‘Inisititiuti
Lēsoni 8 Naunau ʻa e Faiakó: Moʻui hili ʻa e Maté


“Lēsoni 8 Naunau ʻa e Faiakó: Moʻui hili ʻa e Maté,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó (2021)

“Lēsoni 8 Naunau ʻa e Faiakó,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 8 Naunau ʻa e Faiakó

Moʻui hili ʻa e Maté

ʻI hono fakaʻosi ʻe he kau akó e ʻiuniti 2, “Ko e Palani Lahi ʻo e Huhuʻí,” te nau maʻu ha faingamālie ke fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe hono maʻu ha mahino totonu fekauʻaki mo e moʻui hili ʻa e maté ke fakatupulaki ʻenau ongoʻi fiemālie mo e ʻamanaki lelei ʻi he moʻui ko ʻení. Te nau ʻiloʻi foki e ngaahi ngāue ʻe lava ke nau fakahoko ke lelei ange ai ʻenau teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Ko e akonaki ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki fekauʻaki mo e maama e tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié mo e Toetuʻú.

Kamata ʻaki e kalasí haʻo vahevahe e tūkunga ko ʻení mo fakaafeʻi e fānaú ke aleaʻi e meʻa te nau lea ʻaki pe founga ʻe fakahoko ai ʻenau talí.

Fakakaukauloto ʻokú ke ʻalu ke ʻaʻahi ki he fāmili ʻo hao kaungāmeʻa ofi ko ʻAna, ʻa ia ne toki mālōlō. Ne toki kau ʻa ʻAna ki he Siasí ʻi he ngaahi māhina siʻi kuo hilí. ʻOku ʻikai ke kau hono fāmilí ki ha tui fakalotu. ʻI hoʻo fakahaaʻi hoʻo fie kaungāmamahí ki he faʻē ʻa ʻAná, ʻokú ne puke ho nimá mo sio ki ho fofongá mo pehē atu, “Te ke lava ʻo talamai pe ko e hā ʻoku hoko hili ʻetau maté?”

Fakaafeʻi e kau akó ke toe vakaiʻi ʻa e ʻAlamā 11:43–44 mo e ʻAlamā 40:11–14, ʻo kumi ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e moʻui hili ʻa e maté te ne ala fakafiemālieʻi mo ʻoange ha ʻamanaki lelei ki he faʻē ʻa ʻAná. (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi, ʻe toetuʻu ʻa e kakai kotoa pē mo ʻomi ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamaauʻi. ʻE haohaoa hotau sinó ʻi he Toetuʻú. Kapau ʻoku tau angatonu, te tau mālōlō mei hotau ngaahi faingataʻá mo e mamahí ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié.)

  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe fekauʻaki mo e ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki kau ki he Toetuʻú? ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe hano maʻu ha fakamoʻoni ki he Toetuʻú ke tau fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e matelié ʻaki ha ʻamanaki lelei mo ha loto-toʻa ʻoku lahi angé? (ʻE lava ke ke lau e fakamatala ʻa Palesiteni Sūsana W. Tena ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

  • Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo e maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié mei he folofolá mo e fakahā ʻo e onopōní? (ʻE lava ke ke kole ange ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi e fakamatala ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he tokāteline ʻa e ʻEikí kau ki he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié mo e Toetuʻú ʻa ʻEne ʻofa mo e ʻaloʻofa kiate kitautolú?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau fakalongolongo pe ko hai ʻe ala fie maʻu ke fanongo ki heʻenau fakamoʻoni kau ki he moʻui hili ʻa e maté pea mo e founga ʻe lava ke nau vahevahe ai ʻenau fakamoʻoní mo kinautolu ʻoku fie maʻu ke fanongoa iá. (ʻOange ha taimi maʻá e kau akó ke nau fakalaulauloto ki heʻenau talí.)

Fakatokangaʻi ange: Mahalo kuo fanongo e kau akó ʻi ha ngaahi fakakaukau kehekehe fekauʻaki mo e moʻui hili ʻa e maté. Fakamanatu ange ʻoku totonu ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala kuo vaheʻi fakalangí, hangē ko e ngaahi folofolá mo e ngaahi akonaki mei he kau taki ʻo e Siasí, ke sivisiviʻi ʻaki e ngaahi fakakaukau ko ʻení. ʻE ala ʻaonga ke vahevahe mo aleaʻi e fakatokanga ko ʻeni meia Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi:

ʻĪmisi
Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi

Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku tau ʻilo [makehe mei he meʻa ʻoku tau ako mei he folofolá] fekauʻaki mo e maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié? Kuo maʻu ʻe ha kau mēmipa tokolahi ʻo e Siasí ha ngaahi vīsione pe ngaahi ueʻi fakalaumālie ke fakahā kiate kinautolu ʻa e founga ngāue pe fokotuʻutuʻu ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, ka ʻoku ʻikai totonu ke mahino pe akoʻi e ngaahi aʻusia fakalaumālie fakataautaha ko ʻení ko ha tokāteline totonu ʻo e Siasí. Ko e moʻoni foki, ʻoku hulu fau ha ngaahi fakamahamahalo ʻa ha kāingalotu mo ha niʻihi kehe ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo pulusí hangē ko e ʻū tohi ki he ngaahi aʻusia he ofi ke maté. (“Falala ki he ʻEikí,” Liahona, Nōvema 2019, 27)

Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻoku totonu ke tau teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá.

Fakaʻaliʻali ʻa e ongo fakamatala ko ‘ení:

  • ʻOku ou ʻilo e kakai ʻoku nau maumauʻi e ngaahi fekaú mo pehē, “ʻOku ʻikai ko ha fuʻu meʻa ia, koeʻuhí te u lava maʻu pē au ʻo fakatomala ʻamui ange.”

  • ʻOku ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá. He ʻikai te Ne taʻofi au mei he puleʻanga fakasilesitialé koeʻuhí pē ne ʻikai ke u fakatomala mei ha ngaahi angahala ʻe niʻihi.

  • Neongo pe ko e hā e lahi ʻeku feingá, ʻoku ou tōnounou maʻu pē pea he ʻikai pē te u toe mateuteu au ke fetaulaki mo e ʻOtuá.

Fakakaukau ke fokotuʻutuʻu ha kau ako ki ha ngaahi kulupu iiki mo kole ki he kulupu takitaha ke fili ha taha ʻo e ngaahi fakamatala ki muʻá te nau fie aleaʻi. Fakaafeʻi ʻa e kulupu takitaha ke lau ʻa e ʻAlamā 34:32–34 pea fakaʻaongaʻi e ngaahi akonaki ʻi he potufolofola ko ʻení ke sivisiviʻi ʻaki e fakamatala ne nau filí. Mahalo te ke fie ʻoange ki he kulupu takitaha e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ke fakaloloto ange ʻenau fealēleaʻakí:

  • Ko e ngaahi konga fē ʻo e fakamatalá ʻoku moʻoní, pea ko e ngaahi konga fē ʻoku loi pe taki hala?

  • Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni fē ʻoku akoʻi ʻi he ʻAlamā 34:32–34 ʻoku mahuʻinga taha ki he fakamatalá ni? Te ke fakamatalaʻi fēfē nai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki ha tokotaha naʻá ne fakahoko ʻa e leá ni? (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó mo fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Ko e moʻuí ni ʻa e taimi ke teuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻOtuá mo fakahoko ʻetau ngaahi ngāué. ʻOku tau teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá ʻaki ʻetau fakatomala mo fakatupulaki he ʻahó ni. Kapau te tau fakatoloi ʻetau fakatomalá, he ʻikai ke tau mateuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá.)

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi ke aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi ha ngaahi kulupu ʻe niʻihi ke vahevahe e meʻa ne nau akó mo e kalasí.

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa kehe ʻokú ne taʻofi e kakaí mei heʻenau teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá? (Hiki e tali ʻa e kau akó he palakipoé.)

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

ʻOange ki he kau akó ha taimi ke nau fakalaulauloto ai. Ko e founga ʻe taha ke tokoni ki he kau akó ke lelei ange ai hono fakaʻatā honau lotó ke nau maʻu ʻa e mahinó ko hono “ʻoange ha taimi ki he fānau ako ʻi he kalasí ke nau fakakaukau ai, fakalaulauloto, pe tohi ʻo kau ki he meʻa kuo mahino kiate kinautolu mo nau ongoʻí, pea fakakaukau ki ha ngaahi meʻa te nau fai ke fakaʻaongaʻi ia ʻi heʻenau moʻuí” (Ko Hono Akoʻi mo Ako e Ongoongoleleí [2012], 2.5.4).  

Fakamanatu ki he kau akó naʻe fakahoko ʻe ʻAlamā ki he kakai ʻo Seilahemalá ha ngaahi fehuʻi vivili. (Naʻe ʻosi vakaiʻi ʻe he kau akó e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau ako ʻa e ʻAlamā 5:15–17, 19, 27, 33 ʻi he vahe 3 ʻo e naunau teuteú.) Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke ako lahi ange ʻaki hono toe lau mo fakalaulauloto lahi ange ki he ngaahi fehuʻi mo e akonaki ʻa ʻAlamā ʻoku maʻu ʻi he ʻAlamā 5:14–35. ʻE lava ke ke tokoni kiate kinautolu ke nau ʻilo ʻoku mahuʻinga ange e meʻa ʻoku nau fakalaulauloto ki aí ʻi he lahi ʻo e ngaahi veesi te nau lava ʻo laú.

Hili ha taimi feʻunga, ʻe lava ke ke ʻeke ha taha pe fakatouʻosi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki ai:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe tokoni atu ai e Fakamoʻuí ʻi hoʻo faifeinga ke teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá?

  • Ko e hā ha liliu pe ngaahi liliu ʻokú ke loto ke fakahoko he ʻahó ni ke ke mateuteu ange ai ke feʻiloaki mo e ʻOtuá?

Fakakaukau ki he fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻOakesí:

ʻĪmisi
Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi

Ko e Fakamaau Fakaʻosí ʻoku ʻikai ko hano fakafuofuaʻi pē ʻo hono fakakātoa ʻo ʻetau ngaahi ngāue leleí mo e ngāue koví—ʻo e meʻa kuo tau faí. Ko hano fakahaaʻi ia ʻo e ola aofangatuku ʻo ʻetau ngaahi ngāué mo e fakakaukaú—ʻa e meʻa kuo tau hoko ki aí. (“The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 32)

ʻE lava ke ke kole ange ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he tuʻunga ʻoku nau fie aʻusiá. ʻE lava ke ke vahevahe mo e kau akó hoʻo fakamoʻoní ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí ha loto holi mo ha ivi malava ke tokonia kinautolu ke aʻusia e tokotaha ʻokú Na hoifua ki ai ʻi Hona ʻaó.

Poupouʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto, palani pe hiki ha ngāue pau te nau fai he ʻahó ni ke fakahaaʻi ʻenau loto holi moʻoni ke hoko mo toe mateuteu ange ke feʻiloaki mo e ʻOtuá. (ʻE ala ʻaonga foki ke toe vakaiʻi ʻa e fakamatala ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú.)

ʻE lava ke ke fakaʻosi e kalasí ʻaki haʻo fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa kuo nau ako mei heʻenau aʻusia fakataha ʻi hono ako ʻa e ʻiuniti 2, “Ko e Palani Lahi ʻo e Huhuʻí.” Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e founga ʻoku liliu ai ʻe he ʻilo ko ʻení ʻenau loto houngaʻia ki he Fakamoʻuí mo ʻenau loto-holi ke hoko ʻo hangē lahi ange ko Iá.

Ki he Kalasi Hokó

Fakamoʻoni kuo teuteu ʻe he ʻEikí ʻa e hala maʻatautolu takitaha ke tau foki hake ai ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. ʻOku ui ʻa e hala ko ʻeni maʻatautolu ke foki hake ai kiate Iá ko e tokāteline ʻa Kalaisí, pea ʻe nofo taha e ʻiuniti hokóʻi he tefito ko iá. ʻI he teuteu ʻa e kau akó ki he kalasi hokó, fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ki he founga ʻoku teuteu ai kinautolu ʻe heʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ke nau feʻiloaki mo e ʻOtuá.