‘Inisititiuti
Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Fiefia ʻi he Ngaahi Tāpuaki ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí


“Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí: Ko e Fiefia ʻi he Ngaahi Tāpuaki ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ko e tokotaha lahi kei talavou ʻoku malimali ʻi he lotú

Lēsoni 11 Naunau Teuteu ki he Kalasí

Ko e Fiefia ʻi he Ngaahi Tāpuaki ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí

ʻI ha taimi ʻoku hōloa ai e maʻulotu ʻi he lotolotonga ʻo ha ngaahi siasi kehekehe ʻi he ngaahi feituʻu lahi he funga ʻo e māmaní, mahalo ʻe mātuʻaki mahuʻinga ke fekumi ki ha mahino lahi ange ki he ʻuhinga naʻe fokotuʻu ai ʻe Sīsū Kalaisi ha siasi lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní pea fakafoki mai ia ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he founga kuo ʻomi pe ʻomi ai ʻe he Siasi ʻo e ʻEikí kuo fakafoki maí, ha toe taumuʻa, mālohi, mo e fiefia lahi ange ki hoʻo moʻuí.

Konga 1

Ko e hā ha ngaahi tāpuaki makehe ʻe toki lava pē ke maʻu ʻo fakafou ʻi he kau ki he Siasi ʻo e ʻEikí?

Naʻe akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ko e Siasi ʻo e ʻEikí ʻoku “fokotuʻu ki he tuʻunga ʻa e kau ʻaposetolo mo e kau palōfita, ko hono fuʻu maka tulikí ʻa Sīsū Kalaisi pē” (ʻEfesō 2:20). Lolotonga e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he māmaní, naʻá ne fili ha kau tangata ʻe toko hongofulu mā ua pea fakanofo kinautolu ke hoko ko ʻEne kau ʻAposetolo. Naʻá Ne foaki kiate kinautolu ʻa e mafai mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke nau lava ʻo tataki Hono Siasí, akoʻi ʻEne ongoongoleleí, fakamoʻoni ki Hono moʻoní, mo ngāue ʻi Hono huafá (vakai Mātiu 10:1, 7–8; 16:19; Ngāue 1:21–22; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:23). Te ke lava ʻo mamata ʻi he “ʻOku Ui ʻe Sīsū e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Ua ke Malanga pea Faitāpuekina e Niʻihi Kehé” (1:30) ke ako lahi ange.

Hili e toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí, naʻá Ne hokohoko atu ke tataki Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau ʻAposetoló, ʻa ia naʻa nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke tataki e ngāue ʻo e fakamoʻuí. Ka neongo ia, naʻe fakafepakiʻi ʻe he kakai tokolahi ʻa ʻEne kau tamaioʻeiki kuo uiuiʻí, pea naʻe kamata ke fakahoko ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ha ngaahi fehalaaki. Hili e pekia ʻa e kau ʻAposetoló, “naʻe hanga ʻe he tangatá ʻo fakakeheʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí pea nau fai ha ngaahi liliu taʻe-fakamafaiʻi ki he ngaahi fokotuʻutuʻu ʻo e Siasí pea mo e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Koeʻuhí ko e lahi ko ʻeni e mafola ʻa e hē mei he moʻoní, naʻe ʻave ai ʻe he ʻEikí ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mei he māmaní” (Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Hē mei he Moʻoní,” topics.ChurchofJesusChrist.org). ʻOku ʻiloa ʻeni ko e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní.

Naʻe hokohoko atu pē ʻa e tuʻunga ko ʻeni ʻo e hē mei he moʻoní kae ʻoua kuo hā mai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi kia Siosefa Sāmita ʻi he 1820 (vakai Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:16–20). Hili ha ngaahi taʻu siʻi mei he hā mai ko ʻení, naʻe fekauʻi mai ʻe Sīsū Kalaisi ha kau talafekau fakalangi kia Siosefa Sāmita, ʻa ia naʻa nau foaki kiate ia ʻa e mafai mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:68–72; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16; 128:19–21). Naʻe ui ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he mafai fakalangi ko ʻení ha kau ʻAposetolo foʻou pea toe fokotuʻu Hono Siasí ʻi he māmaní (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:30).

ʻĪmisi
Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, tā fakatātaaʻi ʻe Walter Rane

ʻOku maʻu he ʻahó ni ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e mafai mo e ngaahi kī kotoa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fie maʻu ki hono tataki e Siasi ʻo e ʻEikí. ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ʻeni kiate kitautolu takitaha ʻoku fie hoko ʻo lelei ange pea haʻu ʻo ofi ange kia Kalaisí.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e maʻulotú ki he “kakai fakakaukau fakalotu” kotoa pē, “ʻOku tokoni ʻa e maʻulotú mo e faimālohi ʻi ha siasí ke tau hoko ai ko ha kakai lelei ange mo ha ivi tākiekina lelei ange ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé” (“Ko e Fiemaʻu ke ʻi ai ha Siasí,” Liahona, Nōvema 2021, 24). Naʻá ne pehē leva:

ʻĪmisi
Palesiteni Dallin H. Oaks

Ko e moʻoni ʻoku tau fakapapauʻi ko e ngaahi folofola ʻi he kuonga muʻá mo e kuonga ní, ʻoku akoʻi mahino ai ʻa e tupuʻanga mo e fiemaʻu ke ʻi ai ha siasi ʻoku tataki ʻaki e mafai ʻa hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻOku tau fakamoʻoni foki kuo fokotuʻu ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí ke akoʻi ʻa hono kakato ʻo ʻEne tokāteliné pea ke ngāue ʻaki ʻa Hono mafai lakanga fakataulaʻeikí ke fakahoko e ngaahi ouau ʻoku fie maʻu ke hū ai ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá [vakai Sione 3:5]. ʻOku fakamavahe ʻe he kāingalotu ʻoku ʻikai ke nau maʻulotu ʻi he Siasí kae fakafalala pē ki he tuʻunga fakalaumālie fakafoʻituituí, ʻa kinautolu mei he ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí: ʻa e mālohi mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ko hono kakato ʻo e tokāteline kuo fakafoki maí, pea mo e ngaahi fakalotolahi mo e faingamālie ke fakaʻaongaʻi e tokāteline ko iá. ʻOku mole meiate kinautolu honau faingamālie ke fakatāuʻi ai kinautolu ke fakatuʻu maʻu honau fāmilí ki he taʻengatá. (“Ko e Fiemaʻu ke ʻi ai ha Siasí,” Liahona, Nōvema 2021, 25)

ʻĪmisi
fakanofo ki he lakanga fakataulaʻeikí

Naʻe akoʻi foki ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

Kapau naʻe ʻikai ke ʻi māmani e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ne tauʻatāina pē ʻa e filí ke ʻalu holo mo pule ʻikai ha fakangatangata. Ne ʻikai mei ʻi ai ha meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke tataki mo fakamaama kitautolu; ʻikai ha palōfita ke fakafofongaʻi e ʻEikí; ʻikai ha ngaahi temipale ke tau fai ai ha ngaahi fuakava toputapu mo taʻengatá; ʻikai ha mafai ke tāpuakiʻi pe papitaiso, ke fakamoʻui pe fakafiemālie. (“Blessings of the Priesthood,” Ensign, Nov. 1995, 32)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, fakalaulauloto

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Te ke fakamatalaʻi fēfē nai ki ha taha ʻoku ʻikai kau ki heʻetau tui fakalotú ʻa e ngaahi tāpuaki makehe ʻe lava ke maʻu ʻe he kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní?

Konga 2

ʻE tāpuekina fēfē nai au mo e niʻihi kehé ʻi heʻeku kau loto-vēkeveke ki he Siasí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofāsoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi meʻá ni fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e kau ki he Siasí:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

ʻOku mahuʻinga ke ʻiloʻi ko e taumuʻa taupotu taha ʻa e ʻOtuá ko ʻetau fakalakalaká. … ʻOku mahulu hake ʻa e meʻa ia ʻoku fie maʻú ʻi he ongoʻi fakalaumālie peé. ʻOku fie maʻu ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomalá, papitaiso ʻi he vaí pea mo e Laumālié, mo e kātaki ʻi he tui ki he ngataʻangá. He ʻikai lava ʻe ha taha ʻo aʻusia ʻeni ʻi he moveteveté, ko hono ʻuhinga ia ʻoku maʻu ai ʻe he ʻEikí ha siasi ke fokotuʻu ha fakatahaʻanga ʻo e Kāingalotú ke nau fepoupouaki ai ʻi he “hala fāsiʻi mo lausiʻi ʻa ia ʻoku fakatau ki he moʻui taʻengatá” [2 Nīfai 31:18]. (“ʻUhinga ʻo e Siasí,” Liahona, Nōvema 2015, 108)

Naʻe akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻa e founga ʻoku fakamālohia pea lava ʻo tohoakiʻi ai kitautolu ke tau ofi ange kia Sīsū Kalaisí, ʻi heʻetau kau ki ha fakatahaʻanga ʻo e Kāingalotú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e ʻEfesō 4:11–14, pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi founga kehekehe ʻe lava ke faitāpuekina ai hoʻo moʻuí ʻi hoʻo kau ki he Siasi ʻo e ʻEikí.

Naʻe fakamatalaʻi foki ʻe ʻEletā Kulisitofāsoni ʻoku ʻomi ʻe he ngaahi aʻusia mo e kāingalotu kehe ʻo e Siasí ha ngaahi faingamālie mahuʻinga ke tau fakaʻaongaʻi ai e ongoongolelei ʻa e ʻEikí:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

ʻI heʻetau hoko ko e sino ʻo Kalaisí, ʻoku fetokoniʻaki ai e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo ʻenau moʻuí. ʻOku ʻikai ke tau haohaoa; ʻoku tau fakatupu loto-mamahi mo ongoʻi loto-mamahi. ʻOku tau faʻa siviʻi e niʻihi kehé ʻaki ʻetau tōʻonga moʻui fakatāutahá. ʻI he sino ʻo Kalaisí, kuo pau ke tau ope atu ʻi he ako pē ki he ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi lea hākeakiʻí pea maʻu ha aʻusia “totonu” ʻi heʻetau ako ko ia ke “nofo fakataha ʻi he ʻofá” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:45]. (“ʻUhinga ʻo e Siasí,” Liahona, Nōvema 2015, 109)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Te tau lava ʻo maʻu ha aʻusia “totonu” ʻi hono langa e puleʻanga ʻo e ʻEikí ʻo fakafou ʻi he ngaahi uiuiʻi ʻi he Siasí, ngāue fakaetauhí, tokoni ki he niʻihi kehé, pe ako ke feohi mo kinautolu ʻoku kehe meiate kitautolú. Fakakaukau ki he ngaahi aʻusia “totonu” naʻá ke maʻu pe lolotonga maʻu ʻi ho uōtí pe koló. Fili ha aʻusia ʻe taha pea tohi ʻa e founga kuó ne tokoniʻi ai koe ke ke fakaʻaongaʻi e ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí pea hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí. Kapau ʻoku ʻikai ke ke maʻulotu, fakakaukau ke lekooti e founga ʻe lava ke faitāpuekina ai koe mo kinautolu ʻi ho uōtí pe koló ʻo kapau naʻá ke kamata ʻalu ki he lotú.

Konga 3

Ko e hā te u lava ʻo fai ke tokoni ai ki hoku uōtí pe koló ke hoko ko ha feituʻu fakalata lelei ange ki he kakai kotoa pē?

Fakakaukau ki he ongo ʻoku maʻu ʻi hono talitali māfana mo loto-moʻoni kita ʻi he ʻalu ki he lotú. Ko e fē ha taimi kuó ke tokoniʻi ai ha taha ʻi ho uōtí pe koló ke ne ongoʻi pehē?

ʻĪmisi
ko ha ongo meʻa ʻokú na talanoa ʻi he lotú
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Naʻe akoʻi ʻe Molonai ʻa e mahuʻinga ʻo e feohi ʻi he Siasí. Lau ʻa e Molonai 6:4–5, pea fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo tokoni ke ongoʻi e kau maí ʻi ho uōtí pe koló.

Fakakaukau ki he sīpinga ko ʻeni ʻo e fakafeohí ne vahevahe ʻe Sisitā Kalo M. Setefano, ko e tokoni mālōlō ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá:

ʻĪmisi
Sisitā Carole M. Stephens

ʻOku tokolahi [e] ngaahi kaungāmeʻa [ʻo Malia] ʻoku māmālohi pea kuo teʻeki ai ke nau fanongo he pōpoaki ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí. ʻOkú ne ngāueʻi ʻene tuí he ʻaho takitaha mo lotua ke ne ʻilo ko hai ʻoku fie maʻu ʻene tokoní, pea ʻokú ne ngāue leva ʻi he ueʻi fakalaumālie ʻokú ne maʻú. ʻOkú ne telefoni, fakahaaʻi ʻene ʻofá, mo fakahaaʻi ange ki hono kaungāmeʻá, “ʻOku mau fie maʻu koe.” ʻOku fakahoko ʻene efiafi fakafāmili ʻi ʻapí ʻi hono fale nofo totongí he uike kotoa pē peá ne fakaafeʻi e kaungāʻapí, kāingalotú, mo e kau faifekaú ke nau omi—peá ne fafanga kinautolu. ʻOkú ne fakaafeʻi kinautolu ke omi ki he lotú, tokangaʻi kinautolu, pea tangutu honau tafaʻakí ʻi he taimi ʻoku nau aʻu ange aí. (“ʻOku ʻi ai Ha ʻUhinga Maʻongoʻonga ke Tau Fiefia Ai,” Liahona, Nōvema 2013, 116–17)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Fakalaulauloto ʻi he Teuteu ki he Kalasí

Ko hai ʻi ho uōtí pe koló te ke lava ʻo faitāpuekina ʻi hoʻo fetuʻutaki kiate iá? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoni ke nau ongoʻi e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻi heʻenau haʻu ki he lotú? Fakakaukau ke mamata ʻi he “Inviting Others to ‘Come and Stay’” (Ko hono Fakaafeʻi e Niʻihi Kehé ke ʻHaʻu ʻo Nofóʼ) (1:39) ke maʻu ha ngaahi sīpinga ʻo e founga ke fakafeohí (Fakatokangaʻi ange: Neongo ʻoku ʻikai maʻu ia ʻi hoʻomou lea fakafonuá, ka te ke maʻu e vitiō ko ʻení ʻi he lea faka-Pilitāniá ke ke fakaʻaongaʻi ʻo kapau ʻoku tokoni).