‘Inisititiuti
Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Fakatomalá mo e Fakamolemolé


“Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Fakatomalá mo e Fakamolemolé,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó (2021)

“Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ngaahi Akonaki mo e Tokāteline ʻo e Tohi ʻa Molomoná Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Fakatomalá mo e Fakamolemolé

ʻĪmisi
finemui ʻoku fakakaukauloto

Ko e fakatomalá ko ha konga ia ʻo e tokāteline ʻo Sīsū Kalaisí. Ko ʻEne meʻaʻofa ia kiate kinautolu ʻoku loto ke liliu mo fakamaʻa mei he angahalá. ʻOkú ke lava ʻo manatuʻi e ongo naʻá ke maʻu ʻi he taimi naʻá ke kole fakamolemole fakamātoato ai mo fakatomala mei ha meʻa ʻi he kuohilí? Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “Manatuʻi, ko e fakatomalá ʻoku ʻikai ko ha tautea. Ka ko ha hala ia ʻoku fonu he ʻamanaki leleí ki ha kahaʻu nāunauʻia ange” (“Mālohi Fakataautaha ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí,” Liahona, Nōvema 2013, 84). ʻI hoʻo ako ʻo teuteu ki he kalasí, fakalaulauloto ki he founga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he meʻaʻofa ʻa e ʻEikí ʻo e fakatomalá mo e fakamolemolé ke tau lava ʻo ako, tupulaki mo hoko ai ʻo hangē lahi ange ko Iá.

Konga 1

Te u lava fēfē nai ʻo fakatomala moʻoni mo maʻu e fakamolemole ʻa e ʻEikí ki heʻeku ngaahi angahalá?

Ne ʻikai tui ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ki he ngaahi akonaki ʻene tamaí, ʻa ʻAlamā ko e Lahí. Naʻe feinga ʻa ʻAlamā fakataha mo e ngaahi foha ʻo e Tuʻi ko Mōsaiá ke fakaʻauha e Siasi ʻo e Fakamoʻuí. ʻI heʻenau fakahoko e ngāue koví ni, ne hā mai ha ʻāngelo ʻa e ʻEikí kiate kinautolu mo fakatokanga kia ʻAlamā ke tuku ʻa ia naʻá ne faí pe ko hano “kapusi” ia (Mōsaia 27:16). ʻI hono lōmekina ʻo ʻAlamā ʻi he aʻusiá ni, naʻe ʻikai ke ne toe lava ʻo lea pe ngaue holo. Naʻe ʻave leva ʻe he ngaahi foha ʻo Mōsaiá ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ki heʻene tamaí mo fakamatala ange ʻa e meʻa ne hokó. (Vakai, Mōsaia 27:8–20.)

ʻĪmisi
Naʻe Fiefia ʻEne Tamaí, fai ʻe Walter Rane
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Laukonga fekauʻaki mo e aʻusia ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ʻi he Mōsaia 27:35 mo e ʻAlamā 36:12–13, 17–21, 24. ʻI hoʻo laú, ʻe lava ke ke fakaʻilongaʻi pe hiki ha lisi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e fakatomalá mo e fakamolemolé ʻoku akoʻi ʻi he ongo potufolofolá ni. Mateuteu ke vahevahe e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he kalasí. Manatuʻi ʻoku makehe ange e aʻusia ʻa ʻAlamaá ʻi he meʻa ʻoku tau foua ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí. Ka neongo ia, te tau kei lava pē ʻo ako ha ngaahi tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga mei he ngaahi talanoa ko ʻení.

Naʻe lea ‘aki ʻe ‘Eletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ‘o e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e meʻá ni fekauʻaki mo e fatongia mahuʻinga ʻo e ʻEikí ʻi heʻetau fakatomalá:

ʻĪmisi
ʻEletā Sefilī R. Hōlani

Ko Kalaisi ʻa e mālohi ʻi he puipuituʻa ʻo e fakatomala kotoa pē. … Naʻe ueʻi ʻa ʻAlamā ʻe he akonaki ʻa ʻene tamaí, ka ʻoku mātuʻaki mahuʻinga naʻe fekauʻaki ʻa e kikite naʻá ne manatuʻí mo e “hāʻele mai ha tokotaha ʻa ia ko Sīsū Kalaisi, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ke ne fai ha fakalelei ki he ngaahi angahala ʻa e māmaní.” (ʻAlamā 36:17.) Ko e hingoa ia mo e pōpoaki kuo pau ke fanongo ki ai ʻa e tokotaha kotoa. … Neongo pe ko e hā mo ha ngaahi lotu kehe ʻoku tau fakahoko, neongo pe ko e hā mo ha ngaahi fie maʻu kehe ʻoku tau maʻu, ʻoku makatuʻunga kotoa ia ʻi he tautapa: “ʻE Sīsū, ʻa koe ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ʻaloʻofa mai kiate au.” ʻOkú Ne mateuteu ke fakahoko ʻa e ʻaloʻofa ko iá. Naʻá Ne totongi huhuʻi ʻaki ia ʻEne moʻuí kae lava ke hoko ia.. (However Long and Hard the Road [1985], 85)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi hoʻo Teuteu ki he Kalasí

Fili ha taha ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻa ia te ke fie ako ai e founga ke fakahoko ha tali ʻoku lelei angé:

  • ʻOku ʻuhinga nai ki he hā ʻa e fakatomalá? Kuó u foua e ngaahi sitepú, ka ʻoku ʻikai ke u ongoʻi ʻe au ha meʻa makehe.

  • Te u maʻu fēfē nai e mālohi ke liliu moʻoní? ʻOku ou loto-foʻi koeʻuhí ʻoku ou feinga mālohi ke toe lelei ange, ka ʻoku ou kei fakahoko pē ʻa e ngaahi fehalaaki tatau.

  • Ko e hā kau ka feinga ai ke fakatomalá? ʻOku fuʻu fulikivanu ʻeku ngaahi angahalá pea he ʻikai lava ke fakamolemoleʻi au.

Fakalaulauloto ki he aʻusia ʻa ʻAlamaá mo e ngaahi talanoa kehe mei he Tohi ʻa Molomoná ʻe lava ʻo tokoni ke tali ʻa e fehuʻi ʻokú ke filí. Haʻu mateuteu ki he kalasí ke vahevahe e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi potufolofola ʻokú ke pehē ko e lelei taha ia ke ne fakamatalaʻi e fehuʻi ko ʻení.

Konga 2

ʻOku hoko fēfē ʻa hono ʻohake ki he ʻEikí ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomalá ko ha konga ʻo e fakatomala fakamātoató?

Ne moʻui ʻaki ʻe he kakai Nīfaí e fono ʻa Mōsesé kae ʻoua kuo hā tonu ange ʻa Sīsū Kalaisi kiate kinautolu. Naʻe kau ʻi he fono ʻa Mōsesé ʻa hono fekauʻi ʻe he Fakamoʻuí Hono kakaí ke nau ʻohake ha feilaulau ʻo ha monumanu ko ha fakataipe ʻo e feilaulau huhuʻi te Ne fakahokó.

ʻĪmisi
Naʻe fakahoko ʻe Līhai mo hono fāmilí ha feilaulau tutu
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

ʻI he folofola ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai Nīfai ʻa ia ne nau moʻui mei he fakaʻauha ne hoko ʻi Heʻene pekiá, naʻá Ne folofola he ʻikai te Ne toe tali hano feilaulau ʻaki ʻo e monumanú. Lau ʻa e 3 Nīfai 9:19–20, ʻo kumi e feilaulau foʻou ne hoifua ki ai e Fakamoʻuí mei Hono kakaí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi D. Poota ʻo e Kau Fitungofulú e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomalá” (3 Nīfai 9:20):

ʻĪmisi
ʻEletā Pulusi D. Poota

ʻI heʻetau fai angahala pea holi ki he fakamolemolé, ko e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá ʻoku ʻuhinga ia ke tau aʻusia ʻa e ‘mamahi ʻoku tāu mo e ʻOtuá [ke] ne langaki ʻa e fakatomalá’ (2 Kolinitō 7:10). ʻOku hoko ʻeni ʻi he taimi ʻoku hoko ai ʻetau holi ke maʻa mei he angahalá ʻo fuʻu mālohi faú ʻo langa ai hotau lotó ʻi he mamahí pea tau fakaʻamu ai ke ongoʻi ʻa e fiemālie ʻi heʻetau Tamai ʻi Hēvaní. Ko kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e loto mafesifesí mo e laumālie fakatomalá ʻoku nau fiemālie ke fai ha meʻa pē pea mo e meʻa kotoa pē ʻe kole ʻe he ʻOtuá meiate kinautolú, ʻo ʻikai ha fakafepaki pe tāufehiʻa. ʻOku ʻikai ke tau kei fai e meʻa kotoa pē ʻi heʻetau founga pē ʻatautolú, ka ke fai ia ʻo fakatatau ki he founga ʻa e ʻOtuá. ʻI heʻetau fakavaivaiʻi pehē kitautolú, ʻe ʻaonga leva ʻa e Fakaleleí pea hoko ai mo e fakatomala moʻoní.. (“A Broken Heart and a Contrite Spirit,” Liahona, Nov. 2007, 32)

ʻĪmisi
ko ha finemui ʻoku ongoʻi mamahi ʻi he angahalá
ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakahaaʻi ki he ʻEikí hoʻo loto fakamātoato ke ʻohake kiate Ia ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomalá?

Konga 3

Ko e hā ʻoku fuʻu hoifua ai e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi ʻeku ngaahi angahalá?

ʻI he lolotonga e pule ʻa e Tuʻi ko Mōsaiá, “naʻe ʻi ai [ha] tokolahi ʻo e toʻu tangata kei tupu haké” (Mōsaia 26:1) ne nau fakalotoʻi e kau mēmipa ʻo e Siasí ke fakahoko ha ngaahi angahala mamafa. ʻI he ʻikai fakapapauʻi ʻe ʻAlamā ko e Lahí e founga ke fakaleleiʻi ʻaki e tūkungá ni, naʻá ne tafoki ki he ʻEikí ke maʻu ha fakahinohino.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Mōsaia 26:22, 30, ʻo kumi ʻa e meʻa ne ako ʻe ʻAlamā ko e Lahí fekauʻaki mo e hoifua ʻa e ʻEikí ke fakamolemolé.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Teili G. Lenilani

ʻE lava ke faʻa fakamolemole e ʻEikí koeʻuhí naʻá Ne totongi huhuʻi ʻetau ngaahi angahalá [vakai, ʻĪsaia 53:5].

ʻOku fili hotau Fakamoʻuí ke faʻa fakamolemole tuʻunga ʻi Heʻene ʻofa mamahi, ʻaloʻofa mo e ʻofa taʻe-hano-tataú.

ʻOku finangalo hotau Fakamoʻuí ke tau fakamolemole he ko e taha ia ʻo Hono ngaahi ʻulungaanga fakalangí.

Pea hangē ko ʻEne hoko ko e Tauhisipi Leleí, ʻokú Ne fiefia ʻi he taimi ʻoku tau fili ai ke fakatomalá [vakai, Luke 15:4–7; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–13]. (“Fakatomalá: Ko ha Fili Fakafiefia,” Liahona, Nōvema 2016, 123; tānaki atu hono fakahihifí)

Kuo toe fakapapauʻi mai foki ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni

ʻOku ou ofo ʻi he mafao mai ʻa e toʻukupu ʻo e ʻaloʻofá mo e ʻofa ki he tokotaha fakatomalá, tatau ai pē pe ko e hā hono lahi e siokitá ʻi he angahala ne liʻakí. ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku malava pea vēkeveke ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá.. (“Fakatomala … Koeʻuhí Ke u Fakamoʻui ʻa Kimoutolu,” Liahona, Nōvema 2009, 40)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ke Teuteu ki he Kalasí

ʻE lava fēfē ke hanga ʻe he tui mo hono tali ʻoku finangalo lelei, lavaʻi mo vilitaki ʻa Sīsū Kalaisi ke fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá mo toʻo hoʻo loto tauteá ʻo liliu e anga hoʻo vakai ki he fakatomalá?