Te Anganano e Uota te Kakabwaia mai Karawa
Ngkana ti mwamwannano, ngkana ti tituaraoi, ngkana ti akoi nakon te Atua ma n tou mwiia Ana burabeti, ara anganano a na uoti kakabwaia mai karawa.
Taeka aika “Te anganano e uota te kakabwaia mai karawa,” bon taeka man te boki n anene “Neboakin te Aomata,”1 e kaunga nanou n taainako. Te Anganano e kabwarabwaraaki n aron aei “te anga bwai e kakawaki ibukin te bwai teuana ae kakannato ke ae kakawaki.”2 E roko te anganano n aro aika mwaiti. Aomata aika Itiaki ni Bong Aika Kaitira a boraraoi ma te Uea bwa a na anganano. Mani karaoan aei, ti anga nanora nako Ina, ti anga maiura nakon katean ueana ao ni buokaia natina.
Ibukia naake a anganano ma te kakaonimaki ake a kakabwakai aia kabwianibwai aika bwanin raoi, e a tia te Uea ni berita bwa e na kauki wintoni karawa.3 A aki ti kakabwaiaki kaain te utu n tatabemaniia nako n te anganano anne, ma naake a anga ma kukurein nanoia a na karekea te buoka nakon uean te Uea ni karaoan te kakai ni katoabong. E taku te Uea ae Beniamina: “Iangoa te kakabwaia nakoia naake a kawakin ana tua nako te Atua. Bwa noria, a kakabwaiaki ni bwaai ni kabane, ni bwain te aonaaba ao te tamnei.”4 Te kakaonimaki ni kakabwaka te kabwianibwai bon kaotan kukurein nanom n anganano.
Te ongeaaba nakon tuan te aki mamatam bon te aeka n anganano riki teunana. E tuangira te Uea bwa ti na kaokoroa te Tabati teuana n te namwakaina n aki mamatam ibukin uoua te tai n amwarake. Ti tuangaki bwa ti na angamwane man boon taai n amwarake ake uoua, e kona ni buokiia te koraki ake a kainnano. Te aki mamatam ao te angabwai n tituaraoi bon iai mwiina ae raoiroi nakon rabwatara ao tamneira. E taku Beretitenti Spencer W. Kimball, “Ma ni kakaraoan tuan te aki mamatam, ti na kona ni karekea iai te mwaaka iaon te aki rauaki n nano ao te iaiangoia i bon irouna.”5
Te tembora ao te mwakuri ibukin rongorongon te utu bon te anganano n tangira. Aomata aika Itiaki aika a kakaonimaki a anga aia aoa ae nakon te mirion ibukin karekean rongorongon te utu. A ukeukeri rongorongo ake a raweaki n teibi ao ni booki n tau kanoa ni bong. A koroi n te been ao ni kaombiuta mwiin bongin bwaai ake riki. N ai aron te Tia Kamaiu bon aio kaotan te kan anganano—ni karaoan te mwakuri ibukia tabeman are a aki kona ni karaoia ibukia.
Tabeua te ririki n nako, ngke ti karaoa katabeara n te Ekaretia iaon St. Petersburg, i Rutia, buu, ae Meeri Tiein, ao Ngai e reke ara tai n namakin kakabwaia n te mwakuri ibukin rongorongon te utu. Ti kawara te Tabo n Taumwiin Rongorongo n tarai ana mwakuri te Ekaretia n rawei tamnein mwiin rekooti tabeua ibukin Rutia maeao. Ngke I tarai tamnein iteranibaan booki ni kawai man te kaawa ae Pskov, a riki aara bwa bon aomata ni koaua. Ti tebo ma ae a kibanako n ae otinako mani baan te boki ma n taku: “Kam a tia ni kuneai. I aki kona ni manga bua. I ataia bwa n tabetai, n taabo tabeua, a na iai tabeman man au utu aika a na uota arau nakon te tembora ma ni bwabetitoaki ao n anganaki te entaumente, ao ni kabaeia buu ao natiu ma Ngai. Kam rabwa!”
Maiun Iotebwa Timiti bon te katoto ibukin te anganano n aki iaiagoia i bon irouna ibukin ana euangkerio Iesu Kristo. E ngae ngke e rangi ni karawawataaki te Burabeti ae Iotebwa Timiti, e teimatoa ana kaantaninga ma n tokanikai ni bainikirinana. E taekinna Parley P. Pratt aron te bwai ae kananokawaki are e riki nakoina ma te burabeti inanon te karabuti ae Rebwatii (Liberty), i Mitiori n tain te winta n te ririki 1838–39. Karawawatakiia ae moan te buakaka i nanon onoua namwakaina akekei e kaitiaka te “Burabeti ae Kakannato” aei.
E a tia te Burabeti ao tarina n ongo n aia kainikatonga ao n aia mwakuri n iowawa taan tei nakoia kaain te “Moomon.” N tokina e aki manga kani mena iaan aia mwakuri n iwowawa. N te tai ae waetata, e teirake ma n “takarua n ai aron te baa” man taku: “‘TAI KARONGOA, riaboro aika kaain moone are akea tokina. N aran Iesu Kristo I tuangi ngkami bwa kam na tei n aki kakamwakuri… .’
“E tei n aki kakamwakuri ma ni karineaki, e kabaeaki n te taurekereke n akea ana bwai ni buaka, e rau, ao e karineaki n ai aron te anera… . [A karabaia taan tei] n te koona ao a karenakoi aia bwai ni buaka,” ao a kabwara aia bure, “ao a tiku n aki kakarongoa ni karokoa a kaaibibitaki taan tei.”
E taku riki Pratt n ana koroboki: “I a tia n nooria minita aika raoiroi aika a kunikainiia n te ninira …; I a tia ni kakoaua ibukia aomata ake a bootaki n tain te bootaki ae tabu … I a tia ni kataia n iangoia ueea, taabo ni bowi, kaintoka ni uea ao baau ni uea …; ma I a tia n noora aron karinean ao neboan temanna ngke e tei ni kabaeaki n te taurekereke n te nukanibong n te kaawa ae Mitiori.”6
Tabeua te wiiki imwiin te bwai are e riki anne, ao e tataro mwaaka Iotebwa Timi ibukin ana kairiiri. E kaekaa te Uea, “Natiu, e na mena te rau iaom; am kangaanga, rawawatam e na riki ti inanon te tai ae uarereke.”7 Imwiina ao e taekin taeka ni kaunganano nakon te burabeti: “E na tiritiraki te aba ibukin tokin te aonaaba n aram.”8
Nimaua te ririki imwina, e tanrikaaki n tara katean Nauvoo tembora ae tuai tia, E ataia Iotebwa bwa e a kaan toki mwananga ao bwa e nangi nako “kaanga ai aron te tiibu te teei nakon te tia tirimaan,” ma e “rau nanona n ai aron moaningabongin te tiamwa,”9 N akea nanououana ibukin kawakinana, e kariaia bwa e na tauaki teuana riki te tai. E ngae n anne, ma mwiokoana e aki mwannanoaki. N Tuun 27, 1844, ngaia ma tarina ae Hyrum a tiringaki n te karabuti are i Kateti.
E titiraki te aba tokin te aonaaba n aran Iotebwa Timiti, ao ni bong aikai ana Ekaretia Iesu Kristo e a kona ni kuneaki iaon te aonaaba ni kabuta. N taeka aikai ibukin Abraham Lincoln e kabwarabwaraaki naba iai aron karinean te burabeti ae Iotebwa Timiti:
Aio te aomata are e na tauaki nakon te aonaaba.
Bon te aomata ae ti tabo ma te maunga ao taari… .
Ao ngkana e mate ao a na bon aki rai baana ao mwaangana
Kaanga te kai ae bubura ma n rietata,
E ruo nako nano ma n takarua nakon taian katabuki,
Ma ni kitana te tabo are e memena iai are e na bonotaki mwiina.10
Akea te anganano ae kakannatato riki nakon ana anganano te Tia Kamaiu ae Iesu Kristo. Ana mwakuri ni kamaiu, e kangaanga ataakina, man aki kona ni kabotauaki arona, ao baika a riki aika kakannato n te aonaaba. Ti kaaitau, ibukin ana anganano ae kakannato bwa akea kaweten bukin te mate ao te ruanimate e aki tokanikai
Kataakira bwa ti kona n rawa n anganano n anga ara bwai ni kabane ake ti a tia n anganaki, n ikotaki ma oin ara kaantaninga. E taku te Unimwaane ae Neal A. Maxwell: “Kanakoan nanon temanna bon ti ngaia te bwai ae kakawaki ibukira ae ti riai ni katikua n ana baonikarea te Atua. Bwaai riki aika ti anga aika mwaiti … bon bwaai ake e a kaman anganira ke ni katarauiira iai.”11
Te anganano bon, te bwai ae nako man te nano–te nano. “Noria, e tangira te nano ao te nano ae kukurei.”12 Ngkana ti mwamwannano, ngkana ti tituaraoi, ngkana ti akoi nakon te Atua ma n tou mwiia Ana burabeti, ara anganano a na uoti kakabwaia mai karawa. “Ao kam na anganai ami anganona ma te nano ae uruaki ao te tamnei ae raraoma.”13
N aron ae tataneiai te aba iai, I kona n namakina ana anganano n tangira ara Tia Kamaiu ibukiu. Ngke I mena Ierutarem n tairikin te Kiritimati, buu ao ngai ti kawari taabo tabeua ike e nakonako iaoia ma n reirei iai te Tia Kamaiu. Te maraki are karawawataaki iai te Tia Kamaiu e uota te nanokawaki ae korakora ngkai Ngaia ara Uea. Ti noora bwangabwangan te taurekereke iaon te oo. Ti anenea te anene ae “A Poor Wayfaring Man of Grief.”14 ma ranimatara aika wawanako. Bon ti ngaia i buakoia taan iowawa ma ake a bwainikirinna . Ti tataro ma uruakin nanora ma ni bubuti te korakora bwa ti na riki bwa a na toro aika kororaoi.
Imwiin te tai ae kimototo, ti kawara te Ruanimate n te O-n-Aroka ae akea kanoana. Taeka man koroboki aika tabu “Akea ikai: e a uti”15 ti manga atongi i nanora. E taku Eliza R. Snow n ana koroboki:
E ngae ngke e maraki e katineaki,
E aki ngurengure ma ni katinakoa te taeka teuana man newena.
Ana mwakuri ae kakannato e korobukina, …
E Kanakoraoan ana kaantaninga Tamana.
E mate n Ana Anganano ibukin te bure, …
E na tokanikai te aomata anne.16
Ana mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu bon te mwakuri n akoi ae moan te korakora ibukiia te botanaomata.
Ti anenei taeka aikai mairoun Beretitenti Gordon B. Hinckley:
E maiu teuare Ngaia aan au onimaki,
Ngaia are a kaantaningaia aomata iaon te aonaaba,
Te biikan bon te kawai ae raoiroi riki,
Te taura ae ura riaon te mate.17
I nanokawaki n timtimn raraana are e wawanako ibukiu. I tataro bwa n te bong teuana N na kaaitibo ma te Tia Kamaiu. N na katorobubua ma ni kaboria ma waena ao e na kaoi ranimatau. N na tataro bwa E na taekina ae kaangai, “Moan te roiroi, ngkoe ae ko raoiroi te toro ae kakaonimaki.”18 E reke ara kaantaninga, ibukin Ana akoi, taariu ao mwaaneu. Bon ngaia ae e “raanga mairouna taian kakabwaia.”19 Ibukin bwaai aikai I kakoauai i nanon aran te tia kaoti katoto aika a raraoi ibukin te anganano, ae Iesu Kristo, amen.