Seminelí
‘Iuniti 6: ‘Aho 3, 2 Nīfai 9


‘Iuniti 6: ‘Aho 3

2 Nīfai 9

Talateú

‘Oku hoko atu hoʻo ako ki he malanga ‘a Sēkopé ‘a ia naʻe kamata ‘i he 2 Nīfai 6–8, hoko atu ‘i he 2 Nīfai 9. Naʻá ke ako ‘i he 2 Nīfai 6–8 ki he ngaahi akonaki ‘a Sēkope ʻo kau ki he ‘aloʻofa mo e mālohi ‘o e Fakamoʻuí ke fakahaofi ‘a e fale ‘o ‘Isilelí mei honau tuʻunga hē mo fakamoveteveteʻí. Te ke ako ‘i he vahe 9 ki he fakamoʻoni ‘a Sēkope ki he mālohi ‘o e Fakalelei ‘a e Fakamoʻuí ke fakahaofi kitautolu mei he ngaahi nunuʻa ‘o e Hingá, kau ai ‘a e mate fakatuʻasino mo fakalaumālié fakatouʻosi, kae ʻumaʻā ‘a e ngaahi nunuʻa ‘o ‘etau ngaahi angahalá. Naʻe akoʻi ‘e Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ko e 2 Nīfai 9 ko e “taha ia ‘o e ngaahi malanga fakamaama lahi taha kuo fai ‘o fekauʻaki mo e fakaleleí. … ‘Oku totonu ke lau fakalelei ia ‘e he tokotaha kotoa pē ‘oku kumi ki he fakamoʻuí” (Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. [1957–66], 4:57).

2 Nīfai 9:1–9

‘Oku akoʻi ‘e Sēkope ‘oku ‘omi ‘e he Hingá ‘a e mate fakatuʻasino mo fakalaumālié ki he faʻahinga kotoa ‘o e tangatá.

Ko e hā ‘a e meʻa ‘oku haʻu ki ho ‘atamaí ‘i he taimi ‘okú ke fakakaukau ai ki he foʻi lea ko e meʻa fakamanavahē?

‘Oku faʻa ‘uhinga ‘a e foʻi lea meʻa fakamanavaheé ki ha meʻa ‘oku fakailifia pea ‘oku lava ke ne fakatupu ha lavea lahi. Neongo ‘oku tokolahi ha kakai ‘oku nau fakakaukau pē ki he fanga manu fakamanavahē ‘i he taimi ‘oku nau fakakaukau ai ki ha meʻa fakamanavaheé, fakakaukau angé pe ‘oku ‘i ai nai ha meʻa ‘okú ne lava ke ‘omi ha fakamamahi ‘oku tolonga fuoloa kiate koe, pea ‘oku fakamanavahē moʻoni ia. Naʻe ngāue ‘aki ‘e Sēkope ‘a e ʻīmisi ‘o ha me’a fakamanavahē ke ne fakataipe mai ha tuʻunga fakamanavahē ‘oku tau fehangahangai kotoa mo ia ‘i he moʻui fakamatelié. Lau ‘a e 2 Nīfai 9:10, pea kumi ki he ʻelemēniti ‘e ua ‘o e meʻa fakamanavahē ko ia naʻe fakamatalaʻi ‘e Sēkopé. Hili ia peá ke fakafonu ‘a e ngaahi laine ‘i he saati ‘i laló.

Fuʻu Meʻa Fakamanavahē

M

H

“m ‘o e s

“m ‘o e l

‘Oku mahuʻinga ke mahino ‘i he akoʻi ko ia ‘e Sēkope ‘o kau ki he “mate ‘o e laumālié” naʻe ‘ikai ko ‘ene ‘uhingá ‘e mate moʻoni hotau laumālié, ka ko ʻetau mavahe fakalaumālie pe ko hono kapusi kitautolu mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá (vakai, 2 Nīfai 9:6). ‘Oku faʻa ui ‘i he folofolá ‘a e mavahe fakalaumālie ko ‘ení ko e mate fakalaumālie. ‘E lava ke ke hiki ‘a e kupuʻi lea ko e kapusi mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá ʻi he tafaʻaki ‘o hoʻo folofolá ‘o ofi ki he “mate ‘o e laumālié ‘i he 2 Nīfai 9:10.

Lau ‘a e 2 Nīfai 9:6, pea fakatokangaʻi naʻe kamata ‘e Sēkope ‘aki ‘ene talanoa ki he mate ‘o e sinó pea fakaʻosi ‘aki ‘ene fakamatala ki hotau kapusi mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá. Fakatotolo fakalelei ‘i he veesi ko ‘ení. Ko e hā ha meʻa naʻá ne fakatupu fakatouʻosi ʻa e mate fakaesinó mo fakalaumālié ‘a e faʻahinga ‘o e tangatá?

Lau ‘a e 2 Nīfai 9:7–9, pea kumi ki he meʻa naʻe akoʻi ‘e Sēkope ‘e hoko ki hotau sinó mo hotau laumālié kapau naʻe ʻikai ke ‘i ai ha Fakalelei pea ‘ikai ke ikunaʻi ‘a e mate fakaesinó mo e mate fakalaumālié ‘o taʻengata. ‘E tokoni kiate koe kapau te ke ‘iloʻi ki muʻa peá ke toki laú, hono ‘uhinga ʻo e ngaahi lea ko ‘eni naʻe ngāue ʻaki ‘e Sēkope ‘i he veesi 7. ‘Oku ‘uhinga ‘a e ‘uluaki kupuʻi lea “ko e ‘uluaki fakamaau ko ia naʻe hoko ki he tangatá” (2 Nīfai 9:7) ki he ngaahi nunuʻa ‘o e Hinga ‘a ‘Ātama mo ‘Iví. ‘Oku ‘uhinga ‘a e foʻi lea ko e ʻauʻauhá ki he sino fakamatelié koeʻuhí he ‘oku ‘ikai haohaoa ia, ko ia kuo pau ke mate ia. ‘Oku ‘uhinga ‘a e foʻi lea ko e taʻe-faʻa-ʻauʻauhá ki he sino toe tuʻú ‘a ia ‘e moʻui ‘o taʻengatá.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá, ha lisi ‘o e ngaahi kupuʻi lea kuó ke maʻu ‘i he 2 Nīfai 9:7–9 ‘a ia ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e meʻa ‘e hoko ki hotau sinó mo hotau laumālié kapau naʻe ‘ikai ke ‘i ai ha Fakalelei.

ʻĪmisi
Ko e Lotu ‘a Sīsū ‘i Ketisemaní

Lau ‘a e lea ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā D. Toti Kulisitofasoni ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá, ke fakamahino mai a e tuʻunga te tau ‘i aí kapau naʻe taʻeʻoua ‘a e Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí: “Kapau ‘e ‘ikai ha liliu ‘i hotau fakamavaheʻi mei he ʻOtuá, pe ko ‘etau mate fakaesinó, pea ‘e ‘ikai hano ‘aonga ‘etau tauʻatāina ke fili fakaeangamaʻá. ‘Io, te tau kei tauʻatāina pē ke fili, ka ko e ha hono taumuʻá? ‘E iku pē ki he meʻa tatau maʻu pē, neongo pe ko e hā ha ngaahi ngāue te tau fai, te tau mate pea ‘e ‘ikai ke ‘i ai ha ‘amanaki ki ha toetuʻu pe ha ‘amanaki ki ha hēvani. ‘E tatau ai pē pe ko e hā hano lahi ‘o ha lelei pe kovi te tau fili ke tau fai, te tau iku kotoa pē ‘o hoko ko e kau ‘āngelo ki ha tēvolo” Ensign, June 2009, 50).

  1. Hiki ha sētesi ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá, ‘o fakamatalaʻi ‘i hoʻo fakalea pē ‘aʻau ‘a hoʻo fakakaukau ki he lea ‘a ‘Eletā Kulisitofasoni ‘o kau ki hotau tuʻunga tōkilaló. Tānaki atu ki ai ha kiʻi fakamatala nounou ki he ‘uhinga ‘okú ke pehē naʻe fakatatau ai ‘e Sēkope ‘a e mate fakaesinó mo ʻetau mavahe mei he ‘Otuá ki ha “meʻa fakamanavaheé.”

2 Nīfai 9:10–27

ʻOku akoʻi ʻe Sēkope ʻa e founga ne fakahaofi ai kitautolu ‘e he mamahi ‘a e Fakamoʻuí mei he ngaahi ola ʻo e hingá mo e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá

Naʻe ‘ikai tuku ‘e he ‘Otuá ke tau fuesia ‘a hono mamafa kotoa ‘o e ngaahi kovi ‘o e “fuʻu me‘a fakamanavaheé, ‘a ia ko e maté mo heli.” Lau ‘a e 2 Nīfai 9:10, pea fakaʻilongaʻi ‘a e meʻa kuo teuteu ‘e he ‘Otuá maʻatautolú.

Lau ‘a e talanoa fakatātā ko ‘eni naʻe fai ‘e Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ‘a ia ‘oku fakatātaaʻi mai ai ‘etau fie maʻu ha Fakamoʻuí.

“Naʻe luelue atu ha tangata ‘i he halá peá ne tō ai ‘i ha luo loloto mo fakapoʻuli ko ia naʻe ‘ikai te ne lava ‘o kaka hake ki ‘olunga ‘o toe maʻu ‘ene tauʻatāiná. Te ne lava fēfē nai ‘o fakahaofi ia mei hono faingataʻaʻiá? He ‘ikai te ne lava ke fai ha meʻa ‘iate ia pē, he ‘oku ‘ikai ha founga ia ke kaka hake ai mei he luó. Naʻá ne ui tokoni pea fanongo mai ha tangata ‘ofa ki heʻene ui tokoní, peá ne fakatoʻotoʻo mai ai ke tokoni kiate ia, ‘o ne tukutuku hifo ha tuʻunga ‘o ne lava ai ke toe kaka hake ki he funga ‘o e māmaní mei he luó.

“Ko e tuʻunga ‘eni naʻe tuku ‘e ‘Ātama ke ne tō ki ai mo hono hakó, ‘i heʻene kai ‘a e fua naʻe tapui ke ne kaí. Pea koeʻuhí naʻa nau tō kotoa ki he luó, naʻe ‘ikai lava ha taha ‘o kaka hake mei he luó ‘o fakahaofi ‘a e niʻihi kehé. Ko e luo ko iá ‘a hono taʻofi kinautolu mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá mo e mate fakaesinó, mo hono fakaʻauha ‘o e sinó. Pea koeʻuhí naʻa nau moʻulaloa kotoa ki he maté, naʻe ‘ikai ai ke ‘i ai hanau taha te ne lava ‘o ‘omi ha founga ke fakahaofi ai kinautolu.

“Ko ia, naʻe ‘afio mai ‘a e Tamaí ‘i heʻene ‘aloʻofa taʻe-fakangatangatá ki he ngaahi tangi ‘a ‘ene fānaú peá ne fekau hifo hono ‘Alo pē Taha Naʻe Fakatupú, ‘a ia naʻe ‘ikai moʻulaloa ki he maté pe ki he angahalá, ke ne ‘omi ‘a e founga ke nau hao aí. Naʻá ne fakahoko ‘eni ‘i heʻene fakalelei ta‘e-fakangatangatá mo ‘ene ongoongolelei taʻengatá” (Doctrines of Salvation, ed. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 1:126–27).

‘Oku fakataumuʻa ha konga lahi ‘o e pōpoaki ‘a Sēkope ‘i he vahe 9 ki he founga naʻe teuteuʻi ‘e he ‘Eikí ke tau hao ai mei hono puke kitautolu ‘e he mate fakaesino mo fakalaumālié, pea fakapapauʻi mai ai kiate kitautolu ‘e lava ‘o fakahaofi kitautolu.

  1. Fakatotolo ‘i he 2 Nīfai 9:5, 19–21, pea tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Fakatatau ki he 2 Nīfai 9:5, 21, ko e hā ha meʻa naʻe fepaki mo e Fakamoʻuí koeʻuhí ke Ne lava ‘o fakahaofi kitautolu mei he maté mo heli?

    2. Fakatatau ki he 2 Nīfai 9:21, ko hai naʻe ʻuhinga ai e mamahi ʻa e Fakamoʻuí?

Fakakaukau ki he tokolahi ‘o e kakai ‘oku nau “kau ki he fāmili ‘o ‘Ātamá” (2 Nīfai 9:21). ‘Oku kau ki ai ‘a kinautolu kotoa pē kuo nau moʻui, pea ‘oku nau moʻui he taimí ni, pe te nau moʻui ‘i he māmaní—kau ai koe. Te ke lava ‘o hiki ho hingoá ‘i he tafaʻaki ‘o e 2 Nīfai 9:21 ke ke manatuʻi naʻe fai ‘a e feilaulau ‘a e Fakamoʻuí koeʻuhí ko koe.

ʻĪmisi
Ko e Kalusefaí

Naʻe akoʻi ‘e Sēkope ‘e tokoniʻi kitautolu ‘e he faingataʻaʻia ‘a e Fakamoʻuí ke tau hao mei he fuʻu meʻa fakamanavaheé— ‘a ia ko e mate fakaesinó mo hono kapusi kitautolu mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá ‘o taʻengata. Lau ‘a e 2 Nīfai 9:22, pea kumi ha kupuʻi lea ‘oku pehē ai te tau ikunaʻi ‘a e mate fakaesinó mo ha kupuʻi lea ‘e taha ‘oku fakahā mai ai te tau toe foki ki he ‘ao ‘o e ‘Otuá. Hiki ‘a e ngaahi kupuʻi lea naʻá ke maʻú ‘i he ngaahi sētesi ‘i laló:

‘E mate hotau sinó koeʻuhí ko e Hingá, ka ‘e ___________ hotau sinó koeʻuhí ko e mamahi ‘a Kalaisí. .

‘Oku kapusi kitautolu mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá koeʻuhí ko e Hingá, ka te tau lava ‘o toe tuʻu ________________ koeʻuhí ko e mamahi ‘a Kalaisí. .

‘Oku tau ako mei he ngaahi akonaki ‘a Sēkopé ‘a e tokāteline ko ‘ení: ʻOku fakahaofi ‘a e faʻahinga kotoa ‘o e tangatá ‘e he Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí mei he mate fakaesino mo fakalaumālie naʻe ‘omi ‘e he Hingá.

‘Oku tānaki mai foki ki he pōpoaki ‘o e ‘amanaki lelei ko ‘ení, hono akoʻi ‘e Sēkope, ‘oku toe lava foki ‘e he ngaahi mamahi ‘a e Fakamoʻuí ‘o fakahaofi kitautolu mei he mate fakalaumālie ‘oku fakatupu ‘e heʻetau ngaahi angahala ‘atautolu peé. Lau ‘a e 2 Nīfai 9:27, pea kumi ki he anga hono fakamatalaʻi ‘e Sēkope ‘a e tuʻunga ‘o kinautolu ‘oku maumaufonó pe fai angahalá. Lau ‘a e 2 Nīfai 9:15–16, pea fakaʻilongaʻi ‘a e loto-mamahi fakalaumālie pe mamahi ‘e ‘omi ‘e heʻetau ngaahi angahalá kiate kitautolu kapau ‘e ʻikai te tau fakatomala.

‘Oku ‘ikai ke ngata ‘i he mamahi ko ‘ení, ka ke fakatokangaʻi ‘a e kupuʻi lea ko ‘ení “te nau ‘alu atu” ‘i he 2 Nīfai 9:16. ‘E foki atu ‘a e faʻahinga kotoa ‘o e tangatá ki he ‘ao ‘o e ‘Otuá ke fakamāuʻi, koeʻuhí ko e Fakaleleí. Neongo iá, kapau kuo ‘ikai te tau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá, ‘e toe fakamavaheʻi ‘a kitautolu mei he ‘ao ‘o e ‘Otuá. Pea neongo ko e fakahaofi mei he Hingá ko ha me‘aʻofa ia ki he faʻahinga kotoa ‘o e tangatá, ka ‘e makatuʻunga hotau fakahaofi mei he ngaahi nunuʻa ‘o ‘etau ngaahi angahala fakatāutahá ‘i heʻetau ngaahi holí mo ‘etau ngaahi ngāué. Lau ‘a e 2 Nīfai 9:21, 23–24. Ko e hā ha meʻa te tau lava ‘o fai tuʻunga ‘i he Fakaleleí ke fakahaofi ai kitautolu mei he ngaahi nunuʻa taʻengata ‘o ‘etau ngaahi angahalá?

Fakakakato ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení, hili hoʻo lau ‘a e lea ‘a Sēkopé: Te tau lava ‘o ikunaʻi ‘a e nunuʻa ‘o ‘etau ngaahi angahalá ‘i he Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí kapau te tau.

Nofo hifo ‘i ha kiʻi miniti siʻi ‘o fakakaukau ki ha meʻa te ke lava ‘o fai ke ke ongoʻi kakato ange ai ‘a e mālohi ‘o e Fakalelei ‘a e Fakamoʻuí ke fakamaʻa hoʻo moʻuí. ‘Oku ‘i ai nai ha ngaahi meʻa ‘e finangalo ‘a e ‘Eikí ke ke fakatomala mei ai? Fakalaulauloto ki ha founga ke ke fakatomala ai mei he ngaahi meʻa ko iá. Te ke lava fēfē ʻo fanongo lelei ange ki Hono leʻó?

  1. Hiki ha kiʻi palakalafi nounou ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘o fakamatalaʻi ai ‘a e faʻahinga ongo ‘okú ke maʻu ‘o kau ki he feilaulau fakalelei naʻe fai ‘e he Fakamoʻuí maʻaú.

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e 2 Nīfai 9 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: