Seminelí
‘Iuniti 18: ‘Aho 4, ʻAlamā 32


‘Iuniti 18: ‘Aho 4

ʻAlamā 32

Talateú

Hili ‘a e mamata ‘a ‘Alamā mo hono kaungāngāué ki he tōʻonga lotu faikehe ‘a e kau Sōlamí, naʻa nau malanga ʻaki ‘a e folofola ‘a e Otuá kiate kinautolu. Naʻe kamata ke ola lelei ‘enau ngāué ‘i he kakai naʻe masiva pea kapusi ki tuʻa mei he ngaahi fale lotu ‘o e kau Sōlamí. Naʻe ngāue ʻaki ‘e ‘Alamā ‘a e fakatātā ‘o hono tō mo hono tanumaki ‘o ha tengaʻi ‘akau, ‘o ne akoʻi kiate kinautolu ‘a e meʻa kuo pau ke nau fai ke nau maʻu ai mo tanumaki ‘a ‘enau tui ki he folofola ‘a e ‘Otuá. Naʻe fakaafeʻi kinautolu (mo kitautolu foki) ‘e ‘Alamā ke nau ‘ahiʻahiʻi ‘a e folofolá pea tanumaki fakaʻaho ‘enau tuí mo ‘enau fakamoʻoní.

ʻAlamā 32:1–16

‘Oku akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kau Sōlami ko ia kuo fakavaivaiʻi koeʻuhí ko ‘enau masivá.

  1. Fakakaukau ‘oku fehuʻi atu ‘e haʻo kaungāmeʻa pe ‘oku lava fēfē ‘e ha taha ‘o ‘iloʻi ‘oku moʻoni ‘a e Siasí. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá a hoʻo tali ‘o kau ki he founga ke maʻu ai ha fakamoʻoní. Hili ia peá ke hiki ‘i he laine hono hoko ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e Ko e founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní. Hiki ha lisi ‘i hoʻo ako ‘a e ’Alamā 32, ‘i lalo ‘i he ‘uluʻi fakamatala ko ‘ení, ki he ngaahi ‘ilo makehe kuó ke iloʻi ‘o kau ki he founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní. Te ke tānaki mai ki he lisi ko ‘ení ‘i he hokohoko atu ‘o e lesoní; ko ia ai, ‘e tokoni ia ke ke fakaʻatā ha konga lahi ange ‘i he vahaʻa ‘o e ‘uluaki ngāue ke fai ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá mo e ngāue fika 2 ke faí.

Naʻá ke lau ‘i he lēsoni kuo ʻosí ‘a e (ʻAlamā 31), ki he founga naʻe mamata ai ‘a ‘Alamā mo hono kāingá ki he founga hala ‘o e hū ‘a e kau Sōlamí, ‘a ia ko ha kulupu ‘o e kau Nīfai kuo nau hē mei he moʻoní. Hili ‘a e lotu ʻi he tui ‘a ‘Alamaá, naʻá ne kamata leva mo hono kāingá ke malanga ʻaki ‘a e ongoongoleleí ‘i he kakai ko ‘ení. Lau ‘a e ʻAlamā 32:1–3, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e kulupu ‘o e kau Sōlami naʻa nau fakahā ʻenau mahuʻingaʻia ‘i he pōpoaki ‘a e kau faifekaú.

Lau ‘a e ʻAlamā 32:4–6, pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e founga ne hoko ai ‘a ‘enau masivá ko ha tāpuakí.

Ko e tefitoʻi moʻoni ‘e taha ‘oku fakatātaaʻi mai ‘i he ngaahi veesi ko ‘ení: ʻOku teuteuʻi kitautolu ‘e he anga-fakatōkilaló ke tau tali ‘a e folofola ‘a e ‘Otuá. Hiki ‘a e ke ke loto-fakatōkilalo ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he “Ko e founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní.”

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ‘a e ‘uhinga ‘okú ke pehē ai ‘oku mahuʻinga ‘a e anga-fakatōkilaló ki hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní.

Lau ‘a e ʻAlamā 32:13–16, pea kumi ki he ngaahi founga kehekehe ‘oku lava ai ke anga-fakatōkilalo ‘a e kakaí. Fakatatau ki he meʻa naʻe akoʻi ‘e ‘Alamaá, ‘e lelei ange kiate koe ke ke fili ke ke anga-fakatōkilalo pe ko hano fakamālohiʻi koe ke ke anga-fakatōkilalo? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakakaukau ki he mahino kiate koe hono fakavaivaiʻi koe “koeʻuhi ko e folofolá” (ʻAlamā 32:14).ʻE fekauʻaki fēfē nai mo e anga hoʻo fakakaukau ki he ‘ekitivitī ‘i he Siasí, seminelí, pe efiafi fakafāmili ‘i ‘apí?

Fili ke ke anga-fakatōkilalo ‘i hoʻo ngāue ʻaki ha ngaahi ueʻi fakalaumālie pē te ke maʻu ‘o fekauʻaki mo hoʻo loto-fakatōkilaló.

ʻAlamā 32:17–43

‘Oku akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kau Sōlamí ‘o kau ki he founga ke nau fakatupulaki ai ʻenau tuí.

Naʻe ‘iloʻi ‘e ‘Alamā ‘i he lolotonga ‘ene akoʻi ‘a e kau Sōlamí ha fakakaukau hala ‘oku maʻu ‘e ha kakai tokolahi ‘o kau ki hono maʻu ‘o ha fakamoʻoní. Lau ‘a e ʻAlamā 32:17–18, pea feinga ke ‘iloʻi ‘a e fakakaukau hala ko iá.

Fakakaukau siʻi ki he hoko ‘ete ‘amanaki ki ha fakaʻilongá ko ha meʻa ia ke ne fakafaingataʻaʻiaʻi hono fakatupulaki ‘o e fakamoʻoní. (‘E lava ke ke hiki ‘a e T&F 63:9–11 ‘i he tafaaki ‘o hoʻo folofolá ‘o ofi ki he ʻAlamā 32:17–18 pea lau ia ke ke maʻu ha ‘ilo makehe lahi ange mei ai.)

Lau ‘a e ʻAlamā 32:21, ‘a ia ko ha veesi fakataukei folofola, pea kumi ki hono fakaʻuhingaʻi ‘e ‘Alamā ‘a e meʻa ‘oku lau ko e tuí, mo e meʻa ‘oku ‘ikai lau ko e tuí. (Te ke lava ʻo fakaʻilongaʻi ia ‘i ha founga makehe, koeʻuhí ke faingofua haʻo kumi ki ai ‘i he kahaʻú. )

Lau ‘a e ʻAlamā 32:22. Fakalaulauloto ki ha meʻa te ke lava ‘o fai ke fakatupulaki ai ha tui mo ha fakamoʻoni fakatāutaha ‘oku lahi angé.

Tānaki atu ‘a e manatuʻi ‘oku ‘aloʻofa ‘a e ‘Otuá mo e [fili ke] ke ke tui ki he lisi ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá ‘o e “Ko e founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní.”

Naʻe akoʻi ‘e ‘Alamā ki he kau Sōlamí ‘a e founga ‘e lava ke nau kamata ai ke tui ki he folofola ‘a e ‘Otuá ‘i haʻanau feinga ke fai hano ‘ahiʻahiʻi ‘o ha meʻa. Fakakaukau ki ha ngaahi meʻa kuó ke ‘ahiʻahiʻi ‘i hoʻo ngaahi kalasi saienisí mo e ngaahi sitepu naʻe pau ke ke muimui ki aí. Manatuʻi ‘oku fie maʻu ‘e he ngaahi ‘ahiʻahi fakasaienisí ke fai ‘e he tokotaha fakatotoló ha ngāue. ‘Oku pehē pē mo e meʻa ‘oku fie maʻu meiate koe ‘i he founga ki hono maʻu pe fakamālohia ha fakamoʻoní. Lau ‘a e ʻAlamā 32:27, pea kumi ki he meʻa ke ‘ahiʻahiʻí ʻa ia naʻe fakaafeʻi ‘e ‘Alamā ‘a e kau Sōlamí ke nau faí.

‘E ‘aonga kapau te ke ‘iloʻi, ko hono ʻuhinga ‘o e foʻi lea ko e ʻatamaí ko e ngaahi mālohi pe ngaahi poto ia ‘oku tāpuekina ‘aki kitautolu, ke tau ʻiloʻi mo mahino kiate kitautolu ‘a e māmani ‘okú ne ‘ātakaiʻi kitautolú. ‘Oku kau ki ai ‘a e ngaahi meʻa hangē ko hotau ngaahi ongo fakaesino ‘o e fanongó, sió, mo e alá; fakakaukau fakaʻatamaí; mo e manatú.

Tānaki atu ‘a e ʻahiʻahiʻi (pe ngāueʻi) ‘a e folofolá ki hoʻo lisi ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá “Ko e founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní.”

Te ke lava ‘i hoʻo lau ‘a e ʻAlamā 32:28, ‘o fakaʻilongaʻi ‘i hoʻo folofolá ‘a e ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “kamata ia ke pupula” “langaki hake hoku laumālié” “fakamaama hoku ʻatamaí” mo e “melie ia kiate au.” Naʻe akoʻi ‘e ‘Eletā Pulusi R. MaKongikī ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongoulu Mā Uá ‘a e founga ‘oku tupulaki ai ‘a ‘etau tuí:

ʻĪmisi
Fai ʻe ʻEletā Bruce R. McConkie

“ʻOku tau tupulaki ‘i he tui; ‘oku tau fakalakalaka mei he sitepu ki he sitepu pea mei ha tuʻunga māʻulalo ange ki ha tuʻunga ‘oku māʻolunga angé. ‘Oku tau tānaki mai ‘a e ‘aloʻofa hoko mo e ‘aloʻofa kae ‘oua kuo tau aʻu ki he tuʻunga kuo tau fakahaohaoaʻi ai ‘etau tuí, ‘o fakatatau ki he tuʻunga māʻoniʻoni ‘oku malava ke aʻusia ‘e he tangata fakamatelié , pea tau aʻu ai ki he tuʻunga ke laka atu ki he taʻengatá ‘i ha fakalakalaka ‘oku taʻengatá. …

“Ngāue ‘i he ngaahi ngāue ‘oku hanga mai mei muʻá pea ‘i he hili hoʻomou laka atu ‘i ha sitepu ‘e taha ki haʻamou maʻu ‘a e tuí, te mou maʻu ai ha fakapapau ‘i homou laumālié te mou lava ‘o laka atu ki muʻa ki he sitepu ‘oku hokó, ko ia ‘e tupulaki fakakongokonga pehē homou mālohí pe iví” (Lord, Increase Our Faith, Brigham Young University Speeches of the Year [Oct. 31, 1967], 9, 11).

  1. Hili haʻo lau ‘a e ʻAlamā 32:28, fakakakato ha ngāue ‘e ua pe lahi ange ‘i he ngaahi ngāue ke fai ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ha ngaahi ngāue kuo pau ke tau fai pe ‘ikai fai ‘i heʻetau ‘ahiʻahiʻi ko ‘eni ‘a e folofolá? (‘Oku ‘oatu ‘i he ngataʻanga ʻo e lēsoni ko ‘ení ha lisi ‘o e ngaahi tali ‘e lava ‘o ngāue ʻakí.)

    2. ‘Okú ke pehē ko e hā nai hono ‘uhinga ‘o e “fakaʻatā ha potu [ki he folofola ‘a e ‘Otuá ke tō ai ha tenga ‘i homou lotó”?

    3. Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai hano langaki ‘a ho laumālié pea fakamāmaʻi ‘a ho ‘atamaí ‘e he folofola ‘a e ‘Otuá? Fakamatalaʻi ‘i hoʻo fakalea pē ‘aʻau pe ko e faʻahinga ongo ia ‘oku fēfē.

Lau ‘a e ʻAlamā 32:29–34, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e meʻa ‘e ako ‘e ha taha ‘o kau ki he folofola ‘a e ‘Otuá ‘i heʻene fakahoko hono ‘ahiʻahiʻi ‘o e folofolá. Ko hono ‘uhinga ‘o e foʻi lea ko e fafangá ke fafangaʻi, tauhi, pe tokangaʻi.

ʻĪmisi
tengaʻi ‘akau ‘i he kelekelé

Kiʻi fakakaukau siʻi ki he founga ‘oku faitatau ai ‘a e anga hono tokoniʻi ‘o ha kiʻi fuʻu ‘akau ke tupú mo hono tokoniʻi hoʻo fakamoʻoní ke tupulakí. Toe fakakaukau ki he ‘uhinga ‘oku ‘ikai ke haohaoa ai ‘a e tui mo e fakamoʻoni ‘a ha taha hili ‘ene ‘ahiʻahiʻi ‘a e folofola ‘a e ‘Otuá. Ko e hā mo ha toe meʻa ‘okú ke pehē ‘oku kei fie maʻu ke fai ke te maʻu ai ha fakamoʻoni tuʻuloa ki he ongoongoleleí?

Lau ‘a e ʻAlamā 32:35–40, pea kumi fakalelei ki he meʻa naʻe pehē ‘e ‘Alamā kuo pau ke tau fai ke fakakakato ‘a e ‘ahiʻahiʻi ‘o e folofolá. Fakalaulauloto ki he meʻa kuo pau ke ke fai ki he fuʻu ‘akaú, pe ko hoʻo fakamoʻoní, ke tupulakí. Ko e hā ha meʻa ‘e hoko kapau ‘e ‘ikai te ke fai ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení?

ʻĪmisi
Tree Small

Tāpuniʻi hoʻo folofolá, pea vakai pe ko e fehuʻi ‘e fiha te ke lava ‘o tali ‘i he ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

  • Ko e hā ha meʻa kuo pau ke tau fai ke tupulaki ai ‘etau tui ki he folofola ‘a e ‘Otuá ‘o hoko ko ha fuʻu ‘akau ‘oku fuá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa ʻoku fakafofongaʻi ‘e he fua ‘o e ‘akaú?

  • Ko e hā ha meʻa ‘e hoko ‘i he taimi ‘oku ‘ikai te tau tokanga ai ki he fuʻu ‘akaú pea ‘ikai te tau tauhi iá?

  • Ko e hā ha meʻa ‘okú ke pehē ‘oku faitatau ai ia mo e meʻa ʻoku hoko ‘i he taimi ‘oku tau taʻe tokangaʻi pe ‘ikai te tau tauhi (fafangaʻi) ai ha fakamoʻoní?

Kapau ‘e fie maʻu peá ke fakaava hoʻo folofolá ‘o toe lau ‘a e ʻAlamā 32:35–40 ke tokoni ‘i hoʻo tali ‘a e ngaahi fehuʻí. Tānaki atu ‘a e tauhi ‘i he faivelenga lahi ki hoʻo lisi ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá “Ko e founga ‘o hono maʻu mo fakamālohia ha fakamoʻoní.”

Fakamatalaʻi fakanounou ʻi ha sētesi pē ‘e taha ‘a e meʻa naʻá ke ako mei he ʻAlamā 32 ‘o kau ki he meʻa ‘oku fie maʻu ki hono maʻu mo fakamālohia ‘o ha fakamoʻoní, pea hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ʻi hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 32:37–43.

Mahalo naʻá ke hiki ha fakamatala hangē ko ‘ení: Kapau ‘oku tau tauhi ‘i he faivelenga lahi ‘i hotau lotó ‘etau tui ki he folofola ‘a e ‘Otuá, ‘e tupulaki ‘etau tui mo ‘etau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ‘Ene ongoongoleleí.

Lau ‘a e ʻAlamā 32:41–43, pea kumi ki he anga hono fakamatalaʻi ‘e ‘Alamā ‘a e fua ‘oku maʻu ‘e kinautolu ‘oku nau tauhi ‘i he faivelenga lahi ‘enau fakamoʻoní. ‘Oku fakamatala ‘a e ʻAlamā 32:42 ki he faivelengá mo e faʻa kātakí. ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘oku fie maʻu ai ‘a e faivelengá mo e faʻa kātakí ki he tupulaki ‘a e fuʻu ‘akaú—pe ko hoʻo fakamoʻoní?

ʻĪmisi
Large Small
  1. Tali ha fehuʻi ‘e taha pe fakatouʻosi ‘a e ongo fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ha ngaahi ola kuó ke vakai ki ai ‘i hoʻo moʻuí ko e tupu mei hoʻo muimui ki hono ‘ahiʻahiʻi ‘o e folofolá ‘a ia naʻe fakamatalaʻi ‘e ‘Alamā ‘i he ʻAlamā 32?

    2. Te ke fakahoko fēfē ‘i hoʻo moʻuí ‘a e ‘ahiʻahiʻi ‘o e folofolá ‘a ia naʻe fakamatalaʻi ‘e ‘Alamā ‘i he ʻAlamā 32?

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofolá—ʻAlamā 32:21

  1. Toe lau ‘a e ʻAlamā 32:21. Feinga ke ke ako maʻuloto ‘a e veesi ko ‘ení, peá ke toki lau maʻuloto ia ki haʻo kaungāmeʻa pe mēmipa ‘o ho fāmilí. Hiki ha ngaahi sētesi siʻi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘o fakamatalaʻi ‘a e meʻa ‘oku akoʻi atu ‘e he veesi ko ‘ení ‘o kau ki he tuí.

Ngaahi tali ‘e ala fai ki he ngāue ke fai 3a: (a) fakaʻatā ha potu ke tō ai ‘a e folofolá (pe tengaʻi ‘akaú) ‘i ho lotó, (e) ‘oua ‘e liʻaki ‘a e tengaʻi ‘akaú koeʻuhí ko hoʻo taʻe tuí, mo e (f) fakatokangaʻi ‘a e tupu ‘a e tengaʻi ‘akaú.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní:

    Kuó u ako ‘a e ʻAlamā 32 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: