‘Inisititiuti
Lēsoni 1 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Tali e Fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ke Ako ‘Iate Iá


“Lēsoni 1 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko Hono Tali e Fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ke Ako ‘Iate Iá,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 1 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ʻoku malimali ʻa e Fakamoʻuí ki ha fefine ʻi ha haʻofanga kakai

Lēsoni 1 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko Hono Tali e Fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ke Ako ʻIate Iá

Talitali Lelei Koe ki he kalasi Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá (Lēsoni Fakalotu 250). Naʻe pehē ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, “Kuo teʻeki ke ʻi ai ha taha kuo ʻi ai hano mālohi pehē kiate kinautolu kotoa kuo moʻui, pe ʻe moʻui he funga ʻo māmaní” (“Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló,” ChurchofJesusChrist.org). ʻE ʻoatu ʻe he kalasi ko ʻení ʻa e faingamālie toputapu ke ke ako lahi ange ai kia Sīsū Kalaisi koeʻuhí ke ke lava ʻo fakatupulaki Hono ivi tākiekiná ʻi hoʻo moʻuí.

ʻOku fakataumuʻa ʻa e naunau teuteu ʻi he kalasi ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke ofi ange ki he Fakamoʻuí ʻaki hono fakalahi hoʻo ako fakatāutahá mo teuteuʻi koe ke ke fealēleaʻaki lelei mo e niʻihi kehé. ʻOku kau ai ha ngaahi potufolofola mahuʻinga, ngaahi fakamatala poupou mei he kau taki ʻo e Siasí, ngaahi vitiō fekauʻaki, mo e ngaahi fakaafe ke fakalaulauloto mo fakaʻaongaʻi e meʻa ʻokú ke akó. ʻOku ʻi he lēsoni takitaha ha konga fili pē ko e “Fie Ako Lahi Ange?” ʻa ia ʻoku ʻi ai ha toe ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ako lahi ange mo fakamālohia ai hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí.

Konga 1

ʻE liliu fēfē nai ʻeku moʻuí ʻi heʻeku ako kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongolelei taʻengatá?

Fakakaukauloto naʻá ke nofo ʻi Palesitaine lolotonga e taimi ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa e ʻEikí. Kuó ke fanongo ʻi ha ngaahi meʻa fakaofo lahi fekauʻaki mo ha faiako ko Sīsū ʻo Nāsaletí pea maʻu ha holi lahi ke ke ʻalu ʻo fanongo tonu kiate Ia. ʻI he ʻaho ʻokú ke maʻu ai ʻa Sīsuú, ʻokú Ne akoʻi ha falukunga kakai tokolahi. ʻOkú Ne fakahā e maʻongoʻonga ʻa Sione Papitaisó mo valokiʻi ʻa e kakaí ʻi heʻenau taʻe-tuí (vakai, Mātiu 11:7–24). ʻOkú Ne fakahoko leva ha fakaafe liliu moʻui.

ʻĪmisi
Ko hono akoʻi ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Mātiu 11:28–30, pea fakalaulauloto ki he founga kuo liliu pe ʻe lava ʻo liliu ai hoʻo moʻuí ʻi hono tali ʻa e fakaafé ni.

Kuo fakahoko mai ʻe Sīsū Kalaisi ha fakaafe tatau ʻi hotau kuongá. Hili e fakamoʻoni ʻa e Fakamoʻuí ki he totongi taʻe-mafakatataua naʻá Ne fakahoko ke fakalelei mei heʻetau ngaahi angahalá kae lava ke tau fakatomalá, naʻá Ne folofola ʻo pehē, “Ako ʻiate au, pea fanongo ki heʻeku ngaahi leá; ʻaʻeva ʻi he angamalū ʻo hoku Laumālié, pea te ke maʻu ʻa e melinó ʻiate au” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:23).

ʻĪmisi
Haʻu kiate Au, tā fakatātā ʻa Eva Timothy

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Kimi B. Kalake ʻo e Kau Fitungofulú fekauʻaki mo e fakaafé ni ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Kim B. Clark

ʻOku ʻi ai ha ʻuhinga fekauʻaki ʻe ua ʻo e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ke “ako ʻiate aú,” pea ʻoku fenāpasi lelei ia mo e founga ʻa e ʻEikí ke fakaloloto ʻetau akó.

Ko e ʻuluaki ʻuhinga ʻo e “ako ʻiate aú” ko e: Ako ke ʻiloʻi au.

… ʻOku ʻuhinga e ʻiloʻi Iá, ke fanauʻi fakalaumālie ʻiate Ia, ʻo aʻusia ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó pe hoko ko Hono ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine. …

Ko e ʻuhinga hono ua ʻo e “ako ʻiate aú” ko e: Ako meiate au.

… ʻI heʻetau fakaʻutumauku he folofolá, ʻoku tau ako ai mei Heʻene sīpinga haohaoá. … Kuo pau ke tau ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisi ke fai hotau fatongiá, ka ʻi heʻetau fai iá, … ʻokú Ne talaʻofa ke fakatupulaki ʻetau malava ʻo ngāue māʻoniʻoní mo tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ko Iá. (“Learn of Me” [lea naʻe fai ki he kau faiako fakalotu ʻa e CES, Jan. 26, 2018], ChurchofJesusChrist.org; tānaki atu e fakamamafá)

Ko e founga mahuʻinga ʻe taha ke ako ai ki he Fakamoʻuí ko hono ako mo moʻui ʻaki ʻEne ongoongolelei taʻengatá. “ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea ongoongoleleí ko e ʻongoongo leleiʼ” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Ngaahi Kosipelí”). Ko e hā leva ʻa e ongoongo lelei ʻo e ongoongoleleí?

ʻI he ofi ke ʻosi ʻEne ngāue fakafaifekau ki he kau Leimaná mo e kau Nīfaí ʻi he fonua ko Mahú, naʻe fakamatalaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi ha ngaahi lea faingofua mo mahino ʻa e ʻuhinga mo e taumuʻa ʻo ʻEne ongoongoleleí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e 3 Nīfai 27:13–16, 20–21, pea kumi e ngaahi ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e ongoongoleleí ko ha ongoongo lelei.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Ko e “ongoongo leleí” ko e lava ko ia ke hao mei he maté mo heli, pea lava ke ikunaʻi ʻa e ngaahi fehalaākí mo e angahalá, pea ʻi ai mo e ʻamanaki lelei, pea ʻi ai e tokoni, pea fakaleleiʻi e meʻa ne taʻe malavá, pea ikunaʻi e filí. Ko e ongoongo leleí ʻe lava ʻo toe tuʻu ʻa e tokotaha kotoa ʻi ha ʻaho, pea ʻe lava e laumālie ʻo e tokotaha kotoa ʻo toe maʻa, pea lava e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá ʻo toe foki ki he Tamai naʻá Ne foaki ʻa e moʻuí. (“Missionary Work and the Atonement,” Ensign, Mar. 2001, 8–10)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fakakaukau ki he mahino mo e fakamoʻoni lolotonga ʻokú ke maʻu kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. Ko e hā ha ngaahi taumuʻa te ke fie fokotuʻu ke ako lahi ange kiate Ia mo ʻEne ongoongoleleí? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakalahi ai Hono ivi tākiekiná ʻi hoʻo moʻuí? Fakakaukau ke hiki hoʻo ngaahi taumuʻá pea toutou vakaiʻi kinautolu ʻi he ngaahi uike ka hoko maí.

Konga 2

Te u fakatupulaki fēfē nai ʻeku malava ke ako ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongolelei taʻengatá?

ʻOku tau moʻui ʻi ha māmani ʻoku tākiekina lahi ʻe he ʻilo fakaemāmaní. ʻOku nofotaha ʻa e ʻilo fakaemāmaní ʻi he ngaahi meʻa fakamāmani ko ia ʻoku ʻikai lau ʻoku fakalotu pe fakalaumālié. Hangē ko ʻení, ʻoku ʻomi ʻe he ako fakasaienisí ʻa e ʻilo fakaemāmaní. ʻOku mahuʻinga ʻa e ʻilo ko ʻení pea kuo iku ia ki ha ngaahi fakalakalaka fakaofo ʻi he tekinolosiá, faitoʻó, ngoué, fefonongaʻakí, mo e fetuʻutakí. ʻOku hoko fakataha mai mo e ako fakaemāmani ko ʻení ha founga fakalaumālie loloto ange ki hono ako ʻo e moʻoní.

Naʻe fakafaikehekeheʻi ʻe ʻEletā Paula V. Sonisoni ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e ako fakalaumālié mo e fakasaienisí ʻi he foungá ni:

ʻĪmisi
ʻEletā Paul V. Johnson

ʻOku kehe e founga hono ako ‘o e me‘a fakalaumālié, mei hono ako ‘o e ngaahi meʻa fakasaienisí. ʻOku ʻaonga e founga fakasaienisí mo fakaʻatamaí, ka he ʻikai te na ʻomai ʻa e ʻilo fakalaumālié. ‘Oku kau ‘i hono ako ‘o e ngaahi me‘a fakalaumālié ‘a e poto faka‘atamaí, ka ‘oku ‘ikai fe‘unga ia. ‘Oku tau ako ‘a e me‘a fakalaumālié ‘i he Laumālié pē. (“A Pattern for Learning Spiritual Things” [fakamafola fakasatelaite ʻa e Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú, Aug. 7, 2012], ChurchofJesusChrist.org)

ʻĪmisi
tokotaha lahi kei talavou ʻoku laukonga

ʻI he lea fekauʻaki mo e ako fakalaumālié, naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá “koeʻuhi ʻoku ʻikai ke maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻa e tuí, mou fekumi faivelenga pea feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; ʻio, mou fekumi mei he ngaahi tohi lelei tahá ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; mou fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118).

Ko e tokolahi ʻo kitautolu ʻoku tau ʻilo ʻa e founga ke ʻilo ai ʻi he akó. Ka ʻoku tau ako fēfē nai ʻi he tuí? Naʻe fakamatala ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Russell M. Nelson

ʻOku tau fakamālohia ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau feinga ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú mo “manatu maʻu ai pē kiate iá” [Molonai 4:3]. ʻIkai ngata aí, ʻoku tupulaki ʻetau tuí ʻi he taimi kotoa pē ʻoku tau fakaʻaongaʻi ai ʻetau tui kiate Iá. Ko hono ʻuhinga ia ʻo e ako ʻi he tuí.

Hangē ko ʻení, ko e taimi kotoa pē ʻoku tau maʻu ai e tui ke talangofua ki he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá—neongo hono tukuhifo kitautolu ʻe he ngaahi fakakaukau manakoá—pe taimi kotoa pē ʻoku tau fakafepakiʻi ai ha fakafiefia pe ngaahi fakakaukau ʻoku poupouʻi ai e maumauʻi e fuakavá, ʻoku tau fakaʻaongaʻi ai ʻetau tuí, ʻa ia ʻoku tupulaki leva ai ʻetau tuí.

Makehe mei aí, ʻoku ʻikai ha toe meʻa te ne fakatupulaki lahi ange ai ʻa e tuí ka ko hono toutou lau fakamātoato e Tohi ʻa Molomoná. ʻOku ʻikai ha toe tohi ʻe fakamoʻoni mālohi mo mahino pehē kau kia Sīsū Kalaisi. …

ʻOku mahino ko hotau maluʻanga taupotu tahá ʻoku maʻu ia ʻi heʻetau piki ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí! ʻOku mohu tailiili ʻa e moʻui ʻoku ʻikai kau ai ʻa e ʻOtuá. ʻOku nonga ʻaupito ʻa e moʻui ʻoku kau ai ʻa e ʻOtuá. Ko hono ʻuhingá he ʻoku maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki fakalaumālié ʻe he kau faivelengá. Ko hono maʻu ʻo e fakahā fakatāutahá ko e taha ia ʻo e ngaahi tāpuaki mahuʻinga taha ko iá. (“Tali Lelei ʻa e Kahaʻú ʻi he Tui,” Liahona, Nōvema 2020, 75)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Fakakaukau ki ha kakai ʻi he folofolá pe kakai ʻokú ke ʻiloʻi ʻoku nau fakatātaaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e ako ʻi he tuí. Hiki ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi koeʻuhí ke ke mateuteu ke vahevahe ia ʻi he kalasí. Te ke lava foki ʻo lekooti e meʻa kuó ke akó ʻi hono ngāue ʻaki e tui kia Kalaisí.