Lēsoni 11 Naunau ʻa e Faiakó

Ko Hono Fili ha Hoa Taʻengatá

ʻOku finangalo ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau feinga ke maʻu ha hoa taʻengatá. ʻE fakamatalaʻi ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e founga te nau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻenau feinga ke fakatupulaki ha ngaahi vā fetuʻutaki mo ha taha tuʻunga tangata pe fefine kehe. ʻE fakaafeʻi foki e kau akó ke nau fili e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi te nau lava ʻo feinga ke fakatupulakí ʻa ia ʻe tokoni ke nau teuteu ai ki ha mali taʻengata pe mateuteu ange ki ha mali taʻengatá.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

ʻOku ʻamanaki mai ʻa e ʻEikí ke tau ngāue ʻi he tui kiate Iá ʻi heʻetau fekumi ki ha hoa taʻengatá.

Vahevahe ʻa e kalasí ki ha fanga kiʻi kulupu iiki, pea vahe ha taki ki he kulupu takitaha. ʻOange ki he tokotaha ako takitaha ʻa e konga 1 ʻo e tūkunga ko ʻení pea mo e ngaahi fehuʻi ʻoku hoko atu aí. Fakahinohinoʻi e kau akó ke nau lau leʻolahi fakataha e tūkungá pea aleaʻi e ngaahi fehuʻí. (Kapau ʻe lava, mahalo te ke fie ʻave e konga 1 ʻo e tūkungá ki he kau akó ʻi ha taimi kimuʻa he kalasí koeʻuhí ke nau lava ʻo laukonga mo fakakaukau ki ai.)

Fakatokangaʻi ange: Fakakaukau ki ha ngaahi founga te ke lava ʻo liliu ai e tūkungá ke felāveʻi ange mo e ngaahi tūkunga, fehuʻi, pe anga fakafonua ʻa e kau akó.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi fealēleaʻaki fakakulupu īkí ke loloto ange e ako ʻa e kau akó. ʻOku fakaʻatā ʻe he fanga kiʻi kulupu īkí ha kau ako tokolahi ange ke kau longomoʻui atu ki he fealēleaʻakí. ʻE lava foki ʻi hono maʻu e faingamālie ke vahevahe ʻi he fanga kiʻi kulupu īkí ke fakalotolahiʻi ange ai ʻa e kau ako ʻoku nau momou ke leá. Fakakaukau ke fili ha taki fakakulupu, ʻoange ha fakahinohino mahino ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke fakahoko ʻe he kau akó, fokotuʻu ha taimi pau, fakaafeʻi ʻa e mēmipa takitaha ke kau mai, pea poupouʻi ʻa e kau akó ke nau mateuteu ke vahevahe ʻa e meʻa kuo nau akó.

Tūkungá, Konga 1

Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 11

Kuo foki mai ʻaLui ki ʻapi mei heʻene ngāue fakafaifekau ʻi ha meimei taʻu ʻe ua. Koeʻuhí ʻokú ne hohaʻa ke tokonaki maʻá e fāmili ʻi he kahaʻú, kuó ne fili ai ke ngāue lau ʻaho ke totongi ʻa ʻene akó. ʻOku siʻisiʻi hono taimí, ka ʻokú ne fiefia ʻi heʻene kalasi ʻinisititiuti fakauiké pea fakamuʻomuʻa ia. ʻOku faʻa vakaiʻi ʻe Lui e mītia fakasōsialé mo keimi ʻi he pasí pe kimuʻa he ngaahi kalasí. Kuo teʻeki ke feʻiloaki mo ha tamaiki fefine tokolahi talu ʻene foki mai ki ʻapí. ʻOkú ne talaange ki hono fāmilí ʻene ongoʻi ʻe lelei ange ke tatali ke fakahoko fakamātoato ʻa e malí kae ʻoua kuo ʻosi ʻene akó. ʻOkú ne fakakaukau kapau ne fakataumuʻa ke ne mali vave, ʻe hoko ia.

ʻOku kau atu ʻa ʻEma ki he kalasi ʻinisititiuti tatau mo Luí ka kuo teʻeki ai pē ke na fetaulaki. ʻOkú ne faʻa tangutu maʻu pē mo hono ngaahi kaungāmeʻá pea tātātaha ke talanoa ki ha taha kehe. ʻOku ʻikai ke ne saiʻia ʻi he feʻiloaki mo e kakai tangatá mo e teití fakalūkufua. ʻOkú ne hohaʻa kapau te ne kamata ha toe vā fetuʻutaki ʻe taha, ʻe ngata ia, ʻo hangē ko hono ngaahi vā fetuʻutaki ʻi he kuohilí. ʻOkú ne ongosia fakaeloto pea ʻikai ke ne ongoʻi ʻokú ne maʻu ha ivi feʻunga ke toe kau ki ha vā fetuʻutaki ʻe taha. Naʻá ne ʻosi mei he akó he taʻu ʻe taha kuo hilí pea ʻokú ne ngāue taimi kakato. ʻOkú ne hohaʻa naʻa ʻikai ke ne teitei fetaulaki mo hono ʻofaʻanga moʻoní pe sila ʻi he temipalé mo fifili pe ʻoku totonu nai ke ne teiti mo ha taha ʻoku ʻikai kau ki he Siasí.

Hili hono lau fakataha e tūkungá, aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

• Ko e hā hoʻo fakakaukau ki he ngaahi hohaʻa ʻa Lui mo ʻEmá?

• ʻI he fakakaukau ki he meʻa ne tau ako mei he konga 1 ʻo e naunau teuteú, ko e hā ha faleʻi ʻe ala ʻaonga kia Lui? Ko e hā ha faleʻi ʻe ala ʻaonga kia ʻEma?

• Kapau kuo teʻeki ai ke mou talanoa fekauʻaki mo e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi hoʻomou fealēleaʻaki fakakulupú, lau fakataha ia pea aleaʻi ʻa e founga ʻe ala ʻaonga ai kia Lui mo ʻEmá: Lea Fakatātā 3:5–6; 2 Nīfai 22:2; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:26–28. Kuó ke fakaʻaongaʻi fēfē pe te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e tui ki he ʻEikí ʻi hoʻo feinga ke maʻu ha hoa taʻengatá?

© 2022 ʻe he Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved.

Tūkungá, Konga 1

laʻipepa tufa ʻa e faiakó

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke aleaʻi e tūkungá mo e ngaahi fehuʻí, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo kinautolu ke vahevahe e meʻa ne nau ako pe ongoʻi lolotonga ʻenau fealēleaʻakí. ʻI he vahevahe ʻa e kau akó te ke ala tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ha ngaahi moʻoni hangē ko ʻení: ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ke tau maʻu ʻa e loto-toʻa mo e faʻa kātaki ʻi heʻetau feinga ke maʻu ha hoa taʻengatá. ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ke paotoloaki ʻaki ʻEne palaní. Fakakaukau ke hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku ʻilo ʻe he kau akó.

ʻE tokoni hono fakatupulaki ʻo e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisí mo e fekumi ki ha fakahaá ke tau teuteu ke mali.

ʻOange ki he tokotaha ako takitaha e konga 2 ʻo e tūkungá. Fakahinohinoʻi kinautolu ke nau lau ia pea aleaʻi ʻi heʻenau kulupú ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku hoko maí.

Tūkungá, Konga 2

Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 11

Hili ha lēsoni ʻinisititiuti fekauʻaki mo e mali taʻengatá, naʻe fakatou ongoʻi ʻe Lui mo ʻEma ke na fakahoko ha ngaahi liliu pea falala lahi ange ki he ʻEikí. ʻI he taimi ʻoku aʻu atu ai ʻa Lui ki he kalasi ʻinisititiutí he uike hono hokó, ʻokú ne tangutu he tafaʻaki ʻo ʻEmá ʻo fakafeʻiloaki ange ia. Naʻá na hoko ko ha ongo kaungāmeʻa lelei ʻi he fakalau ʻa e taimí. ʻOkú na palani ha ngaahi ʻekitivitī lahi ke na lava ai ʻo feohi mo toe maheni ange. Hili ha taimi, ʻokú na feongoʻiʻaki ha ngaahi ongo mālohi.

Ka ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻoku tokanga ki ai ʻa ʻEma. ʻOku ʻi ai haʻane lisi ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻokú ne fie maʻu ʻi ha husepānití. ʻOku maʻu ʻe Lui ha konga lahi ʻo e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení, kae ʻikai ko ia kotoa.

ʻOku kamata foki ke ongoʻi manavasiʻi ʻa Lui. ʻOkú ne ʻofa ʻia ʻEma, ka ʻi heʻene mamata ki he maumau e nofo-mali ʻa ʻene ongomātuʻá, ʻokú ne manavasiʻi naʻa fehālaaki ʻene fili malí. ʻOkú ne fakakaukauʻi fakalelei ʻa e meʻa kotoa pē kuó ne ako fekauʻaki mo ʻEma mei heʻena ngaahi fepōtalanoaʻakí mo e aʻusia fakatahá. ʻOkú ne ongoʻi ʻoku fenāpasi ʻena ngaahi taumuʻá pea ʻokú ne fie kole kia ʻEma ke na mali, ka ʻoku kei lahi pē ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke ne ʻilo. ʻOku lotua ʻe Lui ha fakaʻilonga ko ʻEma ʻa e fili totonú. Ka kuo teʻeki ai hoko ha meʻa.

• Fakakaukau ki he meʻa naʻá ke ako mei he konga 2 ʻo e naunau teuteú. Ko e hā ʻe lava ʻo tokoni kia ʻEma ʻi heʻene founga ki hono kumi hano malí? Ko e hā ha ngaahi palopalema te tau lava ʻo fehangahangai mo ia kapau ʻoku fuʻu maʻulalo pe fuʻu māʻolunga ʻetau ngaahi ʻamanaki ki ha taha ʻe lava ke hoko ko hato malí?

• Ko e hā ʻe ala tokoni ke mahino kia Lui ʻene manavasiʻí? Ko e hā ʻe ala tokoni ke mahino kiate ia ʻa hono maʻu ʻo e fakahaá? (Mahalo te ke fie vakaiʻi ʻa e konga tolu ʻo e naunau teuteú.)

• Ko e hā ha ngaahi ʻekitivitī pe aʻusia ʻe lava ʻo tokoni ki ha ongo meʻa ke na fakatupulaki ha vā fakakaungāmeʻa peá na feakoʻaki lahi ange ai kau ki hona ngaahi ʻulungāngá, tōʻongá, mo e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá? Ko e hā ha ʻulungaanga ʻe taha pe ua ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ke ʻamanaki ke fakatupulaki ʻi hoʻo teuteu ki he nofo-malí pe ʻi he hokohoko atu hoʻo nofo-malí?

© 2022 ʻe he Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved.

Tūkungá, Konga 2

laʻipepa tufa ʻa e faiakó

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako pe ongoʻi ʻi heʻenau ngaahi fealeaʻakí.

Toe vakaiʻi ha taha ʻo e naunau ʻi he konga 2 mo e 3 ʻo e naunau teuteú ʻe ala ʻaonga ki he kau akó. Mahalo te ke lava ʻo ʻiloʻi pau ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení: ʻOku tau mali mo ha taha ʻe lava ʻo haohaoa, kae ʻikai ko ha taha ʻoku haohaoa. Kapau ʻokú ke fakaʻamu ʻoku maʻu ʻe ha hoa taʻengata ha ngaahi ʻulungaanga fakalaumālie pau, feinga ke ke fakatupulaki ia. Kapau te tau fekumi ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau ngaahi filí, te Ne folofola mai ʻaki ha nonga ki hotau ʻatamaí pea te tau ongoʻi e taimi ʻoku tonu ai ʻetau ngaahi filí.

Kapau ʻoku ʻi ai ha fānau ako ʻosi mali ʻi ho kalasí, te ke lava ʻo fakaafeʻi ha toko taha pe toko ua ʻiate kinautolu ke vahevahe ʻena ngaahi aʻusia ʻi ha taha ʻo e ngaahi moʻoni ko ʻení. Kapau kuó ke ʻosi mali, fakakaukau ke vahevahe foki mo ho aʻusia pē ʻaʻaú. Fakamoʻoni ki he finangalo ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi e kau akó ʻi heʻenau fononga ke kumi ha hoa taʻengatá.

Te ke lava ʻo ʻeke ki he kau akó pe ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e lēsoni ʻo e ʻaho ní. Kapau ʻoku ʻi ai, tuku ha taimi ke aleaʻi fakakalasi ai ʻenau ngaahi fehuʻí. Hili iá pea ʻoange ki he kau akó ha ngaahi miniti siʻi ʻi he fakaʻosinga ʻo e kalasí ke lekooti ha faʻahinga ongo ne nau maʻu fekauʻaki mo honau ngaahi tūkungá. Fakaafeʻi kinautolu ke fili e founga te nau lava ai ʻo hokohoko atu hono ngāue ʻaki ʻenau tui ki he ʻEikí ʻi heʻenau teití pe ko e meʻa ʻe fie maʻu ke nau fai ke ngāue ʻaki ai ha tui lahi ange kiate Iá.

Ki he Kalasi Hokó

Fakaafeʻi e kau akó ke nau teuteu ki he kalasi hokó ʻaki hono ako e naunau teuteú pea fehuʻi ki ha ongomātuʻa mali fiefia e founga ʻokú na tanumaki ai ʻena nofo-malí mo tauhi ke maʻumaʻuluta hona vā fetuʻutakí.