Luvena Yalewa na Kalou
Sa sega tale ni dua na itavi ena bula me yaga vakalevu cake ka tawamudu cake mai na itavi vakatina.
Kemuni na taciqu kei na ganequ ena dua na gauna lekaleka sa oti, a sele na dakui Barbara, na marama watiqu ka sa sega kina ni rawa ni lavelave, veivukiyaki, se cuva. Sa yaco kina, me sa levu cake na noqu lavelave, veivukiyaki, kei na cuva mai na veigauna kecega sa oti—sa vakavuna meu doka vakalevu cake na veika era dau cakava e veisiga na marama ena noda veivale, vakauasivi vei kemuni na marama tina.
Ni ra bula tu na marama ena veituvaki ni bula duidui ena veivale eso—vakawati, sega ni vakawati, yada, se sa veisere, eso era vakaluveni, eso e sega—era sa nona daulomani kecega na Kalou, sa tu na Nona ituvatuva me baleti ira na Luvena yalewa buladodonu me ra rawata na veivakalougatataki cecere duadua ni veigauna tawamudu.
Ena yakavi nikua au vinakata meu vagoleya na noqu vosa vei ira na marama tina, vakauasivi vei ira na tina gone.
Me vaka ni dua na tama gone, au sa kila na itavi ogaoga vakatina. Au a veiqaravi vakadaunivakasala ka qai bisopi e muri ena loma ni 10 na yabaki. Ena loma ni gauna oqori keirau a vakalougatataki ena ono mai na vitu na luvei keirau. Sa dau oca sara tu ga o Barbara ena gauna au dau qai yaco mai kina ki vale ena veibogi ni Sigatabu. Sa dau tovolea me vakamacalataka na veika e dau yaco ena nodratou dau dabe toka ena iyatu dabedabe e muri ena soqoni ni sakaramede kei na neitou matavuvale gone. Sa qai yaco mai na siga au sa vagalalataki kina. Ni oti na noqu dabe toka mai cake ena loma ni 10 na yabaki, au sa mai dabe toka oqo vata kei na noqu matavuvale ena iyatu e muri.
Era a lagasere ena tabanalevu na matasere ni marama tina, au qai mai dabe duadua toka yani kei iratou na lewe ono na luvei keirau. Au sega vakadua ni bau osooso vakaoqo ena noqu bula taucoko. Sa toka ga e ligaqu ruarua na matakau isulu, ia e sega soti ni mana sara. Sa cawadru tani mai vei au na pakete Jirio, sa vakamadua dina o ya. Sa sega talega ni vesuki iratou rawa na ivola ni droini me vaka na kena dodonu.
Ni oti na noqu vosota toka kei iratou na luvequ ena soqoni taucoko, au a raici Barbara yani, ni sa raici au tu mai ena matadredredre. Au sa qai vulica kina meu dau doka vakavinaka cake na veika o ni dau cakava vakavinaka ena yalodina koi kemuni kece sara na marama tina lomani!
Ena dua na itabatamata e muri, niu sa tukanigone, au sa dau raica na solibula eratou dau cakava na luvequ yalewa ena nodratou susugi ira cake na luvedratou. Ia oqo, ni baci dua tale na itabatamata e muri, au sa vakaraica toka ena qoroqoro na dredre era sotava na makubuqu ena nodra tuberi ira na luvedra ena vuravura osooso ka dredre oqo.
Ni oti na noqu vakadidike ka sotava vata toka kei ira na marama tina ena tolu na itabatamata kau vakasamataka toka na marama tinaqu lomani, au sa kila deivaki kina ni sa sega tale ni dua na itavi ena bula me yaga vakalevu cake ka tawamudu cake mai na itavi vakatina.
E sega tale ni dua na sala uasivi cake me da marama tina vinaka kina. Na ituvaki yadua eda sotava e duidui. E duidui na bolebole ni marama tina yadua, e duidui na noda maqosa kei na veika eda rawa ni cakava, ka ra duidui na luveda. E duidui na digidigi ka dui rauti keda ga na marama tina yadua kei na noda dui matavuvale. E lewe levu era rawata me ra sa “marama tina ga vakatabakidua,” ke rawa ena nodra veiyabaki taumada ga ni nodra bula na luvedra, ia e levu tale era gadreva ke rawa me vakakina. Eso beka ena yaga me ra cakacaka vagauna se gauna-taucoko; eso beka me ra cakacaka ga mai vale; eso era na wasewasea na nodra bula ena vale, matavuvale kei na cakacaka. Na ka ga e bibi o ya ni lomani ira vakabibi na luvena e dua na marama tina ia, ena nona maroroya na nona yalodina vua na Kalou kei na turaga watina, sa vakaliuci iratou mai na veika kece tale eso.
Au sa dau vakauqeti mai vei ira na marama tina e sega ni wili rawa ka ra sa vulica na kena bibi me ra vakanamata ga ki na veika era rawa ni qarava ena dua ga na itabagauna ena nodra bula. Kevaka ena bula vata tikoga kei rau na nona itubutubu e dua na gone me yacova na yabaki 18 se 19, na gauna oqori e dua ga na ikava ni nona bula e dua na itubutubu. Ia na veigauna bibi duadua, na veiyabaki taumada ni nona bula oqo e dua na gone, e vakaraitaka ni rauta walega ni lailai mai na dua na ikatini ni nona gauna ni bula e dua na itubutubu. Sa bibi sara me da vagolei keda vei ira na luveda ena loma ni gauna lekaleka era tiko kina vata kei keda ka segata, ena nona veivuke na Turaga, me da vakatavulica vei ira na veika kece sara eda rawata ni bera ni ra biuta yani na noda veivale. Na cakacaka tawamudu na kena bibi oqo e lutuki rau vakatautauvata na turaga tama kei na marama tina ka rau veitokani kina. Au vakavinavinaka ni levu na turaga tama edaidai era sa vakaitavi sara vakalevu ena nodra bula na luvedra. Ia au vakabauta ni na dau tikoga na nodra itavi bibi ni veisusugi na marama tina ka conaki tu e yagodra ka sa dua na idola levu oqo ni nodra tiko vinaka na gone. Ena veimalanivosa ni ivakaro ni matavuvale, “Sa nodra itavi vakatabakidua na tina na nodra susugi cake na gone” (Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” Liahona, Oct. 2004, 49).
E dodonu me da na nanuma tiko ni na rawa ni dredre na itavi kece sara vakatina kei na nodra vakaliuci na gone. Mai na veika au sa kila ena va na itabatamata ni noqu matavuvale, ka vakakina ena noqu veitalanoa vata kei ira na tinadra na gonelalai ena loma ni Lotu raraba. Au sa kila e dua na ka me baleta na yalona e dua na marama tina ka sala vata kei na nona gadreva me tiko vata kei iratou na luvena lalai mai vale. E dau yaco na veigauna eso ni reki kei na veivakasinaiti, ia sa dau yaco talega na gauna ni druka, na druma, kei na veilecayaki. Era na nanuma beka na marama tina ni ra sega ni dau vakavinavinakataki ena digidigi era vakayacora. Ena so na gauna o ira sara mada ga na tagane vakawati era sega ni dau vakila na dredre era sotava tu na watidra.
Me vaka e dua na Lotu, e vakaitamera na noda doka kei na vakavinavinaka vei kemuni na marama tinadra na gonelalai. Keimami vinakata mo ni marau ka qaqa ena nomuni veimatavuvale ka me soli vei kemuni na veivakadonui kei na veitokoni ko ni gadreva ka dodonu me soli vei kemuni. Io nikua, meu na taroga mada ka sauma vakalekaleka e va na taro. Ena rawarawa na kena isau au solia, kevaka ena qaravi na veika rawarawa, ena kune na vakacegu ena nona bula e dua na marama tina.
Na imatai ni taro: Na cava e rawa ni o ni cakava me vaka ni o ni dua na marama tina gone, mo ni vakalailaitaka kina na dredre ka marautaka vakalevu cake na nomuni matavuvale?
iMatai, mo ni kila ni reki ena bula vakatina e dau yaco mai vagauna. Ena tu na veigauna dredre kei na gauna ni veilecayaki. Ia ena loma ni veidredre, era tu kina na veigauna serau ni marau kei na vakacegu.
E taleva lesu tiko vei keda o Anna Quindlen na dauvolaivola me da kakua ni dau kusa sivita na veigauna sega ni dau tiko dede vakaoqo: E kaya o koya “Na cala levu duadua au a vakayacora (vakaitubutubu) sa ikoya e levu vei keda e dau cakava … A sega ni veirauti na noqu bula tiko ena loma ni gauna o ya. Sa matata vinaka tu eke ni sa tasivi na gauna o ya, ena qai tobo ga ena itaba. E tiko e dua na kedratou itaba na luvequ e tolu … eratou dabe toka e veico ena dua na lacadrau ena iyaloyalo ni ililili ena dua na siga ni vulaikatakata, eratou yabaki ono, va, kei na dua. Au diva me a rawa niu nanuma tiko na veika keitou a kania, kei na veika keitou a veitalanoataka, kei na irogorogo ni domodratou, kei na kedratou irairai ena nodratou sa moce ena bogi ko ya. Au diva ga ke meu a sega ni vakatotolo tiko ki na veika tale me caka tarava: na vakayakavi, sisili, na ivola, na imocemoce. Au diva meu a vakabibitaka vakalevu cake vakalailai na kena caka ka vakalailai sobu na kena caka vakaoti” (Loud and Clear, [2004], 10–11).
iKarua, kakua ni tuvalaka vakasivia na veika mo ni qarava o kemuni se o ira na luvemuni. Eda bula tiko ena dua na vuravura ka sinai tu ena veika e rawa ni caka. Kevaka eda sega ni qaqarauni, eda na raica ni veiosooso ena noda gauna na soqoni vakaveimaliwai, na kalasi eso, gauna ni vakaukauwa yago, na kalavo ni ivola, na ivola ni volavola, na itavi ena Lotu, na ivakatagi, na qito, na Initaneti, kei na noda iyaloyalo taleitaki ena retioyaloyalo. E tukuna vei au e dua na marama tina ni sa tu e 29 na veika sa tuvalaki tu me ra cakava na luvena ena veimacawa yadua: na vuli ivakatagi, Sikauti, danisi, na Vakatovotovo ni Tavipolo, na keba vakasiga, veicaqe, cakacaka ni liga, kei na so tale. Sa vaka tale na draiva ni tekisi o koya. Sa yaco me kaciva e dua na bose vakamatavuvale ka tukuna kina, “Sa dodonu me biu eso na ka; sa sega na noda dui gauna vakataki keda, ka sega na noda gauna ni veimaliwai vakamatavuvale.” E gadreva na matavuvale na gauna galala ka rawa ni vakatitobutaki kina na isema me rawa ni yaco kina na itavi vakaitubutubu dina sara. Me tauri na gauna me da vakarorogo, dredre, ka qito vata.
iKatolu, ena gauna sara mada ga o ni tovolea mo ni muduka tani kina na ogaoga tale eso, kemuni na ganequ, ni raica eso na nomuni gauna vakataki kemuni, mo ni vakabulabulataka kina na nomuni isolisoli kei na veika o ni dau taleitaka. Digia e dua se rua na ka o ni na vinakata mo ni vulica se cakava, me vakavutuniyautaka na nomuni bula, ka dau solia kina nomuni gauna. Ena sega ni rawa ni takivi mai na wai ena dua na toyevu lala, kevaka o ni sega ni biuta tiko vakatikitiki na gauna me baleta na veika ena vakatawani kemuni, sa na lailai sobu tikoga na ka mo ni solia vei ira na tani, vei ira sara mada ga na luvemuni. Levea na vakayagataki ni waigaga kecega, ena cala beka ni vakasama ni na vukea mo ni rawata e levu cake na ka. Ka kakua ni vakatara me yacovi kemuni yani na ka ni veika vakaoti gauna, ka dau vesuka na mona me vaka na vakatasuasua ena retioyaloyalo se na vakasisisi ena Initaneti. Goleva na Turaga ena vakabauta, ko ni na kila na ka mo ni cakava kei na ivakarau mo ni cakava kina.
iKava, masu, vuli, ka vakavuvulitaka na kosipeli. Masulaki ira vakatitobu na luvemuni kei na nomuni itavi vakatina. E rawa ni ra cabora na itubutubu na mataqali masu e duidui ka vakasakiti baleta ni ra masu tiko vua na iTubutubu Tawamudu ni tamata kece sara. E dua na kaukauwa levu e tu ena masu ka tukuni kina vakaoqo: “Keimami itubutubu veisosomitaki vei ira na Luvemuni, ni yalovinaka Tamai keimami; ka vukei keimami me keimami susugi ira cake ena kena ivakarau ko Ni vinakata me ra susugi cake kina.”
Na ikarua ni taro: Na cava tale e rawa ni cakava e dua na turaga me tokona kina na marama watina, na tinadra na luvedrau?
iMatai, vakaraitaka na nomuni taleitaka ka vakadonuya na veika era dau cakava na watimuni e veisiga. Dau raica na veika eso ka vakavinavinaka–vakalevu. Tuvalaka eso na nomudrau yakavi vata, o kemudrau ga.
iKarua, vakarautaka e dua na gauna mo drau veitalanoa kina kei na watimu ka me dau yaco e veigauna, mo drau veitalanoataka kina na veika era dui gadreva na gone yadua kei na veika e rawa mo ni cakava mo ni veivuke kina.
iKatolu, ni dau solia vua na watimuni e “dua na siga ni vakacegu” ena gauna oqo kei na veigauna tale eso. Qarava o iko na matavuvale ka solia vei watimu e dua na gauna ni vakacegu mai na nona itavi. Ena rawa ni o ni cakava e levu na lavelave, veivukiyaki, kei na cuva!
iKava, lesu mai ki vale ena cakacaka ka vakaitavitaki kemuni vakalevu ena nomuni matavuvale. Kakua ni vakaliuca na cakacaka, itokani, se qito me liu ena vakarorogo, qito vata, kei na vakavulici ira na luvemuni.
Na ikatolu ni taro. Na cava e rawa ni ra vakayacora na gone, ko ira na gonelalai sara mada ga? Kemuni na gone ni yalovinaka ka vakarogoca na veika rawarawa oqo o ni rawa ni vakayacora mo ni vukea kina na tinamuni.
E rawa ni o ni maroroya na nomuni iyaya ni vakatatalo ni sa oti na nomuni vakayagataki ira; ni ko ni sa qase cake vakalailai, e rawa ni o ni samaka na nomuni imocemoce, veivuke ena kena sava na peleti, ka cakava na cakacaka tale eso—ni ko ni sega ni kerei kina.
E rawa ni o ni vakavinavinaka vakalevu cake ni o ni kana oti, ni wiliki vei kemuni e dua na italanoa ena nomuni gauna ni moce, se ni biu ena nomuni drowa na isulu savasava.
Me kena ilutua, e rawa ni o ni dau mokoti tinamuni vakalevu ka kaya vua ni o ni lomani koya.
Na iotioti ni taro: na cava e rawa ni cakava na Lotu?
E levu sara na ka sa solia tu na Lotu vei ira na marama tina kei na matavuvale, ia ena noqu inaki nikua meu vakatura mada me ra dau kauwai na matabisopi kei na matabose ni tabanalevu me baleta na gagadre ni gauna kei na ivurevure vei ira na tina gone kei na nodra matavuvale. Kilai ira ka vakavukutaka na veika o ni kerea me ra cakava ena gauna oqo ni nodra bula. E yaga vei keda nikua na nona ivakasala o Alama vua na luvena ko Ilamani: “Raica na ka lailai ka beci; era sa vakabulai kina na tamata ka vakamaduataki ira na vuku” (Alama 37:6).
Au nuitaka vei kemuni kece na ganequ lomani, vakawati se sega, ni ko ni na sega ni vakataroga, se tu na kemuni yaga e matana na Turaga kei ira na iliuliu ni Lotu. Keimami lomani kemuni. Keimami dokai kemuni ka vakavinavinakataka na nomuni itavi ena maroroi ni matavuvale kei na nomuni veivuke ena tubu kei na kena bibi vakayalo na Lotu. Me da nanuma tiko ni “matavuvale sa iusutu ni nona yavu na Dauniveibuli me baleta na nodra rawata na bula tawamudu o ira na luvena” (“Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba”). Na ivolanikalou kei na nodra ivakavuvuli na parofita kei na iapositolo, ena vukei ira kece na lewe ni matavuvale me ra vakavakarau me ra na duavata tiko ena gauna oqo kei na veigauna tawamudu kecega. Sa noqu masu me na tomana tikoga na Nona vakalougatataki ira na marama ena Lotu na Kalou me ra kune reki kei na marau ena nodra itavi tabu vakaluvena yalewa na Kalou.
Oqo, meu tinia, au vinakata meu vakuria ena noqu ivakadinadina me baleta na nona ilesilesi vakaparofita o Peresitedi Monson. Au se kilai koya sara ni se qai yabaki 22 kau yabaki 21. Oqori na 58 na yabaki, au sa sarava toka mai kina na liga ni Turaga ena kena vakarautaki tiko mai o koya ki na siga oqo me na mai vakatulewa kina ena Lotu me sa parofita ka Peresitedi. Kau vakuria na noqu ivakadinadina ka semati vata kei na veivakadinadina tale eso era sa mai wasei oti ena loma ni koniferedi oqo, me baleta na nona veikacivi cecere oqo me Peresitedi ni Lotu, kau sa kuria kina na noqu ivakadinadina vata kei na kena kece tale eso, ni o Jisu na Karisito ka sa ikoya oqo na Nona Lotu. Eda sa vakayacora tiko na Nona cakacaka, kau sa ivakadinadina kina ena yaca ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.