‘Inisititiuti
Lēsoni 4 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Tokāteline ʻo e Fakahaá


“Lēsoni 4 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Tokāteline ʻo e Fakahaá,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó (2019)

“Lēsoni 4 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Fakavaʻe ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 4 Naunau ʻa e Faiakó

Ko e Tokāteline ʻo e Fakahaá

Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e tokāteline ʻo e fakahaá kia Siosefa Sāmita mo e niʻihi kehé ʻi he ngaahi fuofua ʻaho ʻo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke fakatupulaki ʻenau tuʻunga malava ke maʻu e fakahaá, pea ʻiloʻi lelei ange e taimi ʻoku folofola mai ai e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻOku fakahā foki ʻe he ʻEikí e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakahaá kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele.

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

Tanumaki ha ʻātakai ako ʻo e ʻofá, fakaʻapaʻapá, pea mo ha taumuʻa. ʻI he taimi ʻoku ‘iloʻi ai ʻe he kau akó ʻoku ʻofaʻi mo fakaʻapaʻapaʻi kinautolu ʻe heʻenau faiakó mo e kau ako kehé, ʻoku hangehangē leva te nau omi ki he kalasí kuo nau mateuteu ke ako. ʻE lava ʻe he feongoʻiʻaki ʻa e kau akó ʻoku tali kinautolú ʻo fakamolū honau lotó, fakasiʻisiʻi e manavasiʻí, pea fakaafeʻi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e ongó mo e kalasí.

Fakaʻaliʻali e fehuʻi ko ʻení: Ko e hā ha tūkunga lolotonga, fili, pe fehuʻi te ke fie maʻu ai ha fakahinohino mo ha fakahā mei hoʻo Tamai Hēvaní?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻí pea hiki ʻenau ngaahi fakakaukaú. Hili ha taimi feʻunga, te ke lava ʻo fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau hikí ki he kalasí kapau ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻikai fuʻu fakataautaha.

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e felāveʻi ʻa e lēsoni ko ʻení mo ʻenau moʻuí, fakamatalaʻi e ngaahi ola ʻoku fakamatalaʻi ʻi he talateu ki he lēsoni ko ʻení.

Fakaʻaliʻali e fakatātā ko ʻení pea fehuʻi ange:

ʻĪmisi
Ko e Meʻafoaki mo e Mālohi ʻo e ʻOtuá, tā valivali ʻe Joshua Dennis
  • Ko e hā e ngaahi tūkunga ne tataki ai ʻa ʻŌliva Kautele ke tokoni kia Siosefa Sāmita ʻi hono liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná? (Fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi e meʻa naʻa nau ako mei he konga 1 ʻo ʻenau naunau teuteú ʻi hano fie maʻu.)

  • Naʻe tākiekina fēfē ʻe he fakahaá e fili ʻa ʻŌliva ke tokoni kia Siosefá?

Fakamanatu ki he kau akó ʻi he tali ki he holi ʻa ʻŌliva ke tokoni ki hono liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná, naʻe akoʻi ia ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e fakahaá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8:1–3. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai ʻo fekumi ki he ngaahi moʻoni naʻe fie maʻu ke mahino kia ʻŌliva kae lava ke maʻu e fakahā ke liliú.

FAKATUPULAKI ʻETAU FOUNGA AKOʻÍ MO E AKÓ

ʻIloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoní mo e tokāteliné. ʻOku tokoni e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahino ʻoku maʻú ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e moʻoní ʻi ha founga ʻoku mahinongofua mo ʻaonga. Poupouʻi e kau akó ʻo ka lava, ke nau ʻilo pea vahevahe e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e tokāteline mei he meʻa ʻoku nau akó. ʻE tokoni hono tohi pe fakaʻaliʻali ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoní, pe ko hono hiki ʻe he kau akó e ngaahi moʻoní ʻi heʻenau folofolá, ke fakaloloto ange e fakalaulauloto ʻa e kau akó ki he founga te nau ala fakaʻaongaʻi ai kinautolú.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e fekumi mo hono maʻu ʻo e fakahaá? (Mahalo ʻe maʻu ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoniʻi meʻa ʻe niʻihi ʻo kau ai ʻeni: ʻOku folofola e ʻEikí ki hotau ʻatamaí mo hotau lotó ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga, ʻo fakatefito ʻi hoʻo ako mo e aʻusia fakataautahá, ʻoku folofola mai ai e ʻEikí ki hotau ʻatamaí mo hotau lotó? (Hiki ʻa e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé. Kapau ʻe fie maʻu, fakaafeʻi e kau akó ke nau vakaiʻi e ngaahi potufolofolá mo e fakamatala ne nau ako ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fili ai ʻe he ʻEikí ke fetuʻutaki mai kiate kitautolu ʻi hotau ʻatamaí mo e lotó fakatouʻosí? (Poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e meʻa kuo nau ako mo fakalaulauloto ki ai lolotonga ʻenau ako fakataautahá mo e teuteú.)

Fakamatalaʻi ange ʻi he feinga ʻa ʻŌliva ke liliú, naʻá ne faingataʻaʻia ke maʻu e fakahā naʻá ne fie maʻu ke ne hoko atu ʻakí. Naʻe fehuʻi ʻe Siosefa mo ʻŌliva ki he ʻEikí pe ko e hā naʻe pau ke faingataʻaʻia ai ʻa ʻŌlivá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 9:7–9 ʻo fekumi ki ha sīpinga naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e founga ke maʻu ai e fakahaá.

  • Ko e hā e sīpinga naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau maʻu mo fakatokangaʻi e fakahaá? (ʻOku faʻa hoko mai e fakahaá hili ʻetau ako e ngaahi fehuʻí mo ha meʻa ʻi hotau ʻatamaí, fakamāʻopoʻopo ha aofangatuku, hili iá pea fehuʻi ki he ʻOtuá pe ʻoku tonu ʻetau aofangatukú.)

Fakamatalaʻi ange naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻe lava ʻe ha “vela ʻo e lotó” ʻo ʻomi “ha ongoʻi fiemālie mo ha nonga” (“Teaching and Learning by the Spirit,” Ensign, Māʻasi. 1997, 13).

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi mo e fakaafe ko ʻení mei heʻenau naunau teuteú:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻamanaki mai ai e ʻEikí ke tau fakakaukauʻi e ngaahi meʻá ko ha konga ʻo e fekumi ki he fakahaá?

  • Ko e hā naʻe akoʻi atu ʻe ha kaungāmeʻa pe mēmipa ʻo e fāmilí fekauʻaki mo hono fakaafeʻi mo hono maʻu ʻo e fakahaá? Ko e hā kuó ke ako mei hoʻo ngaahi aʻusia tonu ʻaʻaú fekauʻaki mo hono fakaafeʻi pea mo hono maʻu ʻo e fakahaá?

Fakatokangaʻi ange: ʻOku fakataumuʻa e ʻekitivitī ko ʻení ke ʻoatu ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻoku nau akó pea ngāueʻi ia. Liliu e lēsoní ʻo ka fie maʻu ke ʻoatu ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakalaulauloto, tohi, laukonga, pe lotu ai.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto mo tohi ʻi ha ngaahi miniti siʻi fekauʻaki mo e meʻa kuo nau ako fekauʻaki mo e fakahaá mo ʻene felāveʻi mo e ngaahi fakakaukau naʻa nau hiki hifo he kamataʻanga ʻo e kalasí. Pe te nau lava ʻo lotu fakalongolongo ki ha fakahinohino fekauʻaki mo e meʻa ne nau hikí. Te ke lava foki ʻo fakaʻaliʻali e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní pea fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ia ʻo fekumi ki ha toe ngaahi founga te nau lava ai ʻo fakaafeʻi e fakahaá.

Lotu ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí fekauʻaki mo hoʻo ngaahi hohaʻá, manavasiʻí, mo ho ngaahi vaivaí—ʻio, ʻa e ngaahi fakaʻānaua ʻo ho lotó. Peá ke fakafanongo leva! Tohi e ngaahi fakakaukau ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí. Hiki e ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻí pea fakahoko ʻa e meʻa naʻe ueʻi koe ke ke faí. ʻI hoʻo toutou fai ʻeni ʻi he ʻaho ki he ʻaho, māhina ki he māhina, taʻu ki he taʻú, te ke “tupulaki ʻi he tefitoʻi moʻoni ʻo e fakahaá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 151). …

ʻOku ou poupouʻi atu ke fakalahi hoʻomou tuʻunga fakalaumālie lolotongá ke maʻu e fakahā fakataautahá. …

ʻOku ʻikai ha toe meʻa te ne fakaava e ngaahi langí ʻo hangē ko hono fakatahaʻi ʻo e tupulaki ʻi he māʻoniʻoní, talangofua kakató, fekumi fakamātoató, mo e keinanga fakaʻaho ʻi he ngaahi folofola ʻa Kalaisi ʻi he Tohi ʻa Molomoná, mo e taimi pau ʻoku fakatukupaaʻi ki he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí. (Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 95)

ʻOku ʻomi ʻe hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ha sīpinga ki hono maʻu ʻo e fakahaá.

Fakamahinoʻi ange ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakahaá naʻe ako ʻe Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautelé, naʻe fakahā ange ia kiate kinaua ʻi he fakalau ʻa e taimí ʻo fakatatau ki he ngaahi tūkunga naʻe hokó mo e ngaahi fehuʻí ne na ʻeké. ʻOku fakatātaaʻi heni ha moʻoni mahuʻinga naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi ha ngaahi fakahā ʻe niʻihi.

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko tolu ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻo lahi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61; 50:24; 98:12. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi pe ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi potufolofola ko ʻení fekauʻaki mo e founga ʻoku fakahā mai ai ʻe he ʻEikí ʻEne moʻoní mo Hono finangaló kiate kitautolú.

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ha foʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e fakahā mei he ʻEikí? (Fakaʻaongaʻi e ngaahi foʻi lea ʻa e kau akó, pea fakaʻaliʻali pe tohi ha moʻoni ʻi he palakipoé ʻoku faitatau mo ʻení: ʻOku fakahā mai ʻe he ʻEikí e moʻoní kiate kitautolu ʻi he “ʻotu lea ki he ʻotu lea, [ʻi he] akonaki ki he akonaki.”)

Fakamanatu ki he kau akó naʻa nau ako ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú fekauʻaki mo e ngaahi sīpinga ʻo e maʻu fakahaá meia ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e meʻa naʻe mahuʻinga makehe kiate kinautolu mei heʻene ngaahi akonakí. Mahalo te ke ʻeke foki kiate kinautolu pe ko e hā ha founga ʻe lava ke tokoniʻi lelei ange ai kitautolu ʻe heʻene ngaahi talanoa fakatātā ki he fakahaá ke mahino ange e moʻoni ʻoku fakaʻaliʻali pe tohi ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ha founga ʻe tokoni ai e mahino ʻa e moʻoni ko ʻení ki ha taha ʻokú ne ongoʻi ʻo hangē ʻoku ʻikai ke ne maʻu ha ngaahi tali pe fakahinohino mei he ʻEikí?

  • Ko e hā ha aʻusia kuó ke maʻu ne hoko māmālie mai ai e ngaahi talí pe fakahinohinó ʻi ha vahaʻa taimi?

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni pe fakaafeʻi ha taha pē ʻi he kau akó ʻokú ne fie fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e fakahā naʻe akoʻi ʻi he lēsoní.

Ki he Kalasi Hokó

Fehuʻi ki he kau akó pe ʻoku nau pehē ko e hā e ngaahi mana maʻongoʻonga taha ʻo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau ako e naunau teuteu ki he lēsoni hokó fekauʻaki mo hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná pea fakakaukau ki he ngaahi mana fekauʻaki mo hono tauhi, liliu, mo hono pulusi ʻo e Tohi ʻa Molomoná.