‘Inisititiuti
Lēsoni 24 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Falala kia Sīsū Kalaisi ko Hotau Fakamāú


“Lēsoni 24 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Falala kia Sīsū Kalaisi ko Hotau Fakamāú,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 24 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi, ta ‘e Harry Anderson

Lēsoni 24 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Falala kia Sīsū Kalaisi ko Hotau Fakamāú

Fakakaukauloto ki he ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo naʻá ke mei maʻu kapau naʻe fakaafeʻi koe he ʻahó ni ki he ʻao ʻo e ʻEikí. ʻE ʻi ai ha ʻaho “te tau tuʻu takitaha kotoa pē ke Ne fakamāuʻi ʻo fakatatau mo ʻetau ngaahi ngāué pea mo e ngaahi holi ʻa hotau lotó” (“Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló,” ChurchofJesusChrist.org; vakai foki, 2 Nīfai 9:15). ʻE makatuʻunga ʻetau aʻusia ʻi he ʻao ʻo e Fakamoʻuí ʻi he founga kuo tau teuteuʻi ai kitautolú (vakai, ʻAlamā 5:16–25). ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke ke ongoʻi fiemālie mo loto-falala ai ʻi Hono ʻaó ʻi he Fakamaau Fakaʻosí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45).

Konga 1

Ko e hā te u lava ai ʻo falala kia Sīsū Kalaisi ke hoko ko hoku fakamāú?

Koeʻuhí ko e natula fakalangi ʻo e Fakamoʻuí mo ʻEne Fakalelei taʻe-fakangatangatá, ʻe lava ke fakapapauʻi mai te Ne hoko ko ha “Fakamaau māʻoniʻoni” (Mōsese 6:57) ʻi he hokosia ʻa e ʻaho ko ia te tau tuʻu ai ʻi Hono ʻaó ke fai ha fakamatala ki heʻetau moʻuí (vakai, Loma 14:10–12). Te Ne fakapapauʻi kakato ʻa e tuʻunga ʻo e nāunaú ʻoku tau feʻunga ke maʻú. ʻOku tau lau ʻi he tohi Sāmé, “Te ne fakamaau ʻa māmani ʻi he māʻoniʻoni, ʻe ʻatu ʻe ia ʻa e fakamaau ki he kakaí ʻi he angatonu” (Saame 9:8; vakai foki, 96:13).

Naʻe lea ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga ʻoku fakafeʻungaʻi ai ʻa e ʻEikí ke hoko ko hotau fakamāú ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

Naʻe maʻu ʻe Sīsū Kalaisi ha ngaahi ngāue māʻoniʻoni he ʻikai lava ʻo maʻu ʻe ha toe taha. Naʻá Ne hoko ko ha ʻOtua, ko Sihova, kimuʻa ʻi hono ʻaloʻi Ia ʻi Pētelihemá. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono foaki Ange ʻe Heʻene Tamai ʻofeiná Hono sino fakalaumālié, ka ko Sīsū ʻa Hono ʻAlo pē Taha naʻe Fakatupu ʻi he kakanó. Naʻe moʻui haohaoa hotau ʻEikí, ʻikai ha angahala pea naʻe ʻataʻatā ai ia mei he ngaahi fiemaʻu ʻa e fakamaau totonú. ʻOkú Ne haohaoa ʻi he ʻulungaanga kotoa pē ʻo kau ai ʻa e ʻofá, manavaʻofá, faʻa kātakí, talangofuá, faʻa fakamolemolé, mo e loto fakatōkilaló. …

ʻOku ou fakamoʻoni naʻe maʻu ʻe he Fakamoʻuí ʻi he faingataʻa taukakapa mo ha mamahi taʻe-mafakatataua, ʻa ʻEne totonu ke hoko ko hotau Huhuʻí, Fakalaloá, mo e Fakamaau Fakaʻosí. (“The Atonement Can Secure Your Peace and Happiness,” Liahona, Nov. 2006, 42)

ʻĪmisi
Feʻiloaki mo e Fakamoʻuí, tā ʻe Jen Tolman

Naʻe lea ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻa ia naʻe hoko kimuʻa ko e Fakamaau Lahi ʻi he Fakamaauʻanga Lahi ʻo ʻIutaá, fekauʻaki mo e tuʻunga makehe ʻo e Fakamoʻuí ke fakamāuʻi kitautolú:

ʻĪmisi
Palesiteni Dallin H. Oaks

ʻI Heʻene ʻafioʻi e meʻa kotoa pē ʻokú Ne maʻu ai ha ʻilo haohaoa ki he kotoa ʻetau ngaahi ngāué mo e holí, ʻa kinautolu kotoa pē ne ʻikai ke fakatomala pe ʻikai fai ha liliú pea pehē kiate kinautolu ne fakatomala pe angatonú. Ko ia ai, ʻi he hili ʻEne fakamāú te tau fakahā kotoa “ʻoku totonu ʻa ʻene ngaahi fakamāú” (Mōsaia 16:1). (“Ko e Palani Lahí,” Liahona, Mē 2020, 96)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Fakakaukau ki ha ʻulungaanga ʻo Sīsū Kalaisi ʻoku fakalahi ai hoʻo loto-falala te Ne hoko ko ha fakamaau māʻoniʻoní. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakakaukau ki Heʻene ʻofá, tokaimaʻanangá, māfimafí, potó, ʻaloʻofá, fakamaau totonú, manavaʻofá, kātaki fuoloá, angamaluú, pe faʻa fakamolemolé. Mateuteu ke vahevahe ʻa e ʻulungaanga naʻá ke filí mo hoʻo kalasí.

Konga 2

ʻE fakamāuʻi fēfē nai au?

ʻE lava ke fakatou ongo fakaofo mo lōmekina e fakakaukau ki he Fakamaau Fakaʻosí. Mahalo te tau fifili he taimi ʻe niʻihi pe te tau ongoʻi mateuteu nai ke fakamāuʻi kitautolu ʻe he ʻEikí. ʻOku ʻomi ʻe he tohi Fakahaá ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e founga ʻe fakamāuʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Fakahā 20:12, ʻo kumi ha founga ʻe taha ʻe fakamāuʻi ai kitautolú.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī:

ʻĪmisi
Palesiteni Harold B. Lee

ʻOku ʻuhinga ʻa e “ngaahi tohi” ʻoku lau ki aí ki he ngaahi lekooti [ʻo hoʻomou ngaahi ngāué] ʻa ia ʻoku tauhi ʻi he māmaní. … Ko e tohi ʻo e moʻuí ko e lekooti ia ʻoku tauhi ʻi he langí. (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hāloti B. Lī [2000], 270)

ʻI ha mata meʻa-hā-mai ki he puleʻanga fakasilesitialé, naʻe toe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha ʻilo lahi ange ki he Fakamaau Fakaʻosí. Naʻe akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻo pehē: “He ko au, ko e ʻEikí, te u fakamāuʻi ʻa e tangata kotoa pē ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi ngāué, pea fakatatau ki he ngaahi holi ʻo honau lotó” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:9; tānaki atu e fakamamafá). Naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko ʻAlamaá ʻe ʻekeʻi foki meiate kitautolu ʻa ʻetau ngaahi leá (vakai, ʻAlamā 12:14).

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni ʻOakesi ko e Fakamaau Fakaʻosí ʻoku mahulu hake ia ʻi hono vakaiʻi ʻo ʻetau ngaahi fakakaukaú, leá, mo e ngāué:

ʻĪmisi
Palesiteni Dallin H. Oaks

Ko e Fakamaau Fakaʻosí ʻoku ʻikai ko hano fakafuofuaʻi pē ʻo hono fakakātoa ʻo ʻetau ngaahi ngāue leleí mo e ngāue koví—ʻa e meʻa kuo tau fakahokó. [Ka] ko hano fakahaaʻi ia ʻo e ola aofangatuku ʻo ʻetau ngaahi ngāué mo e fakakaukaú—ʻa e meʻa kuo tau hoko ki aí. … Ko e ngaahi fekau, ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e ongoongoleleí, ʻoku ʻikai ko ha lisi ia ʻo e ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke fakahū ki ha ʻakauni fakalangi. Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ko ha palani ia ʻokú ne fakahā mai kiate kitautolu ʻa e founga ke tau [aʻusia] ai e tuʻunga ʻoku finangalo ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ke tau aʻusiá. (“The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 32)

ʻOku mahuʻinga ke manatuʻi neongo ʻetau feinga faivelenga ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí, ka ʻo ka ʻikai e tokoni ʻa e ʻEikí, he ʻikai ke tau teitei lava ʻo aʻusia e meʻa ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke tau aʻusiá. Ko e meʻa tēpuú, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi he hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko hotau fakamāú ka ko Ia foki hotau “taukapo ki he Tamaí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava110:4; vakai foki, 1 Sione 2:1).

ʻĪmisi
Feʻiloaki mo e Fakamoʻuí, tā ʻe Jen Tolman

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻoku ʻuhinga e taukapó ko ha “leʻo maʻá ha taha” pe “tokotaha ʻoku tautapa maʻá ha taha” (“Jesus the Christ—Our Master and More” [Brigham Young University devotional, Feb. 2, 1992], 4, speeches.byu.edu). ʻI he hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko hotau Taukapó, ʻokú Ne “ʻiloʻi ʻa e vaivai ʻo e tangatá pea mo e founga ke tokoniʻi ai ʻa kinautolu kuo ʻahiʻahiʻí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 62:1). Te Ne tautapa mo taukapoʻi kitautolu ʻi heʻetau fakaʻaongaʻi e tui kiate Iá (vakai, Molonai 7:28; 2 Nīfai 2:9; Hepelū 4:15–16).

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e fatongia ʻo Sīsū Kalaisi ko hotau Taukapó:

ʻĪmisi
ʻEletā Dale G. Renlund

Ko e taukapo ʻa Kalaisi ki he Tamaí maʻatautolú ʻoku ʻikai fakakikihiʻi. ʻE ʻikai taukaveʻi ʻe Sīsū Kalaisi … ha meʻa ka ko ia pē kuo fie maʻu maʻu pē ʻe he Tamaí. ʻOku ʻikai ha fakaʻuliʻulilātai naʻe kalanga mo pasipasiʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa ʻetau ngaahi lavameʻá.

Ko e taukapo ʻa Kalaisí, pe ko hano kiʻi konga, ke fakamanatu mai kuó Ne ʻosi totongi maʻa ʻetau ngaahi angahalá pea ʻoku hala ha taha ʻe taʻofi ʻo ʻikai aʻu ki ai e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá. (“Mou Fili he ʻAhó Ni,” Liahona, Nōvema 2018, 104–5)

ʻĪmisi
Feʻiloaki mo e Fakamoʻuí, tā ʻe Jen Tolman

ʻI ha fakahā naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefá ʻi he 1831, naʻe fakamatalaʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fatongia ʻo ʻEne Fakaleleí ʻi Heʻene taukapo maʻanautolu ʻoku tui kiate Iá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:3–5, ʻo kumi e founga ʻoku taukapoʻi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Fakakaukauloto ʻokú ke fanongo ki hono taukapoʻi koe ʻe he Fakamoʻuí ʻi he ʻao ʻo e Tamaí. Te ke ongoʻi fēfē nai ʻi hoʻo fanongo ki Heʻene lea maʻaú?

Konga 3

ʻE founga fēfē nai haʻaku toe vakaiʻi lelei ange ʻeku teuteu ki he Fakamaau Fakaʻosí?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni ʻOakesi, “Ko e taumuʻa ʻo e Fakamaau Fakaʻosi [ko ʻení] ke fakapapauʻi pe kuo tau fakahoko e meʻa ne fakamatalaʻi ʻe ʻAlamā ko ha ʻfuʻu liliu lahi ʻi he lotó’” (“Maʻa he Fakatomalá,” Liahona, Mē 2019, 93). ʻOku aʻusia ʻa e liliu ko ʻení fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí mo e fakatomala fakamātoató.

ʻI he taimi naʻe akoʻi ai ʻe ʻAlamā ʻa e kakai ʻo Seilahemalá, naʻá ne fai ange ha ngaahi fehuʻi ke nau lava ai ʻo vakaiʻi ʻa e tuʻunga ʻo honau lotó mo fakapapauʻi ʻenau mateuteu ke fakamāuʻi ʻe he Fakamoʻuí (vakai, ʻAlamā 5:14).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻAlamā 5:15–16, 19, 26–27, pea tuku ha kiʻi taimi ke fakakaukauloto moʻoni ai kiate koe ʻi hoʻo fakakaukau ki hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ne fakahokó. ʻAi ke ʻiloʻi ha fehuʻi ʻe taha ʻokú ne fokotuʻu mai ha tafaʻaki te ke lava ʻo fakaleleiʻi he taimí ni.

ʻĪmisi
tokotaha ʻoku fakalaulauloto ki he folofolá

ʻI hoʻo fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke teuteu lelei ange ai ki he Fakamaau Fakaʻosí, manatuʻi ʻa e faleʻi fakapotopoto ko ʻeni meia ʻEletā Leli R. Lōleni ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻĪmisi
ʻEletā Larry R. Lawrence

ʻE lava ke fakahaaʻi mai ʻe he Laumālié hotau ngaahi vaivaí, ka ʻokú Ne toe lava foki ʻo fakahaaʻi mai hotau mālohingá. Taimi ʻe niʻihi ʻoku fie maʻu ke tau fehuʻi pe ko e hā e meʻa totonu ke tau faí kae lava ʻe he ʻEikí ʻo hiki hake mo fakalotolahiʻi kitautolu. … ʻOkú Ne fiefia he taimi kotoa pē ʻoku tau laka atu ai kimuʻá. ʻOku mahuʻinga ange kiate Ia hotau huʻungá kae ʻikai ko e vave ʻetau fonongá.

ʻE kāinga, mou loto vilitaki pea ʻoua ʻe loto foʻi. (“Ko e Hā ʻOku Teʻeki Ai Ke u Faí?Liahona, Nōvema 2015, 35)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke hiki ai ha tali ki he fehuʻi naʻá ke maʻu mei he ngaahi lea ʻa ʻAlamaá naʻá ne fokotuʻu mai ha meʻa te ke lava ʻo ngāue ki ai he taimí ni. Te ke lava foki ʻo ʻiloʻi ha fehuʻi ʻokú ne fokotuʻu mai ha meʻa ʻokú ke fakahoko totonu pea hiki foki ha tali ki he fehuʻi ko iá.