Mga Tabang sa Kasulatan
Pinadayag 1–5


“Pinadayag 1–5,” Mga Tabang sa Kasulatan: Bag-ong Tugon (2024)

Mga Tabang sa Kasulatan

Pinadayag 1–5

Samtang diha sa isla sa Patmos, nadawat ni Juan ang usa ka pagpadayag kabahin ni Jesukristo. Nakita Niya ang nahimaya nga Manluluwas naggunit og mga yawe sa kamatayon ug sa hades (impiyerno), giliyokan sa mga anghel. Mihatag og mga mensahe si Jesukristo ngadto sa pito ka branch sa Simbahan. Gilangkob niini nga mga mensahe ang mga pagdayeg, pagkorihir, ug pagtambag alang sa mga Santos maingon man usab og mga saad ngadto niadtong kinsa nagbuntog og mga daotan sa kalibotan. Nakita ni Juan ang usa ka panan-awon sa Dios nga Amahan nga naglingkod diha sa Iyang trono ug naggunit sa usa ka basahon nga giselyohan og pito ka selyo. Gitinguha ni Juan ang pag-abli sa basahon. Ang langitnong mga panon nanganta og mga pagdayeg ngadto sa Kordero sa Dios tungod kay Siya mao lamang ang takus nga moabli sa basahon nga sinelyohan.

Mga Kapanguhaan

Pahinumdom: Ang pagkutlo sa usa ka tinubdan nga wala gimantala sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw wala magpasabot nga kini o ang tagsulat niini gi-endorso sa Simbahan o nagrepresentar sa opisyal nga posisyon sa Simbahan.

Background ug Konteksto

Ngadto kang kinsa ang Pinadayag nga basahon gisulat ug ngano?

Ang Pinadayag nga basahon gisulat ni Juan ang Hinigugma gikan sa isla sa Patmos. Ang Apostol gipalayas ngadto sa Patmos tungod sa iyang pagpamatuod kabahin ni Jesukristo. Gitawag ni Juan ang iyang rekord og “ang Pinadayag ni Jesukristo.” Ang Gresyanhon nga pulong alang sa pinadayag mao ang apokalypsis (o apocalypse), nga nagkahulogan og usa ka pagpadayag, o pagbutyag niana nga natago.

Kini nga basahon usa ka pagpadayag kabahin sa awtoridad, gahom, ug sa labing nag-unang tahas ni Jesukristo diha sa plano sa Amahan sa kaluwasan. Ang basahon nagpadayag usab og daghang importante nga mga impormasyon mahitungod sa mga panghitabo padulong ngadto sa Ikaduhang Pag-anhi ug sa Milenyum.

mapa nga nagpakita hain dapit ang Roma, Patmos, ug Jerusalem

Malagmit gisulat ni Juan ang iyang pagpadayag sa hinapos sa unang siglo AD. Kini usa ka panahon sa dihang ang mga Santos nag-atubang og grabe nga pagpanggukod gikan sa mga taga Roma ingon man usab usa ka seryoso nga apostasiya diha sa sulod sa Simbahan. Misulat si Juan og usa ka mensahe sa paglaom ug pagdasig ngadto sa mga Santos sa iyang panahon ug ngadto niadtong sa ulahing mga adlaw.

Bisan og ang basahon puno sa larawanan ug mga simbolo nga dili kanunay sayon sabton alang sa mga magbabasa sa modernong panahon, ang mga tema niini sa basahon yano ug makadasig. Ingon nga gipasabot diha sa Bible Dictionary, “Ang mensahe sa Pinadayag sama diha sa tanan nga kasulatan: adunay mahimong mahitabo nga kadaogan sa Dios dinhi niini nga yuta batok sa daotan; usa ka permanenteng kadaogan sa maayo batok sa dautan, sa mga Santos batok sa ilang mga tiglutos, sa gingharian sa Dios batok sa mga gingharian sa tawo ug ni Satanas.”

Unsa ang akong makat-onan gikan sa mga simbolo sa Pinadayag?

Kasagaran ang Dios naggamit og mga simbolo sa pagtudlo og mahangtoron nga mga kamatuoran, lakip ang mga kamatuoran mahitungod sa Iyang Pinalanggang Anak. Sa pagsabot sa mga simbolo, ang mosunod nga mga giya mahimong makatabang:

  • Tinghaa ug pangayo og giya sa Espiritu Santo.

  • Pagtuon sa mga kasulatan sa pagtino kon ang ubang mga tudling naghatag og paghubad o panabot.

  • Susiha ang konteksto diin ang mga simbolo nga gigamit.

  • Hunahunaa ang kinaiyahan ug mga kinaiya sa mga simbolo.

  • Gamit sa mga tabang sa pagtuon diha sa mga kasulatan.

Pinadayag 1

Unsa ang posibleng mga kahulogan alang sa mga simbolo sa Pinadayag 1?

Simbolo

Posible nga Hubad

Simbolo

Pito ka espiritu (b. 4)

Posible nga Hubad

Ang mga sulugoon o mga lider sa pito ka mga simbahan sa Asia.

Simbolo

Mga hari ug mga pari (b. 6)

Posible nga Hubad

Kadtong kinsa nakadawat og kahimayaan didto sa celestial nga gingharian.

Simbolo

Alpha ug Omega (b. 8)

Posible nga Hubad

Sinugdanan ug kataposan nga mga letra sa Gresyanhon nga alpabeto, nga nagrepresentar sa mahangtoron nga tahas ni Kristo sa buhat sa Dios.

Simbolo

Pito ka kandilirio (b. 12)

Posible nga Hubad

Ang pito ka simbahan nga mopataas sa kahayag sa ebanghelyo.

Simbolo

Tuo nga kamot (mga beresikulo. 16–17)

Posible nga Hubad

Kamot sa pakigsaad ug simbolo sa gahom; gihuptan ni Kristo ang pito ka simbahan diha sa Iyang tuo nga kamot.

Simbolo

Pito ka bitoon (b. 16)

Posible nga Hubad

Lain nga imahe nga nagrepresentar sa mga sulugoon o mga lider sa pito ka mga simbahan.

Simbolo

Mahait, duhay sulab nga espada (b. 16)

Posible nga Hubad

Ang pulong sa Dios, nga nagpahayag og naghukom sa daotan ug nagpagawas sa walay sala.

Simbolo

Mga yawe sa hades (impiyerno) ug sa kamatayon (b. 18)

Posible nga Hubad

Mga yawe nga moabli (mobuntog) sa mga pultahan sa espirituhanon ug pisikal nga kamatayon.

Pinadayag 1:13

Unsa ang mahinungdanon mahitungod ni Jesukristo nga taliwala sa mga kadilirio?

Ang unang tulo ka kapitulo sa Pinadayag piho nga gipatunong ngadto sa pito ka branch sa Simbahan sa Asia Minor. Ang pito ka bitoon nagrepresentar sa mga lider niadto nga mga branch. Sa Pinadayag 1:13, gihulagway ni Juan si Jesukristo nga nagbarog diha taliwala sa pito ka kandelero, nga mirepresentar sa mga branch sa Simbahan. Nagsugyot kini nga simbolo nga si Jesukristo anaa taliwala sa Iyang mga Santos diha sa Simbahan. Mipakigbahin ang Ginoo og usa ka susama nga saad ngadto sa mga Santos sa atong dispensasyon: “Sa pagkatinuod, sa pagkatinuod, ako moingon nganha kaninyo nga ang akong mga mata anaa diha kaninyo. Ako anaa sa inyong taliwala.”

Pinadayag 2:6, 15

Kinsa ang mga Nicolaita?

Ang mga Nicolaita usa ka pundok sa unang mga Kristiyano kinsa mihatag og pagkamatarong sa sekswal nga sala ug pagsimba sa dios-dios. Mipahayag ang Ginoo sa Pinadayag 2:6 nga Iyang “[gidumtan] ang mga buhat sa mga Nicolaita.” Si Elder Bruce R. McConkie mitudlo nga kadto kinsa nagpasakop sa ilang mga kaugalingon sa mga interes sa Nicolaita mga “ miyembro sa Simbahan kinsa [mga] naningkamot sa pagpabilin sa ilang kahimtang sa Simbahan samtang nagpadayon sa pagkinabuhi sunod sa kinaiya sa kalibotan.”

Pinadayag 2:11

Unsa ang ikaduhang kamatayon?

Ang “espirituhanon nga kamatayon gipaila ngadto sa kalibotan pinaagi sa Pagkapukan ni Adan ug ni Eva (Moises 6:48). Ang mga mortal nga adunay daotang mga hunahuna, mga pulong, ug mga buhat nga mga patay sa espirituhanong paagi samtang buhi pa sa yuta (1 Tim. 5:6).Pinaagi sa Pag-ula ni Jesus ug pinaagi sa pagkamasulundon ngadto sa mga baroganan ug mga ordinansa sa ebanghelyo, mga lalaki ug mga babaye mahimong limpyo gikan sa sala ug makabuntog sa espirituhanong kamatayon.

“Ang espirituhanong kamatayon mahitabo usab human sa kamatayon sa mortal nga lawas. Ang nabanhaw nga mga binuhat ug ang yawa ug ang iyang mga anghel pagahukman. Kadto kinsa sa tinuyo nga misukol batok sa kahayag ug sa kamatuoran sa ebanghelyo mag-antos og espirituhanong kamatayon. Kini nga kamatayon sa kasagaran gitawag og ikaduhang kamatayon.” Ang ikaduhang kamatayon usa ka permanenting pagkabulag gikan sa Dios. Kadtong kinsa nagsinati niini mao lamang kinsa dili matubos ni Jesukristo o makapanunod og usa ka gingharian sa himaya.

Pinadayag 2:17

Unsa ang tinagoan nga mana ug ang bato nga puti?

Ang Ginoo mihatag og mana alang sa mga anak sa Israel nga kan-on atol sa ilang 40 ka tuig sa kamingawan. Ang mana gitagoan sulod sa arka sa pakigsaad diha sa balaan sa mga balaan isip usa ka handomanan ngadto niini nga milagro. Kini posible nga ang gitagoan nga mana nga gihisgotan diha sa Pinadayag 2:17 usa ka simbolikanhong pakisayran ngadto sa mana sulod sa arka sa pakigsaad. Kadto lamang kinsa nakasulod sa presensya sa Dios pinaagi sa pag-angkon sa kinabuhing dayon ang makakita niini.

Sa Doktrina ug mga Pakigsaad 130:10–11 kita nagkat-on nga “ang puti nga bato nga gihisgotan sa Pinadayag 2:17, mahimo nga usa ka Urim ug Thummim ngadto sa tagsa-tagsa kinsa makadawat niini, diin ang mga butang kalabot sa labaw nga taas nga han-ay sa gingharian ipahibalo; ug ang puti nga bato ihatag ngadto sa tagsa-tagsa niadto kinsa moabot sa celestial nga gingharian, diin ang bag-o nga ngalan nahisulat, nga walay tawo nga nasayod gawas kaniya nga nakadawat niini. Ang bag-o nga ngalan mao ang yawe nga pulong.”

Pinadayag 2:28

Unsa ang bitoon nga kabugason [morning star]?

Ang bitoon nga kabugason mao ang kataposan ug labing hayag nga bitoon nga makita sa dili pa mosidlak ang adlaw. Kini nahimong usa ka simbolo sa usa ka butang o sa usa ka tawo nga nagmantala og usa ka bag-ong adlaw o sa pagbalik sa kahayag. Dinhi niini nga bersikulo, ang bitoon nga kabugason nagsimbolo ni Jesukristo, kinsa nagdala sa mahangtorong kahayag nganhi sa kalibotan. Samtang naghisgot mahitungod niadtong nagsagubang og kaguol sa ilang mga kinabuhi, si Presidente Jeffrey R. Holland mipamatuod: “Siya mao ang kahayag ug bitoon nga kabugason. Siya mao ang adlaw … ug usab ang Anak … nga kanunay nagsubang. … Ako magsaad kaninyo diha sa ngalan sa Ginoo nga ang adlaw mosubang, nga ang kangitngit mawala, nga ang paglaom mobalik, nga kamo malipay pag-usab, nga si Kristo mao ang kahayag ug bitoon nga kabugason.”

Pinadayag 3:7

Unsay kahulogan nga si Jesukristo aduna sa yawe ni David?

Ang Pinadayag 3:7 naglangkob og usa ka kinutlo gikan ni Isaias, kinsa misulat mahitungod sa yawe ni David. Nagsulti si Isaias mahitungod sa usa sa mga pangulong ministro ni Hari David, si Eliakim, kinsa gihatagan sa mga yawe sa pag-abli sa siradong mga pultahan sa balaang templo. Kini nga mga yawe makita isip usa ka simbolo sa gahom ug awtoridad sa pagmando. Sa Pinadayag 3:7, mipasabot si Jesus ngadto sa Iyang Kaugalingon isip ang usa kinsa naghupot sa yawe ni David, nagpasabot nga Siya adunay gahom ug awtoridad sa pagdumala sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta ug didto sa langit.

Pinadayag 3:14

Ngano nga si Jesukristo gitawag og “ang Amen”?

Sa Hebreohanon ug Gresyanhon ang pulong amen nagkahulogan “sa tinuod; sa tuman; sa labing walay pagduhaduha. Sa Pinadayag 3:14, ang pagkamatinud-anon ug pagkamatinuoron ni Jesukristo isip ang halangdong “Amen” nagpresentar isip usa ka kalainan ngadto sa taphaw nga kinaiya sa mga taga Laodicea.

Pinadayag 4:4

Kinsa ang kawhaan ug upat ka elder?

Sa Pinadayag 4, nakita ni Juan ang usa ka panan-awon sa Dios nga Amahan naglingkod diha sa Iyang langitnong trono, uban sa 24 ka elder nga nag-alirong sa trono. Ang moderno nga kasulatan nagpasabot nga kining 24 ka elder, mao ang mga “elder kinsa nagmatinud-anon sa buhat sa pangalagad ug mga patay na; kinsa nahisakop ngadto sa pito ka mga simbahan, ug anaa diha sa paraiso sa Dios.”

Pinadayag 4:6

Unsa ang dagat nga bildo?

Pinaagi sa pinadayag nga gihatag ngadto ni Propeta Joseph Smith, atong nakat-unan nga ang dagat nga bildo nagrepresentar “sa yuta, diha sa iyang nabalaan, imortal, ug mahangtoron nga kahimtang.”

Pinadayag 4:6–9

Unsa ang girepresentar sa upat ka buhing binuhat?

Sa panan-awon ni Juan sa langitnong trono, nakita niya ang upat ka buhing binuhat nga nagpasidungog sa Dios. Ang ulahing adlaw nga pagpadayag nagpasabot sa kahulogan niini nga buhing mga binuhat, ingon nga girekord diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 77:2–4. Agi og dugang, si Propeta Joseph Smith mitudlo: “Ang upat ka buhing mga binuhat mao ang upat ka labing halangdon nga buhing mga binuhat nga mituman sa katuyoan sa ilang pagkalalang, ug naluwas gikan sa laing mga kalibotan, tungod kay sila hingpit: sama sila sa mga anghel diha sa ilang kalibotan; wala kita sultihi kon diin sila gikan.”

Pinadayag 5:1–9

Unsa ang basahon nga may pito ka selyo [seven seals] ug unsa ang kahulogan sa pag-abli niini?

linukot nga basahon nga may pito ka timri

Samtang ang panan-awon ni Juan mipadayon, nakita niya ang “usa ka basahon nga may sinulat diha sa sulod ug sa likod niini, nga minarkahan og pito ka timri”. Sa pagpanalipod sa opisyal nga mga dokumento sa karaang paagi, yuta nga kulonon o talo nga mga timri [wax seals] giimprinta uban sa ngalan o marka sa ilang tag-iya ang gigamit. Ang timri misiguro usab nga ang hustong tawo ang miabli sa dokumento.

Ang basahon nga adunay pito ka timri nagrepresentar sa “kasaysayan sa kalibotan,” lakip ang “gipadayag nga kabubut-on, mga misteryo, ug ang mga buhat sa Dios” nga mahitabo diha sa yuta atol sa temporal nga paglungtad niini. “Ang unang selyo naglakip sa mga butang sa unang usa ka libo ka tuig, ug ang ikaduha usab sa ikaduha ka libo ka tuig, ug padayon hangtod sa ikapito.”

Ang buhat sa pag-abli sa linukot nga basahon mirepresentar sa pagpatuman sa mga gipangayo nga anaa sulod niini. Si Jesukristo lamang ang takos sa pagbuhat niini. Kini mipakita sa awtoridad ug abilidad sa Manluluwas sa pagtuman sa plano sa Langitnong Amahan bahin sa plano sa kaluwasan.

Pinadayag 5:5– 6, 12

Unsa ang gitudlo kanato sa mga titulo “Leon sa banay ni Juda,” “Gamot ni David,” ug Kordero nga gipatay” mahitungod ni Jesukristo?

Ang “Leon sa banay ni Juda” usa ka haom nga titulo alng ni Jesukristo tungod kay ang leon harianon ug gamhanan ug tungod kay ang Manluluwas natawo pinaagi sa kaliwatan ni Juda. Ang simbolo sa usa ka leon usa ka dakong kalainan ngadto sa maaghop ug igsakripisyo nga “Kordero” nga gihisgutan diha sa mga bersikulo 6 ug 12. Kining duha ka mga imahe nagpasabot nga si Jesukristo nagbaton og pagkaharianon ug pagkaaghop.

Ang titulo sa Manluluwas isip ang “Gamot ni David” nagagikan sa usa ka panagna ni Isaias nga ang Mesiyas mahimong usa ka kaliwat ni Hari David. Ang mga manunulat sa Ebanghelyo kanunay nga mihatag og importansiya nga si Jesukristo kagikan ni David.

Pinadayag 5:6

Unsa ang girepresentar sa pito ka sungay ug pito ka mata diha sa Kordero?

Gihulagway ni Juan ang Kordero diha sa iyang panan-awon ingon nga may daghang sungay ug mga mata. Diha sa mga kasulatan, ang mga sungay sa kasagaran usa ka simbolo sa gahom. Ang mga mata kasagaran nagsimbolo sa kahayag ug sa kahibalo. Ang Hubad ni Joseph Smith nagpaila nga ang Kordero dihay “napulog duha ka sungay ug napulog duha ka mata, nga mao ang mga napulog duha ka sulugoon sa Dios.” Tungod kay ang mga katawhan sa Ginoo sa karaang Israel ginumerohan og napulog duha ka mga tribo ug ang Ginoo mi-organisar sa Iyang Simbahan nga may Napulog Duha ka Apostoles, ang numero nga napulog duha makahimo sa pagsimbolo sa balaang gobyerno ug organisasyon, o sa pagkapari. Kini nga bersikulo mahimong mosugyot nga ang tanang gahom ug kahibalo sa pagkapari gi-sentro diha sa Kordero sa Dios.

Pagkat-on pa og Dugang

Mga Tabang alang sa Pagsabot sa Basahon sa Pinadayag

Pagbuntog sa Kalibotan

Ang Kordero sa Dios

Media

Mga Imahe

Isla sa Patmos

litrato sa Patmos

Juan diha sa Isla sa Patmos

Juan nagkupot og usa ka papan

San. John on Patmos [Juan diha sa Patmos], ni Gustave Doré

Jesukristo nagbukhad sa Iyang kamot nga may pito ka siga ibabaw niini, giliyokan og pito ka kandila

Mubo nga mga Sulat

  1. Tan-awa sa Pinadayag 1:1, 4, 9; 22:8; 1 Nephi 14:18–27; Ether 4:16; Doktrina ug mga Pakigsaad 77:1–2; Bible Dictionary, “John.”

  2. Tan-awa sa Pinadayag 1:9. W. Jeffrey Marsh, “Twilight in the Early Church,” sa Go Ye into All the World: Messages of the New Testament Apostles, ed. Ray L. Huntington and others (2002), 319–34.

  3. Pinadayag 1:1.

  4. Tan-awa sa Tremper Longman III and Mark L. Strauss, The Baker Expository Dictionary of Biblical Words (2023), entry 602, page 678; tan-awa usab sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Apokalipsis.”

  5. Nagtuo ang mga iskolar nga ang basahon sa Pinadayag nasulat sa mga AD 60 atol sa paghari ni emperador Nero o sa mga AD 90 atol sa paghari ni emperador Domitan (tan-awa sa Eric D. Huntsman, “Juan: ang Disipulo nga Gihigugma ni Jesus,” Liahona, Ene. 2019, 22; tan-awa usab sa Michael D. Coogan and others, eds., The New Oxford Annotated Bible: New Revised Standard Version, 5th ed. [2018], 1805).

  6. Tan-awa sa Pinadayag 1:9; 2:4, 10, 14–15; 3:16; 6:9. Tan-awa usab sa Richard D. Draper and Michael D. Rhodes, The Revelation of John the Apostle (2016), 55–58.

  7. Tan-awa sa Pinadayag 1:4, 11.

  8. Bible Dictionary, “Revelation of John.”

  9. Tan-awa sa Hubad ni Joseph Smith, Pinadayag 1:4 (diha appendix sa Biblia).

  10. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:50, 56–57.

  11. Tan-awa sa Pinadayag 1:4; Bible Dictionary, “Alpha.”

  12. Tan-awa sa Pinadayag 1:20; 3 Nephi 18:24.

  13. Tan-awa sa Salmo 110:1; Marcos 16:19; Mga Buhat 7:55.

  14. Tan-awa sa Pinadayag 1:20; ang Joseph Smith Translation, Revelation 1:20 (sa Pinadayag 1:20, footnote b).

  15. Tan-awa sa Mga Hebreohanon 4:12; Doktrina ug mga Pakigsaad 6:2.

  16. Tan-awa sa 2 Nephi 9:10–13.

  17. Tan-awa sa Pinadayag 1:4, 11; 2; 3. Ang mga magsusulat sa kasaysayan nagtuo nga mipuyo si Juan sa Efeso sa mga kataposan sa unang siglo ug tingali nakaila og maayo niini nga mga Santos sa wala pa siya gipalayas ngadto sa Patmos. Dili kini tataw kon nganong kining piho nga mga simbahan gipili, ingon nga aduna may ubang mga branch sa Simbahan nga gitukod sa Asia. Ang pito tingali yano nga simbolikanhon, nagrepresentar sa tibuok Kristiyanong Simbahan (tan-awa sa Draper ug Rhodes, The Revelation of John the Apostle,, 58; tan-awa usab sa Alonzo L. Gaskill, The Lost Language of Symbolism: An Essential Guide for Recognizing and Interpreting Symbols of the Gospel [2003], 123–29).

  18. Tan-awa sa Richard D. Draper, “Understanding Images and Symbols in the Book of Revelation,” in Shedding Light on the New Testament: Acts–Revelation, ed. Ray L. Huntington and others (2009), 271–89.

  19. Doktrina ug mga Pakigsaad 38:7.

  20. Tan-awa sa Bible Dictionary, “Nicolaitans.” Tan-awa usab sa Earl D. Radmacher and others, eds., NKJV Study Bible, 3rd ed. (2018), 1945, pahinumdom alang sa Pinadayag 2:6.

  21. Bruce R. McConkie, Doctrinal New Testament Commentary (1975), 3:446.

  22. Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Kamatayon, Espirituhanon nga.”

  23. Tan-awa sa Helaman 14:18–19; Doktrina ug mga Pakigsaad 76:31–38.

  24. Tan-awa sa Exodo 16:15,35.

  25. Tan-awa sa Exodo 16:33–34; Mga Hebreohanon 9:4.

  26. Tan-awa sa Draper and Rhodes, The Revelation of John the Apostle, 148.

  27. Tan-awa sa Matthew B. Brown and Paul T. Smith, Symbols in Stone: Symbolism on the Early Temples of the Restoration (1997), 102–3. Ang kabugason sa kabuntagon gisimbolo diha sa unang mga templo sa Santos sa Ulahing mga Santos og porma sa nabali nga pentagramo (lima og tumoy nga bitoon). Kini misimbolo sa Gipahiuli nga Simbahan ni Jesukristo, nag-anunsiyo sa pag-anhi sa Anak sa Dios (tan-awa usab Erastus Snow, sa Journal of Discourses,20:185).

  28. Tan-awa sa Juan 1:5; 3:19; tan-awa usab sa Pinadayag 22:16; 2 Pedro 1:19.

  29. Jeffrey R. Holland, sa Face to Face with Elder Jeffrey R. Holland, Sister Carole M. Stephens, ug Elder Donald L. Hallstrom (tibuok kalibotan nga sibya sa young, Mar. 8, 2016), 1:43:35–1:44:36, Gospel Library.

  30. Tan-awa sa Isaias 22:22.

  31. Tan-awa sa Isaias 22:15–25.

  32. Tan-awa sa Adele Berlin ug Marc Zvi Brettler, eds., The Jewish Study Bible, 2nd ed. (2014), 809, pahinumdom alang sa Isaias 22:15–25.

  33. Tan-awa sa Radmacher and others, NKJV Study Bible 1948, pahinumdom alang sa Pinadayag 3:7. Ingon nga Anak ni David nasabtan isip usa ka Mesayanhong titulo diha sa unang siglo (tan-awa sa Mateo 21:9).

  34. Longman and Strauss, The Baker Expository Dictionary of Biblical Words, 45.

  35. Tan-awa usab sa Pinadayag 3:15–16.

  36. Doktrina ug mga Pakigsaad 77:5.

  37. Doktrina ug mga Pakigsaad 77:1; tan-awa usab sa Doktrina ug mga Pakigsaad 130:6–9.

  38. Tan-awa sa Pinadayag 4:6–9. Kining upat og pako nga buhing mga binuhat susama ngadto sa langitnong mga binuhat nga gihulagway diha sa Isaias 6:1–3 ug sa Ezequiel 1:5–14.

  39. History, 1838–1856, volume D-1 [1 Agosto 1842–1 Hulyo 1843], 1523, josephsmithpapers.org.

  40. Pinadayag 5:1.

  41. Tan-awa sa Dana M. Pike, “Seals and Sealing among Ancient and Latter-day Israelites,” sa Thy People Shall Be My People and Thy God My God, ed. Paul Y. Hoskisson (1994), 102–3.

  42. Tan-awa sa Coogan and others, The New Oxford Annotated Bible, 1813, pahinumdom alang sa Pinadayag 5:1.

  43. Orson F. Whitney, sa Draper and Rhodes, The Revelation of John the Apostle, 230.

  44. Doktrina ug mga Pakigsaad 77:6.

  45. Doktrina ug mga Pakigsaad 77:7.

  46. Tan-awa sa Draper and Rhodes, The Revelation of John the Apostle, 228.

  47. Tan-awa usab sa Moises 4:2; Abraham 3:27.

  48. Tan-awa sa Genesis 49:8–10; Mateo 1:3; Mga Hebreohanon 7:14.

  49. Ang pinaka-kataposang katakos sa Manluluwas sa pagtuman sa plano sa Amahan nagagikan sa Iyang pagnunot ngadto sa kabubut-on sa Amahan ug sa Iyang maulaong sakripisyo alang kanato (tan-awa sa Nicholas J. Frederick, “The Paradoxical Lamb and the Christology of John’s Apocalypse,” sa Thou Art the Christ, the Son of the Living God: The Person and Work of Jesus in the New Testament, ed. Eric D. Huntsman and others [2018], 262–63). Pinaagi sa pagnunot, nahimo Siya nga gamhanan sa pagluwas.

  50. Tan-awa sa Isaias 11:1–10; Mga Taga-Roma 15:12; Doktrina ug mga Pakigsaad 113:1–6. Bisan og ang mga gamot kasagaran nagtubo sa ilawom sa yuta, kini nga pulong mahimong nagpasabot usab ngadto sa usa ka sanga, ang bahin sa tanom nga nagtubo pataas gikan sa gamot (tan-awa sa Draper and Rhodes, The Revelation of John the Apostle, 229).

  51. Tan-awa sa Mateo 1:1; Marcos 10:47; Lucas 1:32; Juan 7:42.

  52. Tan-awa sa 1 Samuel 2:10; Mga Salmo 75:10.

  53. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 77:4.

  54. Sa Pinadayag 5:6, footnote b.

  55. Tan-awa sa Gaskill, The Lost Language of Symbolism, 134–36.