‘Inisititiuti
Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí


“Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
talavou ‘oku fai ‘ene lotu

Lēsoni 10 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí

Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha kakai ʻi hoʻo moʻuí ʻoku nau “angavaivai, angamalū, loto-fakatōkilalo, faʻa kātaki, fonu ʻi he ʻofa, pea loto-fiemālie ke fakavaivai ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻoku lelei ke [nau] faí, ʻo hangē ʻoku fakavaivai ʻe ha tamasiʻi siʻi ki heʻene tamaí”? (Mōsaia 3:19). ʻOku lava ke aʻusia ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi ko ʻení ʻe ha taha pē ʻokú ne kumiá. Ko e Fakamoʻuí ʻa e sīpinga haohaoa ʻo e fakavaivai ki he finangalo ʻo e Tamai Hēvaní. ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he mahuʻinga ʻo e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní: “Ko e kakai tangata mo e kakai fefine kuo momoi ʻenau moʻuí maʻá e ʻOtuá te nau fakatokangaʻi te Ne lava ʻo fakahoko ha meʻa lahi ange ʻi heʻenau moʻuí ʻi he meʻa ʻoku nau malavá” (“Jesus Christ—Gifts and Expectations,” Ensign, Dec. 1988, 4).

Konga 1

ʻE fakaivia fēfē nai au ʻe he loto-fakatōkilaló mo e angamaluú?

ʻOku ongoʻi ʻe ha kakai ʻe niʻihi ko e loto-fakatōkilaló ko ha fakaʻilonga ia ʻo e vaivai. Mahalo te nau fakakaukau ʻoku ilifia mo mā ʻa e kakai loto-fakatōkilaló. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai fakamatalaʻi ʻe he ngaahi leá ni ʻa Sīsū Kalaisi, ʻa ia ko e sīpinga haohaoa ʻo e loto-fakatōkilaló mo e angamaluú.

Fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ʻo e mālohi, loto-lahi, mo e loto-toʻa ʻa e Fakamoʻuí: naʻá Ne fakahā Hono tuʻunga moʻoní ʻi he loto-falala, neongo ne ngali fakatuʻutāmaki ia ki Heʻene moʻuí (vakai Sione 8:54–59); naʻá Ne fakamaʻa loto-toʻa ʻa e temipalé ʻi he taimi ne fakaʻuliʻi aí (vakai, Mātiu 21:12–13; Sione 2:14–17); naʻá Ne taukaveʻi loto-lahi ʻa e moʻulaloá (vakai, Sione 8:1–11; Maʻake 2:14–17); pea naʻá Ne taʻe-ilifia ʻi he fepaki mo e ngaahi tukuakiʻí mo e fakaangá (vakai, Mātiu 16:1–12; Luke 20:19–26).

ʻĪmisi
ko e fakafehuʻia ʻa Sīsū ʻe he kau taki fakalotú

ʻE iku fēfē nai ʻa e loto-fakatōkilaló ki ha mālohi mo e ivi fakataautaha lahi angé? ʻOku tau ako “ko e loto-fakatōkilaló, ko hono fakatokangaʻi ia ‘i he loto houngaʻia ‘etau fakafalala ki he ʻEikí—ke mahino ‘oku tau fie maʻu maʻu pē ʻa ʻEne tokoní. …

“… Lolotonga [e] ngāue [ʻa Sīsū Kalaisi] ʻi he māmaní, naʻá Ne fakahā maʻu pē naʻe maʻu Hono mālohí koeʻuhí ko ʻEne fakafalala ki Heʻene Tamaí. Na‘á Ne folofola: ʻʻOku ʻikai te u faʻa fai ʻe au pē ha meʻa. … ʻOku ʻikai te u fai ki hoku loto ʻoʻokú, ka ko e finangalo ʻo e Tamaí naʻá ne fekau aú’ (Sione 5:30)” (Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Loto Fakatōkilaló,” topics.ChurchofJesusChrist.org).

ʻOku fehokotaki foki ʻa e fakavaivai loto-fakatōkilalo ʻa e Fakamoʻuí ki he finangalo ʻo ʻEne Tamaí ki Heʻene angamaluú (vakai Mātiu 11:29). Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Ko e angamaluú ko ha tefitoʻi ʻulungaanga ia ʻo e Huhuʻí pea ʻoku fakafōtunga ia ʻe he talangofua māʻoniʻoní, fakavaivai loto fiemālié, pea mo e mapuleʻi moʻoni kitá. …

Ko e Huhuʻi Maʻongoʻonga, ʻa ia naʻe “hāʻele hifo ki lalo ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:6] ʻo mamahi, tautaʻa toto, mo pekia “ke fakamaʻa ʻa kitautolu mei he taʻe-māʻoniʻoni kotoa peé” [1 Sione 1:9], ʻo fufulu fakalelei e vaʻe efua ʻo ʻEne kau ākongá [Sione 13:4–5]. Ko e faʻahinga angamalū peheé ko ha ʻulungaanga fisifisimuʻa ia ʻo e ʻEikí, Heʻene hoko ko ha tamaioʻeiki mo e takí.

ʻOku ʻomi ʻe Sīsū ʻa e sīpinga taupotu taha ʻo e talangofua māʻoniʻoní mo e tali loto fiemālié, ʻi Heʻene fuesia e mamahi lahi ʻi Ketisemaní.

“Pea kuo hoko ia ki he potú, peá ne pehē [ki Heʻene kau ākongá], [Mou] lotu ke ʻoua naʻa mou hinga ki he ʻahiʻahí.

“Peá [ne] … tūʻulutui, ʻo lotu,

“ʻO ne pehē, ʻe Tamai, kapau ko ho finangaló, ʻave ʻa e ipú ni ʻiate au: kae ʻoua naʻa fai hoku lotó, ka ko e finangalo ʻoʻoú” [Luke 22:40–42].

ʻOku fakahā mai kiate kitautolu ʻe he angamalū ʻa e Fakamoʻuí, ʻi he meʻa mahuʻinga taʻengata mo vivili ko ʻení, ʻa hono mahuʻinga ke fakamuʻomuʻa e poto ʻo e ʻOtuá ʻi hotau potó. (“Angamalū mo Loto-Fakatōkilalo,” Liahona, Mē 2018, 32–33)

ʻĪmisi
Ko e Lotu ʻi Ketisemaní, tā ʻe Del Parson
ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Kuo tāpuekina fēfē nai hoʻo moʻuí koeʻuhí naʻe hanga ʻe Sīsū Kalaisi ʻo “fai [angamalū] … ʻa e meʻa kotoa pē kuo finangalo [ʻe he] Tamaí … talu mei he kamataʻangá”? (3 Nīfai 11:11). Te ke fakavaivai lahi ange fēfē nai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá?

Konga 2

ʻOku tokoniʻi fēfē nai au ʻi hono fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá ke u fakahoko e finangalo ʻo e ʻOtuá?

ʻI hoʻo fakakaukau ki hoʻo moʻuí, mahalo te ke fifili pe ʻe founga fēfē nai haʻo loto fakatōkilalo mo angamalū ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. Meʻamālié, naʻe fakahā mai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e founga ke fakavaivaiʻi ʻaki hotau lotó ki he ʻOtuá.

ʻI he kamataʻanga ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú, naʻá Ne hāʻele kia Sione Papitaiso ke maʻu e ouau ʻo e papitaisó. Naʻe ʻuluaki momou ʻa Sione ʻo ne pehē, “ʻOku ngali mo au ke u papitaiso ʻiate koe, pea ʻokú ke haʻu kiate au?” Naʻe folofola ʻa Sīsū kia Sione naʻe taau ia kae lava ʻo “fai ki he māʻoniʻoni kotoa pē” (vakai Mātiu 3:13–17). Fakakaukau ke ke mamata ʻi he “Ko Hono Papitaiso ʻo Sīsuú” (2:54) ke fakatupulaki hoʻo ako e fakamatala ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e 2 Nīfai 31:6–7, 11–13 ke ʻilo e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe Nīfai ʻo kau ki he sīpinga loto-fakatōkilalo ʻa e Fakamoʻuí. Fekumi ki ha ngaahi founga moʻoni te ke lava ʻo fakahoko ke fakavaivai loto-fakatōkilalo ai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá.

ʻĪmisi
Papitaiso II, tā ʻe J. Kirk Richards

ʻOku fokotuʻu kitautolu ki he hala ʻo e fuakavá ʻi heʻetau fakavaivai ki he ouau ʻo e papitaisó. ʻI heʻetau ʻaʻeva ʻi he hala ko ʻení, ʻoku tau fāifeinga ke tauhi e ngaahi fekaú pea fakavaivai ai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni fekauʻaki mo e hala ʻo e fuakavá:

ʻĪmisi
Palesiteni Russell M. Nelson

ʻE hanga ʻe hoʻo tukupā ke muimui ki he Fakamoʻuí, ʻaki hono fakahoko ha ngaahi fuakava mo Ia pea tauhi e ngaahi fuakava ko iá, ʻo fakaava e matapā ki he tāpuaki fakalaumālie mo e faingamālie kotoa pē ʻe lava ke maʻu ʻe he kakai tangata, fafine mo e fānau he feituʻu kotoa pē. (“ʻI Heʻetau Laka Fakataha Atu Kimuʻá,” Liahona, ʻEpeleli 2018, 6–7)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Kuo tāpuekina fēfē nai hoʻo moʻuí, pe ʻe tāpuekina fēfē nai ia, ʻi hoʻo fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻEikí ʻo fakafou ʻi hono fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava ʻo e ongoongoleleí?

Konga 3

Ko e hā te u lava ʻo fai ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻeku moʻuí?

ʻI he folofolá, pea ʻi he ʻahó ni, ʻoku faʻa ui ʻa e kakai fuakava ʻa e ʻEikí ko e fale ʻo ʻIsilelí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Russell M. Nelson

Ko e taha ʻo e ngaahi ʻuhinga faka-Hepelū ki he foʻi lea ʻIsilelí ko e “tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá.” ʻI heʻene peheé, ʻoku ʻuhinga leva ʻa e hingoa ʻIsilelí ko ha taha ʻoku loto-fiemālie ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻene moʻuí. ʻOku ueʻi ʻe he foʻi fakakaukau ko iá hoku laumālié!

ʻOku mahuʻinga fau ʻa e foʻi lea loto-fiemālié ki he fakaʻuhingaʻi ko ʻeni ʻo e ʻIsilelí. ʻOku tau takitaha maʻu ʻetau tauʻatāina ke filí. … Te tau lava ʻo fili ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí pe ʻikai. Te tau lava ʻo fili ke tuku ke hoko ʻa e ʻOtuá ko e ivi tākiekina mālohi taha ʻi heʻetau moʻuí pe ʻikai. …

ʻOkú ke loto-fiemālie ke tuku ke hoko ʻa e ʻOtuá ko e ivi tākiekina mahuʻinga taha ʻi hoʻo moʻuí? Te ke tuku nai ʻEne folofolá, ʻEne ngaahi fekaú, mo ʻEne ngaahi fuakavá ke ne tākiekina e meʻa ʻokú ke fai ʻi he ʻaho kotoa pē? Te ke tuku nai Hono leʻó ke muʻomuʻa taha ʻi ha toe meʻa? ʻOkú ke loto-fiemālie nai ke fakamuʻomuʻa ha meʻa pē ʻokú Ne finangalo ke ke fai, ʻi ha toe meʻa kehe ʻokú ke fakaʻamua? ʻOkú ke loto-fiemālie nai ke fakamoʻulaloaʻi ho lotó ki Hono finangaló? (“Tuku ke Lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá,Liahona, Nōvema 2020, 92, 94)

ʻĪmisi
tokotaha lahi kei talavou ʻoku lotu

Te tau lava ʻo ako mei he folofolá mo e moʻui ʻa e kau ākonga ʻi onopōní ki he ngaahi faingamālie, faingataʻa, mo e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi heʻetau fili ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Vakaiʻi ha sīpinga ʻe taha pe lahi ange ʻo e ngaahi sīpinga ko ʻeni ʻa ha niʻihi fakafoʻituitui naʻa nau tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá, pea fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ʻoku hoko maí:

  • Ko e kumi tokoni ʻa Neamani ko e kiliá mei he palōfita ko ʻIlaisá: 2 Ngaahi Tuʻi 5:9–14.

  • ʻOku ʻi ai ha ʻāngelo ne ʻaʻahi kia Mele ʻo fakahā ange ʻe hoko ʻa Mele ko e faʻē ʻa Sīsuú: Luke 1:26–38.

  • ʻOku fili ʻa ʻĪnoke ʻe he ʻEikí ke ui ʻa e kakaí ke fakatomala: Mōsese 6:31–34, 37–39.

  •  

  •  

    •  

    •  

    •  

ʻI hoʻo fakakaukau ki hoʻo ngaahi feinga ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí, fakakaukau ki he fakamoʻoni ko ʻeni ʻa Palesiteni Poni L. ʻOsikasoni, ko e Palesiteni Lahi mālōlō ʻo e Kau Finemuí:

ʻĪmisi
Palesiteni Bonnie L. Oscarson

ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku ʻi ai ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻoku fakatatali mai ʻi heʻetau loto-fiemālie foki ke pehē ki he Tamaí, “Ka neongo ia, ke fai pē ʻa ho finangaló” [vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:44] pea fakafenāpasi hotau lotó ki he finangalo ʻo e ʻEikí. … Ko e sivi ʻeni ʻo e moʻuí. ʻI he fakaʻau ke tau lelei ange ʻi hono fakahoko iá, te tau maʻu ai ha fiefia ʻoku lahi angé, tupulaki ʻetau malava ke maʻu e fakahā fakatāutahá, malava lahi ange ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku tau feohí, tokoni lahi ange ʻi hono ikunaʻi e ngaahi faingataʻá, pea mo ha ʻulungaanga faka-Kalaisi lahi ange. (“Leaders Address Importance of Conversion at BYU Women’s Conference,” May 9, 2017, ChurchofJesusChrist.org)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Ko e hā ha meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke kamata fakahoko pe taʻofi kae tuku ke lāngilangiʻia ange ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí? Te ke fakaafeʻi fēfē nai e tokoni ʻa e ʻEikí ʻi hoʻo fakavaivai fakaʻaufuli ange ki Hono finangaló?