Hili hano toe fakamatalaʻi ‘e Molonai ha ngaahi taʻu lahi ‘o e hisitōlia ‘o e kau Sēletí, naʻá ne fakahoko mai leva ‘a e ngāue ‘a e palōfita ko ‘Etá. Naʻe kiʻi taʻofi siʻi leva ‘e Molonai ‘ene fakamatala fakahisitōliá ‘o ne tohi ha niʻihi ‘o e ngaahi tāpuaki ‘oku hoko mai kiate kinautolu ‘oku nau ngāue ʻaki ‘a e tui kia Sīsū Kalaisí. Naʻá ne fakahā mai foki mo ha meʻa naʻá ne hohaʻa ki ai. Naʻá ne hohaʻa koeʻuhí ko kinautolu te nau lau ‘a e Tohi ‘a Molomoná ‘i he ngaahi ‘aho ki mui ní, ‘e ‘ikai te nau tali ia koeʻuhi ko hono ngaahi vaivai ‘i he faitohí mo e kau tangata tohi kehé. Naʻe talaʻofa ‘e he ‘Eikí kia Molonai te Ne fakamālohia ‘a e ngaahi vaivai ‘o kinautolu kotoa pē ‘oku nau fakavaivaiʻi ‘a kinautolu i Hono ‘aó pea nau maʻu mo e tuí.
‘Oku malangaʻaki ‘e ‘Eta ‘a e fakatomalá ki he kau Sēletí
ʻĪmisi
ko ha vaka ‘oku lī taula ‘i he matātahí
Ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘oku mahuʻinga ai ke ‘i ai ha taula ‘o e vaká? Ko e hā ha ngaahi fakatuʻutāmaki pe ngaahi faingataʻa ‘e lava ke hoko ki ha vaka kapau oku ‘ikai ke ‘i ai hano taula? Fakahingoa ‘a e vaka ‘i he fakatātaá ko e Ko ‘eku moʻuí. Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení
Kapau ‘oku fakafofongaʻi ‘e he vaká ‘a hoʻo moʻuí, ‘oku fakatatau leva ‘a e ngaahi peaú ki he hā?
Kapau te tau fakatatau ʻa e ngaahi peaú ki he ngaahi faingataʻá mo e fai angahalá, ‘e fēfē leva ‘a e moʻui ‘a ha taha kapau ‘oku ‘ikai ke ‘i ai hano taula? (Vakai, Molomona 5:18.)
Ko e hā ha meʻa kuo foaki atu ‘e he ‘Eikí kiate koe ke ne taʻofi maʻu koe ‘o hangē ha taulá?
Kumi ‘i hoʻo ako ‘a e ʻEta 12, ki he meʻa kuo pau ke ke fai ke ke tatau ai mo ha vaka ‘oku ‘i ai hano taula—ʻo tuʻu maʻu mo malu neongo ‘a e ngaahi peau mo e ngaahi faingataʻa ‘okú ke fehangahangai mo iá. ‘Oku kamata ‘a e ʻEta 12 ‘aki hono fakafeʻiloaki mai ‘e Molonai ‘a e palōfita ko ‘Etá, ‘a ia naʻá ne moʻui ‘i he taimi naʻe ‘ikai tali ai ‘e he kakaí ‘a e kau palōfitá pea nau moʻui ‘i he fai angahala. Lau ‘a e ʻEta 12:1–3, pea kumi ki ha meʻa pē ‘okú ke mahuʻingaʻia ai ‘o kau ki he ngaahi ngāue ‘a ‘Eta lolotonga ‘a e ngaahi taimi faingataʻa ko ‘ení.
Lolotonga ‘a e fononga takai holo ʻa ‘Eta ‘o naʻinaʻi ki he kakaí ke nau fakatomalá, naʻá ne akoʻi ai ‘a e meʻa ‘oku lava ke ‘amanaki ki ai ha taha ‘oku tui ki he ‘Otuá, neongo hono ‘ākilotoa ia ‘e he ngaahi faingataʻá mo e fai angahalá. Lau ‘a e ʻEta 12:4, pea fakaʻilongaʻi pe ko e hā ‘a e ‘amanaki lelei ko iá. (‘E tokoni ‘i hoʻo laú ke ke ‘iloʻi ko hono ‘uhinga ‘o e maʻu ha “nofoʻanga ‘i he toʻukupu toʻomataʻu ‘o e ‘Otuá” ke foki ki he ‘ao ‘o e ‘Otuá ‘o maʻu ‘a e moʻui taʻengatá.)
Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:
‘Okú ke pehē ‘oku anga-fēfē ‘a e faikehekehe hono maʻu ‘o e ‘amanaki “fakapapau” mo e fakaʻamu pē ke maʻu ha meʻá?
‘Oku anga fēfē hono tokoniʻi kitautolu ‘e he tui kia Sīsū Kalaisí ke tau maʻu ha amanaki “fakapapau” ke maʻu ha nofoʻanga ‘i he toʻukupu toʻomataʻu ‘o e ‘Otuá?
Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea ‘i he ʻEta 12:4 ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e ngaahi ngāue ‘oku fai ‘e he tokotaha ‘okú ne maʻu ha ‘amanaki mo e tui kia Sīsū Kalaisí?
Fakahingoa ‘a e taula ‘i he fakatātā ‘o e vaka ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení ‘aki ‘a e ongo foʻi lea ko e tui mo e ʻamanaki.
‘Oku akoʻi ‘e he ʻEta 12:4 ‘a e tefitoʻi moʻoni ko e taimi ko ia ‘oku tau maʻu ai ha ‘amanaki mo e tui kia Sīsū Kalaisí, te tau maʻu ai ha ivi ke tau tuʻu maʻu pea tau fonu ‘i he ngaahi ngāue lelei.
Fakalaulauloto ki ha ngaahi taimi ‘e faingataʻa ai kiate koe ke ke tuʻu maʻu (taʻe ngaue) pea fonu ‘i he ngaahi ngāue lelei. Koeʻuhi ke tokoni kiate koe ‘i he ngaahi meʻa ‘e hoko ‘i hoʻo moʻuí kotoa, kumi ki ha ngaahi founga te ke lava ai ‘o fakatupulaki hoʻo tui ki he ‘Eiki ko Sīsū Kalaisí ‘i he hoko atu hoʻo ako ‘a e ʻEta 12.
‘Oku toe fakamatalaʻi ‘e Molonai ‘a e ngaahi mana mo e ngaahi ngāue maʻongoʻonga ‘oku hoko tuʻunga ‘i he tuí
Fakakakato ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e sētesi ko ‘ení ‘aki ha ngaahi moʻoni ‘o e ongoongoleleí ‘a ia ‘okú ke feinga ke maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie ki ai. ʻOku ou fie maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie ki he …
‘Oku ai ha kakai ‘e niʻihi ‘oku nau pehē kuo pau ke nau ‘uluaki sio ki hano fakamoʻoniʻi ‘o ha moʻoni pea fakapapauʻi mai ia kiate kinautolu ki muʻa pea nau toki moʻuiʻaki ia. Naʻe lea ‘a ‘Eta ‘o kau ki he faʻahinga tōʻonga fakakaukau ko iá ‘i he ʻEta 12:5–6. Lau ‘a e ngaahi veesi ko ‘ení pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi konga ‘o e akonaki ko ‘ení ‘a ia ‘oku hā mahino mai kiate koé. (Ko e ʻEta 12:6 ko ha veesi fakataukei folofola ia.)
Fakatatau ki he ʻEta 12:6, ko e hā ha meʻa kuo pau ke tau maʻu ki muʻa pea tau toki maʻu ha fakamoʻoni mei he ‘Eikí? Ko e hā ha meʻa ‘oku haʻu ki hoʻo fakakaukaú ‘i he taimi ‘okú ke fakakaukau ai ki hano “ʻahiʻahiʻi ‘o hoʻomou tuí”?
ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott
‘Oku fakaʻuhingaʻi hala ‘e ha kakai ‘e niʻihi ‘oku ‘uhinga maʻu pē ‘a e “ʻahiʻahiʻi ‘o hoʻomou tuí” ki ha faingataʻa. Naʻe ‘omi ‘e ‘Eletā Lisiate G. Sikoti ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá ‘a e mahino makehe ko ‘ení ki hono ‘uhinga ‘o e “ʻahiʻahiʻi ‘o hoʻomou tuí”: “Te mou lava ‘o ako ke mou fakaʻaongaʻi lelei ange ‘a e tuí ‘i haʻamou fakahoko ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘eni naʻe akoʻi ‘e Molonai: ‘… ʻoku ‘ikai te mou maʻu ha fakamoʻoni kae ‘oua kuo hili hono ʻahiʻahiʻi ‘o hoʻomou tuí’ [ʻEta 12:6; naʻe toki fakamataʻitohi fakahihifi]. Ko ia ai, ko e taimi kotoa pē ‘oku ʻahiʻahiʻi ai hoʻomou tuí, ‘a ia ko e, ngāueʻi ia ‘i he founga ‘oku tāú ʻi ha ueʻi fakalaumālie te ke maʻu, te ke maʻu ai ‘a e fakamoʻoni fakapapau mei he Laumālié. ‘E fakamālohia hoʻo tuí ‘e he ngaahi ongo ko iá. ʻE mālohi ange hoʻo tuí ‘i he taimi te ke toutou fai ai ‘a e founga ko iá” (“The Sustaining Power of Faith in Times of Uncertainty and Testing,” Ensign pē Liahona, Mē 2003, 76).
Lau ‘a e ngaahi potu folofola ko ‘ení pea kumi ki he ngaahi tāpuaki ‘oku maʻu hili hono ngāue ʻaki ‘e he kakaí ‘a ‘enau tuí:
Fakatatau ki he meʻa kuó ke ako ‘i he ʻEta 12, hiki ‘i hoʻo fakalea pē ‘aʻau ki hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e meʻa ‘okú ke ongoʻi naʻe akoʻi ‘e Molonai ‘o kau ki he ngaahi fakamoʻoni fakalaumālie mei he ‘Eikí.
Ko e taha ‘o e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ‘e Molonaí ko e: Kapau ‘oku tau holi ke maʻu ha fakamoʻoni, kuo pau ke tau ‘uluaki ngāue ʻaki ‘a e tui kia Sīsū Kalaisi.
Lau ‘a e ngaahi fakamatala ki he ngaahi meʻa ko ‘ení, peá ke toki hiki ki hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e founga ‘e lava ai ‘e ha taha ‘i ha fakatātā ‘e ua pe lahi ange ‘i he ngaahi fakatātā ko ‘ení ‘o fakahā ai ‘a ‘ene tui ki he ‘Eikí:
‘Oku fie maʻu ‘e ha finemui ke ne maʻu ha fakamoʻoni ki hono moʻoni ‘o e Tohi ʻa Molomoná.
‘Oku maʻu ‘e ha talavou ha holi lahi ke tokoni ki he kakai ‘okú ne ‘ofa aí ke nau tali ‘a e ongoongoleleí.
‘Oku feinga ha finemui ke tāpuakiʻi ‘e he ‘Eikí ‘a ‘ene tamai ‘oku puké.
Hiki ki hoʻo tohinoa ako folofolá ha fakamatala ‘o kau ki ha taimi naʻá ke maʻu ai pe ko ha taha ‘okú ke ‘iloʻi ha fakamoʻoni pe ha mana hili hoʻo fakahā hoʻo tuí.
Fakakaukau ki ha tefitoʻi moʻoni pe tokāteline ‘okú ke fie maʻu ke maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie ‘o kau ki ai (vakai ki he ngāue ke fai fika 2 ‘i he lēsoni ko ‘ení). Ko e hā ha meʻa te ke lava ‘o fai ke fakahā ai hoʻo tuí ki muʻa peá ke toki maʻu ha fakamoʻoní?
Koeʻuhí ke tokoniʻi koe ke ke ako maʻuloto ‘a e ʻEta 12:6, lau tuʻo lahi ia, hili ia peá ke hiki ‘a e meʻa kotoa te ke lava ‘o manatuʻi ‘i he vēsí ki hoʻo tohinoa ako folofolá. Hili ia peá ke fakafehoanaki ‘a e meʻa naʻá ke hikí mo e fakalea totonu ‘o e vēsí. Toe ako ‘a e vēsí, pea toe hiki tuʻo ua ia ki hoʻo tohinoa ako folofolá.
‘Oku fakahā ‘e Molonai ‘ene hohaʻa ki ha founga ‘e tali ai ‘e he kau Senitailé ‘a e Tohi ʻa Molomoná
Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ʻEta 12:23–41, naʻe fakahā ‘e Molonai ‘ene hohaʻa koeʻuhí ko ha ‘ikai tali ‘e kinautolu te nau maʻu ‘a e Tohi ʻa Molomoná ‘i he ngaahi ‘aho ki mui ní koeʻuhi ko hono ngaahi vaivai ‘i he faitohí mo e kau tangata tohi kehé. Kumi ‘i hoʻo lau ‘a e tali ʻa e ‘Eikí ki he meʻa naʻe hohaʻa ki ai ‘a Molonaí ‘i he ʻEta 12:26–27, ‘a ia naʻe folofola ai ‘a e ‘Eikí ‘o kau ki he founga ‘oku lava ai ‘o liliu ‘a e ngaahi meʻa vaivaí ‘o mālohi. (Ko e ʻEta 12:27 ko ha veesi fakataukei folofola ia.)
‘Oku faʻa fakahā mai ‘i he folofolá he taimi ‘e niʻihi ha tefitoʻi moʻoni ‘o e ongoongoleleí ‘o ngāue ʻaki ʻa e foʻi lea ko e kapau mo e te u. ‘Oku fakamatalaʻi ‘e he foʻi lea ko e kapaú ‘a e meʻa kuo pau ke tau faí, pea fakamatalaʻi leva ‘e he te u ‘a e meʻa ‘e hoko tuʻunga ‘i heʻetau ngaahi ngāué. Lau ‘a e ʻEta 12:27, pea kumi ki ha sīpinga ‘o e tefitoʻi moʻoni kapau–te u pea hiki ia ‘i lalo heni.
Kapau te tau , ‘e fai leva ‘e he ‘Eikí .
Te ke aleaʻi he uiké ni ke toe loloto ange ‘a e ngaahi veesi ko ‘ení ‘i he lēsoní mo hoʻo faiakó. Te ke toe fakatotolo mo ako ʻo lahi ange ki he fakamatala ‘a Molonai ‘o kau ki he tuí, ‘amanakí, mo e manavaʻofá ‘a ia ‘oku maʻu ‘i he ʻEta 12:28–41.
Koeʻuhí ke tokoniʻi koe ke ke manatuʻi ‘a e ngaahi fakakaukau ‘i he ʻEta 12:27, hiki ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení ki ha lauʻi pepa: Kapau … haʻu … fakahā … vaivai. … foaki … vaivaí … loto-fakatōkilalo; … ‘ofa … tangata kotoa pē … fakavaivaiʻi … kapau … fakavaivaiʻi … tui … vaivai … mālohi.
Toe lau ‘a e ʻEta 12:27, pea fakatokangaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea ko ‘ení. Toe lau maʻu loto ‘a e meʻa kotoa pē te ke manatuʻi ‘i he vēsí, ‘i haʻo sio pē ki he ngaahi foʻi lea ‘i hoʻo lauʻi pepá. Tuku ‘a e lauʻi pepá ‘i ha feituʻu ‘a ia te ke toe lava ‘o sio ki ai ‘anai ange pe ko ‘apongipongi (hangē ko ‘ení, faʻo ‘i ho kató pe ‘i hoʻo tohi folofolá). Toe lau ‘a e ʻEta 12:27 ‘i ha taimi pē te ke toe sio ai ki he lauʻi pepá kae ‘oua kuó ke lava ‘o ako maʻuloto ‘a e veesi folofolá.
Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘ahó ni ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:
Kuó u ako ‘a e ʻEta 12 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).
Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: