‘Inisititiuti
Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó: Toe Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí


“Lēsoni 7 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Toe Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó

Toe Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Hili ha vahaʻataimi ʻo e hē mei he moʻoní, naʻe toe fakafoki mai e mafai lakanga fakataulaʻeiki ʻa e ʻOtuá ki he māmaní. Naʻe tofa ʻe hono toe fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻa e halá ki hono fokotuʻu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe ako ʻe he kau akó e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasi ʻo e ʻEikí mo e founga ʻoku fakaʻatā ai kitautolu ʻe he ngaahi ouaú ke tau maʻu e mālohi ʻo e Fakamoʻuí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

Vakai ki hoʻo kau akó ʻi he tuʻunga te nau lava ʻo aʻusiá. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē, “ʻOku ʻi ai hotau fatongia ke ʻoua naʻa tau vakai ki he kakaí ʻi he tuʻunga ʻoku nau ʻi aí, ka ʻi he tuʻunga te nau ala aʻusiá” (“Vakai ki he Niʻihi Kehé ʻi he Tuʻunga Te Nau Aʻusiá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012,70). Lotu ke ke lava ʻo vakai ki hoʻo kau akó ʻo hangē ko e ʻafio mai ʻa e Tamai Hēvaní kiate kinautolú. ʻE lava ʻe hoʻo fai iá ʻo tokoniʻi koe ke mahino ʻa e mahuʻinga ʻo e tokotaha ako takitaha peá ne ongoʻi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo e tokanga ki he taha kotoa ʻo ʻEne fānaú.

ʻOku fie maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasi ʻo e ʻEikí.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e fehuʻi ko ʻení kimuʻa pea aʻu atu e kau akó hili iá pea kole ange ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo iá ʻi he kamata ʻa e kalasí.

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi tāpuekina ai koeʻuhi ko e lakanga fakataulaʻeikí?

Fakaʻaliʻali e fakamatala ko ʻeni ʻo e tokāteliné naʻe fai ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

Ko e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá, mo hono ngaahi kií, ngaahi ouaú, hono tupuʻanga faka-ʻOtuá mo e malava ke haʻi ʻi he langí ʻa e meʻa ʻoku haʻi ʻi he māmaní, ʻoku mahuʻinga ia ki he Siasi ʻo e ʻOtuá pea ʻoku makehe ia ki ai pea … ka ʻikai ke maʻu ia pea he ʻikai ke ʻi ai ha Siasi ia ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. (Jeffrey R. Holland, “Our Most Distinguishing Feature,” Ensign pe Liahona, Mē 2005, 43; tānaki atu hono fakamamafaʻi matolú)

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku mahuʻinga makehe kiate koe ʻi he lea ʻa ʻEletā Hōlaní? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻI hoʻo tokoniʻi e fevahevaheʻaki mo e fealeaʻaki ʻa e kau akó, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi kaveinga mo e fehuʻi ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke mahino loloto ange e ngaahi ʻelemēniti ʻo e lea ʻa ʻEletā Hōlaní. Mahalo ʻe mahuʻinga ange ke aleaʻi fakaikiiki ha taha pe ua ʻo e ngaahi fehuʻí kae ʻikai feinga ke aleaʻi kotoa e ngaahi fehuʻí. ʻE lava ke toe lelei ange hoʻomou fealeaʻakí ʻi hono vahevahe foki ʻe he kau akó e meʻa kuo nau ako mei he naunau teuteú.

Fakatokangaʻi ange: Te mou aleaʻi e ngaahi ouaú ʻi he konga hono ua ʻo e lēsoni ko ʻení. Manatuʻi ke tuku ha taimi feʻunga ki he fealeaʻaki ko iá kae lava ʻe he fānau akó ʻo ʻiloʻi mo mahino lelei ange e mahuʻinga ʻo e ngaahi ouaú.

ʻOku fie maʻu e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasi ʻo e ʻEikí (vakai ki he konga 1 ʻo e naunau teuteú).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fie maʻu ai e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasi ʻo e ʻEikí? Ko e hā ha ʻilo mo ha ngaahi kī ʻe mole kapau naʻe ʻikai toe fakafoki mai e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fie maʻu ai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki hoʻo moʻui ʻaʻaú?

ʻOku ʻi ai ha tupuʻanga fakalangi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, konga 1 ʻo e naunau teuteú).

  • Naʻe toe fakafoki fēfē mai e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe hono toe fakafoki mai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí fekauʻaki mo hoʻo Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

ʻOku fie maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasi ʻo e ʻEikí (vakai, konga 2 ʻo e naunau teuteú).

  • Ko e hā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Kuo hoko fēfē ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko ha tāpuaki ʻi hoʻo moʻuí?

ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó e ngaahi ʻausiá mo fakamoʻoni ki he lakanga fakataulaʻeikí mo hono toe fakafoki maí, mahalo foki te ke vahevahe hoʻo houngaʻia mo e fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai ʻe he lakanga fakataulaʻeikí hoʻo moʻuí.

ʻOku fie maʻu e ngaahi ouau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono fakamoʻui kitautolú.

Fakamatalaʻi ange naʻe hili ha taʻu ʻe ua nai mei hono maʻu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí meia Pita, Sēmisi, mo Sioné, ne maʻu ai ʻe Siosefa Sāmita ʻi Sepitema ʻo e 1832, ha fakahā ʻoku tokoni mai ke mahino lelei ange kiate kitautolu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe kau ai e moʻoni ʻoku tokoni e ngaahi ouau fakamoʻui ʻoku fakahoko ʻi he lakanga fakataulaʻeikí ke teuteuʻi kitautolu ke tau foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:18–22, ʻo fekumi ki he founga ʻoku tokoni ai e ngaahi ouaú ke teuteuʻi kitautolu ke tau foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ha tāpuaki mahuʻinga ʻoku maʻu ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻe lava ke ʻuhinga ki ai ʻa e “mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá”? (Hili e tali ʻa e kau akó, mahalo te ke lava ʻo fokotuʻu ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “faka-ʻOtuá” ke “hangē ko e ʻOtuá.” ʻOku kau foki ʻi he mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ʻa e mālohi ke hoko ʻo hangē ko Iá.)

Fakaʻaliʻali pea lau e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fekumi ki ha ngaahi ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá”:

ʻOku fakaava ʻe he ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí ʻa e matapaá mo ʻomi e hala ki he mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá. … He ʻikai pē lava ʻe he ʻatamai ʻo e tangatá pe ngaahi lea fakamatelié ʻo fakaʻuhingaʻi totonu pe feʻunga e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea fakafolofola, “ko e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá.” Ka ko hono kānokato ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí—huhuʻi mei he angahalá; mālohi ke fakahoko pea hoko ʻo leleí; ko e meʻafoaki fakalaumālie ʻo e melino fakafoʻituituí; ko e fakapale ʻo e tuʻunga malava ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke tau fehangahangai mo e loto-mamahí, fakamaau taʻetotonú, filifilimānakó, tōkehekehé, mo e ngaahi meʻa lahi ange—ko e moʻoni ʻoku tānaki ia kiha konga ʻo e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá. … Ke haʻu ki he Fakamoʻuí, kuo pau ke tomuʻa foua ʻe ha tokotaha fakafoʻituitui ʻa e matapā ʻo e papitaisó pea maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní—pea hokohoko atu ʻo vilitaki ki muʻa ʻi he hala ʻo e ngaahi fuakavá mo e ngaahi ouaú ʻoku fakatau atu ki he Fakamoʻuí mo e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí (vakai, 2 Nīfai 31). ʻOku mahuʻinga e ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí ke kakato ʻa e “haʻu kia Kalaisi, pea hoko ʻo haohaoa ʻiate Iá” (Molonai 10:32; vakai foki, veesi. 30–33). Ka ne taʻeʻoua ʻa e ngaahi ouaú, he ʻikai lava ʻe ha tokotaha fakafoʻituitui ʻo maʻu e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku malava ʻi he feilaulau fakalelei taʻe-fakangatangata mo taʻengata ʻa e ʻEikí, (vakai, ʻAlamā 34:10–14)—naʻa mo e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá. (David A. Bednar, Power to Become [2014], 75–77)

  • Ko e hā ʻoku tau ako mei he lea ʻa ʻEletā Petinā fekauʻaki mo e “mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá”? Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e taumuʻa ʻo e ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí? (Fakaʻaongaʻi e fakalea ʻa e kau akó, tohi pe fakaʻaliʻali ha moʻoni ʻoku faitatau mo ʻení: Te tau lava ʻo maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e ʻEikí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau mo e fuakava lakanga fakataulaʻeikí, ʻa ia ʻokú ne ʻomi e mālohi ke tau hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke pehē ʻoku fakafehokotaki ai kitautolu ʻe he ngaahi ouau pau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo Faka-Melekisētekí ki he ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí? (Kapau ʻe fie maʻu, tuku ha taimi ke vakaiʻi ai ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakamatala ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú.)

ʻOange ki he kau akó ha ngaahi miniti siʻi ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeiki kuo nau toki kau fakamuimui taha ki aí. Kole ange ke nau fakakaukau ki he meʻa naʻa nau ongoʻí mo e ʻuhinga ʻo e ngaahi ouau ko iá ki heʻenau fakalakalaka taʻengatá. Hili iá pea fakaʻaliʻali e ongo fehuʻi ko ʻení ke fakakaukau ki ai e kau akó:

  • Ko e hā ha ouau ʻe lava ke toe ʻuhingamālie ange kiate koe ʻi hono fakaʻaongaʻi e meʻa kuó ke ako he ʻaho ní? (Poupouʻi e kau akó ke nau hiki mo fakahoko e ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻoku nau maʻú.)

  • Ko e hā kuó ke ako mo ongoʻi he ʻahó ni kuó ne fakatupulaki hoʻo holi ke kau atu ki he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻO ka feʻunga ke fai ia, fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ngaahi kií, mo e ngaahi ouaú ke nau ongoʻi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní.

Ki he Kalasi Hokó

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he fatongia ʻo e Siasí ʻi heʻenau moʻuí. ʻI heʻenau ako e naunau teuteu ki he lēsoni hokó, fakalotolahiʻi kinautolu ke nau fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tuku ʻe he ʻEikí ke maʻu ʻe he kāingalotu faivelenga ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.