Eda Muri Jisu Karisito
Eda reki ena veika sa vakayacora na iVakabula ena vukuda. Sa vakarautaka o Koya vei keda yadua me da rawata na veivakabulai kei na bula vakacerecerei.
Sa dua na itavi bibi na mai vosa ena Sigatabu ni Siganimate vei ira na Yalododonu Edaidai e vuravura raraba ka ra lomana na noda Turaga ka iVakabula, ko Jisu Karisito. Eda marautaka ena mataka nikua na Nona qaqa mai na mate. Eda vakamareqeta na noda kila ka vakila e vu ni yaloda na noda vakavinavinakataka na Nona solibula ni veisorovaki ena vukuda. Na Nona talairawarawa ki na lomai Tamana sa rawa kina na qaqa vakalou mai na mate ka sa ka cecere duadua ena itukutuku ni kawatamata. Au vakavinavinakataka na madigi oqo meu vosa me baleta na noda muria na iVakabula.
Erau sa siga bibi dina na iotioti ni rua na siga ni Nona veiqaravi ena bula oqo na iVakabula ni sa voleka mai na gauna me Mate kina ena Kauveilatai, era bibi dina sara ka so na tikina ena sega ni vakasamataki rawa. E vuqa na ka yaga sara me baleta na noda icavacava tawamudu a yaco ena Lotulevu ka vakakina ena Vakaraubuka, na siga sa vakamatei kina ena kauveilatai na Karisito. Na iOtioti ni iVakayakavi, e dua na ivakayakavi ni Lakosivia “na ivakananumi tudei ni nodra sereki na Isireli mai na ivau ni veivakabobulataki,” a tekivutaki ena bogi ni Lotulevu.1 A tauyavutaki ena iOtioti ni Vakayakavi na veicakacaka vakalotu kei na ivunau bibi eso. Au na tukuna ga e tolu. Taumada, a tekivutaka na iVakabula na sakaramede. A taura na madrai, dovia, masulaka, ka solia yani vei iratou na Nona tisaipeli ka kaya, “Oqo na yagoqu sa soli ena vukumudou: dou cakava oqo mo dou vakananumi au kina.”2 Oqori na sala sa tauyavutaka kina na sakaramede. iKarua, sa vakabibitaka vakalevu sara ko Koya na ivunau ka vakatavuvulitaki kina ni sa ivakavuvuli uasivi duadua na loloma. E vakavuvulitaka kina o Koya, “A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.”3 iKatolu, ena veimasulaki se veidusimaki nei Karisito, “sa yalataki kina vei iratou na iapositolo na Yalo Tabu” me dua tale na Dauveivakacegui.4
Sa mai vakacavara na iVakabula na Veisorovaki. Sa taura Vua ko Koya na “icolacola ni nodra ivalavala ca na kawatamata” kei na veika “rerevaki e rawa ni vakavuna ko Setani.”5 Ena ivalavala oqori a vosota rawa kina ko Koya na veilewai ni veibeitaki vakailasu kei na veika vakaloloma ka vakarerevaki ka qai laki tini ena Nona Vakamatei ena Kauveilatai. A qai yaco kina na qaqa ni Nona sa Tucaketale na Karisito ena Sigatabu ni Siganimate. Sa qarava vakavinaka sara na Karisito na Nona ilesilesi tabu vaka-iVakabula ka Dauveivueti. Eda na tucaketale mai na mate ka vakaduavatataki na yaloda kei na yagoda. Me vaka na noda dui bula kilikili sa na rawa kina vei keda yadua, ena vuku ni Nona loloma vakalou me noda na madigi lagilagi me da curu lesu tale ki na iserau ni Kalou.6
Na Parofita o Josefa Simici, ni tukuna tiko na veika a yaco ena vei-Siganimate oqo, a kaya kina: “Na yavu ni ivakavuvuli ni noda lotu o ya na nodra ivakadinadina na iApositolo kei na Parofita, me baleti Jisu Karisito, ni a mate, bulu, ka tucaketale ena ikatolu ni siga, ka lako cake ki lomalagi; kei na veika kece tale eso e salavata kei na noda lotu era sa kena ikuri walega.”7
Ni da rekitaka na kedrau ibalebale vakalou o Kecisemani kei Kalivari, a vakanamata tikoga na noda rai vua na Turaga sa tucaketale. A vakadinadinataka o Frederic Farrar, na daunivolatabu Vakavalagi ka dauvakabauta, ni o ira na itabatamata vakabauta taumada ena Lotu makawa Vakarisito era dau marautaka na iVakabula ni “… sai koya na Karisito sa tucaketale, Tawamudu, ka Vakalagilagi,” ka ra, “vakananumi Koya, sega ena Kauveilatai, ia ena idabedabe Vakatui.”8
E vakavuvulitaka o Peresitedi Gordon B. Hinckley ni noda itukutuku ki vuravura o ya ni bula o Koya! Na ivakatakarakara kei Karisito me baleti keda na Yalododonu Edaidai ena kunei ena ivakaraitaki vakaibalebale ni noda vakabauta kei na sala eda bulataka kina na Nona kosipeli.9
Ni da vakasamataka na ibalebale ni vakabauta Vakarisito nikua, vakasamataka mada na veika ena vinakata vei keda na noda gaunisala ni bula vakatisaipeli. Au vakatura me da vakasamataka, ena kena sala veiganiti vakatotomuria na veika a vakayacora na iVakabula ena iotioti ni Nona rua na siga ena bula oqo.
iMatai, vakasamataka na nona tekivutaka na iVakabula na sakaramede. Sa kila tiko na iVakabula na veika sa vakarau me yaco Vua. Na nona ilesilesi tabu ni veisorovaki, ka a tekivu ena iValu mai Lomalagi ena bula taumada sa vakarau me tevuki ena bogi o ya ka vakakina ena siga ka tarava. Ia ena veivakatovolei mai vei ira na Nona meca sa tu e Matana, e sega sara ga ni bau dua na ivakatakilakila lailai ni a vakarautaka tiko o Koya e dua na isasabai mai na veibeitaki vakailasu. Ia na iVakabula a tauyavutaka na cakacaka vakalotu tabu ni sakaramede vei ira na Nona tisaipeli. Niu vakasamataka na gauna bibi o ya, e tara vakalevu na lomaqu. Na soqoni ni sakaramede e soqoni tabu ka savasava duadua ena veisoqoni kece sara ni Lotu. Ni oti na Nona Tucaketale, a tauyavutaka na iVakabula na sakaramede vei ira na Nifai.10 Kevaka me da Nona tisaipeli ka me da lewe ni Nona Lotu yalodina, sa dodonu me da dau nanuma ka vakarokorokotaka na sakaramede. Sa rawa kina vei keda yadua me da vakaraitaka ena yaloraramusumusu ka bibivoro na noda lomasoli me da muria na iVakabula, me da veivutuni ka yaco me yalododonu ena vuku ni Veisorovaki i Karisito.11 Na sakaramede ena rawa kina vei keda me da vakadinadinataka vua na Kalou ni da na dau nanuma tiko na Luvena ka muria na Nona ivunau ni da vakavouya na noda veiyalayalati ni papitaiso.12 Oqo ena vakalevutaka na noda loloma kei na noda vakavinavinaka me baleti rau ruarua na Tamana kei na Luvena.
A vakabibitaka talega na iVakabula na loloma kei na duavata ka kaya ni da na kilai me Nona tisaipeli kevaka eda sa veilomani. Ni vakarau me vakayacora na Veisorovaki ka na vakatau kina na noda veigauna tawamudu, na ivunau vakaoqori sa yaga me da talairawarawa. Eda vakaraitaka na noda lomana na Kalou ena gauna eda muria kina na Nona ivunau ka qaravi ira na Luvena. Eda sega ni kila sara vakavinaka na Veisorovaki, ia e rawa ni da vakayagataka na noda bula ena noda tovolea tiko me da dau loloma ka yalovinaka veitalia na dredre eda sotava.
Na nona ivakaro na iVakabula vei ira na Nona tisaipeli me ra veilomani—kei na kena matanataki na qaqa ni sere a vakavuvulitaka na ivakavuvuli ena iOtioti ni iVakayakavi—sa dua na kena e vakaciriloloma ka totoka duadua ena icavacava ni Nona gauna ena bula oqo.
A sega ni vakavulica tiko e dua na kalasi ena itovo ni bula savasava. Oqo na Luve ni Kalou ni vakatakekere tiko vei ira na Nona iApositolo kei ira kece na tisaipeli era na qai muri mai vei ira me ra nanuma ka muria na itakele ni Nona veivakavuvuli kece. Na ivakarau ni noda veivosaki kei na noda veimaliwai sa ivakavotukana ni noda lomasoli me da muri Jisu Karisito.
Ni da vakarorogo ki na itukutuku ni koniferedi oqo, ena tarai na yaloda ka da na lewa ka yalayala me vinaka cake na ka eda cakava. Ia ena mataka ni Moniti eda sa na lesu tale ki cakacaka, vuli, noda itikotiko, kei na dua na vuravura ka vakavuqa ni dau sotava tu na bula veilecayaki. E vuqa ena vuravura oqo era rere ka veicudruvi tu vakataki ira. Ena noda ciqoma tiko na mataqali yalo vakaoqo, e dodonu me da leweni vanua vinaka ena noda veivosaki ka veidokai ena noda veimaliwai. E dina sara oqo ena gauna ni duidui. E vakavulici keda na iVakabula me da lomani ira sara mada ga na keda meca.13 Sa dua na iwiliwili levu ni lewenilotu era sa rokova tu na ivakasala oqo. Io eso era nanuma ni bibi cake me ra dau vakaraitaka na nodra cudru se na veika era nanuma, mai na nodra vakaitovotaki ira me vakataka na nona bula kei na nona ivakavuvuli ko Jisu Karisito. Au sureti keda vakayadua sara me da raica, ni sala eda sega ni duavata kina, sa keda ivakaraitaki dina, ka vakakina se da muria dina tiko na iVakabula. E sega ni ca me so na gauna e dau ganita me yaco na duidui, ia e sega ni kena ivakarau meda dauyalo vakatani. Na ivakarau kaukauwa kei na vakacaca e sega ni isau ni noda duidui. Kevaka eda vakaraitaka na loloma kei na vakarokoroko ena gauna sara mada ga eda sotava tu kina na veika rarawa, eda na vakataki Karisito vakalevu cake.
Na Nona yalayala na iVakabula me baleta na Yalo Tabu vei ira na iApositolo sa bibi sara ena kena kilai na itavi cecere duadua ni Yalo Tabu, na ikatolu ni Lewe Tolu Vakalou. Na Yalo Tabu e tamata vakayalo, na Dauveivakacegui, ka vakadinadinataka na Tamada kei na Luvena, vakatakila na dina ni veika kecega, ka vakasavasavataki ira era sa veivutuni ka papitaiso. Sa dau vakatokai me Yalo Tabu ni Yalayala ia ni vakakina sa vakadeitaka ni sa ciqoma na Kalou na ivalavala dodonu, na cakacaka vakalotu, kei na noda dui veiyalayalati yadua.14 O ira era sa vauci vata ena Yalo Tabu ni yalayala era sa ciqoma na veika e Nona na Tamada.15
Eda bula tiko ena dua na vuravura kosakosa, levu kina na veiba ka rawa ni da rogoca tiko na itukutuku, ivakatagi, se na veika e vaka me liaci ena veigauna kece sara eda yadra tiko kina. Kevaka eda vinakata me da ciqoma na veivakauqeti ni Yalo Tabu, sa dodonu me da raica na gauna me da vakamalua sobu, vakanananu vakatitobu, masu, ka bula me rawa ni da kilikili kaya me da ciqoma ka cakacakataka na Nona veivakauqeti. Eda na drotani rawa mai na cala bibi ke da vakamuria na Nona ivakaro. Sa noda galala ni da lewenilotu me da ciqoma na rarama kei na kila ka mai Vua ki na siga sa uasivi sara.16
Na veivakatovolei ni veisorovaki a sotava na iVakabula e Kecisemani kei na kauveilatai, era sa ivakaraitaki cecere vei keda. A sotava na veivakararawataki ni vakavakasama, vakayago, ka vakayalo eda na sega ni vakasamataka rawa. Ena were a masu kina vei Tamana, ka kaya, “I Tamaqu, kevaka e rawarawa, me lako tani mada vei au na bilo oqo: ia me kakua ga ni vaka na noqu lewa, me vaka ga na nomu lewa.”17 Ni da Nona tisaipeli, ena yaco ena so na gauna eda na vakatovolei kina ka vakacacani vakatawadodonu ka vakalialiai ka da sotava na cava ni veika vakayago kei na veika vakayalo na kena kaukauwa eda na sega ni vosota rawa ka na donumaki keda na bilo wiwi eda na masuta me lako tani vei keda. E sega ni dua e vakuwai mai na cava ni bula.
Eda sa vakavakarau tiko ki na iKarua ni Nona Lako Mai na iVakabula. E matata tu na ivolanikalou ni sega ni dua e kila na gauna ena yaco kina na veika oqo. E tukuna vei keda na ivolanikalou ena iotioti ni gauna ena tu ena maliwa ni veibilo wiwi eda na sotava, na “tavuki ni vanua ena yasana e vuqa”18 kei na “ua mai takali ena tubu me ulabaleta na kena iyalayala.”19
Na uneune kei na sunami veivakarusai era se qai yaco ena dua na gauna lekaleka sa oti ena veiyasana e vuqa ka oka kina o Chile, Haiti, kei na veiyanuyanu ena Pasivika. Ena vica na macawa sa oti a rawa vei au kei na Bisopi Vakatulewa H. David Burton kei Elder Tad R. Callister me keitou sota vata kei ira na Yalododonu era a yali na lewe ni nodra matavuvale ena vuku ni sunami ka a cabeta na tokalau kei Samoa ena Sepiteba sa oti. A sinai na valenilotu ka dua na soqoni vakaciriloloma. A rawa vei keitou me keitou vakadeitaka vei ira na lewenilotu digitaki oqo ni ena vuku ni Veisorovaki i Jisu Karisito, sa na rawa kina vei ira me ra vakaduavatataki kei ira na nodra daulomani era sa yali yani.
A draivataka tiko na nona motoka o Sonny Purcell na peresitedi ni iteki, ena gauna a raica kina na ua vakaitamera ni se qai tubu mai takali. A vakatagica na nona sici ka tarovi ira na gone era taubale tiko ki vuli ka vakasalataki ira me ra cici ki na veivanua cecere kei na vanua me ra taqomaki kina ena kena gauna totolo. Era a muria na nona ivakaro na gone. A draiva rerere yani, ka yacovi luvena yalewa yabaki va, biuti koya e loma, ka qai tovolea me yacovi tinana. Ni se bera ni yacovi tinana, sa tomika cake na nona motoka na ualevu oqo ka kauta yani me rauta ni 100 na ikalawa (91 na mita) ki na vanua e qai laki tao tu kina ena dua na vunikau. A vukitotolo me taqomaka na luvena yalewa e dela ni motoka ka qai qalo yani me vakabula na tinana, sa kukube toka ena dua na tabanikau ena yasa ni nodratou vale. Ena igu ni sasaga a qalotaki koya rawa yani kina ki na motoka kei na vanua e vinaka cake. E vuqa era a sega soti ni kalougata sara. A sega na gauna me ra yacova rawa kina na veivanua cecere ka taqomaki vinaka. E vuqa a yali na nodra bula, vakauasivi o ira na gone kei ira na qase sara.
Keitou tukuna vei ira na veimatavuvale mai Samoa ni ra sa vakaraitaka na lewenilotu e vuravura raraba na nodra loloma kei na nodra kauwai ka ra sa masulaki ira tiko ka ra cau ki na isolisoli ni lolo kei na veivuke raraba me baleti ira na lewenilotu kei ira na wekadra. E dina talega vakakina oqo vei ira na lewenilotu mai Chile kei Haiti. Eda vakayacora oqo baleta ni da muri Jisu Karisito.
Ni keimami sota vata kei ira na veimatavuvale e Samoa, e matata vakavinaka sara na bibi ni noda lako tiko vakayalo ki na veivanua cecere, bula tiko ena ivakarau vinaka ni bula, ka tatakube toka ki na veicakacaka vakalotu ni veivakabulai. Na nona ivakaraitaki kei na nona bula na iVakabula e vakavulica vei keda me da dau levea vakayalo na veisalatu lolovira ka vakaliuci kina na veika ni vuravura oqo. Niu lululu vata kei ira na lewenilotu ni oti na neimami soqoni, e tukuna vei au e dua na marama ni ratou se bera ni curu ki na valetabu na nona matavuvale ka sa yali e dua na luvedrau yalewa. E kaya ena matatagitagi ni ratou sa navuca oqo me ratou vakarautaki iratou ki na veicakacaka vakalotu ni valetabu me rawa ni ratou duavata me tawamudu.
Niu vakasamataka na veika e tukuna na marama oqo kei na ituvaki ni vuravura ena gauna oqo, au vakila e dua na veivakauqeti meu vakasalataki keda yadua meda vakasaqara na veivanua cecere—na idrodro kei na veitaqomaki tawamudu ni valetabu.
Ena Sigatabu ni Siganimate, 3 ni Epereli, 1836, ni oti e dua na macawa na kena vakatabui na Valetabu e Kirtland, eratou a vakaitavi na Le Tinikarua ena kena votai na sakaramede ni iVakayakavi ni Turaga vei ira na lewenilotu. Ni oti na soqoni kei na vakacabo masu vuni ka bibi, a rairai mai vakaturaga na iVakabula vua na Parofita o Josefa Simici kei Oliver Cowdery ka vakalesuya mai na ikuri eso ni idola ni matabete, ka okati kina na kaukauwa tabu ni veivauci ka vakaduavatataka na matavuvale me yacova na tawamudu mai vei iratou ko Mosese, Ilaisa, kei Ilaija.20
Nikua ena mataka ni Siganimate oqo eda reki ena veika sa vakayacora na iVakabula ena vukuda. Sa vakarautaka o Koya vei keda yadua me da rawata na veivakabulai kei na bula vakacerecerei. Ia o keda, me vakataki ira na gone ni Samoa, sa dodonu me da cici ena kena totolo duadua eda rawata ki na vanua cecere sa vakarautaka kina ko Koya na veitaqomaki kei na sautu.
E dua na sala eda na vakayacora kina oqo sai koya na noda rogoca ka muria na nona ivakavuvuli na noda parofita bula, o Peresitedi Thomas S. Monson. Sa dua na ivakaraitaki uasivi ni dua e muria na iVakabula o koya.
Ena mataka lagilagi ni Siganimate oqo au vakavoqataka na qaqa ni vosa talei ka vola o Eliza R. Snow, e dua na italai yalodina ni Veivakalesui mai:
Au wasea na noqu ivakadinadina vakaiapositolo ni bula tiko o Jisu Karisito na iVakabula ka Dauveivueti ni vuravura. Sa vakarautaka ko Koya na sala ki na bula marau. Oqo au vakadinadinataka ena yacai Jisu Karisito, emeni.