E Konaa ni Karekea te Onimaki i aon te Aonaaba?
Bon ti ngkana e boraoi ara onimaki ma nanon Tamara are i Karawa ti na anganaki te kona ni karekei kakabwaia ake ti ukoukori.
Anne te anne ae moan te tamaroa, “A Poor Wayfaring Man of Grief,” are e mamate nanon iai te Burabeti ae Iotebwa ma tarina are Hyrum. Ai raoiroira anaakina irouia kaain te kuaea.
I tataro bwa e na reke irou Tamnein te Uea ma ngai are e a tia ni mena iroura n tain te maungatabu, n te aro bwa N na taekin bwaai akekei ake a na manena nakoia kaain te Ekaretia ao te koraki ake tiaki kaain te Ekaretia. I namikina te nanorinao ni katabeau aei.
I titiraki n te titiraki are e titiraki iai te Tia Kamaiu 2,000 te ririki n nako: “Ngkana e roko Natin te Aomata, ao e kona ni karekea te onimaki i aon te aonaaba?”1
MOAN KOAUAN TE EUANGKERIO
Tera te onimaki ae koaua? E kabwarabwaraaki te onimaki bwa “kakoauan ao mwioakoan te Atua ao te kakaonimaki nakon te Atua; … kakoauan te bwai ae akea koauana.”2 Ti kakoauaa bwa “Te onimaki bon te kaantaninga ibukin bwaai aika a aki kona n noraki, ma a koaua …, ao e riai ni boboto nakon Iesu Kristo.” N te koaua, ti kakoauaa bwa “onimakinan Iesu Kristo bon moan koauan te Euangkerio.”3
ANA ONIMAKI TE AINE AE MATE BUUNA.
Iai koraki ake a kona n reireiniira ni kaeineti ma te onimaki ngkana ti kauki nanora ao ara iango. Iai temanna te aine ae mate buuna. E tiku n ti ngaia ma ni kaikawaa rake natina, e a tia ni kakaei kawai ibukin buokana, ma e maeka n tain te rongo ae moan te korakora. Te amwarake moan te kangaanga rekena ao a mwaiti aika a mate ibukin te baki.
Ngke e bane te amwarake are reke irouna, ao ai bon anne naba ana tai ni kona ni maiu te aine. E taratara, mwaitin kanaia ni katoabong n akea te bwai ae kona ni karaoia ngke e tabe ni kekerikaaki.
E kaantaninga buokaia, ma bon akea ae karekea, n tokina ao e ataia te aine bwa e a roko te bong ngke ai bon ti teutana nikiran kanaia.
Imwiina ao e roko te mwaane temanna ma n titirakinna te titiraki are e aki riai n taekinna i nanon te tai ae ai aron aei. E taku nakoina, “I butiko, anganai,” “teutana te kariki.”
E rairaki te aine n taraa te mwaane ma n taku, “Ngkai e maiu te Uea ae Atuam, ake irou te keeke, ma ai ti te abutana nikiran te amwarake n te bukibuki, ao te utana te oera ni nen te oera.” E tuangnga bwa e na karaoa te mwarake man nikiran te amwarake ibukina ma natina, “bwa ti na kanna, ao ti a mate.”
E aki ataa te aomata arei bwa te burabeti ae Eria, are e kanakoaki mairoun te Uea. Te bwai are e tuanga te aine aei te burabeti aei imwiina e taraa ni kamiimi nakoia te koraki ake a aki oota ni koauan te onimaki are akea tokina.
“Tai maaku,” e taku nakon neierei, “Ma karaoa te keeke ae uarereke ibukiu moa, ao uotia nakoiu, ao imwiina karaoia ibukim ao ibukin natim te mwaane.”
Kam kona iangoia bwa tera ana iango te aine arei? Tera te bwai ae riai n tia n namwakinna? E aki reke ana tai ni kaeka bwa e a ti reitia nako naba te aomata arei, “Bwa e taku te Uea ae Atuaia Iteraera, e na aki bane kanoan te bukibuki anne, ao e na aki tare nnen te oera, ni karokoa te bong are e na kabwaka iai te karawa te Uea nako aon te aonaaba.”
Imwiin ongon te aine aei, te berita are e taetae ni burabetiaki nakoina, e nako ma te onimaki ao e karaoa te bwai are e tuangnga Eria bwa e na karaoia. “Ao neierei, ma te teuarei, ao kaain ana auti ni kabane, a amwarake i nanon bong aika bati te bukibuki n amwarake e aki bane buaka kanakina, ao te oera e aki roko n te bane naba, ni kaeineti ma ana taeka te Uea, are e taekinakin iroun Eria.”4
Ni kaeineti ma aia iango aomata ni bong aikai, ana bubuti te burabeti e taraa n aki tau ao ni iaiangoia i bon irouna ma n taraa n akea te wanawana iai. Ni kaineti ma aia iango aomata ni bong aikai, ana kaeka te aine aei e na taraa n nanobaba ao n aki wanawana iai. N aron ae ataaki, ti karaoi ara babaire ma n baika ti noori. Ti karaoi ara babaire i aon bwaai ake a mena i matara ao ake a tara ni kukurei nanora iai.
“Te onimaki,” n te itera are teuana, “bon aan bwaai nako ake ti kaantaningai, koauan bwaai ae aki nooraki”5 Te onimaki e buokira ni kakoauai bwaai ake a aki nooraki. “Am onimaki e riai n aki tei n wanawanaia aomata, ma mani mwaakan te Atua.”6
TE AKI KONA NI KAMWAKURA TE ONIMAKI
Ni bong aikai, ti aki bati ni mwiokoi ara onimaki n aron mwiokoan ara konaa ni iangoi ao ni bairei ao ni katoki ara kangaanga. Ngkana ti aoraki, bainaoraki aika boou a kona ni kamimi ni katokan te aoraki. Ti kona n mwananga inanon te raroa ae abwabwaki n te tai ae uarereke. Ti a kona ni karekei rongorongo n te aro ae bebete are e riai n tia n 500 te ririki n nako ni karika te aomata ae kainnano bwa te nati ni uea.
TE ONIMAKI NI KOAUA.
“Aomata aika a raoiroi a na maiu n te onimaki,”7 ti tuangaki ni koroboki aika tabu. I titiraki riki bwa tera te onimaki?
E maiu te onimaki ngkana iai te aki nanououa ae korakora n te bwai ae tiaki noria ni ikotaki ma te mwakuri ma te ongeaba ae korakora nakon irakin nanon Tamara are i Karawa. N akea baika teniua aikai—te moan, te aki nanououa ae korakora; te kauoua, te mwakuri; ao te kateniua, te ongeaaba ae korakora—n akea baika teniua aikai ao e na reke iroura katotongan te onimaki—te onimaki ae mamara ma n akea korakorana. Kariaia bwa ti na maroroakin bwaai aika teniua aika kakawaki ibukin te onimaki.
Te moan, ti riai ni karekea te aki nanououa n te bwai ae tiaki nooria. E a tibwa kakoauaa Tooma ngke e riinga baina are e nenaraki ao e karina baina irarikin te Tia Kamaiu are e a tia n uti man te mate, e kaotia bwa e a kakoauaa, ngkai.
“E taku Iesu nakoina, Tooma, ibukina bwa ko a tia n noorai ai ngaia ae ko a kakoauaai: a kabwaia te koraki ake a aki noorai ma a tia ni kakoauaau.”8
E kaokioki taeka akanne Betero ngke e kamoamoaia taan iriria ngkoa ibukin aia onimaki iroun Iesu Kristo, E taku:
“Antai ae tuai n nooraki, kam tangiria; n rinanona, e ngae ngke kam aki noria ngkai, kam bon kakoaua, kam a manga kakukurei ngkami ma ni kakimwareirei ngkami n ae akea taekana ao e a onraken ibukin te aoraki:
“Ni butimwaean tokin aia onimaki, ai arona naba ma te kamaiuakina tamneira.”9
Te kauoua, ibukin ara onimaki ti riai ni karekea te kaokoro, ao ti riai ni mwakuri. Ti riai ni karaoi bwaai ni kabane ake a mena iaan mwakara, ni bitii kakoaua aika mate nakon te onimaki ae maiu, e koaua bwa, te “onimaki, e mate ngkana akea ana mwakuri.”10
N te ririki 1998, e taekina te kauring Beretitenti Gordon B. Hincley nakoia aika Tiaki n te ekaretia aei ao n te aonaaba ni kabutaa. E taekina naba te kauring ae ti te arona ngke e tairiki ni bootakiia kaain te nakoanibonga. E taku: “I taku bwa e a roko te tai are ti na bairei raoi iai ara auti. A mwaiti aomata aika a roko ngkai ni kabanean aia mwane ake iai irouia. E koaua, tabeman a maiu iaon te taurau… . E rawawata nanou n aron mwaitiia taan tarau ake a tauaki iai aomata n te aonaaba, ni ikotaki ma bon ara aomata.”11
Tariu ao mwaaneu, ngkana a taekinaki taetae ni burabeti aikai, tabeman kaain te Ekaretia aika kakaonimaki n te Ekaretia a karekei aia onimaki ao a ongeaaba nakon aia taeka ni ibuobuoki burabeti. A rangi ni kaaitai ni bong aikai bwa a tia ni karaoia. Tabeman, tao a kakoauaa te bwai are taekinna te burabeti a koaua ma akea iai te onimaki, ae uarereke n ai aron koraan te mwakeke. Ao ibukin aei, tabeman a rootaki n ana kanganga te mwane, aia kanganga i bon irouia, ao n ana kanganga te utu.
Te Kateniua, e riai ana onimaki temanna ni boraoi ma nanon Tamara are i Karawa ni ikotaki ma Ana tua nako. Te man ni kiba ae te tibaerou ngkana e kiba n tain te angi ae korakoa e kona ni kakoaua bwa e na maiu n te angibuaka, ma koaua aika bebete ibukin baika a maiu e ngae n anne ma e na aki kona kiba n tokina.
Ti wanawana riki nakon te tibaerou? Ni mwaitin te tai a taku tabeman bwa te onimaki n te aonaaba aei bon te kai mwamwanaaki. E kananokawaki noran aron kukurein nanoia aomata tabeman ni kariai baika a rangi n ataaki ma iango nako ma a rawa ke a kakoaua ti teutana koauan ana euangkerio Iesu Kristo are akea tokina. E kananokawaki iangoaia tabeman n aroia ni ienikuri nakon karaoan katei n nanobaba ni kakoaua bwa e na kona te Atua e kamaiuia man mwiin aia mwakuri aika buabuaka. Tiaki ti ngaia ma a bubuti naba ibukin te kakabwaia mai karawa e ngae ngke a bon ataia bwa te mwakuri are a karaoia e aki boraoi ma ana kaantaninga Tamara are i Karawa.
Ti na kanga n ataia ngkana e boraoi ara mwakuri ma nanon Tamara are i Karawa ao e kariai baike ti bubuti nakoina? Ti riai n ataa ana taeka te Atua. Teuana mai buakon bukin reiakinan koroboki aika tabu iroura bon ibukin kan ataakin baika e karaoi ibukiia aomata man moan karikan bwaai. Ngkana a bobuaka baika ti iangoi ma koroboki aika tabu, ti riai ngkanne n aki ukeukeri riki.
Imwiina, ti riai n ongotaeka nakon aia reirei burabeti i nanon bong aika kaitira ngkana anga kaetieti aika a kakukurei.
Irarikin aei, ti riai ni iangoia raoi ao n tataro ao ni ukoukora ana kairiiri te Tamnei. Ngkana ti karaoa aei, ao e a tia te Uea ni berita ngke e taku, “N na tuangi ngkami n ami iango ao n nanomi, iroun te Tamnei ae Raoiroi are e na roko nako aomi ao e na maeka i nanomi.”12
Bon ti ngkana e boraoi ara onimaki ma nanon Tamara are i Karawa ti na anganaki te kona ni karekei kakabwaia ake ti ukoukori.
KOAUA IBUKIN TE MWAAKA
Ngkana ti oota raoi, te onimaki bon teuana mai buakon te mwaaka ae akea tokina ae kakannato. Bon te mwaaka ae korakora ae raka iaon ara atatai. “Rinanon te onimaki … ao e a karaoaki iai te aonaaba man ana taeka te Atua.”13 Rinanon te onimaki e bwenauaaki iai taari, aoraki a kamaiuaki, a rau baika a bubuaka ao te kamaiuaki e kona n reke.
Ara onimaki bon te bwai are e boboto iaona maiura n tamnei. E riai n riki bwa te bwai ae moan te kakawaki ibukin maiura. E kakawaki riki te onimaki nakon bwaai nako; te onimaki bon te bwai ae ti maiu iai.
Uringa ana taeka te Tia Kamaiu: “Ngkana kam kakoauai, bwa a kona n reke bwaai ni kabane n ara onimaki.”14 “Teuaare e kakoauaai, te mwakuri are I karaoia e kona naba ni karaoia; ao e na kona ni karaoi mwakuri aika a kakannato riki nakon aikai.”15
REIAKIN KOAUAN TE EUNGKERIO
Naake a nakonako n te onimaki a na namakinna bwa a otabwaniniaki n te oota ao ni kakabwaia mai karawa. A na oota man atai bwaai ake aki atai aomata tabeman. Te koraki ake a aki nakonako n te onimaki a iangoi bwain tamnei bwa bwaai n nanobaba ibukina bwa bwain tamnei a kona n ti ataaki mairoun te tamnei.16
Kaotioti mai karawa a karabaaki bwa a na aki ataaki irouia te koraki ake a aki kakoaua. “Bwa ngkana akea te onimaki ibuakoia natiia aomata,” e tuangira Moronaai bwa, “E aki kona te Atua ni karaoi kakai nakoia; mangaia are e aki kona ni kaota rabwatana nakoia ti ngkana iai aia onimaki”17
Ma n rongorongoia aomata, n tain te rotongitong iai te koraki ake, a kona n nori bwaai n aia onimaki, a kona n nori babangaia ao baika buakaka n taai aika a tia n nako ao a kona n noori koauan bwaai. Moronaai e noria bwa, “a mwaiti aika a moatoa aia onimaki … [a] aki kona n tukaki man noran te aonaaba n tamnei, n te koaua ao a na bon noori ni mataia bwaai ake a noori n aia onimaki, ao a kukurei.”18
Mweengara a riai n riki bwa karawa n ara onimaki. Tiina ao taama a riai n reireinia natiia koauan te onimaki. Tiibu, naba a kona ni ibuobuoki. Ngkana I mena n aia bootaki kaain te utu, I kataia ni kabanea te tai, ngkana e riai, ni karaoa te maroro nakon temanna i mwiin temanna ma tabeman tibura. I tekateka ma ngaia ao I titirakinia tabeua titiraki: “Ko uara?” “E uara am reirei?”
I mwiina I titirakinia bwa tera aron aia namakin ibukin te eungkerio ao te Ekaretia ae koaua are e mwaiti nanona nakoiu. I kataia ni kakaea mwaitin aia onimaki ao aia koaua. Ngkana I noori itera ake iai te nanokokoraki iai, N na titirakiniia ni kangai, “Kam kariaia te babaire mairouia tibumi?”
I iangoia bwa a na wareware ni koroboki aika tabu ni katoa bong ao I iangoia bwa a na katorobubua ni katoa ingabong ma n tataro nakon Tamara are i Karawa, taraia n taai nako bwa a na itiaki, bwa a na iriiri aia bootaki n te Ekaretia n te Tabati ao i nanon te wiiki ao ni kabaneana, taraia n taai nako bwa a na rangi ni kai namakina ana wirikiriki te Uea.
N te tai teuana imwiin te taetaenikawai ma Iotebwa n aron aei, e tarai matau tibura ae te mwaane ae ai waniua ana ririki ao e titirakinai te titiraki ae kangai: “I kona n nako ngkai Tibu?” E nako mai inanon baiu ao I iangoia, “I karaoa ae raoiroi?” E koaua I karaoia ibukina bwa te bong are i mwiina e taku, “Ko rabwa ibukina te maroro ae uarereke.”
Ngkana ti taetae raoi nakoia ma te tangira nakon ae ti na un nakoia, ti na kunea bwa aia onimaki tibura a na rikirake bwa mwiin kairaia ao ibukin a koaua tabeua aika a tangira te Tia Kamaiu ao Ana Ekaretia ae tabu.
KATAAKI
N taai tabetai e taraa n roo te aonaaba. N taai tabetai a kataaki ara onimaki. N taai tabetai ti namakianna bwa e kainaki karawa nakoira ma e ngae n anne ma a na aki bwara nanora. Ti riai n aki kanakoa ara onimaki. Ti riai n aki kabuai ara kaantaninga.
Tabeua te ririki n nako, ao I moanna n nooria bwa bwaai aika a katobibiai a moanna n roo. E riki te kanganga nakoiu ibukina bwa taraan korobokian au boki ae tabu e rikirake ni kanganga norana. I miimi bwa tera ae riki nakon te taura ao I miimi irouia taani karaoi taura ni boong aikai ngkai a aki kona ni karaoi n aron ake a tia ni karaoi n ririki aika a tia nako.
I onea wiikin te taura n te wiiki ae ootamwaaka riki. Ma aki, bwa a manga kekerikaaki naba otaia. I bukina karaoan te taura. I titiraki bwa e keerikaaki otan taai ke aki imwaain reken au iango ibukin uarereken te oota n te ruu—te kangaanga e bae n riki man matau.
N te tai ae waetata imwiin anne, I nakon te taokita ao e tuangai bwa e aki roo te aonaaba. Aorakin te mata bon ngaia are e karika keerikakin te oota. I mwiokoi raoi bain te taokita ao e kanakoaki aorakin te mata ma ni matau, ao nooria! I a manga kona n noraaba riki. E aki manga bua te oota, e ti riki arei bon ti ibukin uarereken te oota nakon matau.
E reirei te koaua ae moan te kakawaki. Ni mwaitin te tai ngkana e taraa n roo, ngkana e taraa n raroa nako karawa, ti kona ni bukini bwaai ake ti katobibiaki iai bwa a karika te roo ke tao ibukin uarereken te onimaki iroura.
Kureirei. Karekea te onimaki ao te aki nanououa. E aki mwaninga taekami te Uea.
E a tia te Uea ni berita ngkana ti “ukeuke mwaaka, tataro n taai nako, ao kakoaua, ao bwaai ni kabane a uaia ni mwakuri ibukim, ngkana kam kaeti ngkami n nakonako” i nanon bong aika kaitira.”19
I ataia, n aron Aramwa are ngkoa, bwa “aomata ake a katuka aia mwioko iroun te Atua a na buokaki ni katakiia, ao n aia kangaanga, ao ni karawawataaia, ao a na tabekaki rake n te kabanea ni bong.”20
Tamara are i Karawa ae mwaaka, e kammwakuri bwaai, e waakina ana mwakuri. N taai tabetai ti kona n taonaki n te rawawata ibukin te nanokawaki, ao te maraki, ngkai ti riai ni ikakorakora n ataa aron kataakira n ara onimaki bwa ti weteaki bwa ti na rinanona; ngkai e taraa n roo ma n kabotu—rinanon te onimaki, ti kona ni karekea iai te aki nanououa bwa ana tangira Tamara are i Karawa e mena irarikira.
N aron Bwauro ngke e berita, “Mangaia are, ti a tia ni karaoiroaki man te onimaki, ti karekea te rau ma te Atua rinanon Iesu Kristo.”21
Ao n te bongina, ao ti na noora te roo rinanon te ota. Ti ataa ana babaire ni kamaiu, Ana nanoanga, ao Ana tangira.
“Ngkana e roko Natin te Aomata, e kona ni karekea te onimaki n te aonaaba?”
Ngkai ngaiia kaain te Ekaretia mwiokoaia ma nanoia ni kabane, a onoi aia kaantaninga ao aia kakoaua nakon te mwakuri, ao a kataia ni kaeti maiuia ma ana kaantaninga te Uea, te kaeka nakon ana titiraki te Tia Kamaiu are e titiraki iai 2,000 n nako e na rangi ni matoatoa “Eng, e na karekea te onimaki. E na karekea te onimaki i buakoia te koraki ake a katokaa arana iaoia. E na karekea i buakoia te koraki ake a maiuakina Ana koaua aika mimitong.”
TE KAOTI KOAUA
I kakoaua bwa mairoun ara burabeti, ara tia mamata, ao ara karekei kaotioti ae Beretitenti Gordon B. Hinckley, ara Uea ao ara Tia Kamaiu, ae Iesu Kristo, e taetae nakoira ni kabane n te bong aei. I kakoauaa te euangkerio bwa e a tia ni kaokaki nakon bwaninina raoi rinanon te Burabeti ae Iotebwa Timiti. Te onimaki bon te mwaaka ae akea tokina bon te bwai n tituaraoi mairoun Tamara are i Karawa ibukiia botanaomata ni kabane. Man te koaua ae akea tokina aei I kaota au kakoaua inanon aran Iesu Kristo, amen.