2010–2019
Cov Poj Niam lub Hwj Chim Coj Ncaj Ncees
October 2013


Cov Poj Niam lub Hwj Chim Coj Ncaj Ncees

Nej ib txwm xav ua zoo, thiab thaum nej ua raws li tus Vaj Ntsuj Plig Dawb Huv, nej txoj cai lub hwj huam kom coj ncaj ncees yuav loj hlob tuaj.

Txij thaum chiv keeb los, tej sawm fem tau tso siab rau cov poj niam lub hwj chim coj ncaj ncees. Txawm qhov no tsis yog tib qho zoo uas pab peb lub sawm fem, cov poj niam tej kev txhawb nqa kev coj ncaj ncees twb pab txhua leej txhua tus. Tej zaum, vim ib txwm muaj li no, tib neeg tsis saib tej yam uas poj niam ua rau nqi txaus. Kuv xav ua tsaug rau cov poj niam zoo lub hwj huam, hais txog tej lub tswv yim thiab tej yam uas neeg coob nyiam niaj hnub no uas yuav rhuav cov poj niam lub zog, thiab thov cov poj niam kom lub hwj chim coj ncaj ncees uas ib txwm muaj nyob hauv lawv loj hlob tuaj.

Cov poj niam ib txwm coj kev tsim txiaj rau hauv lub ntiaj teb, yog ib lub txiaj ntsim uas los saum ntuj los uas ua rau lawv muaj kev ntseeg, kev ua siab loj, txawj xav thiab ua rau lawv sib raug zoo thiab paub coj kev cai. Thaum nws hais txog qhov uas Timautes muab siab rau ntseeg, Povlauj hais tias kev ntseeg no twb los ntawm “koj pog Lau-is thiab koj niam Enikes.”1

Ntau xyoo tas los thaum kuv nyob hauv Mev Teb, kuv pom qhov uas Povlauj hais. Kuv nco txog ib tug niam tsev hluas, yog ib tug poj niam zoo li coob tus nyob hauv lub Koom Txoos hauv Mev Teb uas yog cov uas yooj yim rau lawv muaj kev ntseeg Vajtswv ruaj nrees ces zoo nkaus li lawv tsis paub tias lawv muaj kev ntseeg npaum li ntawd. Tus poj niam zoo nkauj no muaj ib txoj cai coj ncaj ncees uas ua rau txhua tus nyob ib puag ncig nws xav ua zoo. Nrog nws tus txiv, nws tau muab tej yam nws ntshaw los yog nws tej khoom tso tseg kom ua tau tej yam tseem ceeb dua ntais, zoo nkaus li nws tsis tau ua xyem xyav hlo li. Qhov uas nws txawj khoov, nqa khoom, thiab nyob khov kho thaum nws nqa nws cov me nyuam ua rau yus xav tias nws muaj txuj ci loj tshaj plaws. Nws yuav tsum ua tej dej tes num ntau niaj hnub uas zoo nkaus li tsis tseem ceeb, tiam sis nws tseem muaj kev kaj siab lug uas zoo nkauj; zoo li nws paub tias nws ua Vajtswv tej dej tes num. Ib yam li tus Cawm Seej, qhov uas nws foom koob hmoov thiab ua kev txi pab lwm tus tau ua rau nws muaj hwj huam. Nws coj tus yam ntxwv ntawm kev hlub.

Kuv tau txais koob hmoov los ntawm cov poj niam lub hwj chim coj ncaj ncees, qhov tseem ceeb yog kuv niam thiab kuv tus poj niam. Ib tug poj niam ntxiv uas kuv ris nws txiaj yog Anna Daines. Anna thiab nws tus txiv, Henry, thiab nkawd plaub tug me nyuam yog ib txhia ntawm cov pioneer ntawm lub Koom Txoos nyob hauv New Jersey hauv Teb Chaws Amelikas. Pib hauv tej xyoo 1930, thaum Henry yog ib tug uas kawm ntawv ua doctor ntawm Rugers University, nws thiab Anna nkawd tau ua hauj lwm tas li kom tej koom haum kawm ntawv thiab cov pej xeem nyob hauv Metuchen, uas yog qhov chaw lawv nyob, kov yeej lawv txoj kev ntxub cov Neeg Maumoos thiab pab kom lawv zej zog zoo dua rau tag nrho cov niam tsev txiv tsev tu lawv cov me nyuam loj hlob.

Piv txwv hais tias, Anna ua hauj lwm dawb ntawm Metuchen YMCA thiab pib ua ib tug neeg uas lawv pauv tsis tau. Ua ntej dhau ib xyoos lawv pom zoo rau nws ua tus thawj tswj hwm ntawm Niam Tsev lub Koom Haum Pab ces “lawv thov nws sib tw seb puas ua tau ib tug nom nyob hauv YMCA pawg thawj coj. Nws twb yeej lawm, yog li ntawd nws tau koom tib pawg sab laj uas ob peb xyoos tas los twb tsis kam cia tej Haiv Neeg Ntseeg sib ntsib nyob hauv lawv lub tsev!”2

Kuv tsev neeg tsiv tsev mus rau hauv Pawg Ntseeg New Brunswick thaum kuv yog ib tug tub hluas. Muam Daines twb pom kuv thiab hais tias nws ntseeg kuv tej kev muaj peev xwm, uas tshoov kuv lub siab kom kuv ua zoo dua---zoo tshaj kuv yuav ua yog tias nws tsis tau hais lus txhawb nqa kuv. Muaj ib zaug, vim nws txawj xav thiab ceeb toom kuv, kuv thiaj li dim ib qho xwm txheej uas yuav ua rau kuv tu siab. Txawm nws tso lub ntiaj teb no tseg lawm, Anna Daines lub hwj huam tseem nyob hauv nws cov me nyuam thiab xeeb leej xeeb ntxwv lub neej thiab ntau tus suav tsis txheeb lub neej, tsis hais kuv los yog.

Kuv tus niam tais Adena Warnick Swenson qhia kuv siv zog ua tej hauj lwm pov thawj hwj pab lwm tus. Nws yaum kom kuv cim ntsoov ob zaj foom koob hmoov rau cov mov mog thiab cov dej; nws piav hais tias yog kuv ua li no ces kuv yuav txawj to taub thiab hais tau zoo dua. Thaum kuv pom nws txhawb nqa kuv tus yawm txiv, ib ceg txheem ntseeg tus yawg suab, ua rau kuv hwm tej yam dawb ceev. Niam Tais Swenson yeej tsis tau kawm tsav tsheb, tiam sis nws paub qhia cov tub hluas kom lawv txawj ua txiv neej ntawm lub pov thawj hwj.

Ib tug poj niam lub hwj huam coj ncaj ncees muaj hwj chim loj tshaj thiab pab zoo tshaj nyob hauv tsev. Ib tsev neeg yog qhov zoo tshaj plaws tu tiam neeg uas tab tom loj hlob tuaj, ib tsev neeg uas muaj ib leej txiv thiab ib leej niam uas ua hauj lwm ua ke kom saib xyuas, qhia thiab tu lawv cov me nyuam. Thaum tsis muaj ib tsev neeg zoo li no, tib neeg yuav tsum sib zog ua kom txais tau tej txiaj ntsim ib yam, zoo npaum lawv li lawv ua tau.

Txhua zaus, ib leej niam muaj hwj huam ntau tshaj txhua leej txhua tus. Los ntawm nws tus yam ntxwv thiab tej lus qhia lub hwj chim, nws cov tub kawm hwm cov poj niam thiab siv kev qhuab ntuas thiab kev cai coj ncaj ncees nyob hauv lawv lub neej. Nws cov ntxhais kawm txhawb nqa lawv txoj kev tsim txiaj thiab sawv ua qhov yog, sij hawm dhau sij hawm, txawm tib neeg tsis nyiam los yog. Ib leej niam tej kev cia siab pab nws cov me nyuam lav ris ua tej yam kom txhob nyob nrog tej kev yws yws, kom lawv lav ris ua zoo, kom lawv kawm ntawv thiab txhawb nqa lawv tus kheej, thiab kom lawv pab lwm tus nyob ib puag ncig. Txwj Laug Neal A. Maxwell nug hais tias: “?Thaum twg peb paub txhua yam txog tib neeg zaj keeb kwm tiag tiag, puas yuav hnov lub suab ntawm tej kev ua tsov ua rog los yog lub suab ntawm tej leej niam hu nkauj ntxias cov me nyuam tsaug zog? Puas yuav hais txog cov tub rog tej kev ua kom muaj kev thaj yeeb los yog hais txog cov poj niam tej kev ua kom nyob kaj siab lug nyob hauv tsev thiab hauv zej zog? Tej yam uas tau tshwm sim hauv tej me nyuam txaj thiab tej chav ua mov puas yuav muaj hwj chim tshaj tej yam uas tau tshwm sim hauv tej tseem fwv?”3

Ib tug poj niam lub luag hauj lwm ntawm kev tsim neeg yeej dawb ceev heev. Peb paub tias peb sab cev nqaij daim tawv twb los ntawm Vajtswv los4 thiab tib neeg yuav tsum yug los ntawm sab cev nqaij daim tawv thiab rov qab yug dua tshiab los ntawm sab ntsuj plig kom cuag tau tej qhov chaw siab tshaj plaws hauv Vajtswv lub nceeg vaj xilethi-aus.5 Yog li ntawd, (txawm tej lub sij hawm lawv muab lawv txoj sia pauv los) cov poj niam muaj ib lub luag hauj lwm tseem ceeb hauv Vajtswv txoj hauj lwm thiab yeeb koob kom tib neeg tsis txawj tuag thiab tau txoj sia nyob mus ib txhis.6 Vim lawv yog pog, niam tais, leej niam thiab neeg uas coj yam ntxwv zoo, cov poj niam yog cov uas saib xyuas lub hauv paus ntawm txoj sia; lawv qhia txhua tiam neeg txog qhov uas kev coj dawb huv tseem ceeb npaum li cas---tsis hais ua ntej sib yuav thiab tom qab tau yuav poj niam yuav txiv lawm. Li no, lawv twb pab peb lub sawm fem paub kev cai; lawv tau qhia txiv neej ua tej yam zoo tshaj; lawv tau tsim tej qhov chaw ncaj ncees kom tu tau cov me nyuam uas nyab xeeb thiab noj qab nyob zoo.

Cov muam, kuv tsis xav qhuas nej dhau ib yam li tej lub sij hawm peb hais thaum txog Niam Hnub uas ua rau nej txaj muag. Nej tsis tas ua neeg zoo tag nrho;7 kuv tsis hais tias nej twb zoo tag nrho lawm (tsuas muaj tib tug uas tej zaum twb zoo tag nrho uas zaum ze ze tam sim no). Kuv tsuas hais tias txawm nej yuav txiv los tseem tsis tau yuav, txawm nej muaj me nyuam los tsis muaj, txawm nej laus, hluas los yog muaj hnub nyoog nruab nrab los, nej txoj cai coj ncaj ncees tseem ceeb kawg nkaus, thiab tej zaum peb twb pib tsis tshua saib qhov no thiab nej rau nqi. Yeej muaj tej lub hwj chim thiab tej yam uas tib neeg nyiam uas yuav ua rau nej lub hwj huam ploj mus zuj zus, ntshe yuav ua rau tib neeg, tsev neeg thiab peb lub sawm fem raug puas tsuaj. Cia kuv hais txog peb qho uas peb yuav tsum ceev faj.

Ib lub tswv yim phem heev uas tawm tsam cov poj niam lub hwj huam coj ncaj ncees yog kev saib kev sib yuav thiab kev ua leej niam thiab ua niam tsev tsis rau nqi. Tej tug ntxub kev ua niam tsev, lawv hais tias tib neeg saib tsis taus cov poj niam thiab tej tes num ntawm kev tu me nyuam yog ib qho kev yuam cov poj niam ua hauj lwm.8 Lawv thuam qhov kev ua niam tsev hais tias tsis yog ib txoj hauj lwm tiag tiag. Qhov no yeej tsis ncaj. Peb tsis hais tias tej yam uas poj niam los txiv neej ua thaum lawv ua hauj lwm tsis tseem ceeb---peb txhua tus txais kev pab los ntawm tej yam lawv ua ntawd---tiam sis peb pom hais tias tsis muaj tej hauj lwm uas yuav pab zoo tshaj kev ua leej niam thiab leej txiv uas tau sib yuav. Tsis muaj ib txoj hauj lwm zoo tshaj, thiab tsis muaj nyiaj, txoj cai, los yog cov pej xeem tej kev qhuas uas yuav muaj nqi tshaj tej nqi zog ntawm ib tsev neeg. Txawm ib tug poj niam yuav ua dab tsi los, nws lub hwj huam kom coj ncaj ncees yeej muaj zog tshaj nyob hauv nws tsev neeg.

Tib neeg tej kev xav txog kev sib deev yeej tawm tsam cov poj niam lub hwj chim coj ncaj ncees. Kev rho me nyuam kom thiaj yooj yim ua neej yog ib qho uas tawm tsam cov poj niam tej lub hwj chim dawb ceev tshaj thiab ua rau nws lub hwj huam coj ncaj ncees puas tsuaj tas. Kev coj tsis dawb huv thiab kev hnav khaub ncaws uas tsis npog lub cev kuj ua rau tib neeg saib poj niam tsis rau nqi thiab txhawb nqa qhov kev dag uas hais tias ib tug poj niam muaj nqi nyob ntawm kev sib deev xwb.

Tau ntev kab lig kev cai zam txim rau cov txiv neej uas coj tsis dawb huv tiam sis qhia tias cov poj niam yuav tsum coj dawb huv txhua lub sij hawm. Peb yeej paub hais tias kab lig kev cai no tsis ncaj, thiab tib neeg twb thuam thiab xyeej qhov no. Thaum lawv xyeej kab lig kev cai no, ua rau yus cia siab hais tias txiv neej yuav ua raws li txoj kev cai coj dawb huv, tiam sis qhov fab ntxeev twb tshwm sim---tib neeg yaum cov poj niam thiab cov ntxhais hluas muaj siab hlob ib yam li lawv cia cov txiv neej ua li ntawd. Thaum yav tas los qhov uas poj niam ua raws li kev cai siab dua twb kom txiv neej cog lus thiab lav ris ua zoo, tiam sis lub caij nyoog no tib neeg sib deev tsis muaj txim, muaj tsev neeg uas tsis muaj txiv thiab kev txom nyem loj tuaj. Kab lig kev cai uas cia txhua tus muaj siab hlob ua rau poj niam lub hwj huam coj ncaj ncees ploj mus thiab ua rau tag nrho peb lub sawm fem ua phem ua qias.9 Qhov no tsis muaj nqi hlo li, vim cov txiv neej yog cov uas “dim tau” thiab cov poj niam thiab cov me nyuam raug txom nyem.

Qhov kev txhawj thib peb yog qhov uas muaj cov neeg uas xav kom tib neeg sib npaug, lawv thiaj xav kom txhua yam uas sib txawv ntawm cov poj niam thiab txiv neej ploj mus. Feem ntau lawv yuam poj niam kom ua li txiv neej ua---ua nyaum, tawv, thiab nyiam sib tawm tsam ntxiv. Nim no feem ntau nyob hauv movie thiab video game yus pom cov poj niam uas ua lim hiam heev, lawv tua neeg thiab ua kom txhua yam puas tsuaj. Yog peb pom txiv neej ua tej yam li no yeej ua rau peb sab ntsuj plig xiam mus thiab yeej yuav zoo ib yam thaum peb pom cov poj niam ua lim hiam thiab raug liam sij li no.

Koom Haum Ntxhais Hluas tus tuam thawj tswj hwm dhau los Margaret D. Nadauld qhia hais tias: “Lub ntiaj teb muaj cov poj niam coob uas siab tawv; peb xav tau cov poj niam uas muaj siab mos siab muag. Muaj cov poj niam coob uas siab phem; peb xav tau cov poj niam uas siab zoo. Muaj cov poj niam coob uas tsis paub cai; peb xav tau cov poj niam uas paub tab. Muaj cov poj niam coob uas muaj npe thiab muaj nyiaj; peb xav tau cov poj niam uas muaj kev ntseeg. Muaj kev qia dub txaus; peb xav tau kev ua zoo ntxiv. Muaj kev muab hlob txaus; peb xav tau kev coj dawb huv ntxiv. Muaj kev muaj koob muaj npe txaus; peb xav tau kev dawb huv ntxiv.”10 Thaum tib neeg hloov tej yam sib txawv ntawm poj niam thiab txiv neej, ces peb xiam tej txiaj ntsim sib txawv ntawm cov poj niam thiab cov txiv neej uas koom ua ke kom muaj ib qho uas zoo dua ntais.

Hnub no kuv thov cov poj niam thiab cov ntxhais hluas kom nej pov hwm thiab txhawb nqa lub hwj chim coj ncaj ncees uas nyob hauv nej. Muab kev tsim txiaj nej ib txwm muaj thiab tej txiaj ntsim uas nej coj rau hauv lub ntiaj teb no tshwj tseg. Nej ib txwm xav ua zoo, thiab thaum nej ua raws li tus Vaj Ntsuj Plig Dawb Huv, nej txoj cai lub hwj huam kom coj ncaj ncees yuav loj hlob tuaj. Kuv hais rau cov ntxhais hluas hais tias, tsis txhob poob nej lub zog kom coj ncaj ncees ua ntej nej muaj tag nrho. Ua tib zoo kom nej hais lus zoo, tsis txhob hais lus phem; hnav khaub ncaws npog lub cev, tsis txhob hnav kom lwm tus saib nej xwb; coj dawb huv, tsis txhob muaj siab hlob. Nej tsis muaj peev xwm cev ib sab tes pab lwm tus coj dawb huv yog tias ib sab tes ua kev phem.

Cov muam, thaum nej ua txhua yam, nej yuav tsum nco ntsoov sib raug zoo nrog Vajtswv, nej Leej Txiv Saum Ntuj Ceeb Tsheej, tus uas yog lub hauv paus ntawm nej lub hwj chim coj ncaj ncees. Nco ntsoov hais tias Yexus lub hwj chim coj ncaj ncees twb los ntawm Nws txoj kev tsom ntsoov ua raws li Nws Leej Txiv lub siab nyiam. Nws yeej ua raws nraim li Nws Leej Txiv lub siab nyiam.11 Rau siab ua zoo li ib tug thwj tim ntawm Leej Txiv thiab Leej Tub, thiab nej lub hwj huam yeej yuav tsis ploj mus.

Thiab tsis txhob ntshai tsis txhob txaj muag siv lub hwj huam ntawd. “Nej yuav tsum npaj tos txhua lub sij hawm, yog thaum twg muaj neeg nug nej vim li cas nej muaj chaw cia siab, thaum ntawd nej thiaj paub teb lawv.”12 “Qhia Vajtswv txoj lus, tsis hais lub sij hawm twg los yog. Cia li ua siab ntev qhuab ntuas sawv daws, yaum sawv daws los ntseeg thiab txhawb sawv daws lub zog.”13 Tu nej cov me nyuam loj hlob kom raws txoj kev kaj thiab kev tseeb.14 Qhia lawv thov Vajtswv thiab taug kev ncaj rau ntawm tus Tswv.15

Thaum kuv hais lus ntuas cov poj niam li no, thov kom txhua tus to taub zoo. Thaum kuv qhuas thiab txhawb nqa cov poj niam lub hwj chim coj ncaj ncees, kuv tsis hais tias cov txiv neej thiab cov tub hluas tsis tas ua raws li lawv lub luag hauj lwm kom txhawb nqa qhov tseeb thiab kev ncaj ncees; kuv tsis hais tias lawv txoj kev lav ris kom pab lwm tus, ua kev txi, thiab kev txhawb pab tsis tseem ceeb npaum li cov poj niam los yog yuav cia rau cov poj niam ua. Cov kwv tij es, cia peb txhawb nqa cov poj niam, ris lawv tej nra, thiab ua kom peb txoj cai coj ncaj ncees loj tuaj.

Cov muam, peb tso siab rau nej lub hwj chim coj ncaj ncees rau neeg ntiaj teb, rau txoj kev sib yuav, rau tsev neeg thiab rau lub Koom Txoos. Peb cia siab rau cov koob hmoov uas nej coj los saum ntuj los dhau los ntawm nej tej kev thov Vajtswv thiab kev ntseeg. Peb thov kom nej muaj kev nyab xeeb thiab kev zoo siab thiab kom Vajtswv txhawb nqa nej lub hwj huam. Los ntawm Yexus Khetos lub npe, amees.

Lus Cim

  1. 2 Timautes 1:5.

  2. Orson Scott Card, “Neighborliness: Daines Style,” Ensign, Plaub Hlis Ntuj 1977, 19.

  3. Neal A. Maxwell, “The Women of God,” Ensign, Tsib Hlis Ntuj 1978, 10–11.

  4. Saib Mauxes 2:27.

  5. Saib Mauxes 6:57–60.

  6. Mauxes 1:39.

  7. “Ib puas xyoo dhau los, ib tug kws tshawb fawb John Bowlby kawm tias kev sib khi uas muaj los ntawm qhov uas ib leej niam thiab tus me nyuam sib hlub ntau yog lub hauv paus ntawm ib tus me nyuam txoj kev loj hlob tuaj ntawm kev sib raug zoo thiab lub siab. ... Thiab tus kws tawm tswv yim txog poj niam Sara Ruddick kawm hais tias ib leej niam ‘txoj kev hlub uas saib xyuas’ yog lub hauv paus ntawm kev ua ib leej niam zoo. Dhau los ntawm ‘kev hlub uas ua siab ntev’ tej leej niam paub tej yam tshwj xeeb txog lawv cov me nyuam---qhov uas lawv paub li no ua rau lawv paub tias yuav tsum ‘ua zoo li cas’ tiag tiag rau lawv txhua tus me nyuam” (Jenet Yakhauj Erickson, “Love, Not Perfection, Root of Good Mothering,” Deseret News, Tsib Hlis Ntuj 12, 2013, G3).

  8. Muaj tseeb tiag uas ntau tus poj niam nyob hauv ntau tiam neeg twb raug siv los yog ris nra hnyav uas tsis ncaj nyob hauv lawv tsev neeg thiab thaum lawv ua hauj lwm, tiam sis kev tsis qia dub thiab kev txi tsis tas rais los ua tej yam phem thiab tej yam uas neeg siv tsis raws cai. Txwj Laug Bruce C. Hafen hais tias: “Yog tias ‘kev tsis qia dub’ txhais hais tias ib tug poj niam yuav tsum tso nws tus kheej tseg thiab tsis txhob loj hlob tuaj, ces yus ua yuam kev txhais lo lus ntawd. ... Tiam sis lub tswv yim ntawm cov neeg uas txhawb nqa kev ywj siab twb qhia tsis yog thiab; lawv hais tias cov poj niam tsis tas muaj tsev neeg hlo li. Qhov kev xav uas muaj tswv yim zoo yog qhov uas cov txiv neej thiab cov poj niam sib koom siab ua hauj lwm ua ke. ... Cov neeg uas tau hais kom cov niam tsev tsis txhob cia siab rau leej twg tsuas yog lawv tus kheej xwb twb tsis tau xav txog qhov zoo tshaj nyob nruab nrab uas yog kev sib koom siab ua hauj lwm ua ke. Cov uas hais kom cov niam tsev ua qia dub twb tsis tau xav txog qhov zoo tshaj nyob nruab nrab uas yog kev ywj siab xaiv tej kev pab uas cia ib tug poj niam loj hlob tuaj. Vim tau ua yuam kev li no, tej kev sib tham txog qhov uas cov niam tsev puas muaj nqi, twb ua rau peb lub sawm fem saib cov niam tsev thiab cov poj niam tsis rau nqi” (“Motherhood and the Moral Influence of Women,” World Congress of Families II, Geneva, Plenary Session IV, Kaum Ib Hlis Ntuj 16, 1999], http://worldcongress.org/wcf2_spkrs/wcf2_hafen.htm).

  9. Ib tug niam tsev nyob hauv ib tsab ntawv uas nws xa rau Wall Street Journal qhia hais tias: “Tshuav ib co neeg Maumoos, evangelical, thiab Orthodox Jews xwb, peb feem coob tsis paub qhia peb cov tub cov ntxhais kom lawv tsis txhob pw ua ke. ... Tiam sis, nrog kuv cov phooj ywg, peb xav xav kom peb cov me nyuam rov qab coj dawb huv. Lawv puav leej tseem txaj muag txog qhov uas lawv tau pw ua ke nrog lwm tus thaum yav tas los. (Jennifer Moses, “Why Do We Let Them Dress Like That?” Wall Street Journal, Peb Hlis Ntuj 19, 2011, C3).

  10. Margaret D. Nadauld, “The Joy of Womanhood,” Ensign, Kaum Ib Hlis Ntuj 2000, 15; los sis Liahona, Ib Hlis Ntuj 2001, 18.

  11. Saib Yauhas 8:29.

  12. 1 Petus 3:15.

  13. 2 Timautes 4:2.

  14. Lus Qhuab Qhia thiab Kev Khi Lus 93:40.

  15. Lus Qhuab Qhia thiab Kev Khi Lus 68:28.