‘Inisititiuti
Lēsoni 21 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Tokāteline ʻo e Mali Taʻengatá mo e Fāmilí


“Lēsoni 21 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Tokāteline ʻo e Mali Taʻengatá mo e Fāmilí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 21 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 21 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Tokāteline ʻo e Mali Taʻengatá mo e Fāmilí

ʻĪmisi
ongomeʻa mali ʻi tuʻa ʻi he temipalé

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo pehē, “Ko e taumuʻa ʻo e moʻui fakamatelié mo e misiona ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko hono teuteuʻi e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá ki honau ikuʻanga taʻengatá—ke nau hoko ʻo hangē ko ʻetau ongomātuʻa fakalangí” (“Same-Gender Attraction,” Ensign, Oct. 1995, 7). ʻI hoʻo ako e tokāteline ʻo e mali taʻengatá mo e fāmilí, kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni te nau lava ʻo tokoniʻi koe ke mahino e founga ʻoku teuteuʻi ai kitautolu ʻe he nofo malí mo e fāmilí ke hoko ʻo hangē ange ko ʻetau Ongomātuʻa Fakalangí.

Konga 1

Ko e hā e ngaahi taumuʻa ʻo e malí ʻi he palani taʻengata ʻa e ʻOtuá?

ʻI he taʻu 1831, naʻe ʻaʻahi ai ha mēmipa toki papi foʻou ki he Siasí ko Līmani Kopelī ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Naʻe hoko ʻa Līmani ko ha mēmipa ʻo e kau Sieká, ko ha kautaha lotu naʻa nau fakafisingaʻi e nofo malí mo nau tui ko e moʻui fakatapuí (fakaʻehiʻehi mei he ngaahi vā fetuʻutaki fakasekisualé) ko e tuʻunga māʻolunga taha ia ʻo e mateaki faka-Kalisitiané. Hili e ʻaʻahi ʻa Līmaní, naʻe fehuʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki he ʻEikí fekauʻaki mo e ngaahi akonaki ʻa e kau Sieká peá ne maʻu ha fakahā ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49. (Mahalo ʻe tokoni hano lau e talateu ki he konga ko iá.) Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi lea mo e kupuʻi lea ʻi he potufolofola ko ʻení ʻa ia ʻokú ne akoʻi e tokāteline ʻa e ʻEikí ki he nofo malí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15–17 (vakai foki, Sēkope 2:27–30).

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga kuo tuʻutuʻuni ai ʻe he ʻOtuá ʻa e nofo malí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e meʻa ʻoku mahuʻinga makehe kiate koe mei he fakamatala ko ʻení.

ʻOku hanga ʻe ha ongo ʻuhinga fakatokāteline mālohi ʻo fakamahino kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e mali taʻengatá ʻi he palani ʻa e Tamaí.

ʻUhinga 1: Ko e natula ʻo e laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné ke na fefakakakatoʻaki mo fefakahaohaoaʻiʻaki, ko ia naʻe fakataumuʻa ai ʻa e tangatá mo e fefiné ke na fakalakalaka fakataha atu ki he hakeakiʻí. …

… Naʻe fie maʻu ʻa hono fakatahaʻi makehe ko ia ʻo e ngaahi tuʻunga fakalaumālie, fakatuʻasino, fakaʻatamai, mo fakaeloto ʻo e tangatá mo e fefiné, kae lava ke fakahoko ʻa e palani ʻo e fiefiá. He ʻikai lava ʻe he tangatá pe fefiné ʻo fakahoko ʻiate ia pē ʻa e taumuʻa ʻo hona fakatupú. …

ʻUhinga 2: ʻI he palani fakalangí, ʻoku fakatou fie maʻu ʻa e tangatá mo e fefiné ke na ʻomi ha fānau ki he māmaní pea ke na ʻoange ʻa e ʻātakai lelei tahá ki hono ohi mo tauhi ʻo e fānaú.

Ko e fekau ko ia naʻe ʻoange kia ʻĀtama mo ʻIvi he kuonga muʻá ke na fanafanau mo fakatokolahi ʻa e māmaní, ʻoku kei tuʻu maʻu pē ia he ʻahó ni. … Ko ia ai, ko e mali ko ia ʻi he vā ʻo e tangatá mo e fefiné ko e founga pē ia kuo fakamafaiʻi ke ʻomi ai ki he māmaní e ngaahi laumālie mei he maama fakalaumālié. …

Ko e ʻapi ʻoku ʻi ai ha husepāniti mo ha uaifi ʻoku feʻofoʻofani mo fetauhiʻakí, ko e ʻātakai lelei taha ia ʻe lava ke ohi hake ai ʻa e fānaú ʻi he ʻofa mo e angatonu pea lava ke feau ai e ngaahi fiemaʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻa e fānaú. Hangē pē ko hono ʻomi ʻo e ngaahi ʻulungaanga makehe ʻo e tangatá mo e fefiné fakatouʻosi ke fakakakato ʻa e nofo malí, ʻoku pehē pē ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi ʻulungaanga tatau ki hono ohi, tauhi, mo akoʻi ʻo e fānaú. (David A. Bednar, “Marriage Is Essential to His Eternal Plan,” Ensign, June 2006, 83–84)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e mali ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine ki he palani ʻa e Tamai Hēvaní?

Konga 2

Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe niʻihi ʻo ha mali taʻengata?

ʻI Nāvuú, naʻe kamata ke akoʻi lahi ange ʻe Siosefa Sāmita e tokāteline ʻo e mali taʻengatá. Ko ha tokāteline foʻou mo fakaofo ʻeni ki he Kāingalotú. Ko e tokolahi taha ʻiate kinautolú naʻa nau tui ne ngata ʻa e malí ʻi he maté.

ʻĪmisi
Siosefa mo ʻEma Sāmita

Ko hano fakatātaaʻi ʻo Siosefa mo ʻEma Sāmita, ʻa ia naʻe silaʻi kinaua ki he taʻengatá ʻi Mē ʻo e 1843.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Paʻale P. Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻene ongo ki hono akoʻi ia ʻe he Palōfitá fekauʻaki mo e malava ke fai ha mali taʻengatá.

Naʻá ku ako meia [Siosefa Sāmita] ʻe lava ke fakamaʻu ʻa e uaifi ʻoku ou ʻofa aí kiate au ki he moʻuí ni pea mo e ʻitānití kotoa. … Ko ia naʻá ku ako mei ai ke tau tanumaki ʻa e ngaahi ongoʻi ʻofa ko ʻení, pea tupu mo fakatupulaki tatau ʻo aʻu ki ʻitāniti kotoa; ka ko hono ikuʻanga ʻo ʻetau feohi taʻengatá ko ha hako ʻe tokolahi ange ʻi he ngaahi fetuʻu ʻo e langí, pe ʻoneʻone ʻo e matātahí. …

Naʻá ku ʻofa pē kimuʻa, ka naʻe ʻikai te u ʻilo ʻa hono ʻuhingá. Ka ʻi he taimi ní—ʻoku ou maʻu ha ʻofa haohaoa—ko ha fuʻu ongo ʻoku mahulu atu mo makehe. (Autobiography of Parley P. Pratt, ed. Parley P. Pratt Jr. [2007], 260)

Naʻe tala-kae-tohi ʻe he Palōfitá ʻi he 1843 ʻa e fakahā ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132, ʻa ia ʻoku kau ai e tokāteline ʻo e mali taʻengatá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:19–20.

Naʻe fakamatala ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

Ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, kuo pau ke tau fai ha fuakava tuʻuloa mo taʻengata mo ʻetau Tamai Hēvaní [vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:19]. ʻOku ʻuhinga ʻeni ko e mali temipalé ʻoku ʻikai fakahoko pē ia ʻi he vahaʻa ʻo e husepānití mo e uaifí; ka ʻokú ne tanumaki ha vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá [vakai, Mātiu 19:6]. …

… Ko e taimi ʻoku silaʻi ai ha fāmili ʻi he temipalé, ʻoku hoko ʻa e fāmili ko iá ʻo taʻengata ʻo hangē pē ko e puleʻanga ʻo e ʻOtuá [vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:19–20]. (Russell M. Nelson, “Ko e Mali Fakasilesitialé,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2008, 92–93)

Ko e ngaahi tāpuaki ʻo e mali taʻengatá ʻoku ʻikai ki he moʻui ka hokó pē. ʻE lava ke fiefia ʻa kinautolu ʻoku feinga ke tauhi faivelenga ʻenau ngaahi fuakavá, ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e mali taʻengatá ʻi he moʻuí ni foki. Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē:

Kapau te ke fili fakapotopoto, pea kapau te ke tukupā ke ola lelei hoʻo nofo malí, he ʻikai ha meʻa ia he moʻui ko ʻení te ne toe ʻoatu kiate koe ha fiefia ʻoku lahi angé. (“Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 67)

ʻOku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí fekauʻaki mo e ngaahi tūkunga ʻoku ʻikai malava ai e niʻihi fakafoʻituituí ke aʻusia e ngaahi tāpuaki ʻo e malí mo e fāmili taʻengatá he taimí ni. Naʻe akonaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he meʻá ni ʻo pehē:

ʻOku ʻikai ke fakasītuaʻi pe fakasiʻisiʻi ʻe hono fakahaaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku kau ki he malí mo e fāmilí ʻa e ngaahi feilaulau mo e lavameʻa ʻa kinautolu ʻoku ʻikai ke nau aʻusia e tuʻunga ko ʻení. ʻOku ʻi ai hamou niʻihi ʻoku ʻikai ke mou aʻusia e tāpuaki ʻo e malí koeʻuhí, ko ha ngaahi palopalema ʻo kau ai ʻa e ʻikai ha taha taau, fetokangaʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, ngaahi palopalema fakaesino pe fakaʻatamai, pe ko ha manavasiʻi naʻa ʻikai ke ola lelei pea siʻi ai e tuí. Pe naʻá ke ʻosi mali pea ʻikai ke ola lelei ʻa e mali ko iá, pea ʻokú ke nofo ʻo fakahoko toko taha ai e meʻa ʻoku ʻikai faʻa malava ʻe he toko uá. ʻOku ʻi ai ha niʻihi ʻo kimoutolu ʻoku ʻikai ha fānau neongo e fuʻu holi lahi mo e tautapa ʻi he lotú.

… ʻOku tau fakamoʻoni taʻe toe veiveiua ki he meʻa naʻe fakatetuʻa ki ai e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, pea ʻi he ikuʻangá te Ne totongi huhuʻi ʻa e meʻa kotoa pē naʻe mole meiate kinautolu ʻoku tafoki kiate Iá. ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha taha ia kuo tuʻutuʻuni pau mai ke ne maʻu pē ha meʻa siʻisiʻi ange ʻi he meʻa kotoa kuo ʻomi ʻe he Tamaí maʻa ʻEne fānaú. (D. Todd Christofferson, “ ʻUhinga ʻo e Malí, ʻUhinga ʻo e FāmilíEnsign pe Liahona, Mē 2015, 52)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, aleaʻi

Aleaʻi ke Teuteu ki he Kalasí

Ko e mali kotoa pē, tautautefito ki he niʻihi ʻoku taʻengatá, ʻoku fie maʻu ki ai e ngāue mo e tukupā mei he hoamali takitaha. Talanoa ki ha ongomeʻa mali ʻokú ke ʻiloʻi ʻokú na ʻi ha nofo mali mālohi mo angaʻofa, pea fehuʻi kiate kinaua e meʻa naʻá na fai ke langa iá. Fehuʻi ange foki pe naʻe founga fēfē hono fakatupulaki ʻe heʻena nofo malí ʻena moʻuí. Mateuteu ke vahevahe ʻa e meʻa kuó ke akó ʻi he kalasí.

Konga 3

Ko e hā ʻoku totonu ke u taukaveʻi ai e tokāteline ʻa e ʻEikí ki he nofo malí mo e fāmilí?

ʻI he hokohoko atu ke fakahā mai ʻa hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí, kuo ueʻi ʻe he ʻEikí ʻEne kau palōfitá ke fakamamafaʻi e tokāteline ʻo e nofo malí mo e fāmilí. Naʻe lau ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī ʻi ha fakataha lahi ʻa e Fineʻofá ʻi Sepitema ʻo e 1995, ʻa e “Ko e Fāmili: Ko ha Fanongonongo ki Māmani.” ʻOku akoʻi ʻi he aofangatuku ʻo e fanongonongó ʻa e ʻuhinga kuo pau ke tau taukaveʻi ai e tokāteline ʻa e ʻEikí ki he nofo malí mo e fāmilí.

ʻOku mau toe fakatokanga atu ʻe hanga ʻe he movetevete ʻo e fāmilí ʻo ʻomi ki he kakaí fakataautaha, tukui koló mo e ngaahi puleʻangá ʻa e ngaahi fakamamahi naʻe kikiteʻi ʻe he kau palōfita ʻo e kuonga muʻá mo onopōní.

ʻOku mau kole ai ki he tangataʻi fonua falalaʻanga mo e kau ʻōfisa fakapuleʻanga ʻi he feituʻu kotoa pē ke mou poupouʻi ʻa e ngaahi lao kuo fokotuʻu ke ne pukepuke mo fakamālohia ʻa e fāmilí ʻi heʻene hoko ko e tefitoʻi ʻiuniti mahuʻinga ʻo e sosaietí. (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org)

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sisitā Suli B. Peki naʻá ne hoko ko ha Palesiteni Lahi ʻo e Fineʻofá, ʻa e fie maʻu ke ako e tokāteline ʻo e fāmilí ʻoku maʻu ʻi he “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani.”

ʻE fai e ui ki he toʻu tangata ko ʻení ke maluʻi e tokāteline ʻo e fāmilí ʻo hangē ko ia ne teʻeki fai ha taimi kimuʻa. Ka ʻikai ke nau ʻiloʻi e tokāteliné, he ʻikai ke nau lava ʻo maluʻi ia. …

Naʻe pehē ʻe Palesiteni [Sipenisā W.] Kimipolo:

“Ko e lahi taha ʻo e ngaahi fakangatangata fakasōsiale ne nau tokoni he kuohilí ʻi hono fakamālohia mo fakaleleiʻi ʻa e fāmilí kuo movete mo puli atu. ʻE hokosia ʻa e kuonga ko kinautolu pē ʻoku tui moʻoni mo mālohi ʻi he fāmilí te nau lava ʻo paotoloaki honau fāmilí ʻi he uhouhonga ʻo e kovi ʻoku tuʻunuku mai kiate kitautolú” [Spencer W. Kimball, “Families Can Be Eternal,” Ensign, Nov. 1980, 4]. … (Julie B. Beck, “Akoʻi ʻa e Tokāteline ʻo e Fāmilí,” Liahona, Māʻasi 2011, 17)

Naʻe akonaki ʻa Sisitā Poni L. ʻOsikāsoni naʻe hoko ko e Palesiteni Lahi ʻo e Kau Finemuí ʻo pehē:

ʻOku fie maʻu ke tau taukapoʻi lototoʻa ʻa e ngaahi tokāteline kuo fakahā mai ʻe he ʻEikí ʻo fakamatalaʻi e nofo malí, fāmilí, mo e fatongia fakalangi ʻo e houʻeiki tangatá mo e fafiné, mo e mahuʻinga ʻo e ʻapí ʻi heʻene hoko ko ha ngaahi feituʻu toputapú—ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku ongo leʻolahi mai ai ʻa e māmaní kuo ʻolokuonga, fakangatangata pe ʻikai toe ʻaonga e ngaahi tefitoʻi moʻoní. ʻE lava ʻe he tokotaha kotoa pē neongo pe ko e hā hono tūkunga nofo malí pe tokolahi ʻo e fānaú, ke nau taukapoʻi e palani ʻa e ʻEikí ʻoku fakamatalaʻi ʻi he fanongonongo ki he fāmilí. Kapau ko e palani ʻeni ʻa e ʻEikí, ʻoku totonu ke hoko ia ko ʻetau palani! …

… Tuku ke tau taukapoʻi ʻa e nofo malí ʻo hangē ko ia kuo fakanofo ʻe he ʻEikí kae kei fakahaaʻi ʻa e ʻofa mo e manavaʻofa kiate kinautolu ʻoku kehe ʻenau vakaí. (Bonnie L. Oscarson, “Kau Taukapo ʻo e Fanongonongo ki he Fāmilí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 15)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Hiki ʻi hoʻo tohinoá pe ʻi he konga ʻoku fakaʻatā atú hoʻo ngaahi fakaukau fekauʻaki mo e founga ʻe lava ai ha tokotaha lahi kei talavou ʻo hoko ko ha taha taukapo ʻo e nofo malí mo e fāmilí. Kuó ke maluʻi tuʻo taha nai e tokāteline ʻo e nofo malí? Naʻe fēfē ʻa e meʻa naʻá ke aʻusiá?