‘Inisititiuti
Lēsoni 5 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko ʻEtau Aʻusia Fakamatelié mo e Meʻaʻofa ʻo ha Sino Fakatuʻasinó


“Lēsoni 5 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko ʻEtau Aʻusia Fakamatelié mo e Meʻaʻofa ʻo ha Sino Fakatuʻasinó,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 5 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lue ʻi ha loto ʻataʻatā

Lēsoni 5 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko ʻEtau Aʻusia Fakamatelié mo e Meʻaʻofa ʻo ha Sino Fakatuʻasinó

Kuó ke ofo nai ʻi he mana ʻo ho sino fakatuʻasinó mo e meʻa kotoa te ne lava ʻo fakahokó? ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, kuo ʻi ai nai ha ngaahi taimi kuó ke ongoʻi taʻefiemālie ai ʻi he ngaahi faingataʻa ʻokú ke aʻusia koeʻuhí ko ho sinó? ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he founga ʻoku fehokotaki ai hotau sino fakatuʻasinó mo e taumuʻa ʻo ʻetau aʻusia fakamatelié ʻi he palani ʻo e fiefia ʻa e ʻOtuá.

Konga 1

ʻOku mahuʻinga fēfē hoku sino fakatuʻasinó ki heʻeku fakalakalaka taʻengatá?

Naʻe fakatupu hotau sino fakatuʻasinó ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá (vakai, Sēnesi 1:26–27). Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē, “Ko e taumuʻa ʻo e moʻui fakamatelié mo e tupulaki ʻe ala hoko mai hili ʻa e moʻui fakamatelié ʻoku maʻá e hako ʻo e ʻOtuá ke nau hoko ʻo hangē pē ko Iá” (“Ko e Palani Lahí,” Liahona, Mē 2020, 94).

Ko e hā leva ʻoku fie maʻu ke tau aʻusia ʻi he moʻui fakamatelié ka tau hoko ʻo hangē ai ko e ʻOtuá? ʻOku fakamatalaʻi ha konga mahuʻinga ʻe ua ʻi he fakamatala ko ʻeni mei he fanongonongo ki he fāmilí: “ʻI he maama fakalaumālié, [naʻa tau] … tali ʻa [e] palani [ʻa e ʻOtuá] ʻe tuʻunga ai ha lava ʻa ʻEne fānaú ʻo maʻu ha sino fakamāmani pea mo ha taukei ʻi he māmaní ke fakalakalaka hake ki he haohaoá” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

ʻĪmisi
ko ha kiʻi pēpē ʻoku malimali

ʻI ha fakahā fekauʻaki mo e moʻui ʻi he maama fakalaumālié, naʻe fakahā kia ʻĒpalahame ʻa e Fakataha Alēlea ʻi he Langí (vakai, ʻĒpalahame 3:22–28). Naʻá ne ako he taimi ko iá ha moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo ʻetau moʻui fakamatelié.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻĒpalahame 3:24–26, pea kumi e meʻa naʻe ako ʻe ʻĒpalahame fekauʻaki mo e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo ʻetau haʻu ki he māmaní pea maʻu ha sino fakatuʻasinó. (Mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga hotau “ʻuluaki tuʻungá” ki heʻetau moʻui ʻi he maama fakalaumālié, pea ʻoku ʻuhinga e “tuʻunga hono uá” ki he vahaʻataimi hono fanauʻi kitautolu ʻi he matelié pea mo e Fakamaau Fakaʻosí.)

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo hono maʻu ha sino fakatuʻasino ko e konga ʻo hono siviʻi pe ʻahiʻahiʻi kitautolu ʻi he matelié:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

Kapau leva te tau fili ʻi he lolotonga ʻo ʻetau moʻui fakamatelié ke “fai e meʻa kotoa pē ʻe fekau ʻe [hotau] ʻEiki ko [hotau] ʻOtuá kiate [kitautolú]” [ʻĒpalahame 3:25], te tau lava ke tauhi hotau “tuʻunga hono uá” [ʻĒpalahame 3:26]. ʻOku ʻuhinga ʻeni te tau lava ke fakahaaʻi ki he ʻOtuá (mo kitautolu) mei heʻetau filí, ʻa ʻetau tukupā mo e malava ke moʻui ʻaki ʻEne fono fakasilesitialé, lolotonga ʻetau mavahe mei Hono ʻaó ʻi ha sino fakakakano ʻoku ʻi ai kotoa hono ngaahi mālohí, uʻá mo e holí. Te tau lava nai ke puleʻi e kakanó ke hoko pē ko ha meʻangāue kae ʻikai ke ne puleʻi ʻa e laumālié? ʻE lava nai ke fakatou falalaʻiaʻi kitautolu ʻi taimi mo ʻitāniti ʻi he mālohi faka-ʻOtuá, kau ai e mālohi ke fakatupu ha moʻuí? Te tau lava fakafoʻituitui nai ʻo ikunaʻi ʻa e koví? Ko kinautolu te nau fai iá ʻe “tānaki atu ʻa e nāunau ki honau ʻulú ʻo taʻengata pea taʻengata” [ʻĒpalahame 3:26]—ko ha konga mātuʻaki mahuʻinga ʻo e nāunau ko iá ko ha sino toetuʻu, taʻe-faʻa-mate mo nāunauʻia. ʻOku ʻikai fai ha ofo ʻi heʻetau “kalanga fiefia” he ngaahi talaʻofa mo e ngaahi meʻa fakaʻofoʻofa ʻe malava ke hoko ko ʻení [Siope 38:7]. (“ʻUhinga ʻo e Malí, ʻUhinga ʻo e Fāmilí,” Liahona, Mē 2015, 51)

Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi, te tau lava ʻi ha ʻaho ʻo maʻu ha sino taʻe-faʻa-mate haohaoa hangē ko ʻetau Tamai ʻi Hēvaní (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:22). Ko e faʻahinga sino pē ʻeni te tau lava ai ʻo “maʻu hono kakato ʻo e fiefiá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:33–34; 138:17). Naʻe toe akoʻi foki ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻoku kau ʻi he fiefia moʻoní ʻa hono maʻu ha sino fakatuʻasinó:

ʻĪmisi
ko e Palōfita ko Siosefa Sāmitá

Naʻa tau omi ki māmaní ke maʻu ha sino pea ke tau ʻoatu ia ʻi he tuʻunga haohaoa ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻi he puleʻanga fakasilesitialé. Ko e tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga ʻo e fiefiá ʻoku kau ai hono maʻu ʻo ha sinó. ʻOku ʻikai maʻu ʻe he tēvoló ia ha sino, pea ko hono tauteá ia. (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 242)

Hangē ko ia naʻe hā kimuʻa ʻi he fakamatala mei he fanongonongo ki he fāmilí, ʻoku toe mahuʻinga foki hono maʻu ha aʻusia ʻi he māmaní ʻi he fakalakalaka ki he haohaoá pea mo e hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá. Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ʻoku fakalahi ai ʻe hotau sino fakatuʻasinó ʻa ʻetau aʻusia fakamatelié:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

ʻOku lava hotau sino fakamatelié ʻo aʻusia ha ngaahi tuʻunga kehekehe mo lahi naʻe ʻikai ke lava ia ʻi heʻetau ʻi he maama fakalaumālié. Ko ia ai, ʻoku lava ke fakahoko lelei ange ʻe hotau sino fakamatelié ʻetau feohi mo e niʻihi kehé, fakatokangaʻi mo ngāue ʻo fakatatau mo e moʻoní, mo talangofua ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ouau ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku tau aʻusia ʻi heʻetau ʻi he māmaní ʻa e angaʻofá, manavaʻofá, angaleleí, fiefiá, mamahí, loto-mamahí, faingataʻaʻiá mo e ngaahi faingataʻa ʻo e fakangatangata fakaesinó ʻi ha founga te ne teuteuʻi ai kitautolu ki ʻitāniti. Ko hono ʻai mahinó, ʻoku ʻi ai e ngaahi lēsoni kuo pau ke tau ako mo e ngaahi meʻa kuo pau ke tau aʻusia, ʻo hangē ko e fakamatala ʻa e folofolá “ʻo fakatatau ki he kakanó” (1 Nīfai 19:6; ʻAlamā 7:12–13). (“ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” Liahona, Mē 2013, 41)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai hotau sino fakatuʻasinó ʻi he palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní?

Konga 2

Ko e hā ʻoku faingataʻa ai ke mapuleʻi ha niʻihi ʻo ʻeku ngaahi holí mo hoku uʻá?

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lotu

Kuo ʻosi fokotuʻu ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ha ngaahi uʻa pau ʻi hotau sinó ke hokohoko atu ʻa e moʻuí mo tokoni ke fakahoko ʻEne palaní. Ko e konga ʻo hotau ʻahiʻahi fakamatelié “ke vakaiʻi pe ʻe lava ke puleʻi ho sinó ʻe he laumālie ʻoku nofoʻia aí” (Russell M. Nelson, “Ko Ho Sinó: Ko Ha Meʻaʻofa Fakaofo ia ke Mataʻikoloa ʻAki,” Liahona, ʻAokosi 2019, 5).

ʻOku tākiekina kitautolu takitaha ʻe he tangata fakakakanó. (Fakatokangaʻi ange ko e tangata fakakakanó ko ha foʻi lea ia ʻoku ʻuhinga ki he tangatá mo e fefiné fakatouʻosi.) Ko hotau konga fakamatelie ʻeni ʻokú ne fakaʻatā hotau ngaahi uʻa fakatuʻasinó mo e ngaahi holi fakaemāmaní ke taʻefakangatangata peá ne ikunaʻi ʻetau ngaahi holi mo e feinga ke hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Tangata Fakakakanó,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau e ʻAlamā 41:11 mo e 1 Kolinitō 2:14, pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻoku fakamatalaʻi ai e moʻulaloa ki he tangata fakakakano ʻiate kitautolú.

Naʻe tānaki mai ʻe ʻEletā Petinā ki he mahino ʻoku tau maʻu fekauʻaki mo e tangata fakakakanó ʻi heʻene akonaki ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

ʻOku ʻi ai ha tuʻunga ʻo e tangata fakakakanó … ʻoku moʻui mo longomoʻui ia ʻiate kitautolu takitaha (vakai, Mōsaia 3:19). ʻOku ʻikai ke fakatomala e tangata pe fefine fakakakanó, ʻoku nau anga fakatēvolo mo fakakakano (vakai, Mōsaia 16:5; ʻAlamā 42:10; Mōsese 5:13), ʻo tohoakiʻi ngofua mo tōtuʻa e holí, pea hikisia mo siokita. …

Koeʻuhí ko e ngaahi foha mo e ʻofefine kitautolu ʻo e ʻOtuá, kuo tau maʻu e anga fakalangí meiate Ia. Ka ʻoku tau lolotonga nofo ʻi ha māmani hinga. Ko e ngaahi meʻa ne faʻu ʻaki hotau sinó ʻoku fakanatula pē ia ke hinga mo fefaʻuhi maʻu pē mo e ivi tākiekina ʻo e angahalá, kākaá mo e maté. Ko hono moʻoní, ʻoku uesia hangatonu hotau ngaahi sino fakamāmaní ʻe he nunuʻa fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻo e Hinga ʻa ʻĀtamá. (“ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” 42–43)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Fili ha taha ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻo e tangata fakakakanó naʻe fakamatalaʻi ʻi he ʻAlamā 41:11 pe 1 Kolinitō 2:14 pe ʻi he fakamatala ʻa ʻEletā Petinaá. ʻE uesia fēfē ʻe he ʻulungaanga ko iá ha vā fetuʻutaki teiti pe fakafāmili?

Konga 3

ʻE tokoniʻi fēfē au ʻe Sīsū Kalaisi ke u ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó?

ʻĪmisi
Ko e fakamolemoleʻi ʻe Sīsū mo fakamoʻui ha tangata ne mahaki tete

Lolotonga e malanga ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ki hono kakaí, naʻá ne vahevahe e meʻa naʻe akoʻi ange ʻe ha ʻāngelo kiate ia fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekau mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Mōsaia 3:5–19).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau e Mōsaia 3:19, pea kumi e founga te tau lava ai ʻo ikunaʻi e tangata fakakakanó. (Fakatokangaʻi ange ʻi he tūkunga ko ʻení, ʻoku ʻuhinga e talangofua ke fakaongoongo ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea ʻuhinga e tangata māʻoniʻoni ki ha taha ʻoku fakamāʻoniʻoniʻi—ko ha taha ʻoku līʻoa ki he ʻOtuá.)

Lau e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Petinā mo Pīsope Sēlati Kōsei ʻo e Kau Pīsopeliki Pulé, pea fakakaukau ki he founga ʻe lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi e tangata fakakakanó pea hoko ʻo hangē ange ko Iá:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

ʻOku lava ke ikunaʻi e uʻá, holí, fakaʻamú, mo e ongo ʻa e tangata fakakakanó ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku tau ʻi he māmaní ke fakatupulaki ha ngaahi ʻulungaanga lelei faka-ʻOtua mo mapuleʻi e holi fakakakano kotoa pē. (“ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” 43)

ʻĪmisi
Pīsope Gérald Caussé

Ne ʻikai ngata pē ʻi hono fakamaʻa ʻe Sīsū Kalaisi ʻetau ngaahi angahalá ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí, ka ʻokú Ne toe ʻomi foki mo ha mālohi ke malava ai ʻEne kau ākongá ʻo “liʻaki ʻa e tangata fakakakanó” [Mōsaia 3:19], fakalakalaka ʻi he “ʻotu lea ki he ʻotu lea,” [2 Nīfai 28:30], pea tupulaki ʻi he māʻoniʻoni ka nau lava ʻi ha ʻaho ʻo hoko ko ha tokotaha haohaoa ʻi he ʻīmisi ʻo Kalaisí [Molonai 10:32–33], kuo feʻunga ke toe nofo mo e ʻOtuá pea maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa ʻo e puleʻanga ʻo e langí. (“Ko ha Fakamoʻoni Moʻui ʻo e Kalaisi Moʻuí,” Liahona, Mē 2020, 40)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fakakaukau leva ki ha vā fetuʻutaki fakafāmili te ke fie fakatupulaki. Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻo e tangata fakakakanó ʻokú ne fakafeʻātungiaʻi e vā fetuʻutaki ko iá? Te ke lava fēfē ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí pea talangofua ki he Laumālie Māʻoniʻoní ke siʻaki ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko iá pea hoko ʻo hangē ange ko e Fakamoʻuí?