‘Inisititiuti
Lēsoni 23 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Taimi ʻOku Toloi ai ʻa e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Mali Taʻengatá pe Fānaú


“Lēsoni 23 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Taimi ʻOku Toloi ai ʻa e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Mali Taʻengatá pe Fānaú,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 23 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko ha tokotaha lahi kei talavou ʻoku sio ki he temipalé

Lēsoni 23 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Taimi ʻOku Toloi ai ʻa e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Mali Taʻengatá pe Fānaú

ʻOku aʻusia ʻe ha kakai tokolahi ha ngaahi fakatoloi ʻi hono maʻu ʻenau ngaahi holi māʻoniʻoni ki he malí pe fānaú, pea ʻe lava ʻe he ngaahi fakatoloi ko ʻení ʻo ʻomi ha loto-foʻi, hohaʻa, pe loto mamahi. ʻI hoʻo ako e fakamatala ko ʻení, fakakaukau ki he ʻuhinga ʻe lava ke tau falala ai ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí ʻEne ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maʻa hotau fāmili taʻengatá ʻo kapau te tau faivelenga kiate Ia. Fakakaukau foki ki he ʻuhinga ʻoku fie maʻu kotoa ai kitautolu ʻi he Siasi ʻo e Fakamoʻuí pea mo e palani ʻa e ʻOtuá, neongo pe ko e hā hotau ngaahi tūkunga fakafāmilí.

Konga 1

Fēfē kapau ʻoku ʻikai tatau hoku tūkungá mo ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he fanongonongo ki he fāmilí?

ʻOku akoʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e ngaahi tuʻunga lelei taha ʻo e moʻui fakafāmilí. ʻOku nau ʻiloʻi foki ʻoku ʻikai aʻusia ʻe he taha kotoa ʻa e ngaahi tuʻunga ko ʻení. Hangē ko ʻení, ʻoku akoʻi ʻe he kau palōfitá ʻi he fanongonongo ki he fāmilí “ʻe fie maʻu ke fai ha liliu fakafoʻituitui … [ʻi] ha ngaahi toe tūkunga” ʻi hono fakakakato e ngaahi fatongia fakafāmili toputapú (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

Naʻe fakahā ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻoku aʻusia ʻe he kāingalotu faivelenga ʻo e Siasí ha ngaahi tūkunga fakafāmili kehekehe:

ʻĪmisi
ʻEletā Neil L. Andersen

ʻOku fuʻu tokolahi ha kakai lalahi mo kei talavou ʻoku nau faivelenga mo mateakiʻi e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí, neongo ko honau tuʻunga lolotongá ʻoku ʻikai ke fenāpasi ia mo e fanongonongo ki he fāmilí: ko e fānau kuo uesia ʻenau moʻuí ʻi he vete malí; … kakai tangata mo fafine vete mali kuo kafo moʻoni ʻi he taʻeanganofo ʻa e malí; husepāniti mo e uaifi ʻoku ʻikai lava ke maʻu ha fānau; … kakai fefine mo tangata kei taautaha ʻoku teʻeki lava ke mali koeʻuhi ko ha ngaahi ʻuhinga kehekehe. (“Ko e Mata ʻo e Tuí,” Liahona, Mē 2019, 36)

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni M. Russell Ballard

ʻOku laka hake he vaeuá ʻa e kakai lalahi ʻi he Siasí he ʻahó ni ʻoku nau uitou, vete-mali, pe teʻeki pē ke mali. ʻOku fifili ha niʻihi fekauʻaki mo honau ngaahi faingamālie mo e tuʻunga ʻi he palani ʻa e ʻOtuá pea mo e Siasí. ʻOku totonu ke mahino kiate kitautolu ko e moʻui taʻengatá ʻoku ʻikai fekauʻaki ia mo e tuʻunga nofomali lolotongá ka ʻoku fekauʻaki ia mo e tuʻunga fakaākongá mo e “toʻa ʻi he fakamoʻoni ʻo Sīsuú” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:79; vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:29]. …

… Ko kinautolu kotoa pē ʻoku nau tali ʻa e meʻaʻofa maʻongoʻonga ʻa e Fakamoʻuí ʻo e fakatomalá pea moʻui ʻaki ʻEne ngaahi fekaú te nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, neongo ʻoku ʻikai ke nau aʻusia ʻa hono ngaahi ʻulungaanga kotoa pē mo e tuʻunga haohaoa ʻi he moʻui fakamatelié. (“ʻAmanaki Lelei ʻia Kalaisi,” Liahona, Mē 2021, 55)

ʻĪmisi
ko ha tokotaha lahi kei talavou ʻoku lue ʻi he halá

Mahalo ʻe fifili ha kakai ʻe niʻihi pe ko e hā ʻoku hokohoko atu ai hono akoʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e ngaahi tuʻunga lelei taha ʻo e moʻui fakafāmilí lolotonga iá ʻoku ʻikai aʻusia ʻe ha kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí ʻa e ngaahi tuʻunga ko ʻení.

Naʻe vahevahe ʻe Sisitā Seiloni ʻIupengi ʻo e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá ha niʻihi ʻo ʻene aʻusiá mo e fakakaukaú ʻi heʻene hoko ko ha tokotaha lahi tāutahá:

ʻĪmisi
Sisitā Sharon Eubank

ʻI heʻeku hoko ko ha tāutahá, ʻoku mahino kiate au e ongo ko ʻení. ʻOku ʻikai ha taha ke mo kaungā ʻalu, ʻoku ngalikehe e tangutu ʻi he lotú; ʻe lava ke fakamamahi e ngaahi paati fakafiefiá; pea ongoʻi ʻe he ngaahi mahení ke nau lea ʻi he taimi ʻoku ʻikai totonu ke lea ai ha tahá. …

ʻE lava foki ke faingataʻa e kau ki ha Siasi ʻoku nofotaha ʻi he fāmilí. Ka hono moʻoní ko e tokolahi taha ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻoku ʻikai ke nau moʻui ʻi he ngaahi tūkunga fakafāmili haohaoa. ʻOku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku ʻi ai ha taha ʻoku moʻui ʻi ha tūkunga fakafāmili haohaoa pehē. Ko e hā leva e ʻuhinga ʻoku kei fakamamafaʻi aí? Koeʻuhí he ko e fāmilí hotau ikuʻangá, pea ʻoku tau ʻi māmaní ke ako ʻa e ngaahi taukei ʻo e vā fetuʻutaki fakafāmili ʻoku mālohí, ʻo tatau ai pē pe ko e hā hotau tūkungá. (“A Letter to a Single Sister,” Ensign, Oct. 2019, 40)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi e tui kia Sīsū Kalaisí mo ʻEne ngaahi akonaki ki he fāmilí ʻo aʻu ki he taimi ʻoku ʻikai haohaoa ai e ngaahi tūkunga hotau fāmilí?

Konga 2

Te u lava fēfē ʻo laka atu ki muʻa ʻi he tuí ʻi he taimi ʻoku fakatoloi ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fie maʻú?

ʻĪmisi
Ko ʻĒpalahame ʻi he Fonua ko Mamilí, tā ʻe Grant Romney Clawson

Naʻe ʻiloʻi ʻe ʻĒpalahame mo Sela ʻa e ongo naʻe maʻu ʻi hono fakatoloi e niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki naʻá na fie maʻú pea ʻikai fakahoko ha niʻihi ʻi he moʻuí ni. ʻI he taʻu 75 ʻa ʻĒpalahamé, naʻe ʻikai ke ʻi ai haʻana fānau mo Sela (vakai, Sēnesi 11:29–30; 12:4). Ka naʻe talaʻofa ange ʻe he ʻEikí, “Te u fakatupu ho hakó ke hangē ko e efu ʻo e kelekelé” (Sēnesi 13:16). Naʻe talaʻofa foki ʻe he ʻEikí ʻe foaki kia ʻĒpalahame mo hono hakó ʻa e fonua ko Kēnaní ko honau tofiʻa (vakai, Sēnesi 17:8). Kimui ange ai ʻi he taʻu 100 ʻa ʻĒpalahame pea taʻu 90 ʻa Selá, naʻe talaʻofa ange ʻe maʻu ʻe Sela ha foha pea ʻe ui ko ʻAisake (vakai, Sēnesi 17:17, 19). Neongo naʻe fakahoko ʻa e talaʻofá ni mo ha ngaahi talaʻofa kehe kiate kinaua, ka ko e ngaahi talaʻofa ko ia ʻa e ʻEikí te na maʻu ha hako taʻefaʻalaua pea maʻu ʻa e fonua ʻo e talaʻofá, naʻe ʻikai fakakakato ia lolotonga e moʻui ʻa ʻĒpalahame mo Selá.

Naʻe fakamatala e ʻAposetolo ko Paulá ʻi he tohi Hepeluú, ki he ngaahi talaʻofa ko ʻeni kia ʻĒpalahame mo Selá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Hepelū 11:8, 11–13, pea fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa ʻĒpalahame mo Selá fekauʻaki mo hono ngāue ʻaki e tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he taimi ʻoku toloi ai pe ʻikai hoko ʻi he moʻuí ni ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fiemaʻú.

ʻĪmisi
ko ha faʻē ʻoku lotu mo ʻene fānau īkí

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē, “ʻOku ʻuhinga ʻa e tuí ko e falala—falala ki he finangalo ʻo e ʻOtuá, falala ki Heʻene founga hono fakahoko e ngaahi meʻá, pea falala ki Heʻene taimi-tēpilé” (“Timing,” Ensign, Oct. 2003, 12).

ʻE lava ke siviʻi ʻetau kātakí mo e talangofuá ʻi heʻetau tatali ki he ʻEikí ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau holi ki aí. Lolotonga e hoko ʻa ʻEletā Sipenisā J. Konitī ko ha mēmipa ʻo e Kau Fitungofulú, naʻá ne vahevahe ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Spencer J. Condie

Ko e taimi ʻe niʻihi, ʻi heʻetau taʻe faʻa kātaki ʻi he māmaní, ʻe lava ke ngalo ʻiate kitautolu e ngaahi talaʻofa mahuʻinga ʻa e ʻEikí pea taʻofi ʻetau talangofuá mei hono fakahoko ʻo e ngaahi talaʻofa ko ʻení. (“Claim the Exceeding Great and Precious Promises,” Liahona, Nov. 2007, 17)

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Pālati ʻa e ngaahi meʻá ni fekauʻaki mo e tatali ki he ʻEikí:

ʻĪmisi
Palesiteni M. Russell Ballard

ʻOku ʻuhinga ʻa e tatali ki he ʻEikí ke hokohoko atu ʻa e talangofuá mo e tupulaki fakalaumālie kiate Iá. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻa e tatali ki he ʻEikí ke fakafiefiemālie pe taʻe fai ha meʻa. ʻOku ʻikai teitei totonu ke ke ongoʻi ʻokú ke ʻi ha loki talitaliʻanga. …

Ko e tupulaki fakatāutahá ʻe lava ke maʻu ʻe ha taha he taimí ni lolotonga ʻene tatali ki he ʻEikí mo ʻEne ngaahi talaʻofá ko ha ʻelemēniti mahuʻinga mo toputapu ʻo ʻEne palaní maʻatautolu takitaha. … ʻOku fakalāngilangiʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻoku ngāue mo tatali kiate Ia ʻi he faʻa kātaki mo e tuí [vakai, ʻĪsaia 64:4; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:45]. (“ʻAmanaki Lelei ʻia Kalaisi,” 55)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Lekooti e ngaahi aʻusia pe akonaki kuó ne tākiekina hoʻo falala ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí ʻEne ngaahi talaʻofá neongo kapau ʻoku toloi e ngaahi tāpuakí.

Konga 3

Te u lava fēfē ʻo tokoni ʻi he Siasi ʻo e ʻEikí ʻo tatau ai pē pe ko e hā hoku ngaahi tūkunga fakafāmilí?

ʻE lava ke fifili ha kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻoku ʻikai tatau honau ngaahi tūkunga fakafāmilí mo ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he fanongonongo ki he fāmilí pe ʻoku nau feʻunga fēfē mo e Siasí. Naʻe fakafehoanaki ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ki he sino fakamatelié ke akoʻi kitautolu ki he ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ʻa e mēmipa takitaha ʻo e Siasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e 1 Kolinitō 12:12, 16–17, 21, 25–27, pea fakakaukau ki he founga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e mēmipa kotoa pē ʻo e Siasí mo tokoni ki he fakalūkufuá.

ʻĪmisi
houʻeiki tangata ʻoku nau alēlea ʻi ha fakataha ʻa e kōlomu ʻo e kaumātuʻá

ʻE lava ʻe hotau ngaahi tūkunga makehé ʻo ʻomi ʻa e mahuʻinga mo ha aʻusia ki hotau ngaahi fāmili ʻi he uōtí pe koló. Naʻe fakamamafaʻi ʻe Palesiteni Pālati ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni M. Russell Ballard

ʻOua naʻa teitei ngalo ko ha fānau koe ʻa e ʻOtuá, ʻa ʻetau Tamai Taʻengatá, ʻi he taimí ni pea taʻengata. ʻOkú Ne ʻofa ʻiate koe, pea ʻoku fie maʻu koe ʻe he Siasí. ʻIo, ʻoku mau fie maʻu koe! ʻOku mau fie maʻu ho leʻó, talēnití, taukeí, angaleleí mo e angamāʻoniʻoní. (“ʻAmanaki Lelei ʻia Kalaisi,” 55)

Naʻe akoʻi foki ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

ʻE lava ʻe ha taha pē ʻo kitautolu ʻo fakamavaheʻi kitautolu mei he fāmili fakauooti ko ʻení tuʻunga ʻi hotau ngaahi faikehekehé. … Kae tuku ke tau vahevahe ʻetau ngaahi meʻafoakí mo e ngaahi talēnití mo e niʻihi kehé, ʻo ʻoatu ʻa e ʻamanaki leleí mo e fiefiá kiate kinautolu, pea ʻi hono fai iá, ʻoku hiki hake hotau laumālié. (“Belonging to a Ward Family,” Ensign, Mar. 1996, 16)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā te u lava ʻo fai ke mahino lelei ange ai kiate au ʻa e kau mēmipa kehe ʻi hoku uōtí pe koló pea tokoni ke nau ongoʻi ʻoku fakamahuʻingaʻi mo fakakau mai kinautolu? Kapau te u ongoʻi ʻoku ʻikai ke u feʻunga ke kau ki he Siasí, ko e hā te u lava ʻo fai ke fakaʻatā e Fakamoʻuí ke tokoniʻi au ke u ongoʻi hoku mahuʻingá mo e tuʻunga ʻi Hono Siasí?