“Papatusi Auro,” mataupu 3 o le Au Paia: O Le Tala o le Ekalesia a Iesu Keriso i Aso e Gata Ai, Voluma 1, O Le Tagavai o le Upumoni, 1815–1846 (2018)
Mataupu 3: “Papatusi Auro”
MATAUPU 3
Papatusi Auro
Ua mavae tausaga e tolu, ma seleselega e tolu. Sa faaalu e Iosefa le tele o aso e faamama ai le fanua, sua le palapala, ma faigaluega mo isi tagata e saili ai se tupe mo le totogi faaletausaga o le fanua o le aiga. O le galuega sa faigata ai mo ia ona alu soo i le a’oga, ma sa ia faaaluina ai le tele o lona taimi avanoa faatasi ma le aiga po o isi tagata faigaluega.
O Iosefa ma ana uo sa talavou ma fiafia. O nisi taimi, latou te faia ai ni mea sese faavalevalea, ma sa iloa ai e Iosefa o le faamagaloina i le taimi e tasi e le faapea e le toe manaomia ona toe salamo o ia. E lei taliina e lana faaaliga mamalu fesili uma pe na faamutaina ai e faavavau lona le mautonu.1 O lea sa ia taumafai ai e tumau le latalata i le Atua. Sa ia faitau le Tusi Paia, faalagolago i le mana a Iesu Keriso e faasaoina o ia, ma sa usitai i poloaiga a le Alii ina ia le auai atu i soo se lotu.
E pei o le toatele o tagata i le eria, e aofia ai lona tama, sa talitonu Iosefa e mafai e le Atua ona faaali mai le malamalama e ala i mea faitino e pei o totoo ma maa, e pei ona Ia faia ia Mose, Arona ma isi i le Tusi Paia.2 I se tasi aso, a o fesoasoani Iosefa e eli se vaieli, sa ia tau ai i se tamai maa na tanumia loloto i le eleele. I le iloa ai e faaaoga e nisi o tagata maa taua e saili ai mo mea faitino ua leiloloa po o oa natia, sa mafaufau ai Iosefa pe sa ia maua sea ituaiga o maa. I le vaai ai i totonu, sa ia vaaia ai ni mea sa le mavaaia e mata faalenatura3
O le meaaalofa a Iosefa mo le faaaogaina o le maa na maofa ai tagata o le aiga, o e na vaai i ai o se faailoga o le auaunaga paia.4 Ae ui foi na ia te ia le meaalofa o se tagatavaai, ae sa le mautinoa pea e Iosefa pe na fiafia mai le Atua ia te ia. Sa ia lei toe lagonaina le faamagaloga ma le alofa na ia lagonaina ina ua mavae le faaaliga a le Tama ma le Alo. Nai lo lena, sa masani ona ia lagona le tausalaina mo ona vaivaiga ma le atoatoa.5
I le aso 21 o Setema 21, 1823, 1823, sa taotooto ai Iosefa ua sefulufitu tausaga le matua i le potumoe faatasi ma ona uso. Sa ala o ia i le leva o le afiafi, ma faalogologo i lona aiga o talanoa e uiga i lotu eseese ma mataupu na latou aoaoina. O le taimi la lea ua momoe uma tagata, ma ua filemu le fale.6
I le pogisa o le potumoe, sa amata ai ona tatalo Iosefa, ma augani ma le naunautai ina ia faamagalo e le Atua ana agasala. Sa ia moomoo e talanoa ma se avefeau faalelagi e mafai ona faamautinoa o ia i lona tu ai i luma o le Alii ma tuu atu le malamalama o le talalelei sa folafola atu ia te ia i le vao. Sa silafia e Iosefa sa tali mai le Atua i ana tatalo muamua, ma sa ia te ia le lototele atoa o le a Ia toe tali mai.
Ao tatalo Iosefa, sa faaali mai se malamalama i talaane o lona moega ma tupu susulu seia faatumulia le potu atoa. Sa tepa atu i luga Iosefa ma vaaia ai se agelu o loo tu i le ea. Sa laei e le agelu se ofu talaloa paepae na oo atu i ona tapulima ma tapuvae. O le malamalama sa foliga mai na susulu mai ia te ia, ma o ona fofoga sa susulu e pei o le uila.
I le taimi muamua sa matau Iosefa, ae sa vave ona faatumulia o ia i le filemu. Sa ta’u mai e le agelu lona igoa ma faailoa mai o ia o Moronae. Sa ia fetalai mai ua faamagaloina e le Atua Iosefa i ana agasala ma ua i ai nei se galuega mo ia e fai. Sa Ia tautino mai o le suafa o Iosefa o le a talanoaina mo le lelei ma le leaga i tagata uma.7
Sa talanoa Moronae e uiga i papatusi auro sa tanumia i se maupuepue e lataane. I luga o papatusi sa vaneina ai le faamaumauga o se nuu anamua o e na nonofo muamua i Amerika. Sa faamatala e faamaumauga lo latou tupuaga ma aumai ai se tala e uiga i le Faaola na asiasi atu ia i latou ma aoao atu le atoaga o Lana talalelei.8 Sa saunoa mai Moronae, sa tanumia faatasi ma papatusi, o maa talifaaaliga e lua, lea na taua mulimuli ane e Iosefa o le Urima ma le Tumema, po o faamatala upu. Sa saunia e le Alii maa nei e fesoasoani ia Iosefa e faaliliu faamaumauga. O maa manino, sa fetalai ai Moronae, sa fusi faatasi ma faapipii i se ufifatafata.9
Mo le vaega atoa na totoe o le asiasiga, sa sii mai ai e Moronae ia valoaga mai tusi o le Tusi Paia o Isaia, Ioelu, Malaki, ma Galuega. Ua latalata mai le afio mai o le Alii, sa ia faamalamalama mai ai, ma o le a faaumatiaina le aiga o tagata vagana ua faafouina muamua ia feagaiga anamua a le Atua.10 Sa ta’u atu e Moronae ia Iosefa ua filifilia o ia e le Atua e faafou le feagaiga, ma afai na te filifili ina ia faamaoni i poloaiga a le Atua, o ia le tagata lea o le a faaali mai i ai faamaumauga o papatusi.11
A o lei malaga ese atu, na poloaiina e le agelu Iosefa e tausia papatusi ma ia leai se tasi e faaali atu ai sei vagana ua faatonuina, ma lapataia o ia o le a faaumatia o ia pe afai e na te le usitaia lenei fautuaga. Na siomia Moronae e le malamalama ma na afio ae o ia i le lagi.12
A o taotooto ai Iosefa ma mafaufau i le faaaliga, sa toe lilofia foi le potu i le malamalama ma faaali mai Moronae, ma toe ta’ua le savali lava e tasi na ia aumaia muamua. Ona ia aluese atu ai lea, ae na toe faaali mai foi ma toe aumai lana savali mo le taimi lona tolu.
“O lenei, Iosefa, ia faaeteete,” sa ia fetalai mai ai. “A e alu atu e aumai ia papatusi, o le a faatumulia lou mafaufau i le pouliuli, ma o uiga uma o le tiapolo o le a fetuleni atu i lou mafaufau ma taofia oe mai le tausiga o poloaiga a le Atua.” I le faasino atu ai o Iosefa i se tasi o le a lagolagoina o ia, sa uunaia ai e Moronae o ia ia ta’u atu i lona tama ana faaaliga.
“O le a talitonu o ia i upu uma e te fai atu ai,” na folafola atu ai e le agelu.13
O le taeao na sosoo ai, sa leai ma se tala a Iosefa e uiga ia Moronae, e ui na ia iloa e talitonu foi lona tama i faaaliga ma agelu. Ae, sa la faaaluina le taeao ma Alevine e selesele ai se fanua na lata ane.
Sa le manuia le galuega. Sa faigata le galuega, ma sa taumafai Iosefa e tuliloa le saoasaoa a lona uso a o la sasau atu i luma ma tua a la selesaito i saito uumi i luga. O asiasiga a Moronae na le moe ai o ia i le po atoa, ma o loo ia mafaufau pea i faamaumauga anamua ma le mauga o loo tanumia ai.
E lei pine ae sa taofi loa lana galue, ma sa matauina e Alevine. “E tatau ona ta galulue pea,” sa ia fai atu ai, “a leai o le a le uma le ta galuega.”14
Sa taumafai Iosefa e galue malosi atu ma ia vave atu, ae poo a lava mea na ia faia, sa le mafai ona ia tutusa ma Alevine. Ina ua mavae sina taimi, sa matauina e Iosefa le Matua le vaivai o Iosefa ma ua le toe galue foi. “Alu i le fale,” sa ia fai atu ai, ma le talitonu ua ma’i si ona atalii.
Sa usitai Iosefa i lona tama ma tautevateva atu ai agai i le fale. Ae a o ia taumafai e a’e i le pa, sa ia lafotu ane i lalo i le eleele, ma le vaivai tele.
A o ia taoto ai iina, ma tau aoao mai lona malosi, sa ia toe vaaia ai foi Moronae o tu i ona luga ae, na siomia i le malamalama. “Aisea na e le ta’uina ai i lou tama mea na ou ta’u atu ia te oe?” sa ia fesili atu ai.
Sa fai atu Iosefa na fefe o ia ina ne’i le talitonu lona tama ia te ia.
“O le a ia talitonu,” sa faamautinoa atu i ai e Moronae ia te ia, ona ia toe ta’u atu lea o lana savali mai le po na muamua atu.15
Sa tagi Iosefa le Matua ina ua ta’u atu e lona atalii ia te ia e uiga i le agelu ma lana savali. “O se faaaliga mai le Atua,” sa ia fai mai ai. “Ia gauai atu i ai.”16
Sa faavave atu Iosefa i le mauga. I le taimi o le po, sa faaali atu ai e Moronae ia te ia se faaaliga o le mea sa natia ai papatusi, o lea sa ia iloa ai le mea e alu i ai. O le mauga, o se tasi o [mauga] sili ona tele i le eria, e tusa ma le tolu maila mai i lona fale. O papatusi na tanumia i lalo o se maa telē lapotopoto i le itu sisifo o le mauga, e le mamao mai lona tumutumu.
Sa mafaufau Iosefa e uiga i papatusi a o ia savali atu. E ui sa ia iloaina lo latou paia, ae sa faigata mo ia ona teenaina le mafaufau ai i lo latou taugata tele [pe a faatau atu]. Sa ia faalogo i tala o oa natia na puipuia e agaga o tagata e leoleoina, ae o Moronae ma papatusi sa ia faamatalaina sa ese mai i nei tala. O Moronae o se avefeau mai le lagi na tofia e le Atua e tuuina atu le faamaumauga ma le saogalemu i Lona tagatavaai filifilia. Ma sa taua papatusi e le faapea ona sa aulo i latou, ae ona o latou sa molimau e uiga ia Iesu Keriso.
Ae, sa le mafai lava le mafaufau ai o Iosefa e faapea, lea ua ia silafia le mea tonu e maua ai le lava o le oa e faasaoloto ai lona aiga mai le mativa.17
I le taunuu ai i le mauga, sa maua e Iosefa le nofoaga na ia vaai i ai i le faaaliga ma amata loa ona eliina le mea o taatia ai le maa seia oo ina mama ona itu. Ona ia maua lea o se lala laau telē ma faaaoga loa e fai ma tina e uga a’e ai le maa ma tulei ese.18
I lalo o le maa sa i ai se pusa, o ona puipui ma le ta’ele sa faia i maa. I le tagai ai i totonu, sa vaaia ai e Iosefa ni papatusi auro, maa vaai, ma le ufifatafata.19 Sa lilo uma papatusi i tusitusiga faaanamua ma sa fusi faatasi i le itu e tasi i ni mama se tolu. O papatusi taitasi pe ā ma le ono inisi le lautele, valu inisi le umi, ma le manifinifi. O se vaega o papatusi sa foliga mai foi na faamaufaailogaina ina ia le mafai e se tasi ona faitau i ai.20
Ma le maofa, sa toe mafaufau ai Iosefa i le tele o le tau o papatusi. Sa ia aapa atu i papatusi—ma lagona se gatete i totonu ia te ia. Sa se’i lona lima ona toe aapa atu lea faalua i papatusi ma pei e sipaka i taimi taitasi.
“Aisea e le mafai ai ona ou uu maia lenei tusi?” sa ia alaga ai.
“Ona e te le o tausia poloaiga a le Alii,” sa fai mai ai se leo na lata ane.21
Sa faliu Iosefa ma iloa atu Moronae. I lea lava taimi sa lolovaia ai lona mafaufau i le savali mai le po na muamua atu, ma sa ia malamalama ai sa ia faagaloina le faamoemoega moni o faamaumauga. Sa amata ona ia tatalo, ma sa gaepu ae lona mafaufau ma le agaga i le Agaga Paia.
“Vaai,” na poloai ai Moronae. I le isi faaaliga na fofola atu i luma o Iosefa, ma ia vaaia Satani o loo siomia e ana au e toatele. “Ua faaalia mea uma nei, le lelei ma le leaga, le paia ma le le mama, le mamalu o le Atua ma le mana o le pouliuli,” na folafola mai ai le agelu, “ina ia e iloa mulimuli ane e lua mana ma ia le uunaia pe faatoilaloina e lena amioleaga e toatasi.”
Sa ia faatonuina Iosefa e faamama lona loto ma faamalosia lona mafaufau ina ia maua le faamaumauga. “Afai e mauaina nei mea paia e tatau ona mauaina e ala i le tatalo ma le faamaoni i le usiusitai i le Alii,” sa faamalamalama atu ai e Moronae. “E le o teuina iinei mo le mauaina o oa ma le tamaoaiga mo viiga o lenei lalolagi. Ua faamaufaailogaina nei mea i le tatalo o le faatuatua.”22
Sa fesili atu Iosefa pe mafai ona ia maua papatusi.
“”O le aso luasefululua o Setema e sosoo ai,” sa fai mai ai Moronae, “pe afai e te aumaia le tagata sa’o faatasi ma oe.”
“O ai le tagata sa’o?” sa fesili atu ai Iosefa.
“Lou uso ulumatua.”23
Talu lava lona tamaitiiti, sa iloa lava e Iosefa e mafai ona ia faalagolago i lona uso. O Alevine ua luasefululima nei tausaga le matua ma e masalo na mafai lava ona faia sona lava ia faatoaga pe ana manao i ai o ia. Ae sa ia filifili e nofo i le faatoaga a lona aiga ona sa ia manao e fesoasoani i ona matua ia faamautu ma malupuipuia lo latou fanua ona ua faasolo ina matutua i laua. Sa faatagata matua ma galue malosi o ia, ma sa matua alofa tele ma faamemelo Iosefa ia te ia.24
Atonu sa lagona e Moronae e manaomia e Iosefa le atamai ma le malosi a lona uso ina ia avea ai ma ituaiga o tagata e mafai ona faatuatuaina ai e le Alii ia papatusi.
I le toe foi atu i le fale i lena po, sa vaivai ai lava Iosefa. Ae sa tumutumu lona aiga i ona talaane i le taimi lava na ia ulufale atu ai i le faitotoa, na naunau e fia iloa le mea na ia mauaina i le mauga. Sa amata ona faamatala atu e Iosefa ia i latou e uiga i papatusi, ae sa faalavelave mai Alevine ina ua ia matauina le vaivai tele o Iosefa.
“Tatou o e momoe,” sa ia fai atu ai, “ma tatou fealapopo i luga i le taeao ma o e faigaluega.” Sa tele se taimi o le aso na sosoo ai e faalogologo ai i le vaega o totoe o le tala a Iosefa. “Afai e vave fai e tina le tatou meaai afiafi,” sa ia fai atu ai, “ona tatou maua lea o se afiafi umi e saofafai ai i lalo ma faalogo atu i lau tala.”25
O le afiafi na sosoo ai, sa faasoa ai e Iosefa le mea na tupu i le mauga, ma sa talitonu Alevine ia te ia. I le avea ai ma ulumatua i totonu o le aiga, sa lagona e Alevine i taimi uma o ia e nafa ma le manuia faaletino o ona matua ua matutua. Sa amata fausia foi e ia ma ona uso se fale telē atu mo le aiga ina ia mafai ai ona latou lagonaina le toafimalie atili.
O lea ua foliga mai ua nafa nei Iosefa ma lo latou tulaga manuia faaleagaga. Mai lea po i lea po sa ia faanaunautaiina pea lona aiga i tala o papatusi auro ma tagata na tusiaina. Sa vavalalata atili le aiga, ma sa filemu ma fiafia lo latou fale. Sa lagona e tagata uma o le a tupu se mea ofoofogia.26
Ona oo lea i se taeao o le tautoulu, e itiiti ifo ma le lua masina talu ona mavae le asiasiga a Moronae, sa sau ai Alevine i le fale ma se tiga tele i lona manava. I le faagaulua ai i le tiga matuitui, sa ia augani atu ai i lona tama e valaau mo se fesoasoani. Ina ua taunuu mai se fomai, sa ia avatu ia Alevine se inumaga o se vailaau totoo, ae sa na ona atili ai ona faateteleina le tiga.
Sa taoto Alevine mo ni aso, ma tauivi ma le tiga. I le iloaina e ono oti o ia, sa ia valaau ai mo Iosefa. “Ia faia mea uma i lou malosi e maua ai faamaumauga,” Sa fai atu ai Alevine. “Ia faamaoni i le mauaina o faatonuga ma tausi poloaiga uma ua tuu atu ia te oe”27
Sa maliu o ia i se taimi puupuu ane, ma sa faanoanoa atoa le aiga. I le falelauasiga, sa faatamitami solo le lauga a le failauga e faapea ua alu atu nei Alevine i seoli ma faaaogaina lona maliu e lapatai ai isi e uiga i le mea o le a tupu i tagata vagana ua faalavelave mai le Atua ma laveai i latou. Sa matua ita lava Iosefa le Matua. O lona atalii sa avea ma se alii talavou lelei, ma e le talitonu o le a faasalaina o ia e le Atua.28
I le maliu ai o Alevine, sa faamutaina ai foi ma talanoaga e uiga i papatusi. Sa lagolago ma le tuuto o ia i le valaauga paia o Iosefa lea o soo se taimi e ta’ua ai papatusi e manatua ai lava lona maliu. Sa le mafai ona lavātia e le aiga lea mea.
Sa matua misia lava e Iosefa Alevine ma sa sili ona faigata lona maliu. Sa ia faamoemoe e faalagolago i lona uso ulumatua e fesoasoani ia te ia ia maua mai faamaumauga. Ae o lenei ua ia lagonaina le tuulafoaiina.29
Ina ua oo mai le aso e toe foi atu ai i le mauga, sa alu na o Iosefa. E aunoa ma Alevine, sa lei mautinoa o ia pe faatuatuaina o ia e le Alii i papatusi. Ae sa ia mafaufau e mafai ona ia tausia poloaiga uma na tuuina atu e le Alii ia te ia, e pei ona fautuaina ai e lona uso. Sa manino faatonuga a Moronae mo le aumaia o papatusi. “E tatau ona e ave i ou lima ma alu sao i le fale e aunoa ma le faatuai,” o le tala lea a le agelu, “ma loka i latou.”30
I le mauga, sa sii ese e Iosefa le maa, aapa atu i totonu o le pusa o le maa, ma sii ae i luga ia papatusi. Ona oo mai lea o se manatu i lona mafaufau, e tatau ona nanaina isi mea la e i totonu o le pusa ae lei alu ese o ia. Sa ia tuu i lalo ia papatusi ma liliu atu e tapuni le pusa. Ae ina ua ia toe foi atu i papatusi, ua leai ni mea. Sa popole tele, ma faapa’u ai i ona tulivae ma aioi atu ia iloa po o fea o i ai.
Sa faaali mai Moronae ma ta’u atu ia Iosefa ua ia le mulimulitaia foi faatonuga. E le gata sa ia tuu i lalo papatusi ao lei puipui i latou, sa ia le vaavaaia lelei i latou. I le naunau ai o le tagatavaai talavou e fai le galuega a le Alii, sa lei mafai lava e ia ona puipuia faamaumauga anamua.
Sa le fiafia Iosefa ia te ia lava, ae sa faatonuina o ia e Moronae e toe foi ane i le tausaga e sosoo ai mo papatusi. Sa ia aoao atili foi ia te ia e uiga i le fuafuaga a le Alii mo le malo o le Atua ma le galuega sili e amata ona agai i luma.
Ae, ina ua maea ona tuua e le agelu, sa savalivali lemu Iosefa i lalo o le mauga, ma popole i mea e mafaufau i ai lona aiga pe a alu atu e leai se [papatusi].31 Ina ua ia laa atu i totonu o le fale, sa latou faatalitali mai mo ia. Sa fesili atu lona tama i lea taimi pe sa ia te ia papatusi.
“Leai,” na ia fai mai ai. “Sa le mafai ona ou aumaia.”
“Sa e vaai i ai?”
“Sa ou vaai i ai ae na le mafai ona ou aumaia.”
“Semanu ou te aumaia,” sa fai atu ai Iosefa le Matua, “pe ana faapea na ou i ai i lou tulaga.”
“E te le iloa lau tala na e fai,” sa fai atu ai Iosefa. “Sa le mafai ona ou aumaia, ona sa lei faatagaina au e le agelu a le Alii.”32