2014
Kakai Tangata mo Fafine mo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí
Sepitema 2014


Kakai Tangata mo Fafine mo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Mei ha lea ʻi ha fakatahaʻanga lotu naʻe fai ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí ʻi he ʻaho 20 ʻo ʻAokosi 2013. Ke maʻu kakato ʻi he lea Faka-Pilitāniá, ʻalu ki he speeches.byu.edu.

ʻOku ʻikai totonu ke ngalo ʻiate kitautolu ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine kitautolu ʻo e ʻOtuá, ʻoku tau tuʻunga tatau ʻi Hono ʻaó pea kuó Ne ʻosi vahe mai ha ngaahi fatongia mo ha ngaahi meʻa ʻoku tau malava kehekehe peá Ne foaki mai mo e hūʻanga ki Hono mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻĪmisi
photo of weights

Ngaahi faitā ʻa e kasiastock/Shutterstock.com

Naʻe ʻi falemahaki ʻa ʻeku kui tangatá ko ʻEletā Melevini J. Pālati (1873–1939), ko ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, naʻá ne moʻua ʻi he tuʻunga fakaʻosi ʻo e kanisā totó ʻi he 1939. Naʻe talamai ʻe heʻeku tamaí, ʻa ia naʻe tangutu ʻi he veʻe mohenga ʻo e Kui Tangatá, naʻe tangutu hake ʻeku Kui Tangatá ʻi hono mohengá, ʻo sio takai holo ʻi hono loki he falemahakí ʻo hangē haʻane lea ki ha haʻofangá, peá ne pehē, “Pea ʻi ha toe meʻa, ʻe ngaahi tokoua, ʻoku totonu ke tau fakakaukau hangatonu.”

ʻI heʻeku lea ko ʻení, kātaki ʻo manatuʻi pea fakakaukau hangatonu ki he ngaahi tefitoʻi tokāteline ʻo Kalaisí ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e ʻofa ʻoku maʻu heʻetau Tamai Hēvaní maʻa Hono ngaahi ʻofefiné, ʻa ia ʻoku mahuʻinga mo fie maʻu ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻOku ou tui ʻoku ʻi ai ha ngaahi moʻoni ʻoku fie maʻu ke mahino ki he tangata mo e fefine fakatouʻosi fekauʻaki mo e fatongia mahuʻinga ʻo e houʻeiki fafiné ʻi hono fakamālohia mo langaki hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.

Ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine fakalaumālie ʻofeina kitautolu ʻo ʻetau Tamai Hēvaní. Naʻa tau nofo mo Ia ʻi he maama fakalaumālié. Naʻe fokotuʻu ʻe he Tamai Hēvaní ha palani ke tokoniʻi ʻEne fānaú ke nau aʻusia e taupotu taha ʻoku nau malavá, kae lava ʻo fakahoko e misiona ʻo hono “fakahoko ʻa e moʻui taʻematé mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39).

ʻOku ʻi ai e niʻihi ʻoku nau fehuʻia e tuʻunga ʻo e houʻeiki fafiné ʻi he palani ʻa e ʻOtuá pea ʻi he Siasí. Kuo ʻinitaviu au ʻe ha kau faiongoongo fakapuleʻanga mo fakavahaʻapuleʻanga feʻunga ke u ʻiloʻi ko e lahi taha ʻo e kau faiongoongo kuó u fetalanoaʻaki mo iá kuo ʻosi ʻi ai pē ʻenau lau ki he tefitó ni. Ko e tokolahi kuo nau ʻeke ha ngaahi fehuʻi ʻo pehē ko e kakai fefiné ko ha kau mēmipa moʻulaloa ʻi he Siasí. ʻOku ʻikai ha moʻoni ʻe taha ʻo e fakakaukau ko iá.

Tuku ke u fokotuʻu atu ha ngaahi meʻa mahuʻinga ʻe nima ke fakalaulauloto mo fakakaukau hangatonu ai felāveʻi mo e kaveinga mahuʻingá ni.

1. ʻOku fie maʻu ʻe he Tamaí mo e ʻAló hotau hakeakiʻí.

Naʻe fakatupu ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻa fafine mo tangata fakatouʻosi, ʻa ia ko Hono ngaahi ʻofefine mo e ngaahi foha fakalaumālie. ʻOku ʻuhinga ʻeni ʻoku taʻengata ʻa e tuʻunga tangata pe fefiné. ʻOku fakataumuʻa ʻa ʻEne palaní ke tokoniʻi ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku nau fili ke muimui kiate Ia mo Hono ʻAlo, ko Sīsū Kalaisí, ke maʻu honau ikuʻanga ko e kau ʻea-hoko ʻo e moʻui taʻengatá.

ʻOku haohaoa ʻa e Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló. ʻOkú Na tokaimaʻananga pea mahino ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē kiate Kinaua. ʻIkai ngata aí, ʻoku haohaoa ʻEna ʻamanaki lelei kiate kitautolú. Ko ʻEna ngāué mo Hona nāunaú ke hakeakiʻi ʻEna fānaú.

Ko ia, kapau ko ʻEna taumuʻa mahuʻingá hotau hakeakiʻí, pea kapau ʻokú Na tokaimaʻananga mo haohaoa, ta ʻoku mahino kiate Kinaua ʻa e founga lelei taha ki hono teuteuʻi, akoʻi, mo tataki kitautolu ke tau maʻu ʻa e faingamālie maʻongoʻonga taha te tau feʻunga ai ke maʻu ʻa e hakeakiʻí. ʻOku ʻafioʻi heʻetau Tamai ʻi Hēvaní e meʻa kotoa pē, tomuʻa ʻafio ki he meʻa kotoa pē, pea mahino kiate Ia ʻa e meʻa kotoa pē. ʻOku haohaoa e mahino ʻokú Ne maʻú, ʻEne potó, mo ʻEne ʻofa kiate kitautolú. Ko e moʻoni kuo pau ke tau loto-taha ʻoku ʻafioʻi heʻetau Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló ʻa e ngaahi faingamālie ʻoku fie maʻu ʻe he ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá ke nau teuteuʻi lelei taha ai ʻa e fāmili ʻo e tangatá ki he moʻui taʻengatá.

ʻOku tau takitaha maʻu ʻa e faingamālie ke fili pe ʻoku tau tui ko ʻetau Tamaí ʻa e ʻOtuá, ko e Kalaisí ʻa Sīsū, pea ʻoku ʻi ai ʻEna palani kuo ʻosi fokotuʻu ke tokoniʻi kitautolu ke tau toe foki ki ʻapi kiate Kinaua. Ko e moʻoni, ʻoku fie maʻu heni ʻa e tuí. ʻOku kamata ʻetau fakamoʻoní mo ʻetau fiemālie fakaʻatamaí, mo hotau tuʻunga leleí ʻi heʻetau loto fiemālie ke tui ko e moʻoni ʻoku ʻafioʻi ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻa e lelei tahá.

2. ʻOku puleʻi e Siasí ʻo fakafou ʻi he Ngaahi Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí.

Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko e Siasi ia ʻo e ʻEikí, pea ʻoku puleʻi ʻa Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he mafai mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. “Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e mafai ia kuo foaki ʻe he ʻOtuá ki he kau taki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke nau tataki, tokangaʻi, pea mo puleʻi ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo Hono lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māmaní.” ʻOku puleʻi hono ngāue ʻaki ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa hono ngaahi kií (vakai, T&F 65:2; 81:2; 124:123)… [pea] mo maʻu e totonu ke tokangaʻi mo tataki e Siasí ʻi ha ʻēlia kuo vaheʻi.”1

ʻOku fakangofua ʻe kinautolu ʻoku maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kakai kotoa pē ʻoku nau tokoni pe ngāue faivelenga ʻi he malumalu ʻo ʻenau fakahinohinó ke nau fakaʻaongaʻi e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ngāue ʻa e kakai tangata mo fafine kotoa pē ʻi he Siasí ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa kinautolu ʻoku nau maʻu e ngaahi kií.2

ʻOku ou toe fakaongo atu ha meʻa naʻá ku lea ʻaki ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2013: “ʻI he palani lahi ʻetau Tamai Hēvaní ki he maʻu lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku maʻu ʻe he kakai tangatá ha fatongia makehe ke maʻu e lakanga fakataulaʻeikí ka ʻoku ʻikai ko e lakanga fakataulaʻeikí kinautolu. ʻOku kehekehe e fatongia ʻo e kakai tangata mo fafiné ka ʻoku mahuʻinga tatau pē. Hangē pē ko e ʻikai lava ha fefine ʻo maʻu ha fānau taʻe kau ai ha tangatá, ʻoku pehē pē ʻa e ʻikai lava ʻe ha tangata ke ne ngāue kakato ʻaki e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fokotuʻu ha famili taʻengata, taʻe ʻi ai ha fefine. ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻi he tuʻunga ʻo e taʻengatá, ʻoku fevahevaheʻaki ʻe he husepānití mo e uaifí ʻa e mālohi ke fakatupú mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.”3

Ko e hā e ʻuhinga ʻoku fakanofo ai e kakai tangatá—kae ʻikai ko e kakai fefiné—ki he ngaahi tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī (1910–2008) “ko e ʻEikí ia,” ʻikai ko ha tangata, “naʻá Ne fili ke maʻu ʻe he kakai tangata ʻi Hono Siasí e lakanga fakataulaʻeikí” pea naʻá Ne tāpuakiʻi e kakai fefiné ʻaki e “malava ko ia ke fakakakato e kautaha maʻongoʻonga mo fakaofo ko ʻení, ʻa ia ko e Siasí mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”4 Kuo teʻeki ke fakahā mai ʻe he ʻEikí e ʻuhinga naʻá Ne fokotuʻu ai Hono Siasí ʻo hangē ko ia kuó Ne fakahokó.

Ko e meʻá ni, hangē ko ha ngaahi meʻa kehe ʻoku makatuʻunga pē ia ʻi heʻetau tuí. ʻOku tau tui ko e Siasi ʻeni ʻa e ʻEikí? ʻOku tau tui kuó Ne fokotuʻu ia ʻo fakatatau ki Heʻene ngaahi taumuʻá mo e potó? ʻOku tau tui ʻoku lahi faufaua ange Hono potó ʻiate kitautolu? ʻOku tau tui kuó Ne fokotuʻu Hono Siasí ʻi ha founga ʻe hoko ai ko e tāpuaki maʻongoʻonga taha ki he kotoa ʻo ʻEne fānaú, ʻa Hono ngaahi fohá pea mo Hono ngaahi ʻofefiné fakatouʻosi?

ʻOku ou fakamoʻoni ki hono moʻoni ʻo e ngaahi meʻá ni. ʻOku ou fakamoʻoni ko e Siasi ʻeni ʻo e ʻEikí. ʻOku mahuʻinga e kakai fefiné ki he puleʻi mo e ngāue ʻa e Siasí fakafou ʻi heʻenau hoko ko ha kau taki ʻi he Fineʻofá, Kau Finemuí, mo e Palaimelí; ʻi heʻenau hoko ko ha kau faiako, kau faifekau taimi kakato, pea mo e kau ngāue ouau ʻo e temipalé; pea ʻi he ʻapí, ʻa ia ʻoku akoʻi ai e akonaki mahuʻinga taha ʻi he Siasí.

ʻOua naʻa ngalo ʻiate kitautolu ʻoku fakafuofua ki ha vaheua ʻe taha ʻo e faiako kotoa ʻi he Siasí ʻoku fakahoko ia ʻe he kau fafiné. Ko e konga lahi ʻo e founga fakatakimuʻá ʻoku ʻomi ia mei hotau tuofāfiné. ʻOku lahi e ngaahi faingamālie ke ngāué mo e ngaahi ʻekitivitī ʻoku palani mo tataki ʻe he kau fafiné. ʻI he kau mai ʻa e houʻeiki fafiné ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakauooti mo fakasiteikí pea ʻi he ngaahi fakataha alēlea lahi ʻi he hetikuota ʻo e Siasí, ʻoku nau ʻomi ʻa e ʻilo, poto, mo e palanisi ʻoku fie maʻú.

Kuo laka hake he taʻu ʻe 20 ʻeku akoʻi e mahuʻinga ʻo e ngaahi fakataha alēleá, kau ai ʻa e mahuʻinga ʻo e kau mai ʻa e kau fafine ʻoku nau takí. ʻOku ou ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha kau tangata, kau ai ha kau taki lakanga fakataulaʻeiki, kuo teʻeki ke nau maʻu e mahinó pea ʻoku teʻeki ke nau fakakau kakato ʻa e kau taki fefiné ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakauooti mo fakasiteikí. ʻOku ou ʻiloʻi foki ʻoku ʻi ai ha kau tangata ʻoku nau ngaohikoviʻi ʻa e kakai fefiné pea ʻi he ngaahi tūkunga hāhāmolofia ʻe niʻihi ʻoku nau halaia ʻi hono ngaohikovia kinautolú. ʻOku ʻikai lelei ʻeni ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. ʻOku ou ongoʻi ko e kau tangata ʻa ia ʻoku nau ngaohikovia e houʻeiki fafiné ʻi ha faʻahinga founga pē ʻe fakamāuʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá ʻi heʻenau ngaahi angafaí. Pea ko ha faʻahinga taki lakanga fakataulaʻeiki pē ʻoku ʻikai ke ne fakakau ʻene kau taki fefiné ʻi he fakaʻapaʻapa kakato ʻoku ʻikai ke ne fakalāngilangiʻi mo fakahoko totonu e ngaahi kī kuo foaki kiate iá. ʻE holoki hono mālohí mo e ivi takiekiná kae ʻoua kuó ne ako ʻa e ngaahi founga ʻa e ʻEikí.

Ko ʻeni, kau fefine, neongo ʻoku mahuʻinga mo talitali lelei hoʻomou ngaahi faleʻí ʻi he ngaahi fakataha alēlea leleí, ʻoku fie maʻu ke mou tokanga ke ʻoua naʻa mou fua ha fatongia ʻoku ʻikai ʻamoutolu. Ko e ngaahi fakataha alēlea fakauooti mo fakasiteiki lelei tahá ʻa e niʻihi ʻoku falala ai e kau taki lakanga fakataulaʻeikí ki he kau taki fefiné mo poupouʻi kinautolu ke nau kau ʻi he ngaahi fealēleaʻakí pea mo fakaʻapaʻapaʻi kakato mo poupouʻi e ngaahi fili ʻo e fakataha alēleá ʻa ia ʻoku fakahoko ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau taki lakanga fakataulaʻeiki ʻa ia ʻoku nau maʻu e kií.

3. ʻOku tuʻunga tatau pē ʻa e kakai tangata mo fafiné ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.

ʻOku tuʻunga tatau ʻa e kakai tangata mo fafiné ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo e Siasí, ka ʻoku ʻikai ʻuhinga e tataú ia ko e meʻa tatau. ʻOku kehekehe e ngaahi fatongia mo e ngaahi meʻafoaki faka-ʻOtua ʻo e kakai tangata mo fafiné ʻi honau natulá kae ʻikai ʻi honau mahuʻingá pe ivi takiekiná. ʻOku ʻikai ke lau ʻe he ʻOtuá ʻoku lelei ange pe mahuʻinga ange ʻa e tuʻunga tangatá pe fefiné ia ʻi he tahá. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Hingikelī ki he houʻeiki fafiné “naʻe ʻikai ʻuhinga ʻetau Tamai Taʻengatá… ke ke hoko ko ʻEne fakatupu maʻulaló.”5

ʻOku kamata ke puputuʻu e niʻihi pea ʻikai ke nau fakakaukau lelei ʻi he taimi ʻoku fakafehoanaki ai e ngaahi ngāue ʻa e kakai tangatá ki he niʻihi ʻo e houʻeiki fafiné mo e ngaahi ngāue ʻa e kau fafiné ki he ngāue ʻa e kakai tangatá.

Kuo ʻākilotoa au ʻe ha kau fafine ʻi he kotoa ʻo ʻeku moʻuí. ʻOku ʻi ai hoku tuofāfine ʻe toko 3. (Ko au pē ʻa e tamasiʻí.) ʻOku ʻi ai hoku ngaahi ʻofefine ʻe toko 5, makapuna fefine ʻe 24, mo e ngaahi makapuna ua ʻe 19. Pea ko e moʻoni, kuo faitāpuekina au ʻi he ngaahi taʻu ʻe 63 ʻo ʻeku mali ki hoku uaifi ko Papulaá. Naʻá ku ako pē mei fuoloa ke fakafanongo kiate ia. Naʻá ku ʻilo ko e taimi pē naʻá ne pehē ai kuó ne ʻosi fakakaukau ki ha meʻa pe maʻu ha ongo mālohi fekauʻaki mo ha meʻa kau ki he fāmilí, naʻe lelei ange ke u tokanga ki ai koeʻuhí meimei ko e tūkunga kotoa pē naʻe ueʻi fakalaumālie ia. Kuó u ʻiloʻi tonu e ongo ʻoku maʻu ʻe he kau fafine mo e ngaahi faʻē kei talavoú ʻi he taimi ʻe niʻihi pea ʻoku nau faʻa fehuʻia honau mahuʻingá pea mo ʻenau malava ke tokoní. Ka ko ha fakamoʻoni au ki he taimi ʻoku tafoki ai ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e lotú ki he langí, ʻe tāpuakiʻi kinautolu ʻaki ha mālohi mo e loto fakapapau ʻe mahino ki he Tamaí mo e ʻAló ʻenau ngaahi ongó.

ʻOku haʻu e kakai fefiné ki he māmaní mo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie mo e ngaahi meʻa ʻoku malava fakanatula. ʻOku tautautefito ke moʻoni ʻeni ʻi he aʻu ki he fānaú mo e ngaahi fāmilí mo e lelei mo hono lehilehiʻi ʻo e niʻihi kehé.

ʻOku maʻu ʻe he kakai tangata mo fafiné ha ngaahi meʻafoaki kehekehe, ngaahi mālohinga kehekehe, mo e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo kehekehe. Ko e taha ia ʻo e ngaahi ʻuhinga mahuʻinga ʻoku tau takitaha fie maʻu ai e tokotaha takitaha. ʻOku fie maʻu ha tangata mo ha fefine ke faʻu ha fāmili, pea ʻoku fie maʻu ha kau tangata mo ha kau fafine ke fakahoko e ngāue ʻa e ʻEikí. ʻOku fefakakakatoʻaki ha husepāniti mo ha uaifi ʻokú na ngāue fakataha ʻi he angatonú. Tuku muʻa ke tau tokanga ke ʻoua te tau feinga ke kaunoa ʻi he palani mo e ngaahi taumuʻa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻi heʻetau moʻuí.

4. ʻOku maʻu ʻe he fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá e hūʻanga ki he ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻI he taimi ʻoku ʻalu ai e kakai tangatá mo e houʻeiki fafiné ki he temipalé, ʻoku fakatou fakakoloaʻi kinautolu ʻaki e mālohi tatau, ʻa ia ko e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Neongo ʻoku tataki ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻo fakafou ʻi he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ka ʻoku maʻu pē e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻe he kakai tangata moʻui tāú, ʻoku malava ke hū ʻa e fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá ki he mālohi mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Hangē ko e fakamatala ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmitá (1876–1972) ʻo pehē: “ʻOku ʻikai fakangatangata pē ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he houʻeiki tangatá pē. ʻOku toe lilingi atu foki e ngaahi tāpuakí ni ki he… houʻeiki fafine faivelenga kotoa pē ʻo e Siasí. … ʻOku foaki ʻe he ʻOtuá ki Hono ngaahi ʻofefiné ʻa e meʻafoaki mo e tāpuaki fakalaumālie kotoa ʻe lava ke maʻu ʻe hono ngaahi fohá, ʻo fakafou ʻi he lakanga fakataulaʻeikí.”6

Ko kinautolu kuo nau hū atu ʻi he ngaahi vai ʻo e papitaisó pea toki maʻu ʻa honau ʻenitaumení ʻi he fale ʻo e ʻEikí ʻoku nau feʻunga ki he ngaahi tāpuaki lelei mo fakaʻofoʻofá. Ko e ʻuhinga moʻoni ʻo e ʻenitaumení ko ha meʻafoaki ʻo e mālohí. Ko kinautolu kotoa pē ʻoku nau hū ki he fale ʻo e ʻEikí ʻoku nau kau ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻOku mohu ʻaloʻofa ʻetau Tamai Hēvaní ʻaki Hono mālohí. ʻOku lava ke maʻu ʻe he kakai tangata mo e houʻeiki fafine kotoa e mālohi ko ʻení ke tokoni ʻi heʻenau moʻuí. ʻE lava ke maʻu ʻe kinautolu kotoa kuo nau fai e fuakava toputapu mo e ʻEikí pea fakaʻapaʻapaʻi e ngaahi fuakava ko iá ʻe malava ke nau maʻu ha fakahā fakatāutaha, ke faitāpuekina ʻi he tauhi mai ʻa e kau ʻāngeló, ke fefolofolai mo e ʻOtuá, ke maʻu ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí, pea ko hono tumutumú, ke hoko ko e kau ʻea-hoko fakataha mo Sīsū Kalaisi, ki he meʻa kotoa ʻoku ʻa ʻetau Tamaí.

5. ʻOku fie maʻu ʻe he Siasí e ivi takiekina pea mo e tui ʻa e kau fafiné.

ʻOku fie maʻu lahi ange e leʻo afea, makehe mo e tui ʻa e houʻeiki fafiné. ʻOku tau fie maʻu kinautolu ke ako ʻa e tokāteliné, pea ke mahino kiate kinautolu ʻa e meʻa ʻoku tau tui ki aí koeʻuhí ke lava ʻo fai ʻenau fakamoʻoní fekauʻaki mo hono moʻoni ʻo e ngaahi meʻa kotoa pē—tatau ai pē pe ko e fakahoko e ngaahi fakamoʻoni ko iá ʻi ha nofo takai ʻi ha afi he kemi ʻa e Kau Finemuí, ʻi ha houalotu fakamoʻoni, pe ʻi ha tohinoa he ʻinitanetí ki he kakaí, pe ʻi he Facebook. ʻE lava ʻe he kau fafine faivelenga pē ʻo e Siasí ʻo fakahā ki he māmaní ʻa e ʻulungaanga mo e tui ʻa e houʻeiki fafine ʻo e ʻOtuá ʻa ia kuo nau fai ha ngaahi fuakavá.

He ʻikai ke tau lava ʻo mamata ki hano fakasiʻisiʻi e mahuʻingá mo tekeʻi ki he tafaʻakí e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá. ʻOku ou fakaafeʻi tautautefito ki he kau fafine ʻi he Siasí kotoa ke nau fekumi ki he fakahinohino ʻo e langí ʻi hono ʻiloʻi e meʻa te nau lava ʻo fai ke vahevahe ʻenau tuí mo e fakamoʻoní pea mo e kakaí kotoa. He ʻikai lava ʻe he kau Taki Māʻolungá mo e kau fafine ʻa ia ko e kau ʻōfisa lahí ke fai toko taha ia. He ʻikai lava ʻe he lau faifekau taimi kakató ke fakahoko toko taha pē ia. He ʻikai lava ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí mo e kau taki ʻo e ngaahi houalotú ʻo fakahoko toko taha ia. Kuo pau ke tau taukaveʻi kotoa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní mo ʻEne palaní. Kuo pau ke tau taukaveʻi kotoa ʻa hotau Fakamoʻuí mo fakamoʻoni ko Ia ko e Kalaisí, pea kuo toe fakafoki mai Hono Siasí ki he māmaní, pea ʻoku ʻi ai e meʻa ko e tonu mo e hala.

Kapau ʻoku tau fie maʻu e loto-toʻa ke lea ʻaki mo taukaveʻi ʻa e Siasí, kuo pau ke tau tomuʻa teuteuʻi kitautolu ʻo fakafou ʻi he ako ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku fie maʻu ke tau fakamālohia ʻetau ngaahi fakamoʻoní ʻo fakafou ʻi he faivelenga, ako fakaʻaho e folofolá pea mo fakahoko ʻa e talaʻofa ʻa Molonaí ke tau lava ke “ʻiloʻi hono moʻoni ʻo e ngaahi meʻa kotoa pē” (Molonai 10:5) kapau te tau fekumi ki ai ʻi he lotu loto-fakatōkilalo mo e ako.

ʻOua te tau toe nofo ʻo feinga ke toe fokotuʻutuʻu pe liliu e palani ʻa e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ke tau maʻu ha taimi ke fakahoko ai ia. Ko ha ngāue maumautaimi ia ke feinga ke iloʻi a e founga ke fokotuʻu kehe ʻa e Siasi ʻo e ʻEikí. Ko e ʻEikí ʻa e ʻulu ʻo e Siasí ni, pea ʻoku tau muimui kotoa ki Heʻene fakahinohinó. ʻOku fie maʻu ʻe he kau tangata mo fafine fakatouʻosi ke lahi ange ʻenau tuí mo e fakamoʻoni ki he moʻui mo e Fakalelei ʻa hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí mo ʻilo lahi ange ki Heʻene ngaahi akonakí mo e tokāteliné. ʻOku tau fie maʻu ha ʻatamai maʻa kae lava ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo akoʻi kitautolu ʻi he meʻa ke fai mo lea ʻakí. ʻOku fie maʻu ke tau fakakaukau hangatonu ʻi he māmani moveuveu mo taʻetokaʻi ko ʻeni ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá.

Kau fafine, ʻoku makehe ʻa e lahi mo e ola homou ivi takiekiná—ko e taha ia he ʻikai lava ʻe he houʻeiki tangatá ke aʻusia ʻi he fakahoko e founga tatau. He ʻikai lava ʻe ha taha ʻo taukaveʻi hotau Fakamoʻuí ʻaki ha fakaʻaiʻai mo ha mālohi lahi ange ʻiate kimoutolu—ko e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá ʻa ia ʻoku mou maʻu ha loto mālohi mo ha tui ʻoku pau. ʻOku mālohi ʻa e leʻo ʻo ha fefine papi ului pea ʻoku fie maʻu ʻe he Siasí homou ngaahi leʻó ʻo lahi ange ʻi he taimí ni ʻi ha toe taimi.

ʻOku ou tuku atu ʻeku fakamoʻoní pea ʻoku ou fakamoʻoni ʻoku tau moʻui ʻi ha kuonga mo ha taimi kuo pau ke tau uouangataha ai—kau tangata mo e kau fafine, talavou mo e finemui, fānau tangata mo e fānau fefine. Kuo pau ke tau taukaveʻi fefeka e palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. Kuo pau ke tau taukaveʻi Ia. ʻOku teʻeki Ia ki he tafaʻakí. He ʻikai lava ke tau tuʻu noa pē ko e kāingalotu ʻo e Siasí pea fakaʻatā e meʻa ko iá ke kei hokohoko atu pē ʻo ʻikai ke tau lototoʻa feʻunga ke lea hake mo taukaveʻi e ʻEikí mo Hono Siasí.

Fakatauange ke faitāpuekina kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻaki e lototoʻa ke ako pea ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni mahinongofua ʻo e ongoongoleleí pea ke vahevahe kinautolu he faingamālie kotoa pē te tau maʻú.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 2.1.1.

  2. Vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 119.

  3. M. Russell Ballard, “Ko ʻEku Ngāué ʻEni mo Hoku Nāunaú,” Liahona, Mē 2013, 19.

  4. Gordon B. Hinckley, “Women of the Church,” Ensign, Nov. 1996, 70.

  5. Gordon B. Hinckley, “Stand Strong Against the Wiles of the World,” Ensign, Nov. 1995, 98.

  6. Joseph Fielding Smith, “Magnifying Our Callings in the Priesthood,” Improvement Era, Sune 1970, 66.