‘Inisititiuti
Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó: Houʻeiki Fafine ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní mo e Fineʻofá


“Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó: Houʻeiki Fafine ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní mo e Fineʻofá,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó

Houʻeiki Fafine ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní mo e Fineʻofá

Ko e Fineʻofá ko e taha ia ʻo e ngaahi kautaha motuʻa taha mo lahi taha ʻa e houʻeiki fafiné, ʻa ia ʻoku ʻi ai ha kau mēmipa ʻoku laka hake he 7.1 milioná ʻi he māmaní. Ko e Fineʻofá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi kuo toe fakafoki maí. ʻE tokoniʻi ʻe he lēsoni ko ʻení e kau akó ke nau malava ʻo vahevahe e mahuʻinga ʻo e ngaahi tuʻunga malava mo e tokoni ʻa e houʻeiki fafine ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ki he ngāue ʻa e ʻEikí. ʻE toe fakapapauʻi foki ʻe he kau akó e founga te nau kau kakato atu ai pe poupou ki he Fineʻofá ʻi hono fakahoko hono ngaahi taumuʻá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻOku fakahoko ʻe he houʻeiki fafine ʻoku nau tauhi ʻenau fuakavá ha ngaahi tokoni makehe mo mahuʻinga ki hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Fakaʻaliʻali ha fakatātā pe fakamatalaʻi ha fefine angatonu ʻi hoʻo moʻuí. Vahevahe nounou mo e kalasí e ʻuhinga ʻokú ne hoko ai ko ha fefine faʻifaʻitakiʻangá mo e founga kuó ne tokoni ai ki hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau fakakaukau fekauʻaki mo ha fefine angatonu ʻoku nau ʻiloʻi, mo e founga ʻokú ne hoko ai ko ha tākiekina ki he leleí ʻi hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá. (Ko ha meʻa ʻeni ne fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki ai ʻi he naunau teuteú.)

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e leá, pea kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo e houʻeiki fafine angatonu ʻo e Siasí.

Siʻoku tuofāfine ʻofeina, ʻa kimoutolu ko homau kaungāngāue ʻi he fakaʻau ke ʻosi e kuonga ní. … ʻE hanga ho angamaʻá, māmá, ʻofá, ʻiló, lototoʻá, ʻulungāngá, tuí mo e moʻui angatonú ʻo takiekina mai ki he Siasí ha kau fefine lelei tokolahi faufaua, fakataha mo honau ngaahi fāmilí!

Ko kimautolu, homou ngaahi tuongaʻané, ʻoku mau fie maʻu homou iví, hoʻomou uluí, hoʻomou loto fakapapaú, mo hoʻomou malava ke takí, homou potó pea mo homou leʻó. ʻOku ʻikai pea he ʻikai kakato e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ka ʻikai kau ai e kau fefine ʻoku nau fai mo tauhi e ngaahi fuakava toputapú, mo e kau fafine ʻoku nau lava ʻo lea ʻi he mālohi mo e mafai ʻo e ʻOtuá! (Russell M. Nelson, “Ko ha Tautapa ki Hoku Tuofāfiné,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 96)

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga taha kiate koe ʻi he fakamatala ko ʻení?

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ha moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo e kau fafine ʻoku nau tauhi ʻenau ngaahi fuakavá ʻi he Siasí? (Fakaʻaongaʻi e ngaahi lea ʻa e kau akó, ʻo tohi ʻi he palakipoé pe fakaʻaliʻali ha moʻoni faitatau mo ʻení: ʻOku mahuʻinga e ngaahi ʻulungaanga, tuʻunga fakatakimuʻa, mo e ngaahi leʻo ʻo e kau fefine tauhi fuakavá, ki hono langa ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā “ʻoku ʻikai pea he ʻikai kakato” ai e puleʻanga ʻo e ʻOtuá taʻe kau ai e ngaahi leʻo mo e tokoni ʻa e houʻeiki fafine tauhi fuakavá?

Fakamatalaʻi ange hangē ko ia ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25, naʻe ui ʻe he ʻEikí ʻa ʻEma Sāmita ke fakaʻaongaʻi hono leʻó, ngaahi talēnití, mo e meʻa te ne malavá ke tokoni ki hono langa hake Hono puleʻangá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:5–7, 10–16, ʻa ia kuo nau ako ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú, pea kole ange ke nau kumi e faleʻi mo e ngaahi fatongia ne ʻoange ʻe he ʻEikí kia ʻEmá.

Kole ki he kau akó ke nau vahevahe e meʻa ʻoku mahuʻinga makehe kiate kinautolu mei he ngaahi veesi ko ʻení pea ko e hā hono ʻuhingá. ʻOange ha kiʻi miniti ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi faleʻi ʻe finangalo e ʻEikí ke nau tali mo moʻui kakato ange ʻakí.

Naʻe fokotuʻu ʻe he ʻEikí ʻa e Fineʻofá ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Falekoloa Piliki Kulokula ʻo Siosefa Sāmitá, ʻi Nāvū, ʻIlinoisí, pea fakamatalaʻi ange ko e feituʻu ʻeni naʻe fokotuʻu ai e Fineʻofá ʻi Māʻasi ʻo e 1842.

ʻĪmisi
Falekoloa Piliki Kulokula ʻo Siosefa Sāmitá, ʻi Nāvū, ʻIlinoisi

Kole ki he kau akó ke nau fakamanatu mei he konga 2 ʻo e naunau teuteú (pe fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻi he kamataʻanga ʻo e kalasí ke teuteu ke ne fakahoko ia) ʻa e ngaahi tūkunga ne iku ai ki hono fokotuʻu ʻo e Fineʻofá.

  • Ko e hā e sīpinga naʻe pehē ʻe Siosefa Sāmita ʻoku fokotuʻutuʻu fakatatau ki ai e Fineʻofá? ( ʻOku fokotuʻutuʻu ʻa e Fineʻofá ʻo fakatatau ki he sīpinga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.)

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo hono fokotuʻutuʻu ʻo e Fineʻofá ʻo fakatatau ki he sīpinga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau ʻiloʻi ʻení? (Kapau ʻe fie maʻu, poupouʻi e kau akó ke nau fakamanatu pe ko e hā kuo nau ako mei he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē e ngaahi taumuʻa ʻo e Fineʻofá? (Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e ngaahi fakamatala ʻa Sisitā Sina D. H. ʻIongi mo Sisitā Suli B. Pekí ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú ke tokoniʻi kinautolu ke maʻu ha moʻoni ʻoku faitatau mo ʻení: Naʻe fokotuʻu e Fineʻofá ke tokoniʻi e masivá pea ke fakahaofi e ngaahi laumālié.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke mamata ai ki ha kau fefine ʻo e Fineʻofá ʻoku nau fakahoko e ngaahi taumuʻa ko ʻení? (Mahalo foki te ke fie vahevahe ha sīpinga ʻuhingamālie pe ko haʻo aʻusia pē ʻaʻau.)

Tuku ha taimi ki ha kau fafine ʻi he kalasí ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e Fineʻofá.

Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻeni naʻe fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki ai ʻi he naunau teuteú:

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he houʻeiki fafiné mo e tangatá fakatouʻosi ke mahino e vīsone ʻo e Fineʻofá mo ngāue fakataha ke tokoni ke aʻusia hono ngaahi taumuʻá?

Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ʻi he faʻa lotu pea tohi ha taumuʻa ʻi heʻenau tohinoá pe tohi fakamatalá:

  • Kau fafine, te ke kau kakato fēfē ange ki hono fakahoko e ngaahi taumuʻa ʻo e Fineʻofá ʻo fakafou ʻi he ngaahi meʻa ʻokú ke malavá, ʻi hoʻo tuí, ʻi ho leʻó, mo e tuʻunga fakatakimuʻá?

  • Kau tangata, ko e hā te ke fai ke poupouʻi lelei ange, fakalotolahiʻi, pea ngāue fakataha mo e kakai fefiné ʻi hono langa hake ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá?

Kapau ʻoku ʻi ai ha taimi feʻunga, fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe e meʻa naʻa nau tohí.

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

Liliu ʻo e ngaahi fokotuʻu ki hono akoʻí. Te ke lava ʻo fili ke fakaʻaongaʻi ʻi he lēsoni takitaha ʻa e kotoa ʻo e ngaahi fokotuʻu ki hono akoʻí pe ko hano konga pē, pea te ke lava ʻo liliu e ngaahi fokotuʻú fakatatau ki he fakahinohino ʻa e Laumālié kae pehē ki he ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi tūkunga ʻo hoʻo kau akó. ʻI he taimi ʻokú ke liliu ai e ngaahi fokotuʻu ki hono akoʻí pe fetongi ʻaki kinautolu ha ngaahi fakakaukau pē ʻaʻaú, fakakaukau ki he ngaahi ola ne fakataumuʻa ki ai e fokotuʻu takitaha, pea fili ha foʻi fakakaukau fakafaiako te ne ʻomi ʻa e ola tatau.

Ke fakaʻosi e lēsoní, fakakaukau ke fai ha taha pe lahi ange ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení:

  1. Fehuʻi ki he kau akó pe te nau tali fēfē ha taha ʻokú ne pehē ʻoku maʻulalo ange e tuʻunga ʻo e kakai fefiné mo honau fatongiá ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

  2. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ne maʻu lolotonga e lēsoni ko ʻení.

  3. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fakaafe ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:

Ko e kakai fefine kuo ului mo tauhi fuakavá … ʻe fakautuutu e hāsino mai ʻenau moʻui māʻoniʻoní ʻi ha māmani ʻoku fakaʻauʻauhifo pea ʻe lau ʻa kinautolu ko e fisifisimuʻa mo e makehe ʻi he ngaahi founga fakafiefia tahá.

… ʻOku ou kōlenga ai ki hoku tuofāfine ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ke mou tuʻu mai! Tuʻu mai ki homou tuʻunga totonu mo mahuʻinga ʻi homou ʻapí, ʻi homou koló pea ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá—ʻo lahi ange ia ʻi ha toe taimi kimuʻa. (Russell M. Nelson, “Ko ha Tautapa ki Hoku Tuofāfiné,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2015, 97; mataʻitohi fakahihifí ʻi he tatau moʻoní)

Ki he Kalasi Hokó

Fakamatalaʻi ki he kau akó ko e taimi hoko te nau fetaulaki aí, ʻe nofotaha ia ʻi ha tafaʻaki ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí naʻe lau ki ai ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ko e taha ʻo e ngaahi fatongia maʻongoʻonga taha ʻi he māmani ko ʻení kuo foaki ʻe he ʻOtuá ki he Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita, 2007. [2007], 550). Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako tokanga e naunau teuteu ki he lēsoni 19 pea nau haʻu mateuteu ke aleaʻi e ngaahi talaʻofa fakaepalōfita fakaofo kuo fakahoko kiate kinautolu ʻoku nau tokoni ki hono fakahoko e ngāue fakatemipalé maʻá e kau pekiá.