Seminelí
‘Iuniti 16: ‘Aho 3, ʻAlamā 13


‘Iuniti 16: ‘Aho 3

ʻAlamā 13

Talateú

Naʻe akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kakai angatuʻu ‘o ‘Amonaihaá ‘o kau ki he kau taulaʻeiki lahi ‘o e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ‘a ia ‘oku fakanofo ke nau tokoni ki he kakaí ke nau fakatomala pea hū atu ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí. Naʻá ne fakahā ange ‘a e fakatātā ‘o Melekisētekí, ‘a ia naʻá ne tokoniʻi hono kakaí ke nau fakatomala pea nofo ‘i he melino. Naʻe feinga ‘a ‘Alamā ke akoʻi ‘a e kakai ‘o ‘Amonaihaá ke nau maʻu ‘a e tuí mo e ‘amanaki leleí peá ne poupouʻi kinautolu ke nau liliu koeʻuhí ke nau lava ‘o teuteu ke nau hū atu ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí.

ʻAlamā 13:1–12

‘Oku akoʻi ‘e Alamā ‘a e kakai ‘o ‘Amonaihaá ‘o kau ki he ui ‘o e kau taulaʻeiki lahí.

  1. Lau ‘a e lea ko ‘ení, pea toki tali ‘a e ngaahi fehuʻí:

    “Naʻe fili ‘e he ‘Otuá ‘i he maama fakalaumālié ha ngaahi laumālie ke nau fakahoko ha ngaahi misiona makehe lolotonga ‘enau moʻui fakamatelié. ‘Oku ui ia ko e tomuʻa fakanofó.

    “ʻOku ‘ikai fakapapauʻi ‘e he tomuʻa fakanofó ‘e maʻu ‘e ha kakai ha ngaahi ui pe ngaahi fatongia pau. ‘Oku hoko mai ‘a e ngaahi faingamālie ko iá ‘i he moʻui ko ‘ení ko e ola ia ‘oku makatuʻunga ‘i hono ngāue māʻoniʻoni ‘aki ‘o e tauʻatāina ke filí, ‘o hangē pē ko e makatuʻunga ‘a e tomuʻa fakanofó ‘i he māʻoniʻoni ‘i he maama fakalaumālié” (Tuʻu Maʻu ‘i he Tuí: Ko ha Huluhulu ki he Ongoongoleleí [2004], 69).

    1. Ko e hā ha fekauʻaki ‘o e ngaahi fili naʻe fai ‘i he maama fakalaumālié mo e tomuʻa fakanofó?

    2. ‘Oku kaunga fēfē ʻa e ngaahi fili ‘oku fai ‘i he moʻui fakamatelié ki he tomuʻa fakanofó?

Neongo ‘oku fakamatalaʻi ‘a e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ‘i he ʻAlamā 13, ka naʻe fakamanatu mai ‘e Palesteni Sipenisā W. Kimipolo kiate kitautolu, naʻe fai foki mo ha ngaahi ui fakaʻeiʻeiki ki he houʻeiki fafiné ‘i he maama fakalaumālié: “Manatuʻi, naʻe tuku ki he houʻeiki fafine faivelenga ‘i he maama kimuʻa pea tau toki haʻu ki hení ha ngaahi fatongia, kae tomuʻa fakanofo ‘a e kakai tangata faivelengá ia ki ha ngaahi ngāue fakataulaʻeiki ‘e niʻihi” (“The Role of Righteous Women,” Ensign, Nov. 1979, 102).

ʻĪmisi
Ko e Fakataha Lahí

Naʻe akoʻi ‘e ‘Eletā Niila A. Mekisuele ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá ‘o pehē: “ʻOku ‘ikai ko ha tokāteline fakafiefiemālie ‘a e moʻui ‘i he maama fakalaumālié. ‘Oku tau maʻu kotoa pē ‘a e ngaahi fili ke fai, ngaahi ngāue lahi mo faingataʻa ke fakahoko, ngaahi palopalema mo e ngaahi faingataʻa ke tau fepaki mo ia, ko e taimi ke fakaʻaongaʻi lelei, mo e ngaahi talēniti mo e ngaahi meʻa-foaki ke fakahoko totonu. ‘Oku ‘ikai ko e ‘uhinga ‘o hotau fili ‘ʻi ai he taimi ko iá,’ ke tau fakataʻetaʻetokanga ai ʻ‘i heni ‘i he taimí ni.’ ‘E tatau ai pē pe ko hano tomuʻa fakanofo ‘o e kakai tangatá, pe ko hono tomuʻa vaheʻi ‘o e houʻeiki fafiné, ka kuo pau ke fakamoʻoniʻi ‘e kinautolu kuo ui mo teuteuʻí ‘kuo fili ‘a kinautolu pea nau tui faivelenga.’ (Vakai, Fakahā. 17:14; T&F 121:34–36.)” (“Premortality, a Glorious Reality,” Ensign, Nov. 1985, 17).

Naʻe akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kakai tangata ‘o Ámonaihaá, naʻe tokolahi ‘a e kakai tangata naʻe tomuʻa fakanofo kinautolu ‘i he maama fakalaumālié ke nau maʻu ‘a e lakanga fakataulaʻeikí. Lau ‘a e ʻAlamā 13:1, 8–9, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e lakanga fakataulaʻeiki naʻe fakamatala ki ai ‘a ‘Alamaá. ‘E ‘aonga ke ke iloʻi ‘oku ‘uhinga ‘a e kupuʻi lea ko e “lakanga toputapu” ‘i he vahe ko ‘ení ki he LakangaTaulaʻeiki Faka-Melekisētekí pe ko e “Lakanga Fakataulaʻeiki Toputapu ‘o e ‘Alo ‘o e ‘Otuá” (T&F 107:3). Fakakaukau ke ke fakaʻilongaʻi ‘a e kupuʻi lea ko e “lakanga toputapú” ‘i hoʻo ako ‘a e vahe ko ‘ení (vakai, ʻAlamā 13:2, 6–7, 10–11, 16, 18). Naʻe pehē ‘e ‘Eletā Pulusi R. MaKongikī ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá: “Ko e kau Nīfai ko ia naʻa nau tui faivelenga mo tauhi totonu ‘a e fono ‘a Mōsesé, naʻa nau maʻu ‘a e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ‘o nau maʻu ai hono kakato ‘o e ongoongoleleí” (The Promised Messiah: The First Coming of Christ [1978], 421). ‘Oku mahino ai naʻe maʻu ‘e he kau palōfita ‘o e Tohi ‘a Molomoná ‘a e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí pea nau ‘ilo ki he anga ‘o ‘ene ngāué.

Fakatotolo ‘i he ʻAlamā 13:2–6, 10 ke maʻu ‘a e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení, pea hiki ‘a e talí ki hoʻo tohi lēsoní:

  • Ko e hā ‘a e ngaahi ‘ulungaanga naʻe maʻu ‘e kinautolu naʻe fakanofo ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? (Vakai,ʻAlamā 13:3-5, 10.

  • Ko e hā ‘a e meʻa naʻe fakanofo ki ai ‘a e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ko ‘ení ke nau faí? (Vakai,ʻAlamā 13:6.

  • Kuo fakahoko fēfē ʻeni ʻi hoʻo vakai ki he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ‘i homou uōtí pe koló, pea ‘oku tāpuekina fēfē hoʻo moʻuí mo e moʻui ‘a e niʻihi kehé?

‘Oku ‘i he ʻAlamā 13 hano fakamatalaʻi lelei ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ‘Oku akoʻi ai naʻe tomuʻa fakanofo ke maʻu ia ‘e he kakai tangata ‘oku nau maʻu iá (vakai, veesi 3). Ko e fatongia ‘o kinautolu ‘oku nau maʻu ‘a e lakanga fakataulaʻeiki ko iá ke akoʻi ‘a e ngaahi fekau ‘a e ‘Otuá ki he kakai kehé “koeʻuhí ke nau lava foki ‘o hū ki hono mālōlōʻangá” (veesi 6). ‘Oku taʻengata ‘a e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, veesi 9), pea ‘oku foaki ia ki he kakai tangatá “pea naʻe tuʻunga ia ‘i heʻenau fuʻu tui lahi mo e fakatomalá pea mo ‘enau māʻoniʻoni ‘i he ‘ao ‘o e ‘Otuá” (veesi 10). ‘Oku fakamāʻoniʻoniʻi ‘e he Laumālie Māʻoniʻoní ‘a e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ‘i heʻenau ako ke fakaliliʻa(fehiʻa) ‘i he angahalá, “pea fakamaʻa [‘a kinautolu] mo nau hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eiki ko honau ‘Otuá” (veesi 12).

Lau ‘a e ʻAlamā 13:11–12, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e mālohi fakamāʻoniʻoni ‘o e Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí ‘a ia ʻoku maʻu ‘e kinautolu ‘oku nau maʻu ‘a e lakanga fakataulaʻeikí koeʻuhí ko ‘enau tuí, fakatomala, mo e māʻoniʻoní.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako mei he sīpinga ‘a e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ko ‘ení ‘o kau ki he meʻa te ke lava ‘o fai ke ke maʻu ai ‘a e mālohi fakamāʻoniʻoni ‘o e Fakaleleí ‘i hoʻo moʻuí?

  2. Hiki ‘a e foʻi moʻoni ko ‘ení ‘i hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 13:1–12 pe ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: ʻOku ui ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ‘a e kakai tangata ‘oku nau mēmipa ‘i he Siasi ‘o Sīsū Kalaisi ‘o e Kau Māʻoniʻoni ‘i he Ngaahi ‘Aho Kimui Ní pea ‘oku nau fakahā ha fuʻu tui lahi mo fili ‘a e māʻoniʻoní ke nau ‘omi ‘a e kakai kehé ki he ‘Otuá. Hili ia peá ke hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha fakamatala ‘o kau ki he founga ‘oku hanga ai ‘e hoʻo ‘ilo ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘eni ‘o e ongoongoleleí ‘o takiekina ‘a e anga hoʻo tali ‘a e kau taki lakanga fakataulaʻeikí ‘i hoʻo moʻuí kotoa.

ʻAlamā 13:13–20

‘Oku akoʻi ‘e ‘Alamā ‘o kau kia Melekisēteki, ‘a ia ko ha taulaʻeiki lahi tu‘ukimuʻa naʻá ne fokotuʻu ‘a e melinó ‘i hono kakaí.

ʻĪmisi
Ko e Tāpuakiʻi ‘e Melekisēteki ‘a ‘Epalamé

Lau ‘a e ʻAlamā 13:13–18, pea kumi ki he ngaahi foʻi lea naʻe ngāue ʻaki ‘e ‘Alamā ke fakamatalaʻi ‘a Melekisēteki mo e meʻa naʻe fai ‘e Melekisēteki maʻa hono kakaí. Fakakaukau ki he anga hono fakamatalaʻi ‘e he ngaahi foʻi lea ko iá ‘a e moʻui faka-Kalaisi ‘a Melekisētekí. Naʻe akoʻi ‘e ‘Alamā, naʻe ui ‘a e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí,“ʻi he lakanga ‘o e ‘Aló, ‘a e ‘Alo pē Taha naʻe Fakatupu ‘o e Tamaí” (ʻAlamā 13:9; vakai foki, T&F 107:2–4), ‘a ia ko Sīsū Kalaisi, pea ‘oku nau fakahā mai Ia kiate kitautolu ‘i heʻenau sīpinga moʻuí mo ‘enau ngaahi akonakí. Naʻe pehē ‘e ‘Eletā Pulusi R. MaKongikī: “Ko e moʻoni naʻe lahi ‘a e ngaahi meʻa naʻe hoko ‘i he moʻui ‘a e kau palōfita tokolahi ‘o hoko ai ‘a e kau tangata māʻoniʻoni ko iá ko e ngaahi sīpinga mo e ‘ata ‘o honau Mīsaiá. ʻOku taau mo feʻunga ke tau kumi ki he tatau ‘o Kalaisí ‘i he feituʻu kotoa pē pea toutou ngāue ʻaki kinautolu ke ngaohi ai Ia mo ‘Ene fonó ke muʻomuʻa taha ‘i hotau ‘atamaí” (The Promised Messiah, 453).

Lau ‘a e ʻAlamā 13:19, pea kumi ki he meʻa ‘oku fakahā mai ‘e he veesi ko ‘ení kiate kitautolu ‘o kau kia Melekisētekí. Toe vakai ki he ʻAlamā 13:17 ke ke ‘iloʻi ‘a e anga hono fakamatalaʻi ʻe ‘Alamā ‘a e kakai ‘o Sēlemí ‘i he taimi naʻe hoko ai ‘a Melekisēteki ko honau tuʻí. Fakatokangaʻi ange ‘a e founga ‘e lava ai ke toe fakamatalaʻi ‘e he ngaahi foʻi lea ko ‘ení ‘a e kakai ‘o ‘Amonaihaá (vakai, ʻAlamā 8:9; 9:28). Ko e hā ha meʻa naʻe fai ‘e he kakai ‘o Sēlemí tuʻunga ‘i he ngaahi ngāue ‘a Melekisētekí? (Vakai,ʻAlamā 13:18.)

Fakatokangaʻi ‘a e meʻa naʻe ngāue ʻaki, maʻu, mo malanga ʻaki ‘e Melekisēteki ‘i he ʻAlamā 13:18. Fakakaukau ki he meʻa naʻá ke ako ‘o kau ki he tuʻunga ‘oku totonu ke aʻusia ‘e ha taki lakanga fakataulaʻeiki ‘o fakatatau ki he sīpinga ‘a Melekisētekí.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e fē nai ha taimi kuó ke aʻusia ai pe ko ha taha okú ke iloʻi ‘a e melinó hili e muimui ki he faleʻi ‘a ha taki lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoni?

ʻAlamā 13:21–31

‘Oku fakaafeʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kakaí ke nau fanongo ki he leʻo ‘o e ‘Eikí pea hū ki hono mālōlōʻangá.

Kumi mo fakaʻilongaʻi ‘a e kupuʻi lea ko e “mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí” (pe ha kupuʻi lea ‘oku faitatau mo ia) ‘i he ʻAlamā 13:12, 13, 16, mo e 29. Naʻe akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kakai ‘o ‘Amonaihaá, naʻe ui ‘e he ‘Eikí ‘a e kau tangata ki he lakanga fakataulaʻeikí ke nau tokoniʻi ‘a e kakaí ke nau hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí. Naʻá ne ngāue ʻaki ‘a e fakatātā ‘o Melekisētekí ke fakahā kiate kinautolu ‘oku lava ‘a e kakai ‘oku fonu ‘i he angahalá mo e anga-fakalieliá ‘o fakatomala pea nau hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí (vakai, ʻAlamā 13:17–18; vakai foki,T&F 84:24).

Naʻe akoʻi ‘e Palesiteni Siosefa F. Sāmita ‘o kau ki he hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Otuá, o pehē “‘oku ‘uhinga ia ki heʻete maʻu ‘a e ‘ilo ki he ‘ofa ‘a e ‘Otuá, ‘o tui ki heʻene taumuʻá pea mo ‘ene palaní, ‘o aʻu ki ha faʻahinga tuʻunga te tau ‘iloʻi ai ‘oku tau totonu, pea ‘oku ‘ikai ko haʻatau kumi ha meʻa kehe, ‘oku ‘ikai uesia kitautolu ia ‘e ha matangi ‘o e tokāteline kotoa pē, pe ‘e he kākā olopoto ‘o e tangatá ‘a ia ‘oku nau tokatataʻo ʻai ke kākaaʻi. ‘Oku tau ‘iloʻi ko e tokāteline ia mei he ‘Otuá” (Ngaahi Akonaki ‘a e Kau Palesiteni ‘o e Siasí: Siosefa F. Sāmita [1998], 64-65).

Ko e hā ha faʻahinga ‘ulungaanga ʻokú ke ‘amanaki ‘e maʻu ‘e ha taha kuó ne hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Otuá ‘i he moʻuí ni ‘o hangē ko hono fakamatalaʻi ‘e Palesiteni Siosefa F. Sāmitá?

Naʻe akoʻi ʻe ‘Eletā Pulusi R. MaKongikī ‘o pehē: “ʻOku hū ‘a e kau māʻoniʻoni moʻoní ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí lolotonga ‘enau ‘i he moʻui ko ‘ení, pea te nau fai atu ‘i he tuʻunga monūʻia ko iá ‘i heʻenau tauhi ki he moʻoní kae ‘oua kuo nau mālōlō fakataha mo e ‘Eikí ‘i hēvani. … Ko e mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí ‘i he taʻengatá, ko hono maʻu ia ‘o e moʻui taʻengatá, ‘o maʻu ai hono kakato ‘o e nāunau ‘o e ‘Otuá” (Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 633).

Hili ‘a e fakatokanga ‘a ‘Alamā ki he kakai ‘o ‘Amonaihaá ke nau teuteu ki he hāʻele mai ‘a Kalaisí (vakai, ʻAlamā 13:21–26), naʻá ne fai ange leva mo ha ngaahi fakahinohino kehe ‘o kau ki he founga ke nau hū ai ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí. Lau ‘a e ʻAlamā 13:27–29 ke ‘iloʻi pe ko e hā ‘a e ngaahi fakahinohino ko iá.

‘E lava ‘o fakamatalaʻi fakanounou ‘a e ngaahi akonaki ‘a ‘Alamaá ‘e he tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Ko e taimi ko ia ‘oku tau tali ai ‘i he loto fakatōkilalo ‘a e fakaafe ke tau fakatomalá, ‘e tataki kitautolu ‘e he Laumālié ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí.

  1. Fili ha taha ‘o e ngaahi tāpuaki ‘oku fakamatalaʻi ‘i he ʻAlamā 13:27–29 ‘a ia te ke fie maʻú. Kumi ‘i he hili hoʻo fili ‘a e tāpuakí, ki ha akonaki na‘e fai ‘e ‘Alamā ‘a ia te ne tokoniʻi koe ke ke teuteu ke maʻu ‘a e tāpuaki ko iá. Hili ia peá ke hiki ha taumuʻa ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘o fekauʻaki mo e founga te ke fakahoko ai ‘a e akonaki ‘a ‘Alamaá koeʻuhi ke ke lava ‘o hū ki he mālōlōʻanga ‘o e ‘Eikí ‘i he moʻuí ni pea mo e maama kahaʻú.

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní:

    Kuó u ako ‘a e ʻAlamā 13 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: