‘Inisititiuti
Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Fakatahaʻi ʻo e Ngaahi Fāmilí ke Taʻengatá


“Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Fakatahaʻi ʻo e Ngaahi Fāmilí ke Taʻengatá,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko ha fāmili ʻoku nau sio ki he temipalé

Lēsoni 9 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko Hono Fakatahaʻi ʻo e Ngaahi Fāmilí ke Taʻengatá

Kuo talaʻofa ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, “ʻE hanga ʻe hoʻo moihū ʻi he temipalé mo hoʻo tokoni ai ki hoʻo ngaahi kuí, ʻo faitāpuekina koe ʻaki ha fakahā fakafoʻituitui mo ha melino ʻoku lahi angé, pea ʻe fakamālohia ai hoʻo tukupā ke nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá” (“ʻI Heʻetau Laka Fakataha Atu Kimuʻá,” Liahona, ʻEpeleli 2018, 7). ʻI hoʻo ako e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke ke ʻiloʻi kakato ange ai e ngaahi tāpuaki ko ʻení maʻau pea mo e founga te ke lava ai ʻo tokoni ke fakatahaʻi e fāmili taʻengata ʻo e ʻOtuá ʻaki hono fakahoko e ngaahi ouau fakatemipalé maʻa hoʻo ngaahi kui kuo pekiá.

Konga 1

Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakamālohia ai au ʻe he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga mahuʻinga lahi ʻo e foʻi moʻoni ko ia “ko e fāmilí ko e uho ia ʻo e palani ʻa e [Tamai Hēvaní]” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org). Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Siosefa F. Sāmita fekauʻaki mo ha taha ʻo e ngaahi ʻuhinga mahuʻinga lahi ko ʻení ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph F. Smith

Kuo pau ke fai hano fakahoko mo hano fakamaʻu fakataha ʻo e mātuʻá ki he fānaú pea mo e fānaú ki he mātuʻá kae ʻoua kuo hokohoko fakataha ʻa e seini kakato ʻo e fāmili ʻo e ʻOtuá ke hoko ko ha seini pē ʻe taha, pea te nau hoko kotoa pē ko ha fāmili ʻo e ʻOtuá pea mo Hono Kalaisí. (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa F. Sāmita [2011], 479–480)

Kuo fakamatala e kau palōfita ʻi onopōní ki he founga ʻe lava ʻo fakahoko ai hono “fakamaʻu fakataha” ʻo e ngaahi fāmili fakafoʻituituí—pea ope atu aí ʻa e fāmili ʻo e ʻOtuá—: “ʻOku fakaʻatā foki ʻe he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava toputapu ʻi he ngaahi temipale toputapú ki he toko taha kotoa pē ke ne foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá pea mo e ngaahi fāmilí ke fakatahaʻi ʻo taʻengata” (“Ko e Fāmilí: Ko Ha Fanongonongo ki Māmani”).

Ko e ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava toputapu ko ʻeni ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku mahulu hake ia ʻi he ngāue pē ke fakakakató. ʻI he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ko ʻení, ʻoku finangalo e ʻOtuá ke fakaivia kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ko Iá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19–22) pea taau mo e moʻui taʻengata fakataha mo Ia mo hotau ngaahi fāmilí.

ʻĪmisi
ko e Temipale Panama City Panama

Ko e Temipale Panama City Panama

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo e mālohi ʻo e ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e temipalé ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Russell M. Nelson

Ko e ikuʻanga ʻoku tau takitaha faifeinga ki aí, ke fakakoloaʻi kitautolu ʻaki ʻa e mālohi ʻi he fale ʻo e ʻEikí, silaʻi hotau fāmilí, faivelenga ʻi hono tauhi e ngaahi fuakava naʻe fai ʻi he temipalé ke tau feʻunga ai ke maʻu e meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá—ʻa ia ko e moʻui taʻengatá. Ko e ngaahi ouau ʻo e temipalé mo e ngaahi fuakava ʻokú ke fakahokó, ko e kī ia ki hono fakamālohia hoʻo moʻuí, hoʻo nofo malí mo e fāmilí, pea mo hoʻo malava ke matuʻuaki e ngaahi ʻohofi ʻa e filí. (“ʻI Heʻetau Laka Fakataha Atu Kimuʻá,” 7)

Naʻá ne toki pehē kimui:

ʻOku maʻu ʻe kinautolu kuo fakakoloaʻi ʻi he fale ʻo e ʻEikí ha meʻafoaki ʻo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ʻi heʻenau fuakavá fakataha mo ha meʻafoaki ʻo e ʻilo ʻa e founga ke maʻu ai e mālohi ko iá. …

… Ko e taimi kotoa pē ʻoku mou ngāue moʻui taau ai pea moihū ʻi he temipalé, ʻoku mou ʻalu atu kuo fakamahafu kimoutolu ʻaki e mālohi ʻo e ʻOtuá pea ke “tokangaʻi” kimoutolu ʻe Heʻene kau ʻāngeló [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:22]. (“Ngaahi Koloa Fakalaumālié,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2019, 77, 78)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā ha ngaahi founga kuo fakamālohia pe fakaivia ai koe mo ho fāmilí ʻe he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

Konga 2

Ko e hā e tokoni ʻe lava ʻe he fakahoko e hisitōlia fakafāmilí mo e ngaahi ouau fakatemipalé ʻo fakahoko ʻi heʻeku moʻuí?

Naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí te Ne fekauʻi mai ʻa e palōfita ko ʻIlaisiaá ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ke fakafoki mai ʻa e mafai ʻoku fie maʻu ke fakatahaʻi ai ʻo taʻengata ʻa e ngaahi fāmilí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Malakai 4:5–6, pea fakatokangaʻi ʻa e tokoni ʻo e haʻu ʻa ʻIlaisiaá ki he māmaní.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ko e foʻi lea liliu ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻi he veesi 6 “ʻoku totonu ke liliu … ke fakamaʻu, pe haʻi” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 547). Ko e konga ʻo e kikite ʻa Malakai ʻoku lekooti ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ne fakahoko ia ʻi he Temipale Ketilaní ʻi he ʻaho 3 ʻEpeleli 1836. ʻI he ʻaho ko iá, naʻe haʻu ʻa e palōfita ko ʻIlaisiaá kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻo foaki kiate kinaua ʻa e ngaahi kī faisila ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:13–16). ʻI he mālohi ʻo e mafai ko ʻení, ʻe lava ʻa e ngaahi ouau kuo fakahoko ʻi he māmaní ʻo fakalaka atu ʻi he maté pea “lava ʻo ʻaonga ʻi he puleʻanga fakasilesitiale ʻo e ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Filitingi Sāmita [2013], 248).

ʻĪmisi
ko ha fāmili ʻoku lue ʻi tuʻa he temipalé

Fakakaukau ki he ngaahi founga kuo tāpuekina ai koe ʻi hono fakafoki mai ʻo e ngaahi kī ki he faisilá. ʻE lava ʻi he ngaahi kī ko ʻení, ʻo fakatahaʻi ʻo taʻengata ʻa e ngaahi husepānití mo e uaifí, kae pehē ki he mātuʻá mo e fānaú. ʻOku fakaofo foki hono fakaava ʻe he ngaahi kī ko ʻení ʻa e matapā ke fakahoko ha ngāue fakatemipale maʻa hotau ngaahi kui kuo pekiá.

Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita mo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he kuonga muʻá fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo hono fakahoko e ngaahi ouau maʻa honau ngaahi kui kuo pekiá ʻi he temipalé.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:15, pea kumi e founga ʻoku fekauʻaki ai hotau fakamoʻuí mo e fakamoʻui ʻo ʻetau ngaahi kuí.

ʻI hono ʻiloʻi ʻetau ngaahi kui kuo pekiá mo fakahoko e ngaahi ouau fakatemipale maʻanautolú, ʻoku tau hoko ai ʻo tatau ange mo e Fakamoʻuí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī e founga ʻoku tau hoko ai hangē ha kau fakamoʻui maʻá e kau mēmipa ko ia ʻo e fāmilí:

ʻĪmisi
Palesiteni Gordon B. Hinckley

Hangē pē ko hono foaki ʻe hotau Huhuʻí ʻa ʻEne moʻuí ko ha feilaulau fakafofonga maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá, pea ʻokú Ne hoko ai ko hotau Fakamoʻuí ʻi hono fakahoko iá, ʻoku pehē pē mo e taimi ʻoku tau fakahoko ai e ngāue fakafofonga ʻi he temipalé, ʻoku tau hoko ai ʻi ha kiʻi founga ko e kau fakamoʻui kiate kinautolu ʻi he tafaʻaki ʻe tahá ʻa ia ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha faʻahinga founga ke nau fakalakalaka ai, tukukehe ka fakahoko ha meʻa kiate kinautolu ʻe kinautolu ʻi māmaní. (“Closing Remarks,” Ensign pe Liahona, Nov. 2004, 105)

Fakakaukau ki he founga ʻokú ke fai ai ha foaki ʻi he taimi ʻokú ke kau ai ki he hisitōlia fakafāmilí mo e ngāue fakatemipalé.

ʻOku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ha ngaahi tāpuaki mahuʻinga kapau te tau fili ke kau ʻi he ngāue toputapú ni.  

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e fakamoʻui hotau ngaahi kuí ki hotau fakamoʻuí mo e haohaoá? Ko e fē ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí ʻokú ke fie maʻu lahi taha he taimi ní?

Konga 3

Te u lava fēfē ʻo fakatahaʻi hoku fāmilí mo tokoni ki he Tamai Hēvaní ʻi hono fakatahaʻi Hono fāmilí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé?

ʻĪmisi
ko e talanoa ha tokotaha lahi kei talavou ki he hisitōlia fakafāmilí mo ʻene kui tangatá

ʻOku vēkeveke ʻetau Tamai Hēvaní ke tokoni atu ʻi hono fakatahaʻi ho fāmilí mo Hono fāmilí kotoa ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé. Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki ha meʻafoaki ʻe taha ʻoku foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní ke poupouʻi kitautolu ʻi he ngāue toputapú ni:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē ko e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ko hono “fakahaaʻi ia hono fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e natula faka-ʻOtua ʻo e fāmilí” (“A New Harvest Time,” Ensign, May 1998, 34). ʻOku poupouʻi ʻe he ivi tākiekina makehe ko ʻeni ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e kakaí ke nau ʻiloʻi, tohi, pea mahuʻingaʻia ʻi heʻenau ngaahi kuí mo e mēmipa honau fāmilí—ʻi he kuohilí mo e lolotongá ni, fakatouʻosi.

ʻOku ʻi ai e kaunga ʻa e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ki he kakai ʻoku kau mo ʻikai kau ki he Siasí. (“ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 25)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Ngāue

Ko eFamilySearch.org mo e polokalama FamilySearch Family Tree ko e ongo feituʻu lelei ia ke kau ai ʻi he ngaahi ngāue ke “ʻiloʻi, tohi, pea mahuʻingaʻia” ʻi hoʻo ngaahi kui kuo pekiá (David A. Bednar, “ʻE liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú,” 25). (ʻE lava ke maʻu atu ʻa e polokalama FamilySearch Family Tree ʻi he app store ʻi hoʻo meʻangāue fakaʻilekitulōniká.) Tuku ha taimi ke ke maheni ai pe fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Te ke lava ʻo faʻu hoʻo ʻakau fakafāmilí, tānaki atu ha ngaahi manatu melie mo ha ngaahi tā ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí, ʻiloʻi e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí ʻoku fie maʻu ke maʻu ʻe he ngaahi kui kuo pekiá, index e ngaahi lekōtí kae lava ke ʻiloʻi ʻe he niʻihi kehé ʻenau ngaahi kuí, mo ha ngaahi meʻa lahi ange. Kapau ʻe fie maʻu, fetuʻutaki ki ha faifaleʻi ki he temipalé mo e hisitōlia fakafāmilí ʻi ho uōtí pe koló ke tokoni atu.