‘Inisititiuti
Lēsoni 6 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Mali ʻi he vā ʻo ha Tangata mo ha Fefine ko e Tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá


“Lēsoni 6 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Mali ʻi he vā ʻo ha Tangata mo ha Fefine ko e Tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 6 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 6 Naunau ʻa e Faiakó

Ko e Mali ʻi ha vā ʻo ha Tangata mo ha Fefine ko e Tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá

ʻOku fakahā molumalu ʻe he kau palōfita, kau ʻaposetolo, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ko e “mali ʻi ha vā ʻo ha tangata mo ha fefine naʻe tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá” (“Ko e fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org). ʻE fakaafeʻi ʻa e kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení ke nau fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e malí ko ha konga mahuʻinga ʻo e palani ʻa e ʻOtuá. ʻE toe fakapapauʻi foki ʻe he kau akó ʻa e meʻa te nau lava ʻo fai ke fakaʻaongaʻi ai e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi heʻenau fakakaukau ki he malí.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

Ko e mali ʻi he vā ʻo ha tangata mo ha fefine ko ha sitepu mahuʻinga ia ki he hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá.

Ke kamata e kalasí, te ke lava ʻo fehuʻi ki he kau akó pe ko e hā e ngaahi tui ʻa e kakai ʻi he sosaietí fekauʻaki mo e malí. Pe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e tūkunga ko ʻení:

ʻOku pehē atu ʻe ha kaungāmeʻa lelei kiate koe, “ʻOku ʻikai mahino kiate au e ʻuhinga ʻoku fuʻu tokanga ai ha kakai ʻe niʻihi ki he nofo-malí. Ko ha founga tukufakaholo pē ia ʻoku fakahoko ʻaki ha laʻipepa. Ko e hā ʻoku ʻikai lava ai ha ongo meʻa ʻokú na feʻofaʻaki ʻo fakahoko pē ʻena fokotuʻutuʻú?”

  • Ko e hā ha ngaahi founga te ke ala tali ʻaki ki he ngaahi fakakaukau ko ʻení?

Fakamatalaʻi fakanounou e puipuituʻa ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15–16. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e anga ʻo e vakai ʻa e ʻEikí ki he malí.

Hiki ʻi he palakipoé e tokāteline ko ʻeni mei he fanongonongo ki he fāmilí: “Ko e mali ʻi ha vā ʻo ha tangata mo ha fefine naʻe tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá … [pea] ʻoku mahuʻinga [ia] ki Heʻene palani taʻengatá” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”).

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻuhinga ʻoku tuʻutuʻuni ai ʻe he ʻOtuá ʻa e mali ʻi he vā ʻo ha tangata mo ha fefiné pea mahuʻinga ki Heʻene palani taʻengatá? (Kapau ʻe fie maʻu, vakai ki he ngaahi fakamatala ʻo e tokāteline ko ʻení ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.)

Fakahaaʻi ʻoku ʻi ai ha kakai ʻoku nau holi ki he malí he ʻikai ke nau maʻu e faingamālie ke mali ʻi he moʻui ko ʻení. Mahalo ʻe aʻusia ʻe ha niʻihi ha nofomali ʻoku ʻikai tolonga.

  • Ko e hā ha meʻa te ke vahevahe mo kinautolu ʻoku nau ongoʻi ʻoku mole honau faingamālie ki he fiefiá mo e moʻui taʻengatá koeʻuhí ko e ʻikai ke nau malí? (ʻO ka fiemaʻu, fakaafeʻi e kau akó ke toe vakaiʻi e konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

ʻOange ki he kau akó ha taimi ke nau tohi ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he moʻoni ko ia ko e malí ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani taʻengata ʻa e ʻOtuá maʻaú?

ʻI hoʻo fakaʻaongaʻi hoʻo aʻusia pē ʻaʻau, te ke lava ʻo fakamoʻoni ki he liliu kuo fakahoko ʻe he tokāteline ʻa e ʻEikí ki he malí kiate koé.

ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau ikunaʻi ʻa e manavasiʻí mo maʻu ʻa e fiefiá ʻi heʻetau nofo-malí.

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻení: ʻOku ou tui ʻe angaʻofa mo tolonga ʻeku nofo-malí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakafuofuaʻi fakalongolongo pē kinautolu ʻi ha meʻafua mei he 1 ki he 4 (1=taʻefiemālie; 4=loto ki ai) ke fakahaaʻi e tuʻunga ʻo ʻenau tui fakataautaha ki he fakamatala ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku nau ongoʻi pehē aí.

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ke hohaʻa pe manavasiʻi ki ai, pe ko ha niʻihi ʻokú ke ʻilo, fekauʻaki mo e malí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga angamaheni ʻoku maʻu ʻe he kakai lalahi kei talavoú ki hono fakatoloi ʻo e malí?

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Fakapapauʻi e ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa ki ai e kau akó. ʻE lava ke tanumaki ʻe he kau faiakó ha ʻātakai ʻo e fakaʻapaʻapa mo e loto-tauʻatāina ʻi heʻenau fakapapauʻi e ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa ki ai e kau akó kae ʻikai ko ʻenau fakafaingataʻaʻiaʻi pe tukunoaʻi kinautolu. Feinga ke mahino e ʻuhinga ʻoku ongoʻi pehē ai e kau akó ʻaki hono fakahoko ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi pea fakafanongo tokanga. Fakamālō ange ʻi heʻenau loto-fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi ongó. ʻI he taimi ʻoku ongoʻi ai ʻe he kau akó kuo ongona pea mahino e ngaahi meʻa ʻoku nau hohaʻa ki aí, ʻoku meimei ke nau maʻu lahi ange ʻa e faleʻi kuo ʻomi ʻe he ʻEikí ke tokoniʻi kinautolu ʻi he ngaahi meʻa ʻoku nau hohaʻa ki aí.

Fakamatalaʻi ange ʻoku fakataumuʻa ʻa e ngaahi ʻekitivitī ako ko ʻení ke aleaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi manavasiʻi, hohaʻa, mo e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Vahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki. Vahe ha taki ki he kulupu takitaha, pea ʻoange ki ai ʻa e laʻipepa tufa ko ʻení (pe faʻu haʻo laʻipepa tufa pē ʻaʻau ʻoku ʻaonga lelei ange ki hoʻo kau akó). ʻOange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fai ai ha fealēleaʻaki mahuʻingamālie.

Ko Hono Ikunaʻi ʻo e Manavasiʻí mo e Fakalahi ʻo e Falala ki he ʻOtuá

Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 6

Fakamatala maʻá e taki kulupú: Kātaki ʻo fakaʻaongaʻi e fakahinohino ʻi laló ke fakahoko ha fealēleaʻaki mo e kau mēmipa hoʻo kulupú. Poupouʻi e kau mēmipa kotoa pē hoʻo kulupú ke nau kau mai. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke ongoʻi ʻe ha taha ʻoku fakakounaʻi ke vahevahe.

Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kulupú ke fili ha potufolofola ʻe taha pe ko e ngaahi konga lea ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú ʻa ia ʻoku matuʻaki mahuʻingamālie kiate kinautolu. Kole ki ha niʻihi tokosiʻi ke nau vahevahe ʻenau konga leá pe potufolofolá. Hili e vahevahe ʻa e tokotaha takitaha, te ke lava ʻo fehuʻi ange:

  • Te tau fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e akonakí ni ke ikunaʻi ʻa e manavasiʻi ʻi he malí pe manavasiʻi ʻe ala maʻu ʻe ha taha lolotonga e nofomalí?

Aleaʻi fakakulupu leva e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Kuó ke ikunaʻi fēfē ʻa e manavasiʻí ʻi he kuohilí pea fakatupulaki hoʻo falala ki he ʻOtuá?

  • Ko e hā ʻokú ke tui pe ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne ʻai koe ke ke lava ʻo ikunaʻi ʻa e manavasiʻí pea falala ki he fakahinohino ʻokú Na ʻomí?

Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 6

ʻĪmisi
laʻipepa tufa ʻa e faiakó

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau taki fakakulupu tokosiʻi ke nau vahevahe ha moʻoni pe ʻilo ne nau maʻu mei heʻenau fealeaʻaki fakakulupú. Te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku nau ʻiló, ʻa ia ʻe lava ke kau ai ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻI heʻetau hanga ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi he tuí, te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e manavasiʻí pea te Na tataki hotau halá.

Ke fakalahi ʻa e fakamoʻoni ki he moʻoni ko ʻení, fakakaukau ke vahevahe e aʻusia ʻa ʻEletā mo Sisitā Hōlani ʻi he fili ke malí ʻoku maʻu ʻi he konga “Fie Ako Lahi Ange?” ʻo e naunau teuteú. Pe te ke lava ʻo vahevahe ʻa e aʻusia ko ʻeni naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Kali B. Kuki ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻĪmisi
ʻEletā Carl B. Cook

Naʻe fakahā mai ʻe ha talavou moʻui faivelenga kiate kimaua ʻene loto-siʻi ʻi hono tuʻunga malava ko ia ke aʻusia ha nofo-mali fiefiá. Naʻe ʻikai ngata pē he vetemali ʻene mātuʻá, ka ne pehē kotoa foki mo e fanga tokoua, tuongaʻane, tuofāfine ʻo ʻene ongomātuʻá fakatouʻosi. Naʻá ne pehē ʻoku teʻeki mamata tonu ia ʻi ha nofo-mali fiefia. Ka neongo ia, ʻi he tokoni ʻa e ʻEikí, naʻá ne ikunaʻi ʻene ongo tailiilí pea mali ʻi he temipalé. ʻOkú ne fiefia mo hono uaifí ʻi heʻena nofo-malí pea ʻokú na maʻu ha fānau fakaʻofoʻofa ʻe toko nima. (Carl B. Cook, “Continually Progressing toward Eternal Marriage” [fakataha lotu fakamāmanilahi maʻá e kakai lalahi kei talavoú, 5 Mē 2019], ChurchofJesusChrist.org)

ʻOange ki he kau akó ha ngaahi miniti siʻi ke lekooti ha faʻahinga meʻa kuo nau ongoʻi ke fai ke fakaʻaongaʻi ai ha tui lahi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻo fakafekauʻaki mo e malí.

Fakamatalaʻi ange ʻe ako lahi ange ʻa e kau akó ʻi he kalasi ko ʻení ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke nau lavameʻa ʻi hono langa hake ha nofomali ʻoku mālohi mo taʻengatá. Fakapapauʻi ange ki he kau akó ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻiate kinautolu pea vēkeveke mo tukupā ke tokoniʻi kinautolu.

Ki he Kalasi Hokó

Poupouʻi e kau akó ʻi heʻenau ako e naunau teuteu ki he lēsoni 7 ke fakalaulauloto ʻi he faʻa lotu ki he founga ʻoku hoko ai e “tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai [hotau] tuʻunga mo e taumuʻa … ʻi he maama fakalaumālié, mo e moʻui fakamatelié pea mo e taʻengatá” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”). Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau foki ki he founga te nau lava ai ʻo tali ʻi he ʻofa faka-Kalaisi kiate kinautolu ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné.