‘Inisititiuti
Lēsoni 3 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié


“Lēsoni 3 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 3 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko e akonaki ʻa Sīsū ʻi he Fakataha Alēlea Lahí

Lēsoni 3 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié

Neongo ʻoku ʻikai ke ke manatuʻi, ka naʻe kamata fuoloa hoʻo aʻusia mo Sīsū Kalaisí kimuʻa pea fanauʻi koé. ʻE lava ke ʻomi ʻe he vā fetuʻutaki ko iá mo e ʻilo ki he palani ʻa e Tamai Hēvaní ha taumuʻa mo e ʻuhinga ki hoʻo moʻui ʻi he māmaní. ʻE tokoni atu ʻa e ʻiuniti 2 ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e fatongia mahuʻinga ʻo e Fakamoʻuí ʻi he Fakataha Alēlea Lahi ʻi he Langí, ʻi he palani ʻo e fiefia ʻa e Tamaí, ʻi he Fakatupú, pea ʻi he ngaahi fakamatala kehe naʻe vahevahe ʻi he Fuakava Motuʻá. ʻI hoʻo ako ʻa e naunau mei he lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke langaki ai ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení hoʻo falala kia Sīsū Kalaisí.

Konga 1

ʻE ʻomi fēfē nai ʻe he palani ʻo e fakamoʻuí ha taumuʻa mo e nonga ki heʻeku moʻuí?

Kuó ke hē nai ʻi ha vaotā, ʻi ha haʻofanga kakai tokolahi, pe ko ha fuʻu kolo lahi? Naʻe fēfē nai ʻa e meʻa naʻá ke aʻusiá?

ʻĪmisi
ko ha tokotaha lue lalo naʻe hē

Hangē pē ko haʻo hē ʻi he vaotaá pe ʻi ha fuʻu kolo lahi, mahalo kuó ke ongoʻi taumuʻavalea ʻi ha ʻaho fekauʻaki mo e ʻuhinga mo e taumuʻa ʻo hoʻo moʻuí. ʻI hoʻo fakakaukau ki he ngaahi ongo ko ʻení, fakalaulauloto ki he lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

Kuó u faʻa fakalaulauloto ki he taumuʻavalea e fānau ʻa e ʻOtuá ʻo ʻauhē ʻi he potu lala fakapoʻuli mo fakataʻelatá, ʻikai ʻilo ko hai koā ʻa kinautolu, ko ʻenau haʻú mei fē, ko e hā e ʻuhinga ʻoku nau ʻi heni ai he māmaní, pe ʻoku nau ʻalu nai ki fē hili ʻenau moʻui ʻi he māmaní.

ʻOku ʻikai fie maʻu ke tau ʻauhē. Kuo fakahā mai ʻe he ʻOtuá ha ngaahi moʻoni taʻengata ke tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení. …

… Ko e palani ʻo e fakamoʻuí ko e taha ia ʻo e ngaahi mataʻikoloa maʻongoʻonga taha ʻo e ʻiló kuo foaki mai ki he faʻahinga ʻo e tangatá he ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e taumuʻa taʻengata ʻo e moʻuí. (“Ko e Palani ʻo e Fakamoʻuí: Ko ha Mataʻikoloa Toputapu ʻo e ʻIló ke Tataki Kitautolu,” Liahona, ʻOkatopa 2015, 33–34)

Naʻe fakahā mai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻa ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí ʻi he Fakataha Alēlea Lahi ʻi he Langí. Naʻa tau ako ai kapau te tau muimui ki Heʻene palaní, te tau lava ʻo hoko ʻo hangē ko Iá, foki ki Hono ʻaó, pea maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, ʻa ia “ko e meʻaʻofa ʻoku mahuʻinga taha ʻi he ngaahi meʻaʻofa kotoa pē ʻa e ʻOtuá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7).

Naʻa tau ako foki ʻe fie maʻu ʻe he palani ʻa e Tamaí ha Fakamoʻui, ʻa ia te Ne ʻai ke tau malava ʻo ikunaʻi ʻa e mate fakatuʻasinó mo fakalaumālié. Naʻe fili ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Sīsū ke hoko ko e Fakamoʻui ko iá (vakai, ʻĒpalahame 3:27).

Naʻe fakamoʻoni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

Ko e uho ʻo e palani [ʻo e fakamoʻuí] ʻa hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. Naʻe mei mole ʻa e meʻa kotoa pē, ka ne ʻikai ʻEne feilaulau fakaleleí. (“Ko e Hala Haohaoa ki he Fiefiá,” Liahona, Nōvema 2016, 80)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Kuo ʻomi fēfē nai ʻe hoʻo ʻilo ki he palani ʻo e fakamoʻuí ha ʻuhinga pe taumuʻa ki hoʻo moʻuí? Kapau ʻokú ke ongoʻi taʻe-pauʻia fekauʻaki mo e taumuʻa hoʻo moʻuí, ʻe tokoni fēfē nai hono ako e palani ʻo e fakamoʻuí mo e fatongia ʻo e Fakamoʻuí ʻi aí?

Konga 2

Ko e hā naʻa tau tali ai ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié ke hoko ko hotau Fakamoʻuí?

ʻOku ʻomi ʻe he Mataʻitofe Mahuʻingá ha fakamatala mālie ki he ako ʻa ʻĒpalahame ki he ngaahi palanité mo e ngaahi fetuʻú. Naʻe mamata ʻa ʻĒpalahame ʻoku ui ʻa e fetuʻu pule mo ngingila tahá ko Kolapa pea ʻoku ofi taha ia ki he ʻao ʻo e ʻOtuá (vakai, ʻĒpalahame 3:2–17).

Naʻe ako foki ʻe ʻĒpalahame ʻoku ʻi ai ha faikehekehe ʻi he fānau fakalaumālie ʻa e ʻOtuá ʻo hangē pē ko e ʻi ai ha faikehekehe ʻi he ngaahi fetuʻú. ʻOku ʻi ai ha ngaahi laumālie ʻoku “ʻatamai poto ange” ʻi he ngaahi laumālie ʻe niʻihi, ka ko e ʻEiki ko e ʻOtuá ʻoku “ʻatamai poto ange ʻiate kinautolu kotoa pē” (ʻĒpalahame 3:18–19). (Fakatokangaʻi ange: ʻOku ʻuhinga ʻa e ʻatamai potó ʻi he potufolofola ko ʻení ki he maama mo e moʻoni kuo maʻu ʻe ha tokotaha fakafoʻituitui [vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:28, 36].)

ʻI he tūkunga ko ʻení, ʻoku fakafofongaʻi ai ʻe Kolapa ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, ʻĒpalahame 3:3, 16), ko e hā ʻoku akoʻi mai ai fekauʻaki mo Iá?

ʻĪmisi
fakatātā ʻo Kolapá
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻĒpalahame 3:22–24, pea kumi e meʻa ʻoku tau lava ʻo ako fekauʻaki mo hotau vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié. (Fakatokangaʻi ange: ʻOku ʻuhinga e ʻatamai poto ʻi he potufolofola ko ʻení ki he fānau fakalaumālie ʻa e Tamai Hēvaní.)

ʻĪmisi
ko e Fakataha Alēlea Lahí

Naʻe ako ʻe ʻĒpalahame ʻo ʻiloʻi ko e ofi ko ia ʻa Kolapa ki he ʻOtuá naʻe hoko ai ia ko e “[fetuʻu] lahi taha ʻi hono kotoá … koeʻuhí he ʻoku ofi taha ia kiate [Ia]” (ʻĒpalahame 3:16). ʻOku pehē pē kiate kitautolu ko e fānau ʻa e ʻOtuá. ʻE makatuʻunga hotau potó, māmá, mo e nāunaú ʻi heʻetau ofi kia Sīsū Kalaisi ko e Tupuʻangá, ʻa ia ʻoku “ofi taha ki he taloni ʻo e ʻOtuá” pea ʻoku “fokotuʻu … ke puleʻi ʻa e ngaahi fetuʻu kotoa pē ʻa ia ʻoku kau ki he faʻahinga tatau mo iá” (ʻĒpalahame 3:2, 3).

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

ʻE ueʻi fēfē nai koe ʻi hono ʻiloʻi e maʻongoʻonga ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié ke ke falala kiate Ia pea ʻunu ke ofi ange kiate Iá?

Konga 3

ʻE tokoniʻi fēfē nai au ʻe Sīsū Kalaisi ke u ikunaʻi ʻa e ngaahi ivi tākiekina kovi ʻokú ne ʻākilotoa aú?

Mahalo te ke ongoʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku lōmekina koe ʻe he fakafepaki ʻa Sētané ʻi hoʻo faifeinga ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí mo moʻui ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Mahalo ʻe tokoni ke ke manatuʻi ʻoku ʻikai ko e fuofua taimi ʻeni kuó ke siotonu pe aʻusia ai ʻa e ivi tākiekina kovi ʻo Sētané.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Mōsese 4:1–4, pea kumi e faikehekehe ʻo Sētane mo e Fakamoʻuí.

Naʻe kamata ʻe he angatuʻu ʻa Sētané ʻa e meʻa ʻoku ui ʻi he tohi ʻa Fakahaá ko e Tau ʻi he Langí (vakai, Fakahā 12:7). Ko e tau ia ʻi he vahaʻa ʻo kinautolu naʻe kau fakataha mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí pea mo kinautolu naʻa nau fakafepaki kiate Kinaua pea fili ke muimui ʻia Sētané.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Fakahā 12:7–11, pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻi hoʻo folofolá ʻa e founga naʻá ke ikunaʻi ai ʻa Sētane mo hono kau muimuí ʻi he maama fakalaumālié. (Fakatokangaʻi ange: Naʻe ui ʻa ʻĀtama ko Maikeli ʻi he maama fakalaumālié [vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Maikeli,” ChurchofJesusChrist.org].) ʻE fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻa e meʻa naʻá ke fakaʻilongaʻí pe fakakaukau ki ai ʻi hoʻo laukongá ki he hokohoko atu hoʻo tau mo Sētane ʻi heni ʻi he māmaní?

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī fekauʻaki mo e fakafepakí ni:

ʻĪmisi
Palesiteni Gordon B. Hinckley

Kuo ʻikai teitei taʻofi ʻa e tau mātuʻaki fakamamahi mo fakalilifu ko iá. Ko e tau ia ʻi he vahaʻa ʻo e moʻoní mo e halá, ʻi he vahaʻa ʻo e tauʻatāina ke filí mo e fakamālohiʻí, ʻi he vahaʻa ʻo e kau muimui ʻo Kalaisí mo kinautolu kuo nau fakaʻikaiʻi Iá. …

… ʻOku hoko ia ʻi heʻetau moʻuí, ʻi he ʻaho kotoa pē, ʻi hotau ngaahi ʻapí, ngāué, mo ʻetau ngaahi feohi fakaakó. … ʻOku tau kau kotoa ai—ʻa e fānaú, toʻu tupú, pe kakai lalahí, ʻa kitautolu takitaha. (“An Unending Conflict, a Victory Assured,” Ensign, June 2007, 6, 9)

Naʻe ʻomi ʻe Brother ʻĀmati S. Kōpiti ʻo e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Kau Talavoú ha pōpoaki ʻo e ʻamanaki leleí ʻi he hokohoko atu ʻetau fāinga mo e koví:

ʻĪmisi
Brother Ahmad S. Corbitt

Naʻe kākaaʻi ʻe Sētane ha vahe tolu ʻe taha ʻo e fānau fakalaumālie ʻa e Tamai Hēvaní ke nau tuku ke ne lāngilangiʻia kae ʻikai ko e ʻOtuá. Kae naʻe ʻikai ke mou pehē! Naʻe mamata ʻa e ʻAposetolo ko Sioné ne mou ikunaʻi ʻa Sētane ʻaki “e lea ʻo [hoʻomou] fakamoʻoní” [Fakahā 12:11]. …

… ʻE tokoni hoʻomou ʻiloʻi ne mou ikunaʻi ʻa Sētane ʻi he ngaahi taʻu lahi kuo hilí, ʻaki e lea ʻo hoʻomou fakamoʻoní ke mou ʻofa, vahevahe, pea mo fakaafeʻi he ʻahó ni pea maʻu ai pē—ke fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke nau haʻu ʻo mamata, haʻu ʻo tokoni, mo haʻu ʻo kau, ʻo hangē ko e hokohoko atu e tau tatau ko ia ki he ngaahi laumālie ʻo e fānau ʻa e ʻOtuá. (“Te ke Lava ke Tānaki ʻa ʻIsileli!,” Liahona, Mē 2021, 61)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Ngāue

Fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻi hono fakamālohia hoʻo tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí ke ke ikunaʻi ʻa Sētane mo “lavaʻi” ʻene ngaahi ʻahiʻahí (ʻAlamā 37:33). Te ke lava foki ʻo feinga ke ʻiloʻi ha ngāue kuó ke fakahoko (pe lava ʻo fakahoko) ke tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo Sētane ʻi hoʻo moʻuí.