fakafoki mai fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí te ne lava ʻo fakatupulaki ʻeku tui kiate Iá?

Fakatokangaʻi ange: ʻI hoʻo lau e ngaahi potufolofola mo e ngaahi akonaki fakaepalōfita ko ʻení, fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi moʻoni kau ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻoku mahuʻinga makehe kiate koé.

Naʻe toe fakafoki mai ha ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga fekauʻaki mo e ongoongolelei mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻi hono liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e Tohi ʻa Molomoná (vakai, 1 Nīfai 13:34, 40).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻAlamā 34:10, 12, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAmuleki ko ha palōfita ʻo e Tohi ʻa Molomoná ki ha kulupu ʻo ha kau Sōlami fekauʻaki mo e feilaulau fakalelei ʻa e Fakamoʻuí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e meʻa ʻokú ne ʻai ke taʻefakangatangata ʻa e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻo pehē:

ʻOku taʻefakangatangata ʻEne Fakaleleí—ʻo ʻikai hano ngataʻanga [vakai, 2 Nīfai 9:7; 25:16; ʻAlamā 34:10, 12, 14]. ʻOku ʻikai foki hano ngataʻanga he ʻe fakahaofi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá kotoa mei he faʻa-maté. Naʻe taʻefakangatangata ia ʻi he ngaahi tuʻunga ʻo ʻEne mamahi lahí. Naʻe taʻefakangatangata hono taimí, he naʻá Ne fakangata ʻa hono feilaulau ʻaki ʻo e fanga monumanú. Naʻe toe taʻefakangatangata ia ʻi hono lahí—he naʻe pau ke fai tā tuʻo taha [vakai, Hepelū 10:10]. Pea naʻe ʻikai ngata ʻa ʻene aʻu atu ʻa e ʻaloʻofa ʻo e Fakalelei [ʻa e Fakamoʻuí] ki ha kakai naʻe taʻefakangatangata honau tokolahí, ka ki he ngaahi māmani taʻefaʻalaua foki naʻá Ne ngaohí [vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:24; Mōsese 1:33]. Naʻe ope atu ia ʻo ʻikai malava ʻe ha meʻafua fakaetangata ke fakafuofuaʻi pe ma-aʻusia ʻe he ʻatamai ʻo e tangatá.

Ko Sīsū toko taha pē te Ne lava ʻo foaki ha faʻahinga fakalelei pehē, talu mei hono ʻaloʻi Ia ʻe ha faʻē matelie mo ha Tamai taʻe-faʻa-mate. Koeʻuhí ko e tofiʻa tukufakaholo makehe ko iá, ko ha Tokotaha tuʻunga taʻefakangatangata ʻa Sīsū. (Russell M. Nelson, “The Atonement,” Ensign, Nov. 1996, 35)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Naʻe akoʻi foki ʻe he palōfita ko ʻAlamaá ha ngaahi moʻoni mahuʻinga ki he kakai ʻo Kitioné fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. Lau ʻa e ʻAlamā 7:11–13.

Hili e lea ʻaki ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻAlamā 7, naʻá ne akoʻi ʻo pehē:

ʻOku ʻikai ha mamahiʻia fakaesino, kafo fakalaumālie, faingataʻaʻia ʻo e lotó pe loto mamahi, mahaki pe vaivai te tau fehangahangai mo ia ʻi he matelié ne teʻeki ai tomuʻa aʻusia ʻe he Fakamoʻuí. Mahalo pē ʻi ha momeniti ʻo e loto-foʻí te tau kaila ai ʻo pehē, “ʻOku ʻikai ʻiloʻi ia ʻe ha taha. ʻOku ʻikai mahino ia ki ha taha.” Ka ʻoku ʻafioʻi mo mahino lelei ia ki he ʻAlo ʻo e ʻOtuá he naʻá Ne tomuʻa ongoʻi pea fuesia ʻetau ngaahi kavenga fakafoʻituituí. Pea koeʻuhí ko ʻEne feilaulau taʻefakangatangata mo taʻengatá (vakai, ʻAlamā 34:14), ʻoku mahino lelei kiate Ia pea lava ke mafao mai Hono toʻukupu ʻaloʻofá kiate kitautolu. Te Ne lava ʻo ala atu, ueʻi, tokoniʻi, fakamoʻui, pea fakamālohia kitautolu. David A. Bednar, “Ke Nau Lava ʻo Fua Faingofua ʻEnau Kavengá,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 90)

Naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ha fakahā naʻá ne fakafehokotaki e mamahi taʻe-hano-tatau ʻa e ʻEikí ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi laumālié. Hili hono uiuiʻi ʻa ʻŌliva Kautele mo Tēvita Uitemā ke na malanga ʻaki e fakatomalá, naʻe fakahinohinoʻi kinaua ʻe he ʻEikí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–11, 13.

ʻĪmisi
Kalaisi ʻoku tūʻulutui ʻi he Ngoue ko Ketisemaní

Naʻe toe fakamatalaʻi lahi ange ʻe he ʻEikí ʻEne feilaulau fakaleleí ʻi ha fakahā naʻe foaki kia Māteni Hālisi. Naʻe faingataʻaʻia ʻa Māteni ʻi he tuʻunga malava ko ia ke mole ʻene fāmá ke totongi ʻaki hono pulusi ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā kia Māteni ke ne fakatomala pea hili iá naʻe fakahā ange ha fakamatala fakahangatonu ʻo ʻEne mamahí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–19.

ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he mamahi naʻe kātekina ʻe Sīsū Kalaisi maʻaú, fakakaukau ke lau pe fanongo ki he ngaahi lea ʻo e himi “ ʻOku Fakaofo” (Ngaahi Himi, fika. 102).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

ʻE founga fēfē haʻaku ʻiloʻi lelei ange ʻa Sīsū Kalaisi?

ʻI hoʻo tohinoá pe meʻa ʻoku fakaʻatā atú, tohi ha ngaahi moʻoni ʻe niʻihi ʻoku mahuʻinga makehe kiate koe mei he ngaahi potufolofolá mo e ngaahi akonaki ʻi he konga ko ʻení kae pehē foki ki he ngaahi fakakaukau mo e fehuʻi kehe ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e feilaulau fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. ʻAlu mateuteu ki he kalasí ke vahevahe e ngaahi moʻoni kuó ke maʻú mo ha faʻahinga fakakaukau pē.