“Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Natula Mo e Taumuʻa Taʻengata ʻo e Tuʻunga Tangata pe Fefiné,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)
“Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó
Lēsoni 7 Naunau ʻa e Faiakó
Ko e Natula mo e Taumuʻa Taʻengata ʻo e Tuʻunga Tangata pe Fefiné
Naʻe fokotuʻu hotau tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he maama fakalaumālié pea ʻoku mahuʻinga ia ki hono fakahoko e palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ki hotau fakamoʻuí mo e hakeakiʻi ʻi he ngaahi fāmilí. ʻE maʻu ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ha faingamālie ke fakamatalaʻi e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he palani ʻa e ʻOtuá ke mahino ʻa e mahuʻinga taʻengata ʻo hotau tuʻunga tangata pe fefiné. ʻE ʻoatu foki ʻe he lēsoni ko ʻení ha fakahinohino ki he kau ako ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tuʻunga tangatá pe fefiné.
Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí
Ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e tuʻunga mo e taumuʻa ʻo e tokotaha fakafoʻituituí.
Fakatokangaʻi ange: Mahalo te ke fie talanoa mo e kau akó ki he natula pelepelengesi ʻo e meʻá ni mo e ngaahi tefito kehe ʻi he kalasi ko ʻení pea fakamanatu ki he kau akó ke nau kau atu ki he fealēleaʻaki fakakalasí ʻi he ʻofa faka-Kalaisí, ongoʻingofuá, mo e mahinó. Tokanga ke ʻoua naʻá ke fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteliné ʻi ha founga ʻokú ne fakaafeʻi ʻa e laumālie ʻo e tukuakiʻí mo e fakamalaʻiá. Kae muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi hoʻo faiako ʻi ha founga te ne ʻomi ʻa e mahinó, ʻamanaki leleí, mo e fakamoʻuí.
Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ko ha faiako Lautohi Faka-Sāpate kinautolu ki ha kalasi ʻa ha kau taʻu 14 ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné. ʻOku fehuʻi ʻe ha tokotaha ako ʻe taha, “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e tuʻunga tangata pe fefiné?”
Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e konga 1 ʻo e naunau teuteú ʻi he ngaahi hoa pe fanga kiʻi kulupu iiki pea fakakaukau ki he founga te nau tali ʻaki e fehuʻi ko ʻení ʻo fakatefito ʻi he ngaahi akonaki ʻa e Siasí. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ke fai ai ha fealēleaʻakí, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻa e founga te nau tali ʻakí.
ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ʻenau talí, mahalo te ke fie toe vakaiʻi fakataha e Sēnesi 1:26–27, ko e palakalafi mei he “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani” (ChurchofJesusChrist.org), mo e fakamatala hono ua ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻoku maʻu ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú. Te ke lava leva ʻo tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni hangē ko ʻení: Ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e tuʻunga mo e taumuʻa ʻo e tokotaha fakafoʻituituí, ʻi he maama fakalaumālié, moʻui fakamatelié, pea mo e taʻengatá. ʻI he palani fakalangí, ʻoku fakataumuʻa ʻa e tangatá mo e fefiné ke na fetokoniʻaki, fefakakakatoʻaki, mo fefakahaohaoaʻaki. (Fakamanatu ange ki he kau akó “ko e ʻuhinga moʻoni ʻo e tuʻunga tangata pe fefine ʻi he fanongonongo ʻo e fāmilí ko e tuʻunga tangata pe fefine ʻi hono fanauʻí” [Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 38.6.23]. ʻOku fakahaaʻi e ʻuhinga tatau ko ʻeni ʻo e tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he kotoa ʻo e naunau ʻa e faiakó tuku kehe ka ʻoatu ha fakamatala kehe.)
ʻE lava ke ke fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi pe ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke tokoni ke fakaloloto e mahino ʻa e kau akó ki he ngaahi moʻoni ʻoku nau ʻiloʻí:
-
ʻE tokoni fēfē ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí ke mahino kiate koe “ko e tuʻunga tangata pe fefiné ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻoku ʻiloʻi ai ʻa e tuʻunga mo e taumuʻa ʻo e tokotaha fakafoʻituituí, ʻi he maama fakalaumālié, mo e moʻui fakamatelié, pea mo e taʻengatá”? (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”).
-
Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fefakakakatoʻaki mo fefakahaohaoaʻaki ai ʻa e laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné? (Vakai ki he fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā mo ʻEletā Teili G. Lenilani mo Sisitā Lute L. Lenilani ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.) Ko e hā ha ngaahi sīpinga kuó ke mamata ai ki he malava ʻa e houʻeiki tangatá mo fafiné ʻo fefakakakatoʻaki ʻi hono fakahoko e palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní?
-
Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ha ngaahi sīpinga angamaheni pe fakafonua ʻoku ʻoange ki he tangatá pe fefiné. Ko e fē ʻi he ngaahi meʻá ni ʻoku ʻikai fekauʻaki mo hotau tuʻunga mo e taumuʻa taʻengata ʻi he palani ʻa e ʻOtuá? Ko e hā ha ngaahi ʻelemēniti ʻo hotau tuʻunga tangata pe fefiné ʻoku mahuʻinga ki hotau tuʻunga mo e taumuʻa taʻengatá?
Fakakaukau ke vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai hoʻo moʻuí ʻi hoʻo maʻu ha fakakaukau taʻengata ki he tuʻunga tangata pe fefiné pea mo e founga kuo kaunga ai e fakakaukau ko iá ki ho tuʻungá mo e taumuʻá.
ʻE lava ke tataki mo poupouʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻoku nau ongoʻi taʻepauʻia ʻi honau tuʻunga tangata pe fefiné pe ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné.
Fakamanatu ki he kau akó ʻoku fakamatala e konga 2 mo e 3 ʻo e naunau teuteú ki he ngaahi tūkunga ʻe ala ongoʻi taʻepauʻia ai e niʻihi fakafoʻituituí ki honau tuʻunga tangata pe fefine ʻi he fanauʻí mo honau tuʻunga tangata pe fefine totonú, ʻe lava ke pehē ko e liliu tangata pe fefine, pe ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné.
-
Ko e hā ha ngaahi akonaki pau mei he konga 2 mo e 3 ʻo e naunau teuteú naʻe mahuʻinga taha kiate koé? (Kapau ʻe fie maʻu, ʻoange ha taimi ki he kau akó ke vakaiʻi ai ʻa e konga 2 mo e 3 ʻo e naunau teuteú.)
-
ʻE founga fēfē haʻatau faʻa fakakaukau mo ongoʻingofua ange ʻi hono aleaʻi e tuʻunga tangata pe fefiné mo e niʻihi kehé pea ʻi he fakakaukau ki he moʻui faingataʻa ʻa e niʻihi ʻoku tau ʻiloʻi pe fetaulaki mo iá?
Fakamanatu ki he kau akó kuo ʻomi ʻe he Siasí ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ke poupouʻi ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau aʻusia ʻa e ngaahi ongo taʻepauʻia ʻi he tuʻunga tangata pe fefiné ʻi he konga “Liliu Tangata Pe Fefiné” ʻi he ChurchofJesusChrist.org.
Ko e founga ʻe taha ke tokoniʻi ai ʻa e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he lēsoni ko ʻení, te mou lava ʻo lau mo aleaʻi fakakalasi e tūkunga ko ʻení (fakafeʻungaʻi ʻa e tūkungá ke feau lelei taha e ngaahi fie maʻu hoʻo kau akó):
Mahalo te ke fie ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ke tokoni ke aleaʻi ʻe he kau akó e tūkungá:
-
Kapau naʻe kole tokoni atu ʻa ʻAlekisanitulā, ko e hā te ke faleʻi ia ke ne fai ke maʻu ai ha mahino lahi ange ki hono tuʻungá mo e taumuʻa taʻengatá?
-
Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe mo ʻAlekisanitulā fekauʻaki mo e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe he palani ʻa e ʻOtuá ke mahino kiate koe ho tuʻunga mo e taumuʻa taʻengata ko ha tangata pe fefiné?
-
ʻE hoko fēfē ʻa ʻAlekisanitulā ko ha mālohinga ʻi he Siasi ʻo e ʻEikí?
Mahalo ʻe tokoni ke fakaʻosi hoʻomou fealeaʻaki fekauʻaki mo ʻAlekisanitulaá ʻaki hono fakamamafaʻi ko kinautolu ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo honau tuʻunga tangata pe fefiné pe aʻusia ʻa e ngaahi ongo taʻepauʻia ʻi he tuʻunga tangata pe fefiné, ʻe lava ke nau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki kotoa ʻo e nofo taʻengatá mo e mēmipa ʻi he Siasi ʻo e Fakamoʻuí kapau te nau tauhi ʻenau ngaahi fuakavá mo fakaʻehiʻehi mei hono liliu honau tuʻunga tangata pe fefiné. Te ke lava ʻo toe vakaiʻi mo e kau akó ʻa e fakatokanga ʻa Palesiteni ʻOakesi ʻi he konga 3 fekauʻaki mo hono ʻiloʻi kitautolu ʻi he kakaí ʻi ha ngaahi founga te ne ala fakangatangata ʻetau malava ke aʻusia ʻetau ngaahi taumuʻa taʻengatá.
Ke fakaʻosi e lēsoní, fakaafeʻi e kau akó ke nau lekooti e meʻa te nau fai ke fakahaaʻi ai e ʻofá, manavaʻofá, mo fakakau mai ha taha pē ʻoku ongoʻi taʻepauʻia ʻi hono tuʻunga tangata pe fefine ʻi he fāʻeleʻí mo honau tuʻunga tangata pe fefine totonú, ʻa ia ʻoku ʻiloʻi ʻoku liliu tangata pe fefine, pe ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné.
Te ke lava ʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoní neongo he ʻikai mahino kiate kitautolu ʻa e meʻa kotoa pē fekauʻaki mo e ongoʻi taʻepauʻia ʻi he tuʻunga tangata pe fefiné pe ko ha ngaahi tefito kehe fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefiné, ka ʻoku ʻafioʻi ia ʻe he Fakamoʻuí. Te Ne lava ʻo tataki mo poupouʻi ʻa kinautolu ʻoku tafoki kiate Iá.
Ki he Kalasi Hokó
Poupouʻi e kau akó ke nau lau mo fakakaukau fakalelei ki he naunau teuteu ʻi he lēsoni hokó ʻi he fetokangaʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi founga ke mahino lelei ange ai ʻa e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné pea fakakaukau pe ʻe fēfē haʻanau aleaʻi ia ʻi he founga ʻoku fakaʻapaʻapa mo ongoʻingofuá.