‘Inisititiuti
Lēsoni 17 Naunau ʻa e Faiakó: Hoa Ngāue Tuʻunga Tatau ʻi he Nofo-malí


“Lēsoni 17 Naunau ʻa e Faiakó: Hoa Ngāue Tuʻunga Tatau ʻi he Nofo-malí,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2022)

“Lēsoni 17 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 17 Naunau ʻa e Faiakó

Hoa Ngāue Tuʻunga Tatau ʻi he Nofo-malí

Talu mei he kuonga ʻo ʻĀtama mo ʻIví, kuo fakataumuʻa ʻe he ʻEikí ke hoko ʻa e husepānití mo e uaifí ko ha hoa ngāue tuʻunga tatau ʻi he nofo-malí. Kuo toe fakapapauʻi mai ʻe he kau palōfita moʻuí ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hotau kuongá. ʻE maʻu ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e faingamālie ke fakamatalaʻi e ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí fekauʻaki mo e hoa ngāue tuʻunga tatau ʻi he nofo-malí mo e puleʻi ʻo e fāmilí. ʻE fakaafeʻi foki ʻa e kau akó ke nau fakapapauʻi ʻa e meʻa te nau lava ʻo fai he taimí ni ke nau maʻu ai ha hoa ngāue tuʻunga tatau ʻi he nofo-malí.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

ʻOku fakataumuʻa e husepānití mo e uaifí ke hoko ko e hoa-ngāue tuʻunga tatau ʻi he nofo-malí.

Fakakaukau ke kamata e lēsoní ʻaki hano fakaʻaliʻali pe tufaki ha ngaahi tatau ʻo e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sini B. Pingihemi, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Fineʻofá. Kole ki he kau akó ke nau lau ʻa e fakamatalá, ʻo kumi e founga ʻoku feinga ai e filí ke fakaʻauha ʻa e nofomalí mo e ngaahi fāmilí.

ʻĪmisi
Palesiteni Jean B. Bingham

ʻOku ʻiloʻi ʻe Lusifā te ne lava ke fakaʻauha e ongoʻi uouangataha ʻa e tangatá mo e fefiné, kapau te ne ʻai ke tau puputuʻu ʻi hotau mahuʻinga fakalangí mo e ngaahi fatongia fakafuakavá, pea ʻe ola lelei ʻene fakaʻauha e ngaahi fāmilí, ʻa ia ko e ʻiuniti mahuʻinga ia ʻo ʻitānití.

ʻOku ngāue ʻaki ʻe Sētane e fakatauhoá ko ha meʻangāue ke fakatupu ʻaki ha ongoʻi māʻolunga pe maʻulalo ange, ke fūfuuʻi e foʻi moʻoni taʻengata ko ia ʻoku faka-ʻOtua mo mahuʻinga tatau ʻa e faikehekehe ko ia ʻi he tangatá mo e fefiné. … Ko ʻene taumuʻá ke tafunaki ha feʻauʻauhi ki he mafaí kae ʻikai ko hono fakafiefiaʻi e tokoni makehe ʻa e tangatá mo e fefiné ʻi heʻena fetokoniʻaki ke maʻu e uouangatahá. (“Faaitaha ʻi Hono Fakahoko e Ngāue ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Mē 2020, 60–61)

  • Ko e hā ha ngaahi faingataʻa ʻe lava ke hoko ʻi ha nofo-mali kapau ʻoku ongoʻi māʻolunga pe māʻulalo ange ʻa e husepānití pe uaifí?

Toe vakaiʻi mo e kau akó ʻa e Mōsese 3:18, 21–23 pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe he ʻEikí e fakatupu fakatuʻasino ʻo ʻIví, ʻo hangē ko hono lekooti ʻi he fakamatala ko ʻení? (Tataki e kau akó ʻo ka fiemaʻu, ki he fakamatala ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki he potufolofolá ni ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú. Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻI he nofo-malí, ʻoku fakataumuʻa ʻe he Tamai Hēvaní ke fetokoniʻaki ʻa e husepānití mo e uaifí ko e ongo hoa ngāue tuʻunga tatau.)

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha ngaahi meʻa ʻoku nau fakahoko ha meʻa ʻi he taimi ʻoku fakatahaʻi aí. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi meʻa ko ʻení ha ongo mataʻi helekosi, ko ha huhu mo e hele, ko ha meʻa lea ʻoku fiemaʻu ki ai ha ongo meʻa ke tā (hangē ko ha vaiolini), ko ha hoaʻi sū pe kofu nima, meʻa fanongo ki he telingá pe headphones, mo e ngaahi meʻa pehē. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ki he meʻa ʻe hoko kapau te nau fakaʻaongaʻi ha konga pē ʻe taha ʻo e hoá ke fakahoko ʻaki ʻenau ngāué.

  • ʻOku tatau fēfē ʻa e ngaahi meʻá ni mo e ngāue fakataha ʻa e husepānití mo e uaifí?

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe lava ke maʻu ʻi ha nofo-mali kapau ʻe vakai mo fetokoniʻaki ʻa e husepānití mo e uaifí ko ha ongo hoa ngāue tuʻunga tatau?

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Fakatokangaʻi e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi ha ngaahi founga lelei. ʻI he taimi ʻe tali ai ha tokotaha akó, fakatokangaʻi ia ʻi ha founga lelei. ʻE lava pē ke tali ʻaki ha kiʻi “fakamālō” pe tānaki fekauʻaki mo e talí. ʻE tokoni hono fai iá ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻoku ongona mo fakamahuʻingaʻi kinautolu. ʻE lava ke tokoni ʻa e tali lelei ko ʻení ke ongoʻi fiemālie ange ʻa e kau akó ʻi hono vahevahe e ngaahi talí, ʻiló, mo e ngaahi aʻusiá ʻi he kahaʻú.

Fakamanatu ange ki he kau akó naʻa nau lau ʻi he naunau teuteú kuo tuku ʻe he ʻEikí ha ngaahi fatongia makehe ki he ngaahi husepānití mo e uaifí ʻi he fāmilí ʻa ia ʻoku “tuʻunga tatau ʻena ngāué mo hona mahuʻingá” (Quentin L. Cook, “ʻOfa Lahi ki he Fānau ʻa ʻEtau Tamaí,” Liahona, Mē 2019, 79). ʻI he founga tatau pē, kuo akonaki ʻa e kau palōfitá, “ʻI he ngaahi fatongia toputapú ni, ʻoku haʻisia ai ʻa e ngaahi tamaí mo e ngaahi faʻeé ke na fetokoniʻaki ko e kaungā-ngāue tuʻunga tatau” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

Te ke lava ʻo talaange ʻe aleaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia ko ʻení ʻi he ngaahi lēsoni ka hokó. Ka ke kamata aleaʻi ha sīpinga ʻe taha, fakaʻaliʻali e moʻoni ko ʻení: “Tuʻunga ʻi ha palani fakalangi, ʻoku ʻa e ngaahi tamaí ai, ke nau puleʻi honau fāmilí ʻi he ʻofa mo e māʻoniʻoni” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”).

Fakamanatu ange ki he kau akó ʻoku ʻomai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–43 ha ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi ʻoku lava ʻo fekauʻaki ki he pule angamāʻoniʻoni ʻi he fāmilí. Kole ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi e potufolofola ko ʻení mo e meʻa naʻa nau tohi ʻo tali ki he ʻekitivitī “Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú” ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú. Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke vahevahe e meʻa ne nau tohí mo e kalasí. Hili ia peá ke fakakaukau ke fai ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e hoa ngāue tuʻunga tataú mo e pule angamāʻoniʻoni ʻi he fāmilí kuó ke mamata pe fanongo ai?

Kuo pau ke fealēleaʻaki fakataha ʻa e husepānití mo e uaifí ʻi hono fakahoko ha ngaahi tuʻutuʻuni maʻa hona fāmilí.

ʻOku fakataumuʻa ʻa e tūkunga ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau vakavakaiʻi ʻenau mahino ki he hoa ngāue tuʻunga tatau ʻi he nofo-malí mo e puleʻi ʻo e fāmilí. (Fakakaukau ki he founga te ke lava ʻo liliu ai e tūkunga ko ʻení ʻo ka taau ke fakahaaʻi lelei ange ho anga fakafonuá pe feau ha faʻahinga fie maʻu pau ʻa hoʻo kau akó.)

Ngāue fakakalasi pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki, ʻo toe vakaiʻi ʻa e tūkunga ko ʻení, pea aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻi he fakaʻosinga ʻo e laʻipepa tufá.

Ko e Talanoa ʻo Nikolasi mo ʻEliná

Ko e Fāmili Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 17

Kuo fiefia ʻa Nikolasi mo ʻElina ʻi ha taʻu ʻe 10 ʻo ʻena nofo-malí pea ʻi ai ʻena fānau ʻe toko tolu. ʻOkú na fakatou loto ke fokotuʻu hona fāmilí ʻi he fakavaʻe ʻo Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí, pea ʻokú na takitaha fāifeinga ke fakahoko hona ngaahi fatongia fakafāmili kuo fokotuʻu fakalangí.

Hangē ko e ngaahi hoa mali kehé, ʻoku ʻi ai ha ngaahi taʻefemahinoʻaki ʻa Nikolasi mo ʻElina. ʻOku faʻa fekauʻaki ʻena fetaʻemahinoʻakí mo e paʻangá. ʻOku ngāue taimi kakato ʻa Nikolasi ʻo mavahe mei ʻapi. ʻOku lava ʻa ʻElina ʻo tokangaʻi taimi kakato ʻena fānaú mo hona ʻapí, pea tānaki atu ki ai mo ha fanga kiʻi ngāue iiki he tafaʻakí. ʻOku tui ʻa Nikolasi ko hono fatongia ke puleʻi e ʻapí, pea pehē foki ki he tokotaha ʻokú ne maʻu ha paʻanga lahi angé, ʻoku ʻuhinga ia ʻoku totonu ke ne aofangatuku e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ki ai ʻena paʻangá. ʻOku ongoʻi ʻe ʻElina ʻoku totonu ke ne maʻu ha mālohi lahi ange ʻi he ngaahi tuʻutuʻuni fekauʻaki mo e fānaú he ʻoku lahi ange hono taimi mo kinautolú ʻia Nikolasi. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻi he kuohilí, kuó ne fakaʻaongaʻi ai ʻena paʻangá ʻi he founga ʻokú ne loto ki aí ʻo ʻikai fakahā kia Nikolasi.

Naʻe toki aleaʻi kimuí ni ʻe Nikolasi mo ʻElina ʻa e meʻa ke fakahoko ʻaki ha paʻanga kuó na fakahaofí. ʻOku fie fakaʻaongaʻi ia ʻe Nikolasi ke fakatau mai ʻaki ha meʻalele ʻe faingofua ange ai ke ne ʻalu ki he ngāué mo e fefonongaʻaki honau fāmilí. ʻOku fie fakaʻaongaʻi ʻe ʻElina ʻa e paʻangá ke ʻave ʻena fānaú ʻi ha ʻeveʻeva mālōlō ke ʻaʻahi ki honau kāinga ofí pea nau maʻu ha ngaahi aʻusia fakafiefia kimuʻa pea fuʻu lalahi e fānaú.

Kuo nau hohaʻa ki he taʻefemahinoʻaki ʻa Nikolasi mo ʻEliná, ka kuo pau ke fai ha tuʻutuʻuni.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e pole lahi taha ʻoku fehangahangai mo Nikolasi mo ʻElina ʻi hono fakakaukauʻi e meʻa ke fai ʻaki e paʻangá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fie maʻu ke mahino lelei ange kiate kinaua fekauʻaki mo e hoa ngāue tuʻunga tataú mo e puleʻí ʻo fekauʻaki mo hono fai e ngaahi tuʻutuʻuni maʻa hona fāmilí? (Vakai, konga 3 ʻo e naunau teuteú.)

  • Kapau ko Nikolasi pe ko ʻElina koe, te ke talanoa fēfē ki ho malí ke mo fealēleaʻaki fakataha fekauʻaki mo e fili ko ʻení ʻi ha founga faka-Kalaisí?

Ko e Talanoa ʻo Nikolasi mo ʻEliná

ʻĪmisi
laʻipepa tufa ʻa e faiakó

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke aleaʻi ʻa e tūkungá, te ke lava ʻo fehuʻi ange:

  • ʻE tāpuekina fēfē ʻe he fealēleaʻaki fakataha ʻi he māʻoniʻoní ʻa e ngaahi hoa-malí mo ʻenau fānaú?

Ke fakaʻosí, fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, pea ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ai mo lekooti ha faʻahinga ongo te nau maʻu.

  • Ko e hā ha tōʻonga, ʻulungaanga, pe founga faka-Kalaisi te u lava ʻo fakatupulaki pe fakamālohia ke tokoni ke u fakatupulaki ha hoa ngāue tuʻunga tatau ʻi heʻeku nofo-malí? Te u fekumi fēfē ki he tokoni ʻa e ʻEikí ʻi heʻeku ngaahi feingá?

Ki he Kalasi Hokó

ʻIloʻi mo e kau akó ko e meʻa ʻe taha ʻoku hohaʻa lahi ki ai e ngaahi hoa malí ʻi heʻenau fakakaukau ki he nofo-malí mo e fānaú ko e founga te nau lava ai ʻo feau ʻenau ngaahi fie maʻu fakapaʻangá. Poupouʻi e kau akó ke nau ako ʻi he faʻa lotu ʻa e naunau teuteu ki he lēsoni hokó pea fakafanongo ki he ngaahi ueʻi ʻe ala tokoniʻi kinautolu ke fakahoko ha ngaahi fili fakapaʻanga fakapotopoto pea hoko ʻo moʻui fakafalala ange kiate kinautolú.