‘Inisititiuti
Lēsoni 7 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Natula mo e Taumuʻa Taʻengata ʻo e Tuʻunga Tangata pe Fefiné


“Lēsoni 7 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Natula mo e Taumuʻa Taʻengata ʻo e Tuʻunga Tangata pe Fefiné,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 7 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko ha kulupu ʻo ha kakai lalahi kei talavou ʻi he matātahí

Lēsoni 7 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Natula mo e Taumuʻa Taʻengata ʻo e Tuʻunga Tangata pe Fefiné

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko hotau tuʻunga tangata pe fefiné, ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻi heni mo e ngaahi lēsoni ka hoko maí ʻoku ʻuhinga ia ki hotau tuʻunga tangata pe fefine ʻi hono fāʻeleʻi kitautolú (tukukehe ka fakamatalaʻi kehe), “ʻoku fakamatalaʻi lahi ai kitautolu, ko e ʻuhinga ʻoku tau ʻi he māmaní aí, mo e meʻa ke tau fakahokó mo aʻusiá” (“Marriage Is Essential to His Eternal Plan,” Ensign, June 2006, 83). ʻI hoʻo ako ʻa e naunau ki he lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní ke mahino lelei ange ʻa e mahuʻinga ʻo ho tuʻunga mo e taumuʻa taʻengata ko ha foha pe ʻofefine ʻo ha mātuʻa fakalangí.

Fakatokangaʻi ange: Ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha tefito pelepelengesi ia ki he kakai tokolahi. ʻOku fakataumuʻa ʻa e naunau ko ʻení ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e tokāteline ʻa e Tamai Hēvaní fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné mo vakaiʻi ʻa e founga ʻoku ʻaonga ai ki he ngaahi tūkunga kehekehe ʻi hotau māmaní he ʻaho ní. Fekumi ki he tokoni ʻa e Laumālié ke mahino ʻa e ngaahi pōpoaki ʻoku fakataumuʻa mai ʻe he ʻOtuá maʻau ʻi hoʻo akó.

Konga 1

ʻE fakamālohia fēfē ʻeku mahino ki he tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he mahino lelei ange kiate au e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

ʻOku pehē ʻe he fanongonongo ki māmaní: “Ko e kakai kotoa pē—ʻa e tangata mo e fefine—naʻe fakatupu ia ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá. Ko e toko taha fakafoʻituitui kotoa pē ko e foha mo e ʻofefine ia ʻo ha mātuʻa fakalangi, pea ʻi heʻene peheé, ʻoku maʻu ai ʻe he toko taha kotoa pē ha natula fakalangi pea mo ha ikuʻanga pau. Ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e tuʻunga mo e taumuʻa ʻo e tokotaha fakafoʻituituí, ʻi he maama fakalaumālié, mo e moʻui fakamatelié pea mo e taʻengatá” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

ʻE lava ke kehekehe e ʻuhinga ʻo e foʻi lea tuʻunga tangata pe fefiné ki ha kakai kehekehe. Hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he tohi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí, “Ko e ʻuhinga moʻoni ʻo e tuʻunga tangata pe fefine ʻi he fanongonongo ʻo e fāmilí ko e tuʻunga tangata pe fefine ʻi hono fanauʻí” (Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 38.6.23).

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo hotau fakatupú:

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

Ko e [fakatupu ko ʻeni ʻo e tangatá mo e fefiné] naʻe fakahoko fakalaumālie ia ʻi hoʻo ʻi he maama fakalaumālié ʻi he taimi naʻá ke nofo ai ʻi he ʻao hoʻo Tamai ʻi Hēvaní. Naʻe ʻi ai ho tuʻunga tangata pe fefiné kimuʻa peá ke haʻu ki he māmaní. (“The Joy of Living the Great Plan of Happiness,” Ensign, Nov. 1996, 73)

Naʻe toe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ko e “fakatupu fakataha [ʻo e tangatá mo e fefiné] ʻoku mahuʻinga ia ki he palani ʻo e fakamoʻuí” (ʻi he “General Conference Leadership Meetings Begin,” Oct. 2, 2019, newsroom.ChurchofJesusChrist.org).

ʻĪmisi
tangata mo ha fefine ʻokú na luelue

ʻE lava ke tokoni hono maʻu ha mahino ki heʻetau mātuʻa fakalangí ke mahino lelei ange ai kiate kitautolu e palani ʻa e ʻOtuá maʻatautolú mo tokoni ke tau vakai lelei ange ki he mahuʻinga ʻo hotau tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he palani ko iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Sēnesi 1:26–27, pea fakakaukau ki he ʻuhinga ke fakatupu ʻi he tatau ʻo ʻetau mātuʻa fakalangí.

Fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e tuʻunga tangatá pe fefiné ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní. Ko ha ngaahi moʻoni ʻeni te ke ala fakakaukau ki ai:

ʻOku mahuʻinga e mali taʻengata ʻa ha tangata mo ha fefiné ki he hoko ʻo hangē ko ʻetau mātuʻa fakalangí. Ko e natula ʻo e moʻui taʻengatá, pe hakeakiʻí, ko e hoko atu ia ʻo e ngaahi fāmilí ki he nofo taʻengatá. ʻE toki lava pē ʻo aʻusia e tuʻunga malava ko ʻení “fakafou ʻi he ngaahi mālohi ki he fakatupú ʻoku maʻu ʻi he tangata mo e fefine kuo haʻi ʻi ha mali taʻengatá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:19)” (Dallin H. Oaks, ʻi he “General Conference Leadership Meetings Begin”).

“ʻI he palani faka-ʻOtuá, ʻoku fakatou fie maʻu ʻa e tangatá mo e fefiné ke ʻomai ha fānau ki he māmaní pea ke na ʻoange ʻa e ʻātakai lelei tahá ki hono ohi mo tauhi ʻo e fānaú” (David A. Bednar, “Marriage Is Essential to His Eternal Plan,” Ensign, June 2006, 83; vakai foki Sēnesi 1:28).

ʻOku fakakoloaʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e houʻeiki tangatá mo fafiné ʻaki ha ngaahi ivi makehe ke tokoniʻi kinautolu ke nau fakahoko ʻeni mo ha ngaahi fatongia fakalangi kehe ʻi Heʻene palaní. ʻOku fie maʻu ʻe he tangatá ʻa e fefiné mo e fefiné ʻa e tangatá ke na fakalakalaka mo aʻusia hona tuʻunga taʻengata kakató. Hangē ko e akonaki ʻa ʻEletā Petinaá:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Ko e natula ʻo e laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné ke na fefakakakatoʻaki mo fefakahaohaoaʻiʻaki, ko ia naʻe fakataumuʻa ai ʻa e tangatá mo e fefiné ke na fakalakalaka fakataha ki he hakeakiʻí. …

Koeʻuhí ko ha ngaahi taumuʻa faka-ʻOtua, ʻoku kehekehe, mahino, mo kakato ai ʻa e laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné.

… Naʻe fie maʻu ʻa hono fakatahaʻi makehe ko ia ʻo e ngaahi tuʻunga fakalaumālie, fakatuʻasino, fakaʻatamai, mo fakaeloto ʻo e tangatá mo e fefiné, kae lava ke fakahoko ʻa e palani ʻo e fiefiá. He ʻikai lava ʻe he tangatá pe fefiné ʻo fakahoko ʻiate ia pē ʻa e taumuʻa ʻo hona fakatupú. …

… Hangē pē ko hono ʻomi ʻo e ngaahi ʻulungaanga makehe ʻo e tangatá mo e fefiné fakatouʻosi ke fakakakato ʻa e nofo malí, ʻoku pehē pē ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi ʻulungaanga tatau ki hono ohi, tauhi, mo akoʻi ʻo e fānaú. (“Marriage Is Essential to His Eternal Plan,” 83–84)

Naʻe akoʻi foki ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá mo Sisitā Lute L. Lenilani ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Dale G. Renlund mo Sisitā Ruth L. Renlund

Naʻe fakatupu e ngaahi laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné ke nau fetokoniʻaki. Ko e ʻuhinga ia ʻoku ʻikai feliliuaki ai ʻa e tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he nofo taʻengatá—he ʻokú ne ʻomi ʻa e makatuʻunga ki he meʻaʻofa taupotu taha ʻe lava ke foaki ʻe he Tamai Hēvaní, ʻa e faʻahinga moʻui ʻokú Ne maʻú. (“Ko e Ngaahi Taumuʻa Fakalangi ʻo e Feohi Fafale Fakasekisualé,” Liahona, ʻAokosi 2020, 14)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Fakakaukau ki he fatongia ʻo e tuʻunga tangata pe fefiné ʻi ha fakakaukau ʻoku taʻengatá. ʻE tokoni fēfē ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí ke mahino kiate koe “ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e tuʻunga mo e taumuʻa ʻo e tokotaha fakafoʻituituí, ʻi he maama fakalaumālié, mo e moʻui fakamatelié, pea mo e taʻengatá”? (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”).

Konga 2

ʻE founga fēfē ha mahino lelei ange kiate au ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tuʻunga tangatá pe fefiné?

ʻĪmisi
ongo fafine lalahi kei talavou ʻokú na pōtalanoa

Mahalo kuó ke fakatokangaʻi ʻi hotau kuongá ni ʻoku lahi ha ngaahi fakakaukau kehekehe fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné mo e tuʻunga totonú. ʻOku fakamavaheʻi ʻe he kakai ʻe niʻihi e foʻi lea tuʻunga tangata pe fefiné mei he tuʻunga tangata pe fefine ʻi hono fanauʻí. Te nau lava ʻo fakamatala ki honau tuʻunga tangata pe fefiné, ʻa ia ʻe lava ʻo ʻuhinga ki he ongo ʻa ha taha ki hono tuʻunga tangatá pe fefiné neongo kapau ʻoku kehe ia mei honau tuʻunga tangata pe fefine ʻi he fanauʻí. (Fakatokangaʻi ange ʻoku kehe ʻeni mei he tuʻunga fakasekisualé, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e tokanga fakatuʻasino, fakaeloto, mo fakasekisuale ki he niʻihi kehé. ʻE aleaʻi e tuʻunga fakasekisualé ʻi he lēsoni hokó.)

ʻE lava ke tākiekina e mahino ʻa ha taha ki he hoko ko ha tangata pe fefiné ʻe he anga fakafonuá, ngaahi tuʻunga fakasōsialé, mo honau ohí. Koeʻuhí ko e ngaahi meʻá ni mo ha ngaahi ʻuhinga kehe pē, ʻe lava ke fakatupu ʻe he ngaahi fakakaukau fakahomosekisualé he taimi ʻe niʻihi ha puputuʻu ki ha kakai ʻe niʻihi pea mahalo ʻe fakatuʻutāmaki. Hangē ko ʻení, mahalo ʻe hohaʻa ha kakai ʻe niʻihi ʻoku ʻikai tatau e ngaahi meʻa ʻoku nau saiʻia aí mo e meʻa ʻoku nau malavá mo ha ngaahi fie maʻu fakafonua mo fakasōsiale ki honau tuʻunga tangata pe fefine totonú. ʻOku ʻikai ʻuhinga ia ʻoku ʻi ai ha faikehekehe ʻi honau tuʻunga tangata pe fefine totonú mo e tuʻunga tangata pe fefine ʻoku nau fakahaá. ʻOku mahuʻinga ke tau manatuʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi ʻelemēniti ʻe niʻihi ʻoku nau faʻu hotau tuʻunga fakafoʻituitui kakató, kau ai hotau tuʻunga fakalangí, tuʻunga tangata pe fefine totonú, ngaahi meʻafoakí, taukeí, holí, mo e ngaahi filí.

Naʻa mo e taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu ʻa e ngaahi moʻoni taʻengata fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné, ʻe lava ke iku e ngaahi moʻoni faingataʻa ʻi heʻetau moʻuí ki ha ngaahi fehuʻi pe tūkunga faingataʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fakakaukau ko ʻení:

  • ʻI he ngaahi ʻuhinga ʻoku ʻikai mahino kakato, ʻoku ʻi ai ha niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau foua ʻi ha taimi ʻi heʻenau moʻuí, “ha ongoʻi taʻepauʻia ʻi honau tuʻunga tangata pe fefine ʻi honau fanauʻí mo honau tuʻunga tangata pe fefine totonú. Ko hono olá, ʻe ala lau kinautolu ko ha taha kuo fakafāfine/fakatangata. ʻOku ʻikai ha tuʻunga ia ʻo e Siasí ki he ngaahi tupuʻanga ʻo e tala ʻe he kakaí ʻoku nau fakafāfine/fakatangatá” (Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 38.6.23).

  • Mahalo ʻe ongoʻi taʻefiemālie pe loto-foʻi ha kakai ʻe niʻihi ʻi he ngaahi fiemaʻu fakafonua mo fakasōsiale ʻoku fekauʻaki mo honau tuʻunga tangata pe fefine totonú.

  • Hangē ko ia ʻoku hā ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, “ʻI ha ngaahi meʻa matuʻaki hāhāmolofia moʻoni, ʻoku fanauʻi ai ha pēpē ʻoku ʻikai mahino hono kupu toputapú pe ko e tangata pe fefine” (38.7.7). ʻOku faʻa ui ʻeni ko e tuʻunga tangata pe fefine taʻepau (intersex). ʻI he tūkunga ko ʻení, mo e founga ʻoku tokangaʻi ai ʻe he mātuʻá pe kau ʻetivaisa fakafaitoʻó, ʻe lava pē ke uesia pe ʻikai uesia ai e tuʻunga tangata pe fefine ʻo e fakafoʻituituí.

Hangē ko e fakamatala ʻi ha taha ʻo e ngaahi tohi ʻa e Siasí kau ki he tefito ʻo e fakafāfiné/fakatangatá, ko e niʻihi fakafoʻituitui ko ia ʻoku pehē ʻoku fakafāfine/fakatangatá, ʻoku nau “fehangahangai mo ha ngaahi pole faingataʻa.” ʻOku nau “taau pē … ke maʻu ʻa e ʻofa faka-Kalaisí ʻo tatau mo e fānau kehe ʻa e ʻOtuá pea ʻoku totonu ke tokangaʻi ʻi he ongoʻingofua, angaʻofa, mo e manavaʻofa” (“Liliu Tangata Pe Fefiné: ʻOku ou kau nai ʻi heʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí?,” ChurchofJesusChrist.org). ʻOua naʻa fakaʻatā e siʻisiʻi e mahinó pe fakamaau taʻetotonú ke ne puleʻi e anga ʻo ʻetau feohi mo e niʻihi kehe, ka ʻe lava ʻo “faka-Kalaisi ʻetau feinga ke vakai ki he niʻihi kehé” (“Liliu Tangata Pe Fefiné: Ko e hā te u lava ʻo fakahoko ke fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa faka-Kalaisí?,” ChurchofJesusChrist.org).

ʻĪmisi
talanoa fakataha ʻa e kakai lalahi kei talavoú
ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

ʻE founga fēfē haʻaku faʻa fakakaukau mo ongoʻingofua ange ʻi hono aleaʻi e tuʻunga tangata pe fefiné mo e niʻihi kehé pea ʻi heʻeku fakakaukau ki he moʻui faingataʻa ʻa e niʻihi ʻoku ou ʻiloʻi pe fetaulaki mo iá?

Konga 3

Fēfē kapau ʻoku ʻi ai haʻaku ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hoku tuʻunga tangatá pe fefiné?

Kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ho tuʻunga tangatá pe fefiné pe aʻusia ha ngaahi ongo taʻepauʻia ʻi ho tuʻunga tangata pe fefiné, ʻiloʻi ʻoku ʻofeina koe ʻe hoʻo Tamai Hēvaní mo ho Fakamoʻuí. ʻOkú Na mateuteu maʻu pē ke tokoniʻi koe. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi mo fakamālohia ai koe ʻe Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. ʻOku vahevahe ʻe he ngaahi maʻuʻanga tokoni Liliu Tangata pe Fefine naʻe pulusi ʻe he Siasí ʻa e ngaahi moʻoni mo e fakamanatu mahuʻinga ko ʻení:

ʻOku tokaimaʻananga ʻa e Fakamoʻuí ʻo ʻetau ngaahi tūkunga makehé. ʻI heʻetau hoko ko ha kakai fakamatelié, ʻoku fakangatangata pē ʻetau mahinó. Te tau lava ʻo lea fakataha mo Nīfai ʻoku tau “ʻilo [ʻoku] ʻofa [ʻa e ʻOtuá] ki heʻene fānaú; ka neongo ia, ʻoku ʻikai te [tau] ʻiloʻi hono ʻuhinga ʻo e meʻa kotoa pē” (1 Nīfai 11:17). (“Liliu Tangata Pe Fefiné: ʻOku mahino moʻoni nai ki he Fakamoʻuí ʻa e meʻa ʻoku ou fouá?,” ChurchofJesusChrist.org)

He ʻikai ke haohaoa ʻa e tokotaha kotoa ʻoku mou feohí ʻi hono fakahaaʻi ʻo e ʻofá, manavaʻofá pe ongoʻingofuá. ʻI he māmaní ʻi he ʻahó ni, ʻoku faingofua ke te ongoʻi loto lavea pea ke fakalaveaʻi ha loto. ʻE lava ʻe he ngaahi faingataʻa lahí ʻo ʻai ke tau tuʻu lavea ngofua ki he ngaahi fakalavea loto naʻe ʻikai fakataumuʻa peheé koeʻuhí ko e fehālaaki ha leá pe fakamatala. ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku tau ako kotoa mo tupulaki. (“Liliu Tangata Pe Fefiné: ʻOku ou kau nai ʻi heʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí?,” ChurchofJesusChrist.org)

Kuo akonaki foki ʻa Sisitā Mīsela D. Keleki, ko e Tokoni ʻUluaki ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Kau Finemuí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Sisitā Michelle D. Craig

Ko e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻoku nau fōtunga mo anga kehekehe, ka “ʻoku tau tatau kotoa ki he ʻOtuá” [2 Nīfai 26:33]. … ʻOku fakaafeʻi koe ki he tēpile ʻa e ʻEikí, tatau ai pē pe ko hai koe, pe ko e hā e meʻa ʻokú ke fekuki mo iá. (“Ivi Fakalaumālié,” Liahona, Nōvema 2019, 21).

Fakapapauʻi ange ʻoku ʻatā ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa ʻo e ongoongoleleí ki ha taha pē ʻokú ne fili ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Te ke “lava ʻo fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi palōmesi ki he ʻOtuá” mo “ʻaʻeva ʻi Heʻene māmá pea kau atu ki Hono Siasí” ʻo tatau ai pē pe ʻokú ke aʻusia pe ʻikai e ongoʻi taʻepauʻia ʻi he tuʻunga tangata pe fefiné (“Liliu Tangata Pe Fefiné: ʻE lava fēfē ke u tokoni ki he puleʻanga ʻo e ʻEikí?,” ChurchofJesusChrist.org).

ʻOku pehē ʻi he tohi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí, “ko e niʻihi fakafāfine/fakatangata fakafoʻituitui ʻoku ʻikai ke nau feinga ke fai ha meʻa fakafaitoʻo, tafa, pe liliu fakasōsiale ki ha tuʻunga kehe ka ʻoku nau tāú, te nau ala maʻu ha ngaahi uiuiʻi faka-Siasi, lekomeni temipale, mo e ngaahi ouau fakatemipale” (Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 38.6.23). (Fakatokangaʻi ange: “ʻOku kau ʻi he liliu fakasōsialé ʻa e liliu ʻi he valá pe teuteú, pe liliu ha hingoa pe fetonginauna, ke fakafōtunga ha taha ke kehe ia mei he tuʻunga tangata pe fefine naʻe fanauʻi ai iá” [Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 38.6.23].) Kapau ʻokú ke loto ke maʻu ha mahino lahi ange, talanoa mo hoʻo pīsopé pe palesiteni fakakoló.

Neongo ʻoku ʻikai fepaki ia mo e tuʻutuʻuni pe tokāteline ʻa e Siasí, ka ʻe lava ʻe hono fakahingoa koe ʻe he kakaí ko e fakafāfine/fakatangatá ʻo fakangatangata hoʻo malava ʻo aʻusia hoʻo ngaahi taumuʻa taʻengatá. Naʻe fakatokanga mai ʻa Palesiteni ʻOakesi ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Dallin H. Oaks

Tokanga ki he anga hoʻo fakafōtungá. … Ko e ʻulungaanga mahuʻinga taha ʻoku totonu ke ne fakafōtungaʻi kitautolú ko e foha pe ʻofefine kitautolu ʻo e ʻOtuá. ʻOku māʻongoʻonga ange ʻa e foʻi moʻoni ko iá ʻi he ngaahi ʻulungaanga kehe kotoa pē. (“How to Define Yourself,” New Era, June 2013, 48)

Ko kitautolu takitaha ko ha fānau ʻa e ʻOtuá pea malava ke maʻu ha ikuʻanga ko e moʻui taʻengatá. Ko e ngaahi meʻa kehe kotoa pē … ʻoku fakataimi pē ia pe ʻikai ke fuʻu mahuʻinga ia ʻi he tuʻunga taʻengatá. ʻOua naʻá ke fili ke fakaʻilongaʻi koe pe fakakaukau kiate koe ʻi ha tuʻunga ʻe fakangatangata ai ha taumuʻa te ke feinga ki ai. (“ʻE Iku Nai ʻEni Ki Fē?Liahona, Mē 2019, 61–62)

Naʻe fakahoko foki ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofāsoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ‘a e fakafiemālie ko ‘ení:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

ʻOku ʻi ai e ngaahi meʻafoaki ʻa e taha kotoa; ʻoku ʻi ai e talēniti ʻo e taha kotoa; ʻe lava e taha kotoa pē ʻo kau ki hono fakahoko e palani fakalangí he toʻu tangata takitaha. … ʻOku tokolahi hamou niʻihi ʻoku mou fai homou lelei tahá. Pea ʻi he taimi ʻoku tuʻu ai ʻa kimoutolu ʻoku fuesia ʻa e kavenga mamafa taha fakamatelié ʻo taukapoʻi e palani ʻa e ʻOtuá ke hakeakiʻi ʻEne fānaú, ʻoku tau mateuteu kotoa leva ke laka atu. ʻOku tau fakamoʻoni taʻe toe veiveiua ki he meʻa naʻe fakataumuʻa ki ai e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, pea ʻi he ikuʻangá te Ne totongi huhuʻi ʻa e meʻa kotoa pē naʻe mole meiate kinautolu ʻoku tafoki kiate Iá. ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha taha ia kuo tuʻutuʻuni pau mai ke ne maʻu pē ha meʻa siʻisiʻi ange ʻi he meʻa kotoa kuo ʻomi ʻe he Tamaí maʻa ʻEne fānaú. (“ʻUhinga ʻo e Malí, ʻUhinga ʻo e Fāmilí,” Liahona, Mē 2015, 52)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

ʻE lava fēfē ʻe he ngaahi akonaki ʻi he lēsoni ko ʻení mo e tui kia Sīsū Kalaisí ʻo tokoniʻi koe pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo ke tali e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné?