‘Inisititiuti
Lēsoni 2 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí


“Lēsoni 2 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 2 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 2 Naunau ʻa e Faiakó

Ko e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí

Naʻe hā e ʻOtua ko e Tamaí mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí, kia Siosefa Sāmita ʻi he 1820. ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke nau maheni mo e ngaahi fakamatala ʻa Siosefa ki heʻene ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí, ʻiloʻi e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni te nau lava ʻo ako mei heʻene mata meʻa-hā-maí, mo fakamālohia ʻenau ngaahi fakamoʻoni naʻe mamata ʻa Siosefa Sāmita ki he Tamaí mo e ʻAló.

Fakatokangaʻi ange: ʻE fakamatalaʻi fakaikiiki ange ʻa e fekumi ʻa Siosefa ki he moʻoní ʻi hono toe fakamatalaʻi ʻi he Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:5–13 ʻi he lēsoni 3 ʻo e semesitā ako ko ʻení.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻOku hā ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi kia Siosefa Sāmita.

Fakaʻaliʻali e fakamatala ko ʻení mei he Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:21:

“ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ko ha ngaahi meʻa-hā-mai pe ha ngaahi fakahā ʻi he ngaahi ʻahó ni.”

  • Ko e hā hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e fakamatala ko ʻení?

  • ʻE kehe fēfē nai hoʻo moʻuí kapau naʻá ke tui ki he fakamatala ko ʻení?

Fakamatalaʻi ange ko e fakamatala ko ʻení naʻe fai ia ʻe ha tangata malanga Metotisi ʻi hono fakamatala ange ʻe Siosefa Sāmita kiate ia fekauʻaki mo ʻene ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:15–19, pea kole ange ke nau fakakaukau fekauʻaki mo e fakamatala ʻa Siosefa ki he meʻa naʻá ne aʻusiá mo ʻene fehangahangai mo e lau ʻa e tangata malangá. Hili ʻenau lau iá, fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe pe ko e hā ʻenau fakakaukaú.

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

Fakaafeʻi e kau akó ke nau laukonga ʻi he kalasí. ʻE lava ke fakahoko e laukonga ʻi he kalasí ʻi ha ngaahi founga kehekehe, hangē ko ha lau fakalongolongo ʻa e kau akó mei heʻenau folofola ʻanautolú, lau leʻo lahi ʻa ha tokotaha ako, lau leʻo lahi taufetongi ʻe he kau akó e ngaahi vēsí, lau fakataha leʻo lahi ʻa e kau akó, mo e alā meʻa pehē.

Hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Naʻe hā ʻa e ʻOtua ko e Tamaí mo Sīsū Kalaisi kia Siosefa Sāmita pea fefolofolai mo ia.

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi te nau fie fakamoʻoni ki he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Mai ʻa Siosefá ke nau tali e fehuʻi ko ʻení:

  • Naʻá ke maʻu fēfē hoʻo fakamoʻoni fakalaumālie ki he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí?

ʻOku tau ako ha ngaahi moʻoni mahuʻinga mei he ngaahi fakamatala ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí.

Fakamanatu ange ki he kau akó naʻe ʻomi ʻe Siosefa Sāmita ha ngaahi fakamatala kehekehe ʻe fā ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí ʻa ia ʻoku tau ʻiloʻi. ʻOku tau maʻu foki ha ngaahi fakamatala kehe ʻe nima ʻo e mata meʻa-hā-mai ko ʻení naʻe hiki ʻe kinautolu naʻa nau fanongo ki he talanoa ʻa Siosefa fekauʻaki mo iá. Hangē ko e ʻi ai ha ngaahi faikehekehe ʻi he fakamatala ki he moʻui ʻa e Fakamoʻuí naʻe lekooti ʻe Mātiu, Maʻake, Luke, mo Sioné, ʻoku fakamamafaʻi ʻe he fakamatala takitaha ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Mai ʻa Siosefá ha ngaahi tafaʻaki kehekehe ʻo ʻene aʻusiá. Ka ʻoku nau vahevahe kotoa ha ngaahi ʻelemēniti ʻo e meʻa naʻe mamata mo fanongo ki ai ʻa Siosefá. ʻOku feinga ha kakai ʻe niʻihi ke fakasītuʻaʻi ʻa e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí koeʻuhi ko e ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi fakamatala kehekehé. (Hangē ko ʻení, ʻoku fakamamafaʻi ʻe he fakamatala ʻo e 1832 naʻe fekumi ʻa Siosefa ki ha fakamolemole ʻo ʻene ngaahi angahalá pea fakaʻaongaʻi foki e huafa “ko e ʻEikí” kae ʻikai lau māvahevahe ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻOku lau ʻe he fakamatala ʻo e 1835 ʻa e ʻuluaki hā mai ʻa e Tamai Hēvaní, pea toki hā mai ʻa e Fakamoʻuí.)

Ke tokoni ki hono fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻoku ʻi ai ai ha ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi fakamatala ko ʻení, kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha aʻusia mahuʻinga pe ʻuhingamālie kuo nau maʻu ʻi heʻenau moʻuí.

  • ʻE kehe fēfē nai hoʻo fakamatalaʻi ʻa e ʻausia ko iá ʻo fakatatau mo hoʻo kau fanongó? ʻE fēfē haʻane liliu ʻo fakatatau ki he taimi pe ʻuhinga ʻokú ke fakamatalaʻi ai ʻa e aʻusia ko iá?

  • Ko e hā haʻo tali ki ha taha ʻoku fakakikihi ko e ngaahi feliliuaki ʻi he ngaahi fakamatala kehekehe ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí ʻokú ne fakafehuʻia e moʻoni ʻo e aʻusia ʻa Siosefá? (Kapau ʻe fie maʻu, poupouʻi e kau akó ke nau fakakaukau pe ko e hā kuo nau ako mei he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

Fakaʻaliʻali e fakamatala taʻekakato ko ʻení: ʻOku tau ako mei he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí ʻoku …

Fakamatala te tau lava ʻo ako e ngaahi moʻoni fakaʻofoʻofa mei he ngaahi fakamatala ʻa Siosefa ki he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí. Fakamanatu ange ki he kau akó naʻe fakaafeʻi kinautolu ke nau teuteu ki he kalasi ko ʻení ʻaki hono faʻu ha lisi ʻo e ngaahi moʻoni naʻa nau maʻu mei he ngaahi fakamatala ko ʻeni ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí. Kapau ʻe fie maʻu, ʻoange ki he kau akó ha taimi ke nau fakamanatu e meʻa naʻa nau fakaʻilongaʻí mo e ngaahi moʻoni naʻa nau hikí. (Mahalo naʻa fie maʻu ke tuku ha taimi ki he kau akó ke nau ako ai e ngaahi fakamatala ʻi he kalasí kapau ʻokú ke fakatahaʻi e ongo fuofua lēsoní pea ʻikai lava ke teuteu e kau akó ki he kalasí.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi moʻoni naʻa nau maʻú pea pehē foki ki he veesi, ngaahi veesi, pe konga ʻo e fakamatalá naʻá ne akoʻi e ngaahi moʻoni ko iá. Hiki e tali ʻa e tokotaha akó ʻi lalo ʻi he fakamatala taʻekakato naʻá ke toki fakaʻaliʻalí.

Fakatokangaʻi ange: Ki ha ngaahi sīpinga ʻo e moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Mai ʻa Siosefa Sāmitá, vakai ki he lea “Ko e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí: Kī ki he Moʻoní” (Liahona, Sune 2017, 60–65) ʻa ʻEletā Lisiate J. Meinesi ʻo e Kau Fitungofulú ʻoku ʻasi ʻi he konga “Ako Lahi Ange?” ʻo e naunau teuteú.

ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó e ngaahi moʻoni naʻa nau maʻú, fakakaukau ke ʻeke ange ha taha pe lahi ange ʻo e ngaahi fehuʻi vakaiʻi ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi mo mahino e moʻoni ko ʻení?

  • Kuo tāpuekina fēfē koe ʻe hoʻo ʻiloʻi ʻa e moʻoni ko iá?

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mei he meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí?

Te tau lava ʻo fakaloloto ʻetau fakamoʻoni ki he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakasītuʻaʻi ʻe ha kakai tokolahi ʻi he tukui kolo ʻo Siosefá ʻa ʻene fakamoʻoni ki he meʻa naʻá ne mamata mo fanongo ki aí, pea naʻe fakatangaʻi ai ia ʻe ha tokolahi (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:21–23).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:24–25, ʻo fekumi ki he founga naʻe tali ʻaki ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa kinautolu naʻa nau manukiʻi ʻene fakamoʻoni ʻo e mata meʻa-hā-maí.

  • Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea mei he fakamoʻoni ʻa Siosefa Sāmitá ʻoku mahuʻinga makehe kiate koe? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻe he sīpinga ʻa Siosefa Sāmitá kapau te ke fehangahangai mo e manukí pe ngaahi faingataʻa ki hoʻo fakamoʻoni ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo toe fakafoki maí?

Fakaʻaliʻali pe tufa atu e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelií, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ia:

Naʻe laka hake he senituli ʻe taha mo e kongá ʻa e feinga ha ngaahi fili, kau fakaanga, mo ha niʻihi ko ha kau ako mataotao ʻi heʻenau moʻuí kotoa, ke fakaʻikaiʻi ʻa e moʻoni ʻo e mata meʻa-hā-mai ko iá. Ko e moʻoni, he ʻikai mahino ia kiate kinautolu. ʻOku mahino kiate kitautolu e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá ʻi he Laumālie ʻo e ʻOtuá. Kuo teʻeki ha meʻa ʻe ala mafakatataua hono mahuʻingá ki ai talu mei he hāʻelea ʻe he ʻAlo ʻo e ʻOtuá ʻa e māmaní ʻi he matelié. Ka ne taʻeʻoua ia ʻi heʻene hoko ko ha makatuʻunga ʻo ʻetau tuí mo e lotú, he ʻikai ke tau maʻu ha meʻa. ʻI heʻetau maʻu iá, ʻoku tau maʻu ai ʻa e meʻa kotoa pē.

Kuo lahi ha ngaahi meʻa kuo tohi, lahi mo ha ngaahi meʻa ʻe tohi, ko ha feinga ke fakahalaʻi ia. … Ka ko e fakamoʻoni ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia naʻe aʻusia ʻe ha kakai tokolahi fau ʻi he kotoa ʻo e ngaahi taʻú talu mei heʻene hokó, ne nau fakamoʻoni ai ʻoku moʻoni ia, naʻe hoko ia kia Siosefa Sāmita ʻo hangē ko ʻene fakamatalá. (Gordon B. Hinckley, “Four Cornerstones of Faith,” Ensign, Feb. 2004, 5)

Fakalotolahiʻi e kau akó te nau ala maʻu ha holi ke fakaloloto ʻenau fakamoʻoni kia Siosefa Sāmita mo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí, ke nau muimui ki he sīpinga ʻa Siosefa ʻo e fekumi ki he moʻoní ʻaki e hokohoko atu ʻenau ako e ngaahi fakamatala ko ʻení, mo kole ki he ʻOtuá ke fakapapauʻi mai e moʻoni ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí kiate kinautolu ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. Mahalo foki te ke fakaʻosi e kalasí ʻaki haʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí pea mo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

Ki he Kalasi Hokó

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi faingataʻa kuo maʻu ʻe kinautolu pe niʻihi kehé, fekauʻaki mo e ngaahi akonaki, tōʻonga, pe hisitōlia ʻo e Siasí. Fakamatalaʻi ange te nau ako ʻi he kalasi hokó fekauʻaki mo e meʻa ke nau fai ʻi hono ʻohake e ngaahi fehuʻi pe palopalema faingataʻá. Poupouʻi e kau akó ke nau ako e naunau teuteu ki he lēsoni 3 ke nau lava ʻo omi mateuteu ke aleaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni te ne tokoniʻi kinautolu ke maʻu ha ʻilo fakalaumālie ʻoku lahi angé.