‘Inisititiuti
Lēsoni 20 Naunau ʻa e Faiakó: Ngaahi Ouaú mo e Moihū ʻi he Temipalé


“Lēsoni 20 Naunau ʻa e Faiakó: Ngaahi Ouaú mo e Moihū ʻi he Temipalé,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 20 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 20 Naunau ʻa e Faiakó

Ngaahi Ouaú mo e Moihū ʻi he Temipalé

ʻI hono kei langa ʻo e Temipale Nāvuú, naʻe akoʻi ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo pehē, “ʻOku teʻeki ai fokotuʻu kakato ʻa e Siasí, ʻi hono tuʻunga māú … kae ʻoua kuo ʻosi ʻa e Temipalé” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 481). ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke fakalahi e mahino ʻa e kau akó ki hono mahuʻinga ʻo e ngaahi ouau ʻo e temipalé pea ke fakaafeʻi kinautolu ke fakatupulaki ʻa hono tuʻo lahi (ʻo fakatatau ki he tūkungá) mo e tuʻunga lelei ʻo ʻenau moihū ʻi he temipalé.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Naʻe fakafoki mai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi ouau faifakamoʻui ʻo e temipalé ʻia Siosefa Sāmita.

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha temipale ʻe ʻiloʻi ʻe he kau akó. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi kuo nau fiefia ʻi he moihū ʻi he temipalé ke nau vahevahe e anga ʻo ʻenau ongoʻi ʻi heʻenau hū ki he fale ʻo e ʻEikí. Te ke lava foki ʻo fehuʻi ange pe ne nau ongoʻi fēfē ʻi heʻenau mavahe mei he temipalé.

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

ʻEke e ngaahi fehuʻi ʻokú ne poupouʻi e moʻui ʻakí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau tali e ngaahi fehuʻi ʻokú ne poupouʻi e moʻui ʻakí. ʻOku lava ke ʻi ai ha fatongia mahuʻinga ʻo e ngaahi fehuʻi pehení ʻi hono tokoniʻi ʻo e fānau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e founga te nau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ne aleaʻí ʻi he ngaahi tuʻunga ʻoku nau lolotonga ʻi aí, pea nau fakakaukau foki ki ha founga te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ai ia ʻi he kahaʻú (vakai, Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí [2012], 5.1.4).

Fakamatalaʻi ange ne hili e maau e nofo ʻa e Kāingalotú ʻi Nāvū ʻi ʻIlinoisí, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha fekau ke langa ha temipale. Naʻe fie maʻu ha fuʻu feilaulau lahi mei he Kāingalotú, ʻo tatau pē mo e Temipale Ketilaní. ʻI hono kei langa ʻo e Temipale Nāvuú, naʻe akoʻi ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo pehē, “ʻOku teʻeki ai fokotuʻu kakato ʻa e Siasí, ʻi hono tuʻunga māú … kae ʻoua kuo ʻosi ʻa e Temipalé” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 481).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ʻikai kakato ai hono Fakafoki Mai ʻo e Siasi ʻa e Fakamoʻuí taʻe ʻi ai ha temipalé? (Te ke lava ʻo ueʻi e kau akó ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e meʻa kuo nau ako mei hono ako ʻo e naunau teuteú.)

Fakamatalaʻi ange naʻe fou ʻi ha fakahā naʻe fekauʻi ai e Kāingalotú ke nau langa e Temipale Nāvuú, ʻa hono fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e ʻuhinga ʻe mātuʻaki mahuʻinga ai e temipalé ki he Kāingalotú. Naʻá ne fakamatalaʻi ʻoku kau e fufulú, paní, papitaiso maʻá e kau pekiá, mo e ngaahi ouau kehé ki Hono fale tapú. Fakaafeʻi e kau akó ke nau tuku ha kiʻi taimi ke ako ai e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 124:31, 34, 40–41, 55, ʻo fekumi ki he founga kuo talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ke tāpuakiʻi Hono kakaí ʻi he ngaahi temipalé.

Tuku ki he kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau ʻiló. Fakaʻaongaʻi e fakalea ʻa e kau akó, ʻo fakaʻaliʻali pe tohi ha moʻoni ʻi he palakipoé ʻoku faitatau mo ʻení: ʻOku tāpuekina ʻaki kitautolu ʻe he ʻEikí e ngaahi ouau mahuʻinga ʻi he temipalé koeʻuhí ke lava ʻo fakakalauni ʻaki kitautolu ʻa e ngeiá, moʻui taʻe-faʻa-maté, mo e moʻui taʻengatá.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke pehē ai ʻoku teuteuʻi kitautolu ʻe he ngaahi ouau ʻo e temipalé ki he ngeiá, moʻui taʻe-faʻa-maté, mo e moʻui taʻengatá?

ʻĪmisi
Falekoloa Piliki Kulokulá

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Falekoloa Piliki Kulokula ʻo Siosefa ʻi Nāvuú, pea kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi fekauʻaki mo hono fakafoki mai ʻo e ouau ʻenitaumeni fakatemipalé. Fakaafeʻi ke nau toe vakaiʻi e konga 2 ʻo e naunau teuteú ʻo ka fie maʻu.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e ʻenitaumení mei he konga 3 ʻo e naunau teuteú?

ʻI hoʻomou aleaʻi e ʻenitaumení, fakakaukau ke ʻeke ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻeni ʻoku ʻoatu ʻi laló. Fakamahinoʻi ange ne akoʻi ʻe ʻEletā Petinā ko e taimi ʻoku tau talanoa ai fekauʻaki mo e temipalé, ʻoku ʻikai totonu ke tau “fakahā pe fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga makehe fekauʻaki mo e ngaahi fuakava ʻoku tau maʻu ʻi he ngaahi ouau toputapu ʻo e temipalé,” ka te tau “lava ʻo aleaʻi ʻa e ngaahi taumuʻa tefito ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e ngaahi ouau mo e fuakava ʻo e temipalé” (“Mateuteu ke Maʻu ʻa e Meʻa ʻAonga Kotoa Pē,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 103).

  • Ko e hā ʻoku fakakau ʻi he meʻaʻofa ʻo e ʻenitaumení? (Vakai ki he konga 3 ʻo e naunau teuteú.)

  • Ko e hā e fekauʻaki ʻa e ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá?

  • ʻI hoʻo ako e naunau teuteú, ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e ngaahi fuakava ʻoku tau fakahoko lolotonga e ouau ʻenitaumení?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku finangalo ai e ʻEikí ke maʻu ʻenitaumeni Hono kakaí ʻi he temipalé?

Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha miniti ʻe taha pe ua ke vahevahe mo ha tokotaha ako kehe ʻi hono tafaʻakí ʻa ʻenau fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻa ia ʻoku ʻi he fakaʻosinga ʻo e naunau teuteú:

  • Ko e hā te ke fokotuʻu ange ki ha taha ke ne fai ke mateuteu ai ke maʻu hono ʻenitaumení? Ko e hā ʻoku mahuʻinga fakataautaha ai kiate koe ʻa e temipalé mo hono ngaahi ouaú?

ʻOku fakaafeʻi ʻe he moihū ʻi he temipalé ʻa e mālohi ʻo e ʻEikí mo e ngaahi tāpuakí ki heʻetau moʻuí.

ʻĪmisi
Temipale Ketilaní

Fakamanatu ki he kau akó ko e Temipale Ketilaní ko e fuofua temipale ia naʻe fakakakato ʻi hotau kuonga fakakosipelí. Naʻe kehe hono taumuʻá mei he ngaahi temipale kimui ange aí—naʻá ne fakaʻatā ha potu moʻó e ʻEikí ke fakafoki mai e ʻilo mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he moihū ʻi he temipalé he kahaʻú. Lolotonga e lotu fakatapui ʻo e temipale ko iá, naʻe kole ai ʻe Siosefa Sāmita ki he ʻEikí ke foaki ha ngaahi tāpuaki pau maʻanautolu ʻoku moihū ʻi he temipalé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:13, 22–26 pea fekumi ki he ngaahi tāpuaki te nau lava ʻo maʻu ʻi he moihū ʻi he temipalé.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ha ngaahi tāpuaki te tau lava ʻo maʻu ʻi heʻetau moihū ʻi he temipalé? (Fakakaukau ke hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé pea kole ange ke nau fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e ngaahi tāpuaki ko ʻení kiate kinautolú. Te ke lava ʻo tokoniʻi e kau akó ke nau ʻilo ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻI heʻetau moihū ʻi he temipale ʻo e ʻEikí, te Ne fakamahafu kitautolu ʻaki Hono mālohí mo e maluʻí.)

Aleaʻi mo e kau akó e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai e mālohi mo e maluʻi ʻa e ʻEikí ʻi hotau kuongá. Fakaafeʻi e kau ako naʻa nau fehuʻi ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa pe ko e hā ha ngaahi tāpuaki pau kuó ne ongoʻi ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau mo e moihū ʻi he temipalé, ke nau vahevahe e meʻa naʻa nau akó (vakai ki he fakaafe ʻi he ngataʻanga ʻo e konga 1 ʻi he naunau teuteú). ʻE lava foki ke ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki kuo nau ongoʻi ʻi heʻenau moihū pē ʻanautolu ʻi he temipalé.

Fakaʻaliʻali pea lau mo e kau akó ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:

ʻĪmisi
Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni

ʻOku ou kole atu ke mou tuku ha taimi ke mou vakai fakalelei ai ki he anga hono fakaʻaongaʻi ho taimí. … Kapau ʻokú ke lava ʻo ʻalu ki he temipalé, ʻoku ou tapou atu ke ke feinga ke ke fetuʻutaki maʻu pē mo e ʻEikí—ʻo ʻalu ki Hono fale māʻoniʻoní—pea tauhi pau maʻu pē taimi ko iá ʻi he fiefia. ʻOku ou palōmesi atu ʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi mana ʻokú Ne ʻafioʻi ʻokú ke fie maʻu ʻi hoʻo feilaulau ke tokoni mo moihū ʻi Hono temipalé. (Russell M. Nelson, “Ko e Hoko ko ha Kāingalotu Faʻifaʻitakiʻangá,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2018, 114)

Ke tokoni ki he kau akó ke fakaloloto ange ʻenau fakakaukau fekauʻaki mo ʻenau tukupā ki he ʻEikí mo ʻenau aʻusia ʻanautolu pē ʻi he temipalé, fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto e ngaahi fehuʻi ʻoku ʻaonga ki honau ngaahi tūkunga lolotongá. Tuku ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakakaukau pea ala hiki ʻenau ngaahi ongó.

  1. ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi fakahohaʻa pe meʻa ʻoku kaunga ki he taʻetāú ʻokú ne taʻofi ai au mei he temipalé? Ko e hā ʻoku fie maʻu ke u fai ke toʻo atu e ngaahi fakafeʻātungia ko ʻení?

  2. Ko e hā ha faʻahinga feilaulau ʻe ala finangalo e ʻEikí ke u fai ke maʻu ha toe ngaahi tāpuaki lahi ange ʻo fakafou ʻi he moihū ʻi he temipalé?

  3. ʻE founga fēfē haʻaku ʻai ke ʻuhingamālie ange ʻeku moihū ʻi he temipalé?

  4. Ko e hā ha ngaahi founga ʻe ala finangalo ai e ʻEikí ke u tokoniʻi ai e niʻihi kehé ke nau aʻusia e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé?

Ki he Kalasi Hokó

Fakamahinoʻi ange ko e kalasi hokó, ʻe maʻu ai ʻe he kau akó ha faingamālie ke aleaʻi e ouau fakatemipale fungani taha ʻo e mali taʻengatá. Poupouʻi e kau akó ke nau lau tokanga e naunau teuteu ki he lēsoni 21 pea fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ʻa e malí mo e fāmilí ki he palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní.