‘Inisititiuti
Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Fili ha Hoa Taʻengatá


“Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Fili ha Hoa Taʻengatá,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko ha tangata mo ha fefine ʻokú na talanoa mo luelue

Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko Hono Fili ha Hoa Taʻengatá

Naʻe faleʻi ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē, “Kātaki ʻo ‘femoʻuekina ʻi he holi lahi’ [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:27] ʻi he ngaahi ʻekitivitī fakalaumālié pea mo e feohi ʻoku fenāpasi mo hoʻo taumuʻa ko e mali temipalé” (“Fili Fakapotopoto,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 47). ʻI hoʻo ako e naunau ki he lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he tui ki he ʻEikí ʻi hoʻo fekumi, fili, mo ʻofa ʻi ho hoa taʻengatá.

Fakatokangaʻi ange: ʻOku kehekehe e ʻuhinga ʻo e teití ʻi ha ngaahi anga fakafonua kehekehe. ʻI he taumuʻa ʻo e lēsoni ko ʻení, ʻoku ʻuhinga ʻa e teití ki he feohi ʻa ha tangata mo e fefine, kae muimui ki he ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e ongoongoleleí pea mo e taumuʻa ke fakatupulaki ha vā fetuʻutaki ʻe iku ki he malí.

Konga 1

ʻE lava fēfē ʻe hono ngāue ʻaki e tui ki he ʻEikí ʻo tokoniʻi au ke fakatupulaki ha vā fetuʻutaki ʻe lava ʻo iku ki he malí?

ʻE lava ke fakaʻofoʻofa pea faingataʻa ʻa e teití. ʻOku ʻomi ai ha ngaahi faingamālie ke tau maheni ai mo e niʻihi kehé, maʻu ha ngaahi aʻusia foʻou, mo ako ha ngaahi lēsoni mahuʻinga fekauʻaki mo kitautolu pea mo hotau vā fetuʻutakí. Koeʻuhí ko e mahuʻinga ʻo e malí, ʻoku ʻikai totonu ke fai ha ofo ʻi heʻetau aʻusia ʻa e fakafepakí ʻi heʻetau teiti mo teuteu ki he malí. Kuó ke aʻusia nai, pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo, ha taha ʻo e ngaahi meʻá ni ʻe lava ʻo fakatoloi pe taʻofi ai hoʻo fakalakalaka ki ha mali taʻengatá?

  • Manavasiʻi ʻi hano fakasītuʻaʻi

  • Loto-hohaʻa ʻi he ngaahi feituʻu fakasōsialé

  • Siʻisiʻi e faingamālié pe niʻihi ke fili mei aí

  • Ongosia fakaeloto koeʻuhí ko e ngaahi vā fetuʻutaki ne ʻikai ola leleí

  • Taʻepauʻia fakaʻekonōmiká

  • Tokanga taha ki he akó pe ngāue maʻuʻanga moʻuí

  • Manavahē ʻi he tukupaá

  • Mole ʻa e loto-falala ki he nofo-malí

Lolotonga e ngāue ʻa Palesiteni Suli B. Peki ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, naʻá ne pehē ʻoku tokolahi ha kakai kei talavou ʻoku “siʻisiʻi ange ʻaupito ʻenau mahuʻingaʻia ʻi hono faʻufaʻu ʻo ha fāmili taʻengata. ʻOku ʻikai lau ʻe he tokolahi ia ʻa hono faʻufaʻu ʻo e ngaahi fāmilí ko ha ngāue ʻoku makatuʻunga ʻi he tuí” (“Akoʻi ʻa e Tokāteline ʻo e Fāmilí,” Liahona, Māʻasi 2011, 34; ne tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Lea Fakatātā 3:5–6; 2 Nīfai 22:2, pea fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he tui ki he ʻEikí ʻi hoʻo fekumi mo fili ha hoa taʻengatá.

ʻOku tokanga lahi ʻa e ʻEikí ki hoʻo ngaahi aʻusia ʻi hono kumi mo fili ha hoa taʻengatá. Te Ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo ngāue ʻaki e tui kiate Iá. Naʻe fakamamafaʻi ʻe Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ʻe lava ke tākiekina ai ʻe heʻetau tui ki he Fakamoʻuí ʻa e teití mo e nofo-malí:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Tui ʻoku mahuʻinga fau hoʻo tuí ki hoʻo feʻofaʻakí, he ʻoku moʻoni ia. ʻE fakatuʻutāmaki kiate koe hoʻo fakamavahevaheʻi ʻa e teití mei hoʻo tuʻunga fakaākongá. Ko Sīsū Kalaisi, ʻa e Maama ʻo Māmaní, ko e maama pē ia ʻe taha te ke lava ai ʻo ʻiloʻi lelei ʻa e hala ʻo e ʻofá mo e fiefiá. (“How Do I Love Thee?,” New Era, Oct. 2003, 8)

ʻĪmisi
ko ha fefine mo ha tangata ʻokú na tangutu ʻo talanoa ʻi ha sea

ʻOku kau ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí ʻa hono fakahoko ʻo e ngāue māʻoniʻoní. Hangē ko e akonaki ʻa e ʻEikí ki ha kulupu ʻe taha ʻo e fuofua Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní naʻa nau fie ʻilo Hono finangalo kiate kinautolú, ʻokú Ne ʻamanaki mai ke tau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ke ngāue ʻi he tui.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:26–28, pea fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo fakaʻaongaʻi e fakahinohino ʻa e ʻEikí ki hoʻo feinga ke maʻu ha hoa taʻengatá.

Naʻe talanoa ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, ʻi heʻene kei ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo laka atu ki muʻa ʻi he tuí mo e faʻa kātakí:

ʻĪmisi
Palesiteni Dieter F. Uchtdorf

Fēfē ʻa kinautolu ʻoku loto-foʻi pe ʻe toe maʻu koā ha hoa taʻengatá? ʻUluakí, ʻoua ʻe foʻi. ʻAlu ki he ngaahi ʻekitivitií, feʻiloaki mo e kakaí, pea fakahoko e meʻa kotoa pē te ke lavá. ʻOku ou ʻilo ʻe lava pē ke faingataʻa ʻa e teití. ʻOku kau ʻa e fakasītuʻaʻí ʻi he ngaahi meʻa fakamamahi taha te tau lava ʻo aʻusiá. …

… Kumi ha ngaahi founga faingofua ke mou fakataha ai. … Ko e taumuʻá ke ʻiloʻi ha tokotaha fakafoʻituitui pea ako e founga ke fakatupulaki ai ha vā fetuʻutaki mahuʻinga mo ha taha ʻoku ʻikai ke mo tuʻunga tangata pe fefine tatau. (“The Reflection in the Water” [Church Educational System fireside for young adults, Nov. 1, 2009], ChurchofJesusChrist.org)

ʻOku ʻikai vave maʻu pē hono fakahoko ʻo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he founga ʻoku tau ʻamanaki atu ki aí; ʻoku hoko mai ʻo fakatatau mo ʻEne taimí pea ʻi Heʻene ngaahi foungá. … [Ka] ʻoku pau maʻu pē e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí, neongo ʻoku ʻikai hoko vave maʻu pē. (“Fai Atu Ai Pē ʻi he Faʻa Kātaki,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 58)

Lolotonga e hoko ʻa ʻEletā Malini K. Seniseni ko ha mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻo e Kau Fitungofulú, naʻá ne akoʻi ha konga mahuʻinga ʻo e vā fetuʻutaki ʻoku totonu ke fakatupulaki ʻe he kakai tangatá mo fafiné ʻi he teití:

ʻĪmisi
ʻEletā Marlin K. Jensen

Ko e feohi fakakaungāmeʻá … ko ha konga mahuʻinga mo fakaʻofoʻofa ia ʻo e faikaumeʻá mo e malí. Ko ha vā fetuʻutaki ʻi he vā ʻo ha tangata mo ha fefine ʻoku kamata ʻaki e feohi fakakaungāmeʻá pea hoko leva ki he feʻofaʻakí pea iku ki he malí, ʻe hoko ia ko ha feohi fakakaungāmeʻa tuʻuloa mo taʻengata. (“Friendship: A Gospel Principle,” Ensign, May 1999, 64)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā te ke lava ʻo fai pe hokohoko atu hono fakahokó ke ngāue ʻaki ha tui lahi ange ki he ʻEikí ʻi hoʻo feinga ke teiti pea malí? Kapau kuó ke mali, naʻá ke ngāue ʻaki fēfē ʻa e tui ki he ʻEikí ʻi hoʻo feinga ke maʻu ho hoa taʻengatá?

Konga 2

Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga lelei ʻoku totonu ke u fekumi ki ai mo fakatupulaki ʻi he teuteu ki he malí?

Kuó ke ʻosi faʻu nai ha lisi ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻokú ke ʻamanaki ki ai ʻi ha hoa mali? Lolotonga e teití, ʻoku mahuʻinga ke feohi fakataha ha tangata mo ha fefine ʻi ha taimi lahi ke ʻiloʻi e ngaahi ʻulungāngá, tōʻongá mo e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá. Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

ʻI he taimi ʻokú ke teiti aí, feinga ke mo feakoʻaki ki he lahi taha te mo ala lavá fekauʻaki mo kimoua. Kapau ʻe lava, feinga ke feʻilongaki mo e ongo fāmilí. ʻOku faitatau nai hoʻomo ngaahi taumuʻá? ʻOkú mo maʻu nai e ongo tatau pē ki he ngaahi fekaú, Fakamoʻuí, lakanga fakataulaʻeikí, temipalé, fatongia fakaemātuʻá, uiuiʻi faka-Siasí mo e tokoni ki he niʻihi kehé? Kuó ke ʻiloʻi nai e founga e tokotaha ko eé he taimi ʻoku taulōfuʻu ai e moʻuí, anga ʻene tali e lavameʻá mo e tōnounoú, matuʻuaki e lotoʻitá mo talia e ngaahi faingataʻá? ʻOku tukuhifo ʻe he tokotaha ʻokú mo teití e niʻihi kehé pe fakahikihikiʻi kinautolu? ʻOku hoko nai ʻene fakakaukaú, leá mo e tōʻongá ko ha meʻa te ke fie nofo ai mo ia he ʻaho kotoa? (“Ko e Fehangahangai mo e Faingataʻa ʻo e Māmaní he ʻAho Ní,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 46)

ʻOku toe mahuʻinga ange ʻi he ngaahi ʻulungaanga ʻokú ke ʻamanaki ki ai ʻi ho malí ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei ʻokú ke fakatupulaki ʻe koé. Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e meʻá ni ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Hangē ʻoku ʻi ai ha lisi fakatau ia ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻoku fie maʻu ʻe he kakai kei talavoú ʻi ha mali pea nau fuatautau ki ai ʻa e meʻa ʻoku nau malavá: “ʻOkú ke maʻu e ngaahi meʻa kotoa ʻoku ou fie maʻú?” Kapau ʻokú ke ʻamanaki ke maʻu ha hoa taʻengata ʻokú ne maʻu ha ngaahi ʻulungaanga fakalaumālie pau, kuo pau leva ke ke feinga ke fakatupulaki ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko iá ʻiate koe. Pea ʻe saiʻia leva ʻiate koe ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko iá. (ʻI he “Understanding Heavenly Father’s Plan,” ChurchofJesusChrist.org; vakai foki Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:40)

Lolotonga ʻene ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, naʻe akoʻi ʻe Sisitā Kalo M. Sitīveni e meʻa tatau:

ʻĪmisi
Sisitā Carole M. Stephens

Ako ki he moʻui ʻa e Fakamoʻuí pea feinga ke tatau ange mo Ia. Kapau te ke lava ʻo fakatupulaki ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi ko iá ʻi hoʻo moʻuí mo feinga ke ke tatau ange mo e Fakamoʻuí, te ke mateuteu lelei ange ai ke hoko ko ha mali. (Face to Face with Elder Holland, Sister Stephens, and Elder Hallstrom [worldwide young single adult broadcast, Mar. 8, 2016], facetoface.ChurchofJesusChrist.org)

ʻĪmisi
ko ha ongomeʻa ʻokú na tuʻu ʻi muʻa ʻi ha vaitō

Neongo ʻoku mahuʻinga ke tau fakatupulaki ha ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi mo kumi kinautolu ʻi ha mali ʻi he kahaʻú, ka ʻoku fie maʻu ke tau tokanga ke ʻoua naʻa tau fakatupulaki ha ngaahi ʻamanaki ʻikai moʻoni kiate kitautolu mo e niʻihi kehé. Hangē ko e akonaki ʻa ʻEletā Heilí, “ʻOku ʻikai ha taha ia ʻe mali haohaoa; ka ʻoku tau mali mo ha taha ʻe malava ke haohaoa” (“Ko e Fehangahangai mo e Faingataʻa ʻo e Māmaní he ʻAho Ní,” 46).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

ʻOkú ke pehē ko e hā nai e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi mahuʻinga taha te ke fiemaʻu ʻi ha hoa malí? Ko e hā ʻokú ke fakahoko ke ke fakatupulaki ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko iá?

Konga 3

Te u fili fēfē pe ko hai te u mali mo iá?

ʻOku totonu ke hoko ʻa e fili malí ko ha fili tokanga mo ueʻi fakalaumālie. Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ha faleʻi naʻe fakaʻesia ʻi he ʻapi hono mehikitangá mo e faʻētangatá: “Fili e taha ke ke ʻofa aí; peá ke ʻofa he taha kuó ke filí” (“Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 68).

ʻE ala tokoni ke tau ʻiloʻi ʻoku ʻikai ko ʻetau fekumi ki ha ʻofa ʻoku taha matematē pē mo ʻosi tōmuʻa fokotuʻu. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo, “Ko e ʻhoa kuo tōmuʻa filiʻí (soul mates)’ ko ha foʻi faʻu pē ia mo ha foʻi ʻata ʻikai ke moʻoni” (“Oneness in Marriage,” Ensign, Oct. 2002, 42). Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Heili, ʻi heʻetau fakahoko ha ngaahi fili mahuʻinga ʻo e moʻuí ʻo kau ai e malí, “ʻoku ʻamanaki mai e Tamai Hēvaní te tau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí, ako e meʻa ʻoku hokó ʻi hotau ʻatamaí ʻo fakatatau ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea ʻohake ʻetau filí kiate Ia ʻi he lotu” (“Ko e Laumālie Māʻoniʻoní,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 105).

ʻOku finangalo ʻa e ʻEikí ke fakahoko ʻe he niʻihi fakafoʻituituí ʻenau feinga mo e fakakaukau lelei tahá ʻi hono fili pe ko hai ʻe mali mo iá pea ke fekumi ki ha fakahā fakapapau fekauʻaki mo e filí. Naʻe akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehe ʻo e maʻu fakahaá kia ʻŌliva Kautele ʻi he kamataʻanga pē hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:22–23 mo e 9:7–9. ʻI hoʻo laú, kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e maʻu fakahaá ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ke fili pe ʻe mali mo ha tokotaha pau. (Vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8:2–3; 11:12–14.)

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku tūʻulutui ʻo lotu
ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Hiki ha fakamatala ʻo fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻá ke ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení fekauʻaki mo hono maʻu e fakahā mei he ʻEikí.