‘Inisititiuti
Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Hoko ʻo Hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí


“Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Hoko ʻo Hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó (2021)

“Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó

Ko e Hoko ʻo Hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí

Naʻe fakahā ʻe Sīsū Kalaisi ki he kau Nīfaí mo e kau Leimaná ʻi he fonua ko Mahú kuó Ne ʻosi fakakakato e fono ʻa Mōsesé. ʻI Heʻene akoʻi ha fono māʻolunga angé, naʻá Ne fakaafeʻi e kakaí ke nau haohaoa, he ko Ia mo e Tamai Hēvaní ʻokú na haohaoa. (Vakai, 3 Nīfai 12:17–48 ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe maʻu ʻe he kau akó ha faingamālie ke fakamatalaʻi e ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí ki he haohaoá. ʻE toe ako foki e kau akó ki he ngaahi tafaʻaki kehekehe ʻo e fono māʻolunga angé mo kumi ha meʻa te nau lava ke fakahoko ke lelei ange ai hono moʻui ʻaki e fono ko ʻení pea hoko ʻo hangē lahi ange ko Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻOku akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná e founga ke hoko ai ʻo haohaoá.

Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki ai:

  • Fakakaukau ki ho tuʻunga fakalangí, ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi ʻokú ke fakaʻamu ke fakatupulaki ʻi he taʻu ka hokó? ʻi he taʻu ʻe 10 ka hokó?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻokú ke fakaʻamu ke fakatupulaki ʻi he ngataʻanga hoʻo moʻuí?

Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu, pea kole ki he kau akó ke vahevahe ʻenau talí mo ha kaungāako pe fakaafeʻi ha toko taha pe toko ua ʻo e kau akó ke vahevahe ʻena talí mo e kalasí.

Fakamatalaʻi ange ʻi he lolotonga e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū ʻi he kau Nīfaí mo e kau Leimaná, naʻá Ne akoʻi ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e meʻa te tau malava fakalangí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e 3 Nīfai 12:19–20, 46–48, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke tau aʻusiá.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí te tau malavá?

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ki he founga te tau lava ai ʻo haohaoa hangē ko Sīsū Kalaisi mo e Tamai Hēvaní? (Mahalo naʻa ʻiloʻi ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni tatau mo ʻeni: ʻI heʻetau haʻu kia Sīsū Kalaisi pea talangofua ki Heʻene fonó mo e ngaahi fekaú, ʻe lava ke tau haohaoa, ʻo hangē ko Iá mo e Tamaí.)

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Tokoniʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi tokoni fakaako ki he folofolá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoní. Kuo ʻomi ʻe he Siasí ha ngaahi tokoni fakaako mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ke ne fakamaama ʻetau ako ʻo e ngaahi folofolá. ʻE lava ke tokoni e ngaahi tokoni fakaako hangē ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, ngaahi futinoutí, ngaahi ʻulu‘i vahé, mo e ngaahi mapé ke mahino lelei ange ki he kau akó e meʻa ʻoku nau laú. Lolotonga e kalasí, vakai ki ha ngaahi faingamālie ke tokoniʻi ai e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi naunau tokoni mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení.

Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻi ai ha kakai ʻe niʻihi ʻoku faingataʻa ke mahino kiate kinautolu ʻa e fekau ke haohaoá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vakaiʻi e tefito ko e “haohaoá” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Te ke lava foki ‘o kole ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e Molonai 10:32–33 pea mo e lea ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ‘i he konga 1 ʻo e naunau teuteú. Fakakaukau ke ke fai ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ‘oku tokoni lahi ai ke mahino ko e haohaoá ʻoku ʻuhinga ia ki he “kakato, kātoa, mo e tupulaki kakato”? (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Haohaoá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Ko fē ʻa e taimi mo e founga ʻe lava ke aʻusia ai e haohaoá?

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e meʻa ne akoʻi ʻe Molonai fekauʻaki mo e hoko ʻo haohaoá? ʻE lava fēfē ʻe hono maʻu ʻa e mahino ki he akonaki ko ʻení ʻo ʻomi ha ʻamanaki lelei ʻi he taimi ʻokú ke tō nounou ai mo fakahoko ha ngaahi fehalākí? Ko fē ha taimi kuó ke ongoʻi ne fakahoko atu ai ʻe he ʻEikí kiate koe ha tokoni mo ha mālohi fakalangi?

  • Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe hono ʻiloʻi ʻoku foaki atu ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne ʻaloʻofá kiate koe pea kuo ʻosi teuteu ha founga ke ke hoko ai ʻo hangē ko Ia mo ʻEne Tamaí?

Ke tokoniʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau akó, mahalo te ke fie fakaʻaliʻali e tūkunga ko ʻení:

Ko ha mēmipa faivelenga ʻa Soana ʻi he Siasí. Neongo naʻe ʻi ai haʻane fakamoʻoni ki he ongoongoleleí, ka ʻokú ne hohaʻa ʻe ʻikai pē ke teitei lava ia ʻo haohaoa. Ko e taimi ʻoku fakahoko ai ha talanoa ki he tefito ʻo e haohaoá, ko e meʻa pē ʻokú ne lava ʻo fakakaukau ki aí ko ʻene ngaahi tōnounoú mo e fehalākí. ‘Okú ne tui ʻoku ʻikai pē ke feʻunga ia ke aʻu ki he puleʻanga fakasilesitialé.

  • ʻI hoʻo fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ko e hā ha ngaahi moʻoni te ke lava ke vahevahe mo Soana ke tokoniʻi ia ke ne maʻu ha ʻamanaki lelei lahi ange ki he fakaafe ʻa e ʻEikí ke tau haohaoá?

ʻOku akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fono māʻolunga ange ʻo ʻEne ongoongoleleí.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe hili hono fakamatalaʻi ʻe he Fakamoʻuí kuó Ne ʻosi fakakakato e fono ʻa Mōsesé, naʻá Ne akoʻi ki he kakaí e fono māʻolunga ange ʻo e ongoongoleleí.

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e fono māʻolunga angé? Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻo e tuʻunga ʻulungaanga māʻolunga ange ko ʻení? (Kapau ʻe fie maʻu, ʻe lava ke vakai e kau akó ki he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e ngaahi potufolofola ne nau ako kimuʻa ʻi he kalasí ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú. (Kapau naʻe ʻi ai ha kau ako ʻe niʻihi ne teʻeki ke nau teuteu kimuʻa, fakaafeʻi ke nau fili ha potufolofola pea akoʻi ia he taimí ni.) Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ki hono toe vakaiʻí, fili ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení pe faʻu pē haʻo ʻekitivitī ʻe lava ke maʻu ai ʻe he kau akó e faingamālie lelei taha ke vahevahe mo aleaʻi e meʻa kuo nau ʻiló:

  • Fili 1: Vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki. Fakaafe‘i e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono vahevahe mo ʻenau kulupú e meʻa ne nau ako mei he potufolofola naʻa nau akó. Hili e alēlea ʻa e kau akó ʻi heʻenau kulupú, fakaafeʻi leva ke nau vahevahe mo e kalasí e meʻa ne kuo nau ʻiló.

  • Fili 2: Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi mei he ʻekitivitī ʻoku kau ʻi he “Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú” ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauʻi e founga te nau tali ai e ngaahi fehuʻí ʻo fakatefito he potufolofola ne nau akó. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe fakahoa pe fakakulupu iiki e founga te nau tali ai e ngaahi fehuʻí.

  • Fili 3: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha tūkunga ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi ai e akonaki mei he potufolofola ne nau filí. ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau fakamatala ki heʻenau ngaahi tūkungá ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki pe ki he kalasí fakalūkufua pea fakamatalaʻi e founga te nau fakaʻaongaʻi ai e ngaahi akonaki naʻa nau filí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fili ha tefitoʻi moʻoni pe ʻulungaanga faka-Kalaisi te nau fie moʻui ʻaki ke toe lelei ange. Poupouʻi e kau akó ke nau hiki e founga te nau lava ke fakalakalaka ai ʻi hono moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení pe ʻi hono fakatupulaki ʻo e ʻulungaanga ko ʻení. Fakakaukau ke fakaafe‘i ha toko taha pe toko ua ʻo e kau akó ke vahevahe ʻena fakamoʻoni ki he lelei mo e ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisí.

Ki he Kalasi Hokó

Fakamahinoʻi ange naʻe fokotuʻu mai ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e kakai kei talavou ʻi hotau kuongá ʻoku nau “tupu hake ‘i he tafaʻaki ʻa e filí” koeʻuhí ko e ivi tākiekina ʻo e filí ʻoku ʻi he feituʻu kotoa pē (“Founga ke Kei Moʻui Ai ʻi he Tafaʻaki ʻa e Filí,” Liahona, ʻOkatopa 2012, 2). ʻI hono kamataʻi ko ia ʻe he kau akó ʻa e ʻiuniti ʻi he ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālie ʻi hotau kuongá mo ako ʻa e naunau teuteu ki he kalasi hokó, fakaafeʻi ke nau kumi ki he founga ʻoku lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ke moʻui angatonu ʻi ha māmani fai angahalá.