Juan 2–4

Sa sinugdanan sa Iyang pagpangalagad sa publiko, si Jesukristo miusab sa tubig ngadto sa bino sa usa ka pagsaulog og kaminyoon didto sa Cana sa Galilea. Mitambong Siya og Pagpalabay sa Jerusalem ug milimpyo sa templo. Gipanagna Niya ang Iyang kamatayon ug Pagkabanhaw ug mipahigayon og mga milagro. Si Jesus mitudlo kang Nicodemo nga ang tanang tawo kinahanglang matawo sa tubig ug sa Espiritu aron makasulod sa gingharian sa Dios. Si Jesus mipamatuod nga Siya gipadala sa Dios aron sa pagluwas sa kalibotan. Si Juan Bautista mipamatuod nga si Jesus mao ang Anak sa Dios. Si Jesukristo mitudlo sa usa ka Samarianhon nga babaye, kinsa nakaila Kaniya isip ang Mesiyas. Siya mipakigbahin sa iyang pagsaksi sa Manluluwas, ug daghan ang mituo sa Samaria nga si Jesus mao ang Mesiyas. Iyang giayo ang anak nga lalaki sa usa ka opisyal kinsa hilimatyon.

Mga Kapanguhaan

Background ug Konteksto

Juan 2:1–11

Ang pag-inom og bino supak ba sa mga sugo sa mga panahon sa biblia?

Adunay daghang pakisayran sa Biblia sa mga kadaotan sa pagkapalahubog ug isog nga ilimnon. Kini nga mga bersikulo wala magdili sa klarong paagi sa paggamit og ilimnong makahubog, pero gipanghimaraot niini ang pagkapalahubog. Sa atong panahon, ang Ginoo mipadayag sa Pulong sa Kaalam, nga nagdili sa pag-inom og mga ilimnong makahubog. Apan importante nga likayan nato ang paghukom sa mga tawo sa nag-unang mga dispensasyon pinasikad sa mga sugo nga gihatag sa Ginoo kanato sa atong panahon.

Juan 2:4

Wala bay respeto si Jesus sa dihang Siya misulti sa iyang inahan nga “Babaye, unsa may labot nato niana?”

Ang Hubad ni Joseph Smith niini nga bersikulo makatabang kanato nga makasabot nga sa tinuod lang si Jesus matinahoron. Nangutana si Jesus sa Iyang inahan unsay gusto niya nga Iyang buhaton ug gipakita Niya ang kaandam sa paghimo niini. Ang gikorihian nga bersikulo mabasa nga ‘Babaye, unsa man ang imong gustong ipabuhat nako alang kanimo? Ang akong takna wala pa maabot.”

Sa panahon ni Jesus, ang tawag nga “babaye” usa ka matinahoron nga paagi sa pagtawag sa hamtong nga babaye. Ang Iyang mga pulong ug mga aksiyon sa kumbira sa kasal nagpakita nga Siya “interesado sa kadaghan sa adlaw-adlaw nga gimbuhaton nga giatubang sa mga babaye. Gipasidunggan ni Jesukristo ang Iyang inahan pinaagi sa pagtanyag og tabang niya sa iyang mga palas-anon ug responsibilidad.”

Juan 2:6

Unsay gidaghanon sa tubig nga gihimo ni Jesus nga bino?

anapog nga mga tadyaw gikan sa panahon sa Bag-ong Tugon sa Israel

Ang mga tighubad sa King James nga Biblia migamit sa sukod sa usa ka firkin sa pagpakita kon unsa kadaghang tubig ang sulod sa matag tadyaw. Ang usa ka firkin mga 9 ka galon (mga 34 ka litro). Mao nga kon ang matag tadyaw mosulod og “duha o tulo ka firkin,” dayon ang matag usa mosulod og 18 hangtod 27 ka galon (mga 68 hangtod 102 ka litro). Kini nagpasabot nga ang unom ka tadyaw mosulod og 108 hangtod 162 ka galon (mga 409 hangtod 613 ka litro).

Juan 2:13–16

Nganong adunay mga tigpailis og salapi sa templo?

Liboan ka mga bisita kinsa miabot sa Jerusalem alang sa pagsaulog sa Pagpalabay kinahanglan nga mopalit og mga hayop aron ihalad isip sakripisyo diha sa templo. Kabahin kini sa ilang pagsimba. Agi og dugang, ang balaod ni Moises nagkinahanglan sa matag lalaking hamtong nga Judeo sa pagbayad og buhis matag tuig. Ang tigpailis og salapi ug namaligya og mga hayop nga isakripisyo naghatag og kahigayonan sa mga bisita sa pagpalit sa mga hayop nga isakripisyo nga ilang kinahanglan ug sa pagbayad sa buhis sa templo.

Ang pagdala niini nga kalihokan sa gawas sa templo mahimong walay kalabotan ug walay pagrespeto sa sagradong katuyoan sa templo. Bisan paman, ang mga tigpailis og salapi ug ang mga namaligya og hayop makitang nakakwarta pinaagi sa pagbaligya niini og mahal kaayo alang sa ilang mga serbisyo. Sama sa gisulti ni Jesus, ilang gihimong “merkado.” ang balay sa Iyang Amahan.

Juan 2:18–21

Unsa ang gipasabot ni Jesus sa dihang Siya misulti nga, “Gub[-a] ninyo kining templo, ug patindogon ko kini sulod sa tulo ka adlaw”?

Human napapahawa ni Jesus ang mga tigpailis og salapi gikan sa templo, ang pipila sa mga lider sa Judeo nangita og timailhan Kaniya agig pagpamatuod nga Siya adunay katungod sa pagpapahawa kanila. Si Jesus mitubag pinaagi sa pagsulti nga, “Gub[-a] ninyo kining templo, ug patindogon ko kini sulod sa tulo ka adlaw.” Sayop ang ilang pagsabot ug naghunahuna nga si Jesus nagsulti mahitungod sa templo. Hinoon, si Jesus nagpasabot sa Iyang lawas—sa Iyang umaabot nga kamatayon ug Pagkabanhaw. Human sa Iyang Pagkabanhaw, nahinumdom ang mga disipulo ni Jesukristo niini nga pagdeklarar ug mituo.

Juan 3:1–2

Kinsa si Nicodemo?

Si Nicodemo usa ka Pariseo ug sakop sa Sanhedrin. Ang Sanhedrin mao ang “senado sa Judeo ug ang labing taas nga korte sa sibil ug eklesiyastikal nga mga kalihokan.” Mao nga si Nicodemo naghupot sa politikal nga posisyon, sosyal, ug impluwensiya sa relihiyon. Gikan sa mga kasulatan atong nasayran nga si Nicodemo daw matinud-anon sa iyang mga pangutana ngadto ni Jesus. Pananglitan, sa Juan 7:45–52 atong makat-onan nga si Nicodemo gitamay sa dihang midepensa siya sa Manluluwas nga mao ang pinakalider sa mga pari ug mga Pariseo. Human sa Paglansang sa Manluluwas, si Nicodemo mitabang ni Jose nga taga-Arimathea sa paglubong sa lawas sa Ginoo. Siya usab mitampo og mga pahumot ug mga lamas nga gigamit sa pag-andam sa paglubong sa lawas ni Jesus.

Juan 3:14–17

Unsa ang kalabotan sa “ang halas … didto sa kamingawan”?

Atol sa ilang panaw sa kamingawan, ang mga Israelita gipaak sa makahilo nga mga bitin. Ang mga tawo nangutana ni Moises nga hangyoon ang Ginoo nga kuhaon ang mga bitin. Agi og tubag, ang Dios mimando kang Moises sa pagbutang og usa ka bitin nga tumbaga sa poste. Ang tanan nga motan-aw sa bitin nga tumbaga nangaayo. Si Jesus migamit sa simbolo sa bitin nga tumbaga aron sa pagtudlo nga kitang tanan kinihanglan nga motan-aw ngadto Kaniya aron maluwas. Ang Basahon ni Mormon mipamatuod nga ang bitin nga tumbaga nagsimbolo sa gahom sa Manluluwas sa pagluwas kanato.

Juan 3:22–26; 4:1–2

Mipahigayon ba si Jesus og mga bunyag?

Ang pinulongan sa Juan 3:22 nagpasabot nga ang Manluluwas mipahigayon og mga bunyag, samtang ang Juan 4:1–2 nagpasabot nga wala Siya magbuhat niini. Ang Hubad ni Joseph Smith sa mga bersikulo diha sa Juan 4 miklaro sa kalibog ug naghatag og dugang impormasyon mahitungod sa katuyoan sa mga lider sa mga Judeo ngadto sa Manluluwas:

“Busa sa diha nga ang mga Pariseo nakadungog nga si Jesus mihimo ug mibunyag og labaw ka daghan nga mga tinun-an kay ni Juan,

“Sila sa labaw nga makugihon [nagtinguha] og pipila ka mga paagi nga sila unta makapahamtang kaniya og kamatayon; kay daghan ang midawat ni Juan ingon nga usa ka propeta, apan sila wala motuo ni Jesus.

“Karon ang Ginoo nakahibalo niini, bisan siya sa iyang kaugalingon wala makabunyag ug labihan kadaghan ingon sa iyang mga tinun-an;

“Kay siya mitugot kanila nga mahimo nga panig-ingnan, nagpalabi sa usag usa.”

Juan 4:4, 9, 27

Unsa ang relasyon tali sa mga Judeo ug sa mga Samarianhon?

Ang Samaria nahimong kapital sa Amihanang Gingharian sa Israel sa sayong bahin sa ika-nuwebe BC nga siglo. Sa dihang ang mga taga-Asiria mipukan sa Amahinang Gingharian (sa 722 BC), gikuha nila ang daghang bihag nga mga Israelita ngadto sa Asiria. Sila dayon mibalhin sa laing nasakop nga mga tawo ngadto sa Samaria ug sa palibot nga rehiyon.

Kining bag-ong grupo sa mga tawo, nailhan nga isip mga taga-Samaria diha sa Bag-ong Tugon, mao ang “may bahin nga Israelita ug may bahin nga Hentil. Ang ilang relihiyon mao ang usa ka sinagulan sa tinuohan nga Judeo ug mga tinuohan ug mga batasan nga pagano.” Ang pagsagol sa pagano uban sa pagsimba ni Jehova “gibiaybiay sa kaulahian sa mga Judeo.”

Nagkagrabi ang pakigbatok tali sa mga Judeo ug sa mga Samarianhon isip resulta sa pipila ka dili maayo nga mga hitabo sa kasaysayan. Sa panahon ni Jesus, amg relasyon dili maayo nga ang pipila ka mga Judeo gikan sa Galilea mohimo og layo nga paglakaw libot sa Samaria kaysa moagi sa Jerusalem. Niini nga paagi, dili sila “morisgo nga makighibalag sa bisan kinsa nga mga Samarianhon.”

Juan 4:19–23

Unsa ang gipasabot niini nga “ang atong mga ginikanan nanagsimba dinhi niining bukira”?

Sa ulahing bahin sa ikasayis BC nga siglo, ang mga Samarianhon nagtanyag og tabang sa mga Judeo sa pagtukod balik sa templo sa Jerusalem, apan ang mga Judeo midumili sa ilang tanyag. Sa ulahi ang mga Samarianhon mitukod dayon og usa ka kaatbang nga templo sa Bukid sa Gerisim sa Samaria. Mao kini nga bukid nga gipasabot sa babaye sa atabay sa dihang siya miingon, “Ang atong mga ginikanan nanagsimba dinhi niining bukira.”

Sa ulahing bahin sa ikaduhang siglo BC, ang mga Samarianhon midumili sa pagtabang sa mga Judeo sa ilang pag-alsa batok sa mga Seleucid. Agi og tubag, si John Hyrcanus, usa ka lider sa Judeo, miguba sa templo sa Samarianhon sa Bukid sa Gerisim. Wala na kini matukod og balik. Kini nga buhat sa paggun-ob midugang sa kaligutgot nga anaa na tali sa mga Samarianhon ug mga Judeo. Kini “usab midugang sa mga paningkamot sa [Samarianhon] aron mailhan gikan sa ilang mga kasikbit nga Judeo.”

Juan 4:24

Nganong kini nga bersikulo nagsulti nga “ang Dios Espiritu”?

Ang Hubad ni Joseph Smith niini nga tudling naghatag og mas klaro nga pagsabot kon unsa ang gitudlo sa Manluluwas niini nga okasyon. Kini mabasa: “Kay ngadto sa mao ang Dios misaad sa iyang Espiritu. Ug sila kinsa nagsimba kaniya, kinahanglan gayod magsimba diha sa espiritu ug diha sa kamatuoran.”

Sa susama, namatikdan sa mga eskolar sa Biblia samtang ang orihinal nga Griyegong sinulat sa Juan 4:24 mahimong hubaron nga “ang Dios usa ka espiritu,” pwede usab kining hubaron nga “ang Dios espirituwal” o “ang Dios [misaad] espiritu.” Kita nasayod gikan sa pagpadayag sa ulahing-adlaw nga ang Dios Amahan ug si Jesukristo adunay mahikap, o pisikal, nga mga lawas ug ang Balaang Espiritu usa ka personahe sa espiritu.

Ang pamahayag sa Juan 4:24 mahimong sabton sa paghatag og gibug-aton sa kinaiyahan sa pagsimba kaysa kinaiyahan sa Dios. Tungod kay ang Dios usa ka espirituhanon nga binuhat, ang mga tawo kinanglang mosimba Kaniya “sa espiritu ug kamatuoran,” dili lang kay sa panggawas nga mga ritwal nga gipahigayon sa piho nga mga lugar.

Juan 4:27

Nganong ang mga disipulo ni Jesus “natingala nga nakigsulti siya sa usa ka [Samarianhon] nga babaye”?

Aron makalikay sa kainit sa adlaw, naandan na sa mga babaye nga moadto sa atabay sayo sa buntag o sa dili pa mosalop ang adlaw. Aron magpabilin ang pagkamatinahoron, moadto sila isip usa ka grupo.

Ang Samarianhon nga babaye kinsa miadto sa atabay sa udtong tutok maingon nga nag-inusara. Ang usa ka ‘daotan nga babaye’ ang mobuhat sa dayag kaayo. Mahimo tingaling siya usa ka sinalikway sa katilingban o nasayod nga ang mga biyahedor makit-an sa atabay sa udtong tutok ug ganahan nila.”

Usa ka namatikdan sa eskolar sa Biblia, ang mga disipulo ni Jesus mahimong natingala sa Iyang mga inter-aksiyon uban sa babaye sa atabay sa mosunod nga mga rason:

“Iyang [nalapas] ang bawal sa katilingban sa dili pagpakigsulti sa usa ka babaye, ilabi na sa walay nagpuyo nga dapit nga walay saksi. …
“Gibaliwala ni Jesus ang lima ka gatos ka tuig nga panagbangi nga nag-unido tali sa mga Judeo ug mga Samarianhon.”

Ang kaandam ni Jesus dili lang sa pagpakig-estorya sa babaye nga Samarianhon apan sa pagtanyag kaniya sa dalan ngadto sa kaluwasan, kinsa nakahimo og seryoso nga sala, mao ang mensahe sa paglaom sa tanan.