‘Inisititiuti
Lēsoni 25 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Lotú mo e Maʻu Fakahā Fakatāutahá


“Lēsoni 25 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Lotú mo e Maʻu Fakahā Fakatāutahá,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó (2021)

“Lēsoni 25 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 25 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Lotú mo e Maʻu Fakahā Fakatāutahá

ʻĪmisi
finemui ʻoku lau folofola

Naʻe talaʻofa ʻa Sīsū Kalaisi, “Ko ia kotoa pē ʻoku kolé, ʻokú ne maʻu; pea ko ia ʻoku kumí, ʻokú ne ʻilo; pea ko ia ʻoku tukitukí, ʻe toʻo kiate ia” (3 Nīfai 14:8). Naʻe lea ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni fekauʻaki mo e talaʻofa ko ʻení: “ʻOku ʻoatu ʻa e foaki ʻoku ʻikai fakalaulau taimi ko ʻení ki he kotoa ʻo ʻEne fānaú. ʻOku hangē ʻoku ʻikai ongo moʻoní. Ka ʻoku moʻoni ia!” (“Kole, Kumi, Tukituki,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2009, 81). ʻI hoʻo ako e naunau ko ʻení, fakakaukau ki he lelei ʻo hoʻo ngaahi lotú mo e meʻa te ke lava ʻo fai ke fakatupulaki hoʻo malava ke maʻu ha fakahā fakatāutahá.

Konga 1

Ko e hā te u lava ʻo fai ke hoko ʻa e lotú ko ha konga mahuʻingamālie ʻo ʻeku moʻuí?

ʻI he taimi ne tataki ai ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki ha kulupu ʻo ha kau faifekau ke fakafokifoki e kakai Sōlamí mei heʻenau hē mei he moʻoní, ne nau ofo ʻi heʻenau vakai ki he founga ne moihū mo lotu ai e kau Sōlamí ʻi honau ngaahi falelotú. Ne nau tuʻu ʻi ʻolunga ʻi ha potu māʻolunga naʻe ui ko e Lameiumitomí, ʻo nau taufetongi ai hono lau ha lotu kuo ʻosi tohi, ʻo pehē he ʻikai ha Kalaisi pea kuo fili kinautolu ʻe he ʻOtuá ke fakahaofi [kinautolu]. Hili e lotu ʻa e kau Sōlamí, ne nau foki ki ʻapi, “ʻo ʻikai te nau toe lau ki honau ʻOtuá” kae ʻoua kuo nau toe fakataha mai he uike hokó. (Vakai, ʻAlamā 31:12–24.) Kimui ange, naʻe lava ke akoʻi ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki e ongoongoleleí, ʻo kau ai e ʻuhinga totonu ʻo e ʻuhinga ʻo e lotú, ki ha falukunga kakai Sōlami ne loto-fakatōkilalo (vakai, ʻAlamā 32–34).

ʻĪmisi
ko e lotu ʻa e kau Sōlamí ʻi he Lameiumitomí
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻAlamā 34:17–28, mo kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe ʻAmuleki ki he kakai Sōlamí fekauʻaki mo e lotú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fili ha veesi ʻe taha pe ua mei he ʻAlamā 34:17–28, pea toe hiki ʻa e vēsí pe ngaahi vēsí ʻo hangē pē ko ha lea ia ʻa ʻAmuleki ʻi he lea angamaheni ʻo e ʻaho ní ki ha tokotaha ʻokú mo toʻu. Hangē ko ʻení, fakakaukau ki he faleʻi ke nau lotu “koeʻuhí ko e ngaahi tākanga monumanu īkí” (veesi 25), pea fakaʻaongaʻi e foʻi fakakaukau tatau ki hotau ngaahi tūkunga lolotongá. Mateuteu ke vahevahe e ngaahi veesi ne ke toe vakaiʻí ʻi he kalasí. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi akonaki ʻa ʻAmulekí ke fakatupulaki e tuʻunga fakamātoato mo e tuʻo lahi ʻo hoʻo lotú.

Konga 2

Ko e hā te u lava ʻo fai ke maʻu ʻa e fakahā fakatāutahá?

Ofi ki he kamataʻanga ʻo e Tohi ʻa Molomoná, ʻoku lekooti ai ʻe Nīfai ʻene loto-holi ke mahino mo ne maʻu ha fakamoʻoni fakatāutaha ʻo e misi ʻa ʻene tamaí ki he ʻakau ʻo e moʻuí mo ʻene ngaahi akonaki kehé (vakai, 1 Nīfai 10:17).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e 1 Nīfai 10:17–19, ʻo kumi ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke ako meia Nīfai fekauʻaki mo hono maʻu ha fakahā fakatāutahá. (Fakatokangaʻi ange: “Ko e ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi moʻoni fakalaumālie ʻoku toki ʻiloʻi pē ʻi he fakahā,” [Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Meʻa Lilo ʻa e ʻOtuá, Ngaahi,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org].) Hangē ko ʻení, kuo fakahā mai kiate kitautolu ha meʻa lilo ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ha fakamoʻoni mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻoku moʻoni e Tohi ʻa Molomoná.

ʻĪmisi
ʻoku lotu ʻa Nīfai

Lolotonga e fakalaulauloto ʻa Nīfai ki he ngaahi akonaki ʻa Līhaí, “naʻe ʻave [ia] ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí” mo mamata ʻiate ia pē ki ha mata meʻa-hā-mai (1 Nīfai 11:1). Naʻe maʻu ʻe Nīfai ʻi he mata meʻa-hā-mai ko ʻení ha ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e misi ʻene tamaí kau ki he ʻakau ʻo e moʻuí, ko e ngāue fakafaifekau ʻa e Fakamoʻuí ʻi he māmaní, ko e kahaʻu ʻo hono hakó, pea mo hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí (vakai, 1 Nīfai 11–14).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā naʻe falala mo tui ki ai ʻa Nīfai fekauʻaki mo e ʻOtuá ne fakatupulaki ai ʻene malava ke maʻu ha fakahā fakatāutahá?

Hili e aʻusia maʻu fakahā ko ʻeni ʻa Nīfaí, naʻá ne foki ki he tēniti ʻo ʻene tamaí ʻo fanongo ai ki hono ngaahi tokouá ʻi heʻenau “fakakikihi ʻiate kinautolu ʻo kau ki he ngaahi meʻa kuo lea ʻaki [ʻe Nīfai] kiate kinautolú” (1 Nīfai 15:2).

ʻĪmisi
fakakikihi ʻa e ngaahi tokoua ʻo Nīfaí
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau e 1 Nīfai 15:3–4, 8–11, mo fakakaukau ki he ʻuhinga ne faingataʻa ai ke mahino kia Leimana mo Lemiuela e ngaahi akonaki ʻa Līhaí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā ha fehuʻi pe ngaahi fehuʻi kuó ke ʻeke ki he ʻEikí, pea ko e hā naʻá ke aʻusiá? ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi meʻa pe ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo fehuʻi ki he ʻEikí ʻi he lotu ka ʻoku teʻeki ke ke fakahoko? Kapau ko ia, ko e hā ʻokú ne taʻofi koe mei hoʻo fakahoko iá?

Kumui ange ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku tau laukonga ai fekauʻaki mo ha loea ko Sisolome naʻe feinga ke liliu e ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā mo ʻAmulekí. Hili hono maʻu ʻe ʻAmuleki ʻa Sisolome ʻi heʻene ngaahi loí, ne loto-fakatōkilalo ʻa Sisolome pea kamata ke ne ʻeke kia ʻAlamā ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ongoongoleleí. Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻa Sisolome ʻe toki lava pē ke fakahā e ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku loto-fakatōkilalo mo angatonú. (Vakai, ʻAlamā 11:21–13:31.)

ʻĪmisi
malanga ʻa ʻAlamā ki ha haʻofanga kakaí
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻAlamā 12:9–10, peá ke fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakatupulaki pe holoki ai ʻe hoʻo ʻulungaanga pe ngaahi ngāue lolotongá hoʻo tuʻunga malava ke maʻu fakahaá.

Naʻe lea ʻa Palesiteni Nalesoni ʻo akoʻi ʻa e meʻa te tau lava ʻo fai ke fakatupulaki hotau tuʻunga malava ke maʻu fakahaá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni

Kumi ha feituʻu longonoa te ke lava ʻo toutou ʻalu ki ai. Fakavaivaiʻi koe ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. Fakahā hake ho lotó ki hoʻo Tamai Hēvaní. Tafoki kiate Ia ke maʻu ha ngaahi tali mo ha fakafiemālie.

Lotu ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí fekauʻaki mo hoʻo ngaahi hohaʻá, ho ngaahi manavasiʻí, mo ho ngaahi vaivaí—ʻio, ʻa e ngaahi fakaʻānaua moʻoni ho lotó. Peá ke fakafanongo leva! Tohi e ngaahi fakakaukau ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí. Hiki e ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻí pea fakahoko ʻa e meʻa naʻe ueʻi koe ke ke faí. ʻI hoʻo toutou fai ʻeni ʻi he ʻaho ki he ʻaho, māhina ki he māhina, taʻu ki he taʻú, te ke “lava ʻo tupulaki ʻi he tefitoʻi moʻoni ʻo e fakahaá” [Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 151]. …

ʻOku ʻikai ha toe meʻa te ne fakaava ʻa e ngaahi langí ʻo hangē ko hono fakatahaʻi ʻo e tupulaki ʻi he māʻoniʻoní, talangofua kakató, fekumi fakamātoató, mo e keinanga fakaʻaho ʻi he ngaahi folofola ʻa Kalaisi ʻi he Tohi ʻa Molomoná, [vakai, 2 Nīfai 32:3], mo e taimi pau ʻoku fakatukupaaʻi ki he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí. …

…ʻOku ou kole atu kiate kimoutolu ke fakatupulaki hoʻomou malava fakalaumālie ke maʻu ʻa e fakahaá. (“Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 95, 96)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā kuó ke fai ʻi he kuohilí kuó ne tokoniʻi lahi taha koe ke ke maʻu fakahaá? Ko e hā ha ngaahi sitepu kehe te ke lava ʻo fakahoko ke fakatupulaki hoʻo tuʻunga malava ke maʻu fakahaá?