Inisitituti
Lesona 8: Mataupu Faavae ma Feagaiga 19


Lesona 8

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19

Faatomuaga ma le Faasologa o Taimi

A o lata ina maea le faaliliuga o le Tusi a Mamona ia Iuni 1829, sa totogi e le Perofeta o Iosefa Samita ma Matini Harisi le lomitusi o Egbert B. Grandin e lolomiina kopi e 5,000 o le Tusi a Mamona mo le $3,000. Peitai, sa le’i amataina e Grandin le lolomiina sei vagana ua ia faamaonia le totogi mo le galuega. Sa faia e Matini Harisi se maliega tuugutu e totogia le lolomiina e ala i le mokesiina o se vaega o lana faatoaga.

Ina ua mavae se taimi o le uluai maliega, sa amata ona popole Matini Harisi e uiga i le mokesiina o lana faatoaga. I le faaaliga o loo tusia i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19, lea atonu na tuuina mai i le taumafanafana o le 1829, na poloaiina ai e le Alii ia Matini Harisi e “foai atu se vaega o [ana] meatotino … [ma] totogi le ʼaitalafu [na ia] konakalate ai ma le lomitusi” (MF&F 19:34–35). Sa faaalia foi e le Alii ia upumoni taua e uiga i Lana taulaga togiola ma aoao mai e uiga i le salamo.

Amataga o Iuni 1829Sa faafesootai e Iosefa Samita ma Matini Harisi ia Egbert Grandin e lolomi ia kopi e 5,000 o le Tusi a Mamona.

1 Iulai, 1829Sa faamaea e Iosefa Samita le faalliuga o le Tusi a Mamona.

Taumafanafana 1829Sa maua ai le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19.

25 Aokuso, 1829Sa mokesi e Matini Harisi lana faatoaga mo le $3,000 e totogi ai le lolomiina o le Tusi a Mamona.

26 Mati, 1830Sa maua ai kopi o le Tusi a Mamona mo le faatauina.

Fautuaga mo le Aoaoina Atu

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:1--20

Ua faamalamalama mai e le Alii ia taunuuga o le le salamo ma faamatala mai Ona mafatiaga mo agasala

Tusi mea nei i luga o le laupapa a o lei amataina le vasega: O le a se mea na fesili mai ai le Alii mai ia te oe atonu na faigata mo oe?

Talanoaina puupuu e le vasega le fesili lea. Faamatala atu na feagai Matini Harisi ma se luitau faapea ma sa aoao atu ai ni upumoni mamana e le Alii e taiala ai o ia. Valaaulia tagata aoao a o latou suesueina le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19 e vaavaai mo na upumoni na aoao atu e le Alii ia Matini e faaaoga a o latou tali atu i mea o loo moomia e le Alii mai ia te i latou.

Faamalamalama atu a o lata ina maea le faaliliuga o le Tusi a Mamona ia Iuni 1829, sa soalaupuleina e Iosefa Samita ma Matini Harisi le tulaga e mafai ai ona lolomiina kopi e 5,000 o le Tusi a Mamona ma le lomitusi o Egbert B. Grandin i Palamaira, Niu Ioka. Sa fuafuaina e Grandin ma lana lomitusitosi, o Ioane H. Gilbert, faapea e $3,000 le totogi e lolomi ai na kopi e tele. E avea o se vaega o le feutagaiga sa malie ai Matini Harisi e totogi le lolomiga i le mokesiina lea o le tele o lana faatoaga, ae foliga mai sa lei faatulagaina ia auiliiliga o le totogiina i lea taimi. Sa faailoa atu e Grandin o le a ia le faatauina anomea moomia ma e le amataina foi le galuega sei vagana ua faamaonia e Matini Harisi le totogi mo le lolomiina (tagai Documents, Volume 1: July 1828–June 1831, ed. Michael Hubbard MacKay and others [2013], 86).

I se taimi ina ua mavae le uluai feutagaiga, sa toe sui mafaufauga o Matini Harisi e uiga i le mokesiina o lana faatoaga. I le tali atu i le atugaluga o Matini, sa maua ai e Iosefa Samita se faaaliga i le taumafanafana o le 1829 lea na tusia mulimuli ane i le Mataupu Faavae ma Feagaia 19. Valaaulia tagata aoao a o latou suesueina le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19 e vaavaai mo mea na aoao atu e le Alii ia Matini Harisi e fesoasoani ai ia te ia ia naunau e faia lea ituaiga osigataulaga tele.

Valaaulia se tagata aoao e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:1--3, ma fai i le vasega e faailoa mai le aoaoga faavae na aoao atu e le Faaola ia Matini Harisi.

  • O le a le aoaoga faavae na aoao mai e le Alii e uiga ia te Ia lava i le fuaiupu 2? (Na faataunuu e Iesu Keriso le finagalo o le Tama. Atonu e te manao e fautua atu i tagata aoao e maka lenei aoaoga faavae.)

  • Na faapefea ona faataunuuina e Iesu Keriso le finagalo o le Tama Faalelagi?

  • E tusa ai ma fuaiupu 2--3, o le a le mana ua i le Faaola ona sa Ia faataunuuina le finagalo o le Tama Faalelagi?

  • I le fuaiupu 3, o loo faamatala mai ai e le Faaola Lona tiutetauave e faamasinoina tagata uma i le aso gataaga. E tusa ai ma le Faaola, o le a le mea o le a faavae ai Lana faamasinoga mulimuli? (O le a faamasinoina i tatou e tusa ai ma a tatou galuega ma mea na tatou faia.)

Ina ia fesoasoani i tagata aoao ia lelei atili le malamalama pe aafia faapefea lo tatou faamasinoga ona o a tatou galuega ma mea e fai, valaaulia se tagata aoao e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:4--5. Fai i le vasega e mulimuli i le faitauga, ma vaavaai mo mea ua aoao mai e le Alii e uiga i Lana faamasinoga.

  • E tusa ai ma fuaiupu 4--5, o le a le mea o le a oo i ai i latou e le salamo? (Atonu e manaomia ona e faamalamalama atu o le fasifuaitau “ae o le a oo atu le oi” i le fuaiupu 5 e faasino i mafatiaga o le a oo mai ia i latou o e le salamo.)

Tusi le mafatiaga e le gata ma le malaia faavavau i luga o le laupapa. Faamalamalama atu o nei faaupuga ma isi faapea, o nisi taimi e faaaoga ai i mau e faamatala ai le faasalaga o le a oo mai i tagata uma e le salamo. Valaaulia tagata aoao e faitau filemu le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:6–12, ma vaavaai mo le faauigaga e le Alii o le faasalaga e le gata pe faavavau. A uma ua lava se taimi, valaaulia ni nai tagata aoao e faamalamalama mai mea sa latou aoaoina mai le faamalamalamaga a le Alii o nei faaupuga. (Fesoasoani ia malamalama tagata aoao o faaupuga mafatiaga e le gata ma le malaia faavavau e le o faasino i le umi o le taimi o le a puapuagatia ai tagata ona o a latou agasala. Ae, ona o le Faaola e Le Gata ma e Faavavau, o lea o nei fasifuaitau o loo faasino i le faasalaga o le a Ia faatautaia e tusa ai ma le tulafono paia o le faamasinotonu.)

Valaaulia se tagata e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:13--15, ma fai i le vasega e vaavaai mo mea na poloai atu le Alii ia Matini Harisi e fai ina ua uma ona faamalamalama atu le faasalaga e le gata ma faavavau.

  • O le a le mafuaaga na tuu atu e le Alii na ala ai ona poloaiina Matini Harisi e salamo?

Valaaulia se tagata aoao e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:16--17, ma fai i le vasega e vaavaai mo mea na molimau atu ai le Alii o le a tutupu ia i latou o e filifili e salamo ma le mea o le a tupu ia i latou o e filifili e le salamo.

  • O a mataupu faavae e mafai ona tatou faailoa mai fuaiupu 16--17 e uiga ia i latou o e filifili e salamo ma i latou o e filifili e le salamo? (A uma ona tali mai tagata aoao, tusi mataupu faavae nei i luga o le laupapa e faaaoga ai upu a tagata aoao lava latou: Na puapuagatia Iesu Keriso mo a tatou agasala ina ia mafai ai ona tatou salamo ma ia le puapuagatia ai e pei ona i ai o Ia. Afai tatou te filifili e le salamo, e tatau ona tatou puapuagatia e faapei foi ona puapuagatia Keriso.

Ata
O Iesu o loo tatalo i Ketesemane

Faaali atu le ata O Iesu o loo Tatalo i Ketesemane (Tusi Ata o le Talalelei [2009], nu. 56; tagai foi lds.org/media-library). Ina ia fesoasoani i tagata aoao ia malamalama i le maoae tele o puapuaga o le Faaola, faamalamalama atu o le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:18--19 ua na o le pau lea o le vaega o tusitusiga paia o loo faamatala ai e le Faaola Ona lava mafatiaga i Ana lava upu. O isi talafaamaumau i puapuaga o Iesu Keriso i le taimi o Lana taulaga togiola sa tuuina mai e isi (tagai Mataio 26:36–39; Luka 22:39–44; Mareko 14:32–41; Mosaea 3:7). Valaaulia tagata aoao e faitau le leoa le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:18--19, ma vaavaai mo upu ma fasifuaitau na faaaoga e le Faaola e faamatala ai Ona mafatiaga. Mafaufau e valaaulia tagata aoao e maka mea ua latou maua.

  • O a ni upu po o ni fasifuaitau e tulaga ese ia te oe? Aisea?

  • O a mea o aoao atu e nei upu po o fasifuaitau ia te oe e uiga i le naunau o le Faaola e puapuagatia mo a tatou agasala?

  • O a ou lagona a o e mafaufau loloto i mafatiaga o le Faaola mo au agasala?

Faamalamalama atu o le fasifuaitau “ia ou le inuina le ipu oona” (MF&F 19:18) e faasino i le tatalo a le Faaola i le Faatoaga i Ketesemane afai e mafai, Na te le tau onosaia na puapuaga. Faamalamalama atu o le fasifuaitau “e ui i lea, … sa Ou inu ma faauma ai a’u tapenapenaga mo le fanauga a tagata” (MF&F 19:19) o lona uiga e ui i le tau e le mafuatiaina, ae sa gauai atu lava Iesu Keriso i le finagalo o le Tama Faalelagi e ala i le faamaeaina o le Togiola.

  • E mafai faapefea i le malamalama na faamatuu atu e le Faaola Lona loto i le Tama Faalelagi ona tosina ai Matini Harisi a o ia manatunatu i le mokesiina o lana faatoaga e totogi ai le lolomiga o le Tusi a Mamona?

Valaaulia se tagata aoao e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:20. Fai i tagata aoao e mulimuli ai, ma vaavaai mo mea na ta’u atu e le Alii ia Matini Harisi ina ua uma ona Ia faamatalaina Lona puapuaga mo agasala.

  • O le a le mea na toe fautuaina ai e le Alii ia Matini Harisi e fai? Aisea?

  • Aisea ua e manatu ai na toefaamanatu atu e le Alii ia Matini Harisi le taimi na aveesea ai le Agaga mai ia te ia? (Mo se malamalamaaga faaopoopo i lenei fesili, tagai i le faamatalaga o i le tusi lesona a le tagata aoao mo le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:20.)

  • E faapefea e le malamalama i mafatiaga o le Faaola ona aafia ai lou manao e salamo ma faia soo se mea e poloai mai ai o Ia, tusa lava po o le a le faigata?

Fautuaina tagata aoao e faatuina se sini e faamamalu le taulaga a le Faaola e ala i le salamo e le aunoa.

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:21--41

Ua tuu atu e le Alii ni poloaiga ia Matini Harisi, e aofia ai le poloaiga e tuuina atu lana faatoaga mo le lolomiina o le Tusi a Mamona

Faamalamalama atu ina ua mavae ona poloaiina Matini Harisi e le Alii e salamo, na avatu e le Alii ia te ia ni poloaiga faaopoopo ma fautuaga. Valaaulia se tagata aoao e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:21--24, ma fai atu i le vasega e vaavaai mo mea na poloai atu le Alii ia Matini Harisi e fai. Fai i ni nai tagata aoao e lipoti atu mea sa latou maua.

  • E faavae i upu a le Alii ia Matini i le fuaiupu 23, o le a le mea o le a tatou maua a o tatou aoao e uiga ia Keriso, faalogo i Ana upu, ma savavali i le agamalu o Lona Agaga? (A o tatou aoao e uiga ia Keriso, faalogo i Ana upu, ma savavali i le agamalu o Lona Agaga, o le a tatou maua le filemu. Atonu e te manao e tusi lenei mataupu faavae i luga o le laupapa.)

  • O le a se mea e mafai ona tatou faia ina ia aoao ai e uiga ia Keriso?

  • O a avanoa ua tatou maua e faalogologo ai i Ana upu?

  • O le a le uiga o le agamalu? (Afai e tatau ai, faamalamalama atu o le agamalu e aofia ai le “matau i le Atua, amiotonu, lotomaualalo, aoaogofie, ma le onosai i puapuagatia. O e agamalu e naunau e mulimuli i aoaoga o le talalelei” (Taiala i Tusitusiga Paia, “Malu, Agamalu,” scriptures.lds.org]).

  • O anafea na aumaia ai le filemu i lou olaga ona ua e savali i le agamalu o le Agaga o le Faaola?

  • O le a sou manatu na faapefea e le mulimuli i mataupu faavae o i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23 ona fesoasoani ia Matini Harisi e faia le faaiuga e mokesi lana faatoaga?

Valaaulia tagata aoao e faitau faatopetope le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:25–35, ma vaavaai mo ni fautuaga faaopoopo ma lapataiga na tuuina atu e le Alii ia Matini Harisi. Atonu e te manao e fautua atu e makaina e tagata aoao ia fuaitau “Ou te poloai atu” ma le “a ia e.” A lava loa se taimi, valaaulia tagata aoao e faasoa mai mea na latou mauaina.

  • O le a le poloaiga na tuu atu e le Alii ia Matini Harisi e faatatau i lana faatoaga?

  • E mafai faapefea e se tagata ona magumagu i lana lava meatotino?

  • E tusa ai ma fuaiupu 26--27, aisea na matua taua ai le lolomiina o le Tusi a Mamona?

  • E tusa ai ma le fuaiuupu 33, o le a le fetalaiga a le Alii i le mea o le a tupu ia Matini pe afai na te filifili e “faatalale [le amanaiaina] o nei fautuaga”?

Vaevae le vasega i ni paga taitoalua, ma valaaulia i latou e faitau faatasi le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:36--41, ma vaavaai mo mataupu faavae faaopoopo sa ono faaosofia ai Matini Harisi e usitai i poloaiga a le Alii. Valaaulia tagata aoao e faasoa atu ni mea sa latou mauaina.

  • E faavae i le folafolaga a le Alii ia Matini Harisi i le fuaiupu 38, o le a le mea tatou te maua pe afai tatou te faia le finagalo o le Alii? (E ono faaaoga e tagata aoao ni upu eseese, ae ia mautinoa latou te faailoa mai se mataupu faavae e pei o lea: Afai tatou te faia le finagalo o le Alii, o le a tatou maua faamanuiaga e sili atu ona taua nai lo oa o le lalolagi.

  • O a nisi o faamanuiaga ua e lagona e sili atu ona taua nai lo oa o le lalolagi?

  • E faapefea ona sili atu le taua o le Tusi a Mamona nai lo le faatoaga a Matini Harisi?

Faamalamalama atu o le aso 25 o Aokuso, 1829, i le usitai ai i le poloaiga a le Alii, na mokesiina ai e Matini Harisi lana faatoaga e totogi ai le lolomiina o le Tusi a Mamona. Sa manatu Egbert Grandin lava ia ua uma ona totogi atoa, ma sa amataina ai loa le lolomiga.

Faasino i le fesili o i luga o le laupapa, ia na outou talanoaina i le amataga o le lesona. Fautuaina tagata aoao ia usiusitai i le Alii tusa lava pe faigata, ma faamanatu atu ia i latou e mafai ona latou maua faamanuiaga e sili atu ona taua nai lo oa o le lalolagi.