‘Inisititiuti
Lēsoni 13 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻo hangē ko e Fakamoʻuí


“Lēsoni 13 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻo hangē ko e Fakamoʻuí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 13 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
Ko hono fakafiemālieʻi ʻe Sīsū ha fefine ʻoku puke

Lēsoni 13 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻo hangē ko e Fakamoʻuí

Kuo tau fakatokangaʻi kotoa—pea ʻikai fakatokangaʻi he taimi ʻe niʻihi—ʻa e kakai ʻoku fie maʻu tokoní. Mahalo ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻoku faingataʻaʻia pē he ʻaho ko iá. Mahalo ʻoku ʻi ai mo ha niʻihi ʻoku nau ongoʻi tuenoa, veiveiua, fiekaia, loto-mamahi, pe mahamahaki. Mahalo te tau fifili, ko e hā te u lava ʻo faí? ʻI heʻetau vakai ki he moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku tau mamata ai ki he ngaahi sīpinga lahi ʻo ʻEne “faʻa feʻaluʻaki ʻo fai leleí” (Ngāue 10:38). ʻI hoʻo vakai ki Heʻene sīpingá, fakakaukau ki he meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ngāue fakaetauhi ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e niʻihi kehé.

Konga 1

Ko e hā te u lava ʻo ako ʻo kau ki he ngāue fakaetauhí mei he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí?

Fakakaukauloto ki he meʻa naʻe mei ongoʻi ʻe he Fakamoʻuí lolotonga e ʻOhomohe Fakaʻosí, ʻi he ʻamanaki atu ki he mamahi fakamanavahē ne fakatatali mai kiate Ia ʻi Ketisemani pea ʻi he kolosí. Naʻe pehē ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Lolotonga e fefaʻuhi mo e ngaahi ongo fakaeloto faingataʻá … naʻe tuʻu fakalongolongo ʻa Kalaisi, kuo nonoʻo ia ʻo hangē ko ha pōpula pe taimaioʻeikí, pea tūʻulutui ke fufulu e vaʻe ʻo e Kau ʻAposetoló. (Vakai Sione 13:3–17.) Ne ʻamanaki ke aʻusia ʻe he kihiʻi falukunga kakai tui ko ʻeni ʻi he puleʻanga foʻoú ni ʻa ʻenau ʻahiʻahi faingataʻa tahá, ko ia naʻá Ne tukunoaʻi leva ʻEne mamahi lahí kae lava ke Ne tokoniʻi mo fakamālohia fakaʻosi kinautolu. (“He Loved Them unto the End,” Ensign, Nov. 1989, 25)

ʻĪmisi
ko e fufulu ʻe Sīsū ʻa e vaʻe ʻo Pitá

Hili hono fufulu ʻe he Fakamoʻuí e vaʻe ʻo e Kau ʻAposetoló, naʻá Ne ʻoange ha fekau foʻou kiate kinautolu, ʻa ia ʻe mahuʻinga ki he tokotaha kotoa pē ʻe feinga ke ngāue fakaetauhi ʻi Hono huafá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Sione 13:34–35, pea fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e fekaú ni ki he ngāue fakaetauhí.

ʻI heʻetau fakakaukau ki he moʻui ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku lava ke tau vakai naʻá Ne fakahaaʻi mai e founga ke tau ngāue fakaetauhi ai ʻi he ʻofá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau pe mamata ʻi ha aʻusia ʻe taha pe lahi ange ko ʻení mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí pea fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e ngāue fakaetauhí mei Heʻene sīpingá mo e ngaahi akonakí. Fakakaukau ke hiki hoʻo ngaahi fakakaukaú, ongó, mo e ʻiló.

Ko e tokolahi taha ʻo kitautolu ʻoku tau fie ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé ʻi he ʻofa faka-Kalaisí. Kae mahalo ʻoku ʻikai ke tau ʻilo e founga pe taimi ke tokoni aí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni “ʻoku ʻuhinga ʻa e ngāue fakaetauhí ki he muimui ki hoʻo ngaahi ongó ke tokoniʻi ha taha kehe ke ne ongoʻi e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻi heʻene moʻuí” (ʻi he Sheri L. Dew, Insights from a Prophetʻs Life: Russell M. Nelson [2019], 349).

Naʻe fakahoko ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻa e faleʻi ko ʻení:

ʻĪmisi
Palesiteni Henry B. Eyring

[ʻOku] taumuʻa ʻa e [ʻEikí] ke fetauhiʻaki Hono Kāingalotú ʻi he founga ʻokú Ne tokangaekina ai kinautolú. … ʻOku nau lavameʻa ʻi he taimi ʻoku tataki ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní e tokotaha tauhí ke ne ʻilo ʻa e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ko e lelei tahá ia maʻá e tokotaha ʻokú Ne feinga ke tokoniʻí. (“Ngāue Fakaetauhi ʻi he Ueʻi Fakalaumālié,” Liahona, Mē 2018, 62)

ʻE faʻa ueʻi kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke tau tokoni ʻi ha fanga kiʻi founga iiki mo faingofua. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Sini B. Pingihemi, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Kau Fineʻofá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Jean B. Bingham

ʻOku tau faʻa fakakaukau he taimi ʻe niʻihi kuo pau ke tau fai ha meʻa lahi mo maʻongoʻonga kae toki “lau” ia ko ha tokoni ki hotau kaungāʻapí. Ka ʻoku lava e fanga kiʻi ngāue tokoni faingofuá ʻo hoko ko ha ivi tākiekina mālohi ki he niʻihi kehé—pea mo kitautolu foki. Ko e hā naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí? … Naʻá Ne … fofonga malimali, talanoa, luelue, fanongo, tuku taimi, fakalotolahi, akoʻi, fafangaʻi, mo faʻa fakamolemole. Naʻá Ne tokoniʻi e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá, kaungāʻapí pea pehē ki he solá foki, pea naʻá Ne fakaafeʻi e ngaahi mahení mo kinautolu ne ʻofa aí ke nau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki fungani ʻo ʻEne ongoongoleleí. Naʻe ʻomi ʻe he ʻofa mo e fanga kiʻi ngāue tokoni “faingofua” ko iá ha sīpinga ki heʻetau ngāue fakaetauhi he ʻaho ní. (“Ngāue Fakaetauhi ʻo Hangē ko e Fakamoʻuí,” Liahona, Mē 2018, 104).

ʻĪmisi
ngāue fakaetauhi ʻa Sīsū ki ha faʻē

Lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Seiloni ʻIupangikē, ko e Tokoni ʻUluaki ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, pea fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke hoko ai ʻa e ngāue fakaetauhí ko ha aʻusia mahuʻingamālie mo fakataautaha ange.  

ʻĪmisi
Sisitā Sharon Eubank

Kapau te tau liliu ʻetau fakakaukaú koeʻuhí ke siʻisiʻi ange hono tufa ha meʻa ʻi hono tokangaʻi ʻo e masivá mo e faingataʻaʻiá kae lahi ange ki he fetalanoaʻaki ʻoku mahuʻingamālié, mo faʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻoku leleí, ʻe lava leva ʻe he ʻEikí ʻo fekauʻi kitautolu ki ha feituʻu. … ʻOku fie fakaʻaongaʻi koe ʻe he ʻEikí. ʻOku ʻi ai ha ngāue ke ke fai, pea ʻoku fakapatonu ia kiate koe mo e ngaahi meʻa ʻokú ke malavá. He ʻikai lava ʻe ha taha ʻo fakahoko ho fatongiá. … Manatuʻi, ʻi he founga tatau pē hangē ko e Fakamoʻuí, ʻokú ke hoko ko e taha ʻo e ngaahi meʻaʻofa lelei taha te ke lava ʻo foaki ki he kakai kehe ʻoku faingataʻaʻiá. (“Turning Enemies into Friends” [Brigham Young University forum address, Jan. 23, 2018], speeches.byu.edu)

ʻĪmisi
kakai fefine ʻoku fefāʻofuaʻaki
ʻĪmisi
fakaʻilonga, aleaʻi

Aleaʻi ke Teuteu ki he Kalasí

Fehuʻi ki ha mēmipa ʻo e fāmilí, kaungāmeʻa, pe kaungāako ʻa e founga ʻoku nau ngāue fakaetauhi ai ki he niʻihi kehé. Mahalo te ke fie aleaʻi foki e meʻa ʻokú ne faʻa taʻofi kitautolu mei he ngāue fakaetauhi kiate kinautolu ʻoku nau fie maʻu e ʻofa faka-Kalaisí.

Konga 2

Ko e hā te u lava ʻo ako mei he talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí ki he Samēlia leleí fekauʻaki mo e ngāue fakaetauhí?

ʻI he kuonga ʻo Sīsū Kalaisí, naʻe lahi ʻa e fekeʻikeʻí ʻi he vahaʻa ʻo e kau Siú mo e kau Samēliá. Naʻe fehiʻa ʻa e kakai Siú ʻi heʻenau vakai ki he kakai Samēliá koeʻuhí naʻa nau “konga ʻIsileli mo konga Senitaile” pea “naʻe fio ʻi heʻenau tui fakalotú ʻa e ngaahi tui mo e ngaahi founga ngāue ʻa e lotu faka-Siú mo e lotu fakahītení” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Samēliá, Kakai,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

ʻI he taimi naʻe feinga ai ha loea (ko e kau loea ʻi he taimi ko iá ko ha kau mataotao ʻi he fono ʻa Mōsesé) ke fakatonuhiaʻi ʻene ngaahi angafaí fekauʻaki mo e fekau ke “ʻofa ki ho kaungāʻapí,” naʻá ne fehuʻi ki he ʻEikí, “Ko hai hoku kaungāʻapí?” (Vakai Luke 10:25–29.) Naʻe tali ange ʻe he ʻEikí ʻaki e talanoa fakatātā ʻo e Samēlia leleí.

ʻĪmisi
Ko e Samēlia Leleí, tā ʻe Walter Rane
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Luke 10:30–37, pea fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he “Talanoa Fakatātā ʻo e Samēlia Leleí” (5:11).

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Kēleti W. Kongi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Gerrit W. Gong

ʻI heʻetau fononga he hala efua ki Sēlikoó, ʻoku ʻohofi, fakalaveaʻi, pea liʻaki kitautolu ʻi he mamahí.

Neongo ʻoku totonu ke tau fetokoniʻaki, ka ʻoku ʻi ai ha faʻahinga ʻuhinga ʻoku tau faʻa fakalaka ai ki he kauhala ʻe tahá.

Ka neongo ia, ʻoku tuʻu ʻa e Samēlia Leleí ʻi heʻene manavaʻofá, pea haʻi hotau ngaahi laveá ʻaki ʻa e uaine mo e lolo. … ʻOkú Ne ʻomi kitautolu ki he fale tali-fonongá, ʻa ia ʻokú ne fakafofongaʻi Hono Siasí. …

ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi … ke tau hoko ʻo hangē ko Iá, ko ha Samēlia lelei, ke ngaohi Hono Fale Tali-fonongá (Hono Siasí) ko ha hūfangaʻanga maʻá e kakai kotoa pē mei he ngaahi fakamamahi mo e haʻahaʻa ʻo e moʻuí. (“Loki ʻAtā ʻi he Fale Tali-fonongáLiahona, Mē 2021, 24– 25)

ʻĪmisi
talanoa ʻa ha kau tangata ʻe toko tolu
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Ngāue

Ko hai ʻokú ke ongoʻi ke hiki hake, fakamālohia, pe fakalotolahiʻí? Ko e hā ha ngāue tokoni faka-Kalaisi te ke lava ʻo fai maʻá e tokotahá ni? Fakakaukau ke faʻu ha palani ke ngāue fakaetauhi.