‘Inisititiuti
Lēsoni 16 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Maʻu ʻo e Fiefiá ʻi he Moʻui Fakafāmilí ʻo Fakafou ʻia Sīsū Kalaisí


“Lēsoni 16 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Maʻu ʻo e Fiefiá ʻi he Moʻui Fakafāmilí ʻo Fakafou ʻia Sīsū Kalaisí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 16 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
Fakafeʻiloaki ʻa Sīsū ki ha kiʻi tamasiʻi/taʻahine

Lēsoni 16 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko Hono Maʻu ʻo e Fiefiá ʻi he Moʻui Fakafāmilí ʻo Fakafou ʻia Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ʻi ha miniti ki ha ngaahi taimi naʻá ke ongoʻi ai ʻa e fiefiá mo e nongá ʻi hoʻo moʻuí. Lolotonga e hoko ʻa ʻEletā Lisiate J. Meini ko ha mēmipa ʻo e Fitungofulú, naʻá ne akoʻi mai, “Ko e fiefia ko ia ʻoku tau aʻusia ʻi he moʻui ko ʻení, ʻoku fekauʻaki hangatonu ia mo e tuʻunga lelei hono fakatefito ʻetau moʻuí ʻi he ngaahi akonaki, sīpinga mo e feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí” (“Ko e Fiefia ʻo e Moʻui ʻoku Fakatefito ʻia Kalaisí,” Liahona, Nōvema 2015, 28). ʻI hoʻo ako ke teuteu ki he kalasí, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke ʻomi ai ʻe hono fokotuʻu hoʻo moʻui fakatāutaha mo fakafāmilí kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí, ha fiefia, nonga, mo ha tuʻunga pau lahi ange, neongo pe ko e hā ho ngaahi tūkungá.

Konga 1

Te u langa fēfē mo hoku fāmilí ha fakavaʻe fakalaumālie ʻia Sīsū Kalaisi?

ʻI he taimi ʻoku langa ai ha fale, ʻoku fai ha tokanga makehe ki hono fakavaʻé pea mo e faʻahinga kelekele ʻe tuʻu aí. ʻE fokotuʻu ʻe ha fakavaʻe malu ʻa e falé mo maluʻi ia mei he ngaahi mālohi ʻo natulá pea mo e mafasia ʻo hono fakaʻaongaʻi fakaʻahó. ʻE fekauʻaki fēfē ʻa e fakakaukau ko ʻení mo koe ʻi hoʻo fakatupulaki hoʻo moʻui fakafoʻituitui mo fakafāmilí?

ʻĪmisi
ʻoku teuteu ʻe he kau langá ʻa e fakavaʻe ʻo ha fale

Naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko Hilamaní hono ngaahi fohá fekauʻaki mo e fie maʻu ke langa honau fakavaʻe fakalaumālié ʻia Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Hilamani 5:12, pea fekumi ki he founga ʻoku lava ai ʻe he “maka ʻo hotau Huhuʻí” ʻo fakamālohia kitautolu ke tau matuʻuaki e ngaahi tākiekina ʻoku tuʻu fakatuʻutāmaki heʻetau moʻui fakataautahá mo e fakafāmilí.

ʻI hoʻo lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, kumi e ngaahi founga te tau lava ai ʻo langa ha fakavaʻe ʻa hotau moʻui fakataautahá mo e fakafāmilí ʻia Sīsū Kalaisí:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Ko e ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá ‘a e ngaahi piliki ‘oku tau ngāue ʻaki ki hono langa ‘o ‘etau moʻuí ‘i he fakavaʻe ko Kalaisi mo ‘Ene Fakaleleí. Kuo fakafehokotaki moʻoni ki he Fakamoʻuí ʻi heʻetau maʻu e ngaahi ouaú ʻi he taau mo feʻunga mo fai ‘a e ngaahi fuakava, manatu faivelenga mo fakaʻapaʻapaʻi ‘a e ngaahi tukupā toputapu ko iá, pea fai hotau lelei tahá ke moʻui ‘o fakatatau mo e ngaahi fatongia ko ia kuo tau talí. Pea ko e haʻi ko iá ‘a e tupuʻanga ‘o e ivi fakalaumālie mo e mālohi ʻi he kotoa ʻo e ngaahi faʻahitaʻu ‘o ‘etau moʻuí. (“Ko Ia Naʻa Nau Taʻofi ʻEnau Ilifiá,” Liahona, Mē 2015, 48)

Lolotonga e ngāue ʻa ʻEletā Tōnolo L. Holositolomu ʻi he Kau Palesitenisī ʻo e Kau Fitungofulú, naʻá ne akoʻi mai ʻeni fekauʻaki mo hono langa ko ia ʻo e fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí:

ʻĪmisi
ʻEletā Tōnolo L. Holositolomu

Ko e meʻangāue kotoa pē ʻokú ke fiemaʻu ki hono langa, fakaleleiʻi, pe fakamālohia hoʻo fakavaʻé, ʻoku ʻatā ia kiate koe. … ʻOku kau ai ʻa e lotu lelei maʻu peé; ako fakaʻaho ʻo e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he folofolá; kau longomoʻui atu ki he ngaahi fakatahaʻanga ʻa e Siasí, tautautefito ki hono maʻu ʻo e sākalamēnití ʻi he loto moʻoni; tokoni taʻesiokita maʻu pē; mo hono tauhi faivelenga ʻo e fuakavá.

Ko ha meʻangāue mahuʻinga ʻe taha ko e faleʻi ʻa e kau palōfita moʻuí. (“Jesus Christ: Our Firm Foundation,” Ensign, ʻEpeleli 2016, 61)

ʻĪmisi
ko ha fāmili ʻoku nau ako fakataha e folofolá
ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi founga lelei taha kuó ke langa ai pe ko ho fāmilí, ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí. Hiki ʻi ha kiʻi tohi fakamatala pe note-taking app ha ngaahi tōʻonga pe founga ngāue ʻe niʻihi te ke lava ʻo vahevahe ʻi he kalasí.

Konga 2

Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe lava ke u maʻu mo hoku fāmilí kapau te mau fili ke langa homau fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí?

Kuo fanongonongo mai ʻe he kau palōfita ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, “Ko e fiefia ko ia ʻi he moʻui fakafāmilí ʻoku meimei ke toki aʻusia pē ia ʻi he taimi kuo langa ai ʻa e fāmilí ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Fakakaukau ki ha akonaki ʻa Sīsū Kalaisi kuó ne ʻomi kiate koe ʻa e fiefiá ʻi hoʻo moʻui fakatāutahá pe fakafāmilí, ʻi hoʻo fakaʻaongaʻi iá. Kumi ha potufolofola ʻoku ʻi ai e akonaki ko ʻení. Haʻu mateuteu ki he kalasí ke vahevahe e meʻa kuó ke maʻú.

ʻI he taimi ʻoku fili ai ha falukunga kakai, hangē ko ha fāmili, ke langa ʻenau moʻuí ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí, te nau lava ʻo aʻusia ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga. Ko e ʻuhinga ʻeni ʻe taha ʻoku fakaʻofoʻofa mo mālohi ai ʻa e fakakaukau ʻo Saioné, ko ha kakai ʻoku nau “loto-taha pē mo fakakaukau taha, pea nau [nofo] ʻi he māʻoniʻoní” (Mōsese 7:18). ʻE lava ke maʻu ha sīpinga ʻe taha ʻo e faʻahinga kakai ko ʻení ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Hili e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai ʻo e ongo ʻAmeliká, naʻe tukupā kotoa e kakaí ke moʻui ʻaki ʻEne ngaahi akonakí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Ako ʻa e 4 Nīfai 1:1, 11–13, 15–18, ʻo fekumi ki he akonaki naʻe fili e kakaí ke nau moʻui ʻaki mo e founga naʻe tokoni ai hono moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ko ʻení kiate kinautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko e fē ha feituʻu kuó ke mamata ai ki ha ngaahi sīpinga ʻo e faʻahinga tāpuaki ʻoku fakamatalaʻi ʻi he potufolofola ko ʻení? ʻE fōtunga fēfē ha fāmili ne nau ngāue fakataha ke langa ʻenau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí? Te ke kamata fēfē he taimí ni ke fekumi, pe anga fēfē ha hokohoko atu hoʻo fekumi ki he sīpinga ko ʻení?

ʻĪmisi
ko ha fāmili ʻoku nau lue fakataha

Konga 3

Ko e hā ha ngaahi faingataʻa te ne lava ʻo taʻofi au mo hoku fāmilí mei hono langa ha fakavaʻe ʻia Sīsū Kalaisí?

Naʻe lea ʻa ʻEletā Richard G. Scott ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he ngaahi founga ʻoku feinga ai e filí ke taʻofi kitautolu mei hono langa ʻetau moʻuí ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí:

ʻĪmisi
ʻEletā Lisiate F. Sikoti

ʻE fai ʻe Sētane mo ʻene kau ngāué ʻa e meʻa kotoa pē ʻi honau mālohí ke taʻofi koe mei hono maʻu ʻo e ngaahi ouau ʻoku fie maʻu ki he fāmili lelei tahá. Te ne feinga ke tohoakiʻi hoʻo tokangá mei hono fakatefito ho ʻatamaí mo e lotó ʻi hono ohi hake ha fāmili mālohi ʻaki hono lehilehiʻi hoʻo fānaú ʻo fakatatau mo e meʻa ʻoku finangalo ki ai e ʻEikí.

… ʻOku maʻu ʻe Sētane ha meʻangāue mālohi ke fakafepakaiʻi ʻaki e kakai leleí. Ko hono tohoakiʻi e tokangá. Te ne ʻai ke fakafonu ʻe he kakai leleí ʻenau moʻuí ʻaki e “ngaahi meʻa lelei” koeʻuhí ke ʻoua naʻa ʻi ai ha feituʻu maʻá e ngaahi meʻa mahuʻingá. (“First Things First,” Ensign, Mē 2001, 7)

Fakakaukau ki ha “ngaahi meʻa lelei” kuó ke mamata ki ai kuó ne tohoakiʻi e tokanga ʻa e kakaí mei he tokanga taha ki he meʻa ʻoku mahuʻinga ʻi heʻenau moʻui fakatāutahá pe fakafāmilí.

Mahalo ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻiate kitautolu ʻoku tau maʻu ha ngaahi tukufakaholo fakafonua pe fakafāmili pe tōʻonga moʻui ʻokú ne taʻofi kitautolu mei hono langa hotau fakavaʻé ke pau ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:39). Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi

Ke tokoni ki hono kāingalotu he funga māmaní, ʻoku akoʻi kitautolu ʻe he Siasí ke tukuange ha faʻahinga tukufakaholo fakatāutaha pe fakafāmili pe ha faʻahinga founga ngāue ʻoku fepaki mo e ngaahi akonaki ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí mo e tuʻunga moʻui ko ʻeni ʻo e ongoongoleleí. (“Ko e Tukufakaholo ʻo e Ongoongoleleí,” Ensign, Māʻasi 2012, 42)

Fakakaukau pe ko e hā ha ngaahi faingataʻa kehe te ne taʻofi koe pe ko ho fāmilí mei hono langa kakato ange homou fakavaʻé ʻi he Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Fakavaʻe ʻo e Temipale Sōlekí

Hili hono aleaʻi e ngāue naʻe fai ʻe he kau ngāue langá ke fakamālohia mo fakaleleiʻi ʻa e fakavaʻe mo e faʻunga ʻo e Temipale Sōlekí, naʻe fokotuʻu mai ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi meʻá ni:

ʻĪmisi
ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni

ʻE lava ke tau ʻilo ʻi hono vakavakaiʻi kitautolú, ʻe lava ke tau maʻu mo hotau fāmilí ha lelei mei haʻatau fakahoko ha ngaahi fakaleleiʻi lahi ʻe niʻihi ʻoku fuʻu fie maʻú, naʻa mo ha ngaahi fakaleleiʻi lahi! ʻE ala lava ke kamata ha founga pehē ʻaki haʻo fehuʻi:

“ʻOku fōtunga fēfē nai ʻa hoku fakavaʻé?”

“Ko e hā nai ʻa e ngaahi makatuliki matolu, taʻeueʻia, mo mālohi ʻoku nau hoko ko e konga ʻo hoku fakavaʻe fakataautaha ʻoku makatuʻunga ai ʻeku fakamoʻoní?”

“Ko e hā ʻa e konga mahuʻinga ʻo hoku ʻulungaanga fakalaumālié mo fakaelotó te ne fakaʻatā au mo hoku fāmilí ke mau kei tuʻu mālohi mo taʻeueʻia, ʻo aʻu ki hono matuʻuaki e ngaahi faingataʻa lahi kuo pau ke hoko ʻi heʻetau moʻuí?” (“Tokonaki ha Fakavaʻe Lelei ki he Kuonga ʻe Hoko Maí,” Liahona, Mē 2020, 50)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Ngāue

Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi naʻe fai ʻe ʻEletā Sitīvenisoní. Te ke lava fēfē ʻo fokotuʻu kakato ange ho fakavaʻé—ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke fakamuʻomuʻá, ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá, fai tuʻutuʻuní, fakaʻaongaʻi ʻo e taimí, mo e ngaahi meʻa peheé—ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí? Lekooti ha taumuʻa pe ko ha palani te ke lava ʻo ngāue ai he uike ní.