Na Le Tinikarua
Na Lotu ke sa Nona Lotu, sa dodonu me tiko kina na Kuoramu ni Le Tinikarua ka ratou taura tu na idola.
Ni oti ga vakalailai na nona takali o Peresitedi Gordon B. Hinckley, eratou lewe 14 na turaga, iApositolo, ka a soli kivei iratou na idola ni matanitu, era soqoni vata ena rumu e cake ni valetabu me ra lesia tale na Mataveiliutaki Taumada ni Lotu. E a sega ni dua na taro me baleta na ka me vakayacori, sega na lomalomarua. Keimami kila ni sa ikoya na iApositolo qase duadua e sa na Peresitedi ni Lotu. Io ena soqoni vakalou o ya, e a tokoni kina o Thomas Spencer Monson mai na Kuoramu ni Le Tinikarua na iApositolo me Peresitedi ni Lotu. E a digitaka ka cavuta na yacadrau na nona daunivakasala. Erau a tokoni vakakina, ka rau a lesi vakayadudua ka soli vei rau na kaukauwa. E a soli vakatabakidua vei Peresitedi Monson na kaukauwa me vakayagataka taucoko na kaukauwa ni idola kece ni matabete. Ena gauna oqo, me vaka e tukuni ena ivolanikalou, sa ikoya duadua ga na turaga ena vuravura oqo e tu vua na dodonu me vakayagataka taucoko na idola. Ia eda taura kece tu me vaka ni da iApositolo. E sega ni dua na turaga ena keda maliwa me kacivi ka lesi, ka yaco me Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E a sa tokoni makawa tu ena vica vata na yabaki me parofita, daurairai, ka dauvakatakila.
Ena nona kacivi o Peresitedi Uchtdorf ki na Mataveliutaki Taumada, e a sa lala tu e dua na itutu ni Le Tinikarua, ia e nanoa keimami a tokona kina e dua na lewe vou ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, o Elder D. Todd Christofferson. Ena gauna oqo e sa lewe ni mataveitacini vakalotu ena loqitabu o ya, kei na loqi e sa tawani na kena itutu. Na lesi ni dua na iApositolo e lesu tale ki na Turaga o Jisu Karisito.
Keimami a tokoni ira talega e lewe vica na Vitusagavulu. Era sa taura na nodra itutu ena gauna oqo. E kaya na ivolanikalou ni sa nona itavi na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua me veidusimaki ena veicakacaka kece sara ni Lotu, ia ena gauna era gadreva kina na veivuke, “era lesi walega na Le Vitusagavulu … ke kilai ni ganita.”1 Ena gauna oqo e walu na lewe ni Kuoramu ni Vitusagavulu era sa veituyaki e vuravura raraba, ka levu cake mai na 300 na Vitusagavulu, era taura kece tu na kaukauwa e gadrevi me ra vakayacora kina na veika cava ga era dusimaki kina me ra cakava mai vei ira na Le Tinikarua.
Na Turaga Vakaikoya e a vakarautaka na ituvatuva ni veiliutaki oqo:
“Sa lako ko koya ki na ulunivanua me masu, a sa masu tiko vua na Kalou ena bogi ka siga vaka.
“Ia ni sa siga mai, sa kacivi ira na nona tisaipeli: ka sa digitaki ira e lewe tinikarua mai vei ira, a sa vakatokai ira me iapositolo.”2
A sa rogoci Joni o Adriu ni sa vosa tiko ka cici yani vei tacina o Saimoni ka kaya vua, “Keitou sa kunea na Mesaia… .
“… A sa kauti koya kivei Jisu. Ia sa vakaraici koya ko Jisu, ka kaya, O iko ko Saimoni na luve i Jona: ko na vakatokai ko Kifa, a kena ibalebale, Na vatu.”3
Erau a viritaki lawa ni ika tiko e waitui o Saimoni kei na tacina o Adriu; O Jemesa kei Joni na luvei Sepete erau a oneva tiko na lawa; o Filipi kei Pacolomiu; o Maciu, na daukumuna na ivakacavacava; Tomasi; o Jemesa na luve i Alifio; Saimoni na kai Kenani; Jutasa na taci Jemesa; kei Jutasa Isikarioti—oqo o iratou na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua.4
A kaya vei iratou, “Dou, muri au.”5
A kaya vei Pita o Koya, “Au na solia talega vei iko na idola ni matanitu vakalomalagi: ia na ka kecega ko na vauca e vuravura, ena vauci mai lomalagi: ia na ka kecega ko na sereka e vuravura, ena sereki mai lomalagi.”6
A qai kaya vei iratou na Le Tinikarua, “O koya sa vakabauti au, ena kitaka talega na cakacaka kau sa kitaka; ia ena kitaka na cakacaka e uasivi cake ena ka oqo; ena vuku niu sa lako vei Tamaqu.”7
A qai solia vei iratou na Nona iApositolo na “lewa kei na kaukauwa vei ira kecega na tevoro me ra vakabula talega na mate. A sa talai ira ko Koya me ra vunautaka na matanitu ni Kalou, ka vakabulai ira sa tauvimate … ena veiyasana kecega.”8
A qai kaya o Koya: “Sa soli vei iratou [Na] Le Tinikarua oqori na kaukauwa kei na lewa me ratou dolava na katuba ni noqu matanitu ena yasai vuravura vava, io me ratou vunautaka yani na noqu i vakavuvuli vei ira na tamata kecega.”9
Ena dua na gauna a tarogi iratou na Nona tisaipeli o Jisu, “Era sa kaya na tamata se ko cei koi au na Luve ni Tamata? …
“Sa qai vosa ko Saimoni Pita, ka kaya, Oi kemuni na Karisito na Luve ni Kalou bula.”10
Ena gauna a veivakavulici tiko kina o Jisu ena valenilotu, e vuqa na tisaipeli era a kaya, “A vosa dredre oqo; ko cei sa vakabauta rawa? …
“A ka oqo era sa suka tani kina e le vuqa vei ira na nona tisaipeli, a ra sa sega tale ni lako vata kaya.
“Sa qai kaya ko Jisu vei ira na lewe tinikarua, Dou sa via lako tani talega koi kemudou?
“… Sa qai kaya vua ko Saimoni Pita, Kemuni na Turaga keitou na lako vei cei? sa tu ga vei kemuni na vosa ni bula tawamudu.”11
Ni sa Vakoti oti ena Kauveilatai, eratou sa qai nanuma na iApositolo na ka a tukuna o Koya me ratou tikoga mai Jerusalemi.12 Sa qai yaco mai na siga ni Penitiko, na cecere ni ka e yaco ena gauna o ya eratou a ciqoma kina na Yalo Tabu.13 Eratou a ciqoma “na vosa sa vakadinadinataki vakalevu cake, a parofisai”14 ka ra sa “vosa ga … me vaka sa vakauti ira na Yalo Tabu”15 (2 Pita 1:21). A ra sa vakataucokotaki kina.
E lailai sara na noda kila na nodra veilakoyaki eso vei ira kei na vanua kei na ivakarau ni nodra mate. A vakamatei Jemesa o Eroti mai Jerusalemi. Erau a mate o Pita kei Paula mai Roma. E tukuni tu ni o Filipi a gole ki na Tokalau. Na veika tale eso a yaco eda sega ni kila.
Era a veiseyaki: era veivakatavulici, vakadinadina, ka tauyavutaka na Lotu. Ka ra a mate ena vuku ni nodra vakabauta, ena nodra sa mate o ya sa yaco ena vuravura na butobuto ni veisenijiuri ni vukitani.
Na ka talei duadua ka a yali ena gauna ni Vukitani o ya na lewa eratou a taura tiko na Le Tinikarua—sai koya na idola ni matabete. Na Lotu ke sa Nona Lotu, sa dodonu me tiko kina na Kuoramu ni Le Tinikarua ka ratou taura tu na idola ka me ra vakatikora kivei ira tale eso.
Sa qai yaco mai na gauna ni iMatai ni Raivotu kei na vakalesui mai ni Matabete i Melikiseteki mai vei iratou o Pita, Jemesa kei Joni.16
E muri e a qai tukuni ki na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua:
“Raica au sa kaya vakaidina vei kemudou, na kaukauwa kei na lewa sa soli oqo vei kemudou, a vakadewataki sobu tiko mai vei ira na qase; io me kena ilutua sa isolisoli mai lomalagi vei kemudou.
“… Sa ilesilesi cecere sara dou sa kacivi kina. Ia dou vakasavasavataka na yalomudou kei na nomudou isulu, ia kevaka e sega, ena tarogi vei kemudou na nodra dra na itabatamata oqo.”17
Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai vakalesui mai a se qai tauyavu walega ena gauna a tauyavutaki kina na Mataveiliutaki Taumada, ka tarava sara na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, ka ra a lewena na turaga kei na cauravou tawa vanua, ka tarava sara na Kuoramu ni Vitusagavulu. Na ivakatauvatani ni yabaki ena imatai ni Kuoramu ni Le Tinikarua e 28.
Se sema vinaka tikoga mai na veisolisoli ni lewa oqo. Na idola ni matabete ka a soli vei iratou na iApositolo eratou se vakatikori tikoga kina ena gauna oqo na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua.
E nanoa e a mai ika 96 kina ni iApositolo o Elder D. Todd Christofferson me na veiqaravi ena Le Tinikarua ena itabagauna oqo. Ena tabaki o koya me dua na iApositolo ka na soli kece vua na idola ni matabete ka a soli talega kivei ira na 14 na parofita, daurairai, ka dauvakatakila—na iApositolo ni Turaga o Jisu Karisito.
Ena 1976 a vakayacori e dua na koniferedi raraba vakaiwasewase e Copenhagen, Denmark. Ni sa mai cava na iotioti ni soqoni, a gadreva sara o Peresitedi Spencer W. Kimball me sikova na Valenilotu na Vor Frue na vanua e tiko kina na ivakatakarakara Thorvaldsen ni Christus kei iratou na iApositolo Le Tinikarua. A sikova taumada na vanua o ya ena vica na yabaki yani e liu, ka vinakata o koya me keimami lako kece e kea, ka laki raica.
Ki liu ena loma ni valenilotu, ena daku ni itutu ni vunau, e duri tu kina na ivakatakarakara kilai oqo ni Christus ni dodoka tu mai liu ka dedeka yani na ligana ruarua, na ligana e laurai tu kina na mawe ni ivako, ka laurai vakavinaka sara e sarisarina na mawe ni mavoa. Ena yasana yadua era duri tu kina na kedra ivakatakarakara na iApositolo, o Pita e liu ena yasana imatau, ka ra veitarataravi yani na vo ni iApositolo.
E vuqa vei ira na neimami ilawalawa era a tucake volekata tu na yasana e muri ni valenilotu vata kei na dua na dauveiqaravi. Au a laki tu vata e liu kei Peresitedi Kimball ena ivakatakarakara kei Pita vata kei Elder Rex D. Pinegar kei Johan Helge Benthin, na peresitedi ni iteki o Copenhagen.
Ena liga i Pita, ka caka ena mapolo, e dua na itui ni ki bibi. E a dusia o Peresitedi na ki o ya ka vakamacalataka na cava e vakatakarakarataka tiko. Vakasauri ga, na ka e cakava au na sega ni guilecava rawa, a vuki yani vei Peresitedi Benthin ena yalonuidei qaqa a dusi koya ga ka kaya, “Au vinakati iko mo laki tukuna vei ira taucoko e Denmark ni sa tu vei au na idola dina, ka da sa vakayagataka tiko ena veisiga kece.”
Au na sega vakadua ni guilecava na ivakaro raraba o ya, na ivakadinadina o ya mai vua na parofita. Na veivakauqeti o ya e a kaukauwa vakayalo dina: ka doudou na irairai ni matana.
Keitou a taubale lesu yani ki na daku ni valenilotu ka ra sa tucake tu mai kina na vo ni ilawalawa. E a dusia na veivakatakarakara o ya, a kaya kina o Peresitedi Kimball kivua na dauveiqaravi yalovinaka o ya, “Era sa mate tu na iApositolo oqo.” A dusi au, ka kaya, “Oqo e dua vei ira na iApositolo e bula tiko. Sa dua na iApositolo o Elder Packer. Erau iApositolo o Elder Thomas S. Monson kei Elder L. Tom Perry, oi au talega na iApositolo. Keimami sa iApositolo bula.
“O ni wiliki ira na Vitusagavulu ena Veiyalayalati Vou, ia oqo e rua vei ira na Vitusagavulu erau bula tiko, o Elder Rex D. Pinegar kei Elder Robert D. Hales.”
A qai yaco me tagi na dauveiqaravi o ya, ka a sega tiko ni kaya e dua na ka me yacova mai na gauna o ya.
Au vakila niu a sotava e dua na ka cecere ni noqu bula.
“Keimami vakabauta na ivakarau e taurivaki tu ena Lotu Taumada, ka ra a vakaitavi kina na i apositolo, na parofita, na italatala, na ivakavuvuli, na dauvunau kei na vakailesilesi vakalotu tale eso.”18
Ena gauna era dau tabaki kina na Vitusagavulu, e dina ga ni ra sega ni iApositolo tabaki ka sega vei ira na idola, sa tu vei ira na lewa, kei ira na Le Tinikarua “me lesi ira walega na Vitusagavulu me ra qarava na cakacaka eso e vinakati, ke kilai ni ganita; io me ra vunautaka yani na i tukutuku vinaka ka vakayacora na cakacaka kece e baleta na lotu.”19
Edaidai era sa 308 na lewe ni Vitusagavulu era tiko ena 8 na kuoramu. Era matataka tiko e 44 na veimatanitu ka ra vosataka e 30 na veimataqali vosa.
Eda sega mada ni bau rogoca me vakayagataki na idola ni matabete ena so tale na lotu Vakarisito. E vaka me veicalati tu ni da sa dau cavuti tiko mai vei ira eso ni da sega ni lotu Vakarisito ka ni oi keda duadua ga e tu vei keda na lewa kei na yavuvakalotu sa mai tauyavutaka o Koya.
Era tamata wale tu ga o ira na Le Tinikarua oqo. Era sa sega, ka vakakina vei iratou na Le Tinikarua taumada, ni tamata ga vakai koya, ia era sa umani ki na Le Tinikarua me dua ga na kaukauwa.
E duidui sara na neimami kila vakacakacaka. Keimami dauvakadidike, loya, qasenivuli.
O Elder Nelson e painia ni dauveisele vakavuniwai. Sa seleta oti o koya e udolu na tamata. A tukuna vei au o koya ni sa vakadeitaka vei ira a vakavinakataka na nodra uto ni ra na bula balavu ena nona cakacaka.
E vica toka na lewe ni Kuoramu oqo era a vakaitutu ena mataivalu—dausoko, mataivalu, pailate.
Era sa lesi oti mai ena vica na itutu ena Lotu: dauveituberi ni matavuvale, qasenivuli, daukaulotu, peresitedi ni kuoramu, bisopi, peresitedi ni iteki, peresitedi ni kaulotu, ka bibi duadua, era turaga vakawati ka ra tama.
Era sa gonenivuli kece ka qasenivuli ena kosipeli i Jisu Karisito. Na ka keimami duavata tiko kina sa ikoya na neimami lomana tiko na iVakabula kei ira na luvedra na Tamana kei na neimami vakadinadinataka ni o Koya sa ulu ni Lotu.
E voleka ni o ira kece na Le Tinikarua era bula vakaloloma mai, me vaka ga a yaco Vua eke. O iratou na Le Tinikarua bula era sa dregati vata tu ena cakacaka ni kosipeli i Jisu Karisito. Ni yaco mai na veikacivi, era dau biuta sobu na nodra lawa ni ika, me vaka e tukuni, ka muria na Turaga.
Ena dau nanumi o Peresitedi Kimball ena nona a kaya: “Na noqu bula e vaka ga na noqu ivava—me na madra ga ena cakacaka oqo.”20 Na ka oqori sa baleti ira talega na lewe taucoko ni Le Tinikarua. Keimami sa na madra talega vakakina ena cakacaka ni Turaga, ka sa lomai keimami dina. E sega ni ka rawarawa ki na neimami bula se ena neimami matavuvale.
E sega ni vakamacalataki rawa vakavosa na cecere ni nodra soli ka, na veiqaravi, na soli bula era vakayacora na watidra na iliuliu ni matabete e vuravura taucoko.
Ena dua na gauna sa oti, ena duavata ga na gauna, a vakayacori kina e dua na veisele ni daku mosimosi sara vei watiqu vata kei Sisita Ballard. Erau sa mai daumaka toka oqo; ka sega ni dua e vosavosa. Na gauna beka ga a vaka me vosavosa mai kina sa ikoya ni a kaya, “Oqo e sega ni lasa!”
“Sa nodra itavi na Le Tinikarua”—ena ruku ni nodratou veidusimaki na Mataveiliutaki Taumada—“me ra lesi ira ka vakataudeitaki ira kece na vakailesilesi ena lotu, io me dodonu ena veika sa vakatakilai mai.”21
Sa tu oqo vei keda na ivurevure me da na veivakatavulici ka vakadinadinataka yani kivei ira na iliuliu kei ira na lewenilotu e vuravura taucoko ena biaulivaliva. Ia na kena gadrevi me vakatikori na idola ni lewa sa vakadewataki sobu mai vei ira na iliuliu ni matabete, “ena veitabaki ni liga,”22 ena vanua cava ga e vuravura, sa dodonu me tiko kina e dua vei keitou ena veigauna kece.
E kaya na Turaga, “Raica au sa kaya talega vei iko, ko koya dou sa digitaka mai na Le Tinikarua, mo lesia ka tala yani ena yacaqu; ia ena soli vua na kaukauwa me dolava kina na katuba ni noqu matanitu ki na veivanua kecega dou sa talai koya kina.”23
Na ivolanikalou e vakamacalataki iratou tiko na Le Tinikarua me “lewe ni matabose dauveisiko.”24
E sega ni dua na kequ duidui mai vei iratou na Veitacini ni Le Tinikarua na Vitusagavulu kei na Matabisopi au a veiqaravi kina me 47 na yabaki kau sa vakaraitaka tiko kina e dua na itukutuku ni noqu a gole ki Mexico kei na Loma kei na Ceva kei Amerika me sivia e 75 na gauna, e vaka-50 ki Iurope, vaka 25 ki Kenada, vaka-10 ki na veiyanuyanu ena Pasivika, vaka-10 ki Esia, ka vaka-4 ki Aferika; ka vakarua ki Jaina; ki Isireli, Saudi Arabia, Bahrain, na Dominican Republic, Idia, Pakisitaini, Ijipita, Idonisia, kei na vuqa, vuqa sara na veivanua tale eso e vuravura taucoko. Eso tale era sa lakova e levu cake sara na veivanua mai vei koya oqori.
Me vaka ni sa tiko vei ira na iApositolo na idola taucoko ni matabete, sa na yaco talega mai vei ira na iliuliu kei na lewenilotu taucoko sara na ivakatakila ki na tamata yadua. Sa dina sara, ni ra sa gadrevi kina me ra vakasaqara ena masumasu ka cakacakataka ena vakabauta.
“Ni sai koya eda sa … torova rawa kina na Tamada … ena Yalo e duabauga.
“O koya oqo dou sa qai sega tiko ni vulagi kina se kai tani, dou sa koro vata ga kei ira era sa lotu, ka dou sa lewe ni vale ni Kalou;
“Ka dou sa tara cake ena nodra yavu nai apositolo kei ira na parofita, ia sai koya ko Jisu Karisito sa kena ivakadei ena tutu-ni-vale.”25
Ena rairai vakataroga beka o Elder Christofferson, me vakataki au, na cava na vuna me dua e vakataki au me mai tabaki tu ki na itutu vakaiapositolo sa vakalou.
E levu sara tu na ka au sega ni kila. Sa levu sara tu na noqu sasaga ni veiqaravi sa gadrevi tu. E dua ga na ka, e dua na ilalavaki ena rawa ni vakamacalataka. Me vakataki Pita kei ira taucoko era sa tabaki oti, sa tiko na noqu ivakadinadina o ya.
Au kila ni Kalou sa ikoya na Tamada. A vakatakilaitaki na Luvena, o Jisu Karisito, kivei Josefa Simici. Au sa vakaraitaka oqo kivei kemuni niu sa kila ni sa Karisito ko Jisu . Au kila ni bula tiko o Koya. E a sucu o Koya ena gauna cecere duadua. A vakatavulica na Nona kosipeli ka vakatovolei. A sotava na rarawa ka vakoti kina kauveilatai ka tucake tale ena ikatolu ni siga. Me vakataki Tamana ga, sa vakayago ena lewe kei na sui. Sa vakayacora na Nona Veisorovaki. Au vakadinadinataki Koya. Au sa Nona ivakadinadina. Au wasea oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.