Na Nomu Bula Marau ka Tawamudu
E solia na Tamada Vakalomalagi vei kemuni na isolisoli cecere duadua—o ya na bula tawamudu—kei na madigi vakakina na veivakalougatataki tawayalani ni nomuni “bula marau ka tawamudu. ”
Kemuni na ganequ gone lomani e vuravura taucoko, au vakavinavinaka ka doka na noqu mai tiko vata kei kemuni nikua. E lomani kemuni o Peresitedi Thomas S. Monson kei ira na iliuliu ni Lotu; ka keimami dau masulaki kemuni, ka marautaka na nomuni yalodina tiko.
Ena veiyabaki sa oti au sa sotava kina e vuqa na veimataqali ivosavosa totoka—era dreta na yalo ka vakasakiti toka na vosa yadudua oqo; ka dui tu na kedra idivi. Ia ena kedra duidui na veivosa oqo, e tiko eso na ka era tautauvata kina. Me kena ivakaraitaki, ena vuqa na vosa vakaoqo era tiko na kena malanivosa e cakamana ka sinai ena yalayala me vakataki ira na kena vo e vuravura. Na malanivosa o ya sai koya: “Ena dua na gauna sa oti.”
E sega beka ni totoka na malanivosa oqori me tekivutaki kina e dua na italanoa? E yalataka tiko e dua na ka: “Ena dua na gauna sa oti” e dua na italanoa ni ilakolako kei na veidomoni, e dua na italanoa ni raluve kei na ravouvou. E oka beka kina na itukuni ni yaloqaqa, inuinui, kei na loloma tawayalani. Ena vuqa na italanoa oqori, e rawa na ca na vinaka, ka vakadruka na veika ca na veika vinaka. Ia na kena iusutu beka, niu taleitaka ni da sa yacova na iotioti ni tabana ka da sa wilika na iotioti ni yatuvosa, ka da raica na vosa veilaveti “Ka ra bula marau ka tawamudu.”
E sega beka ni koya oqo na ka eda gadreva taucoko tiko: meda tagane qaqa ka yalewa qaqa ena keda italanoa, meda valuta rawa na meca, meda sotava ena bula oqo ena kena totoka duadua, ka kena itinitini, meda bula marau me tawamudu?
Au na via vagolei kemuni nikua ki na dua na ka bibi, ka duatani sara. Ena imatai ni tabana ni nomuni ivola ni Torocake Yadudua ni Goneyalewa ko ni na raica kina na malanivosa oqo: “O iko e dua na luvena yalewa vakamareqeti na Tamada Vakalomalagi, o a vakarautaki mo qai lako mai ki vuravura ena gauna oqo me baleta e dua na inaki tabu ka lagilagi.”1
Sa dina sara na vosa oqori, kemuni na ganequ! Era sega ni tekivutaki ena dua na italanoa buli! E sega beka ni ka talei dina meda kila ni Tamada Vakalomalagi e kilai kemuni, rogoci kemuni, wanonovi kemuni tiko, ka lomani kemuni ena dua na loloma e tawa yalani? Na ka dina, na Nona lomani kemuni sa ka cecere sara ka a solia mai vei kemuni na bula ena vuravura oqo me dua na iloloma totoka “ena dua na gauna sa oti,” e vakataucokotaki kina na kemuni italanoa dina ni ilakolako, vakatovolei, kei na veimadigi mo ni cecere kina, vakaranadi, yaloqaqa, kei na loloma. Ka kena lagilagi duadua, e solia o Koya vei kemuni e dua na iloloma tawasaumi rawa ka dredre me vakamacalataki. E solia na Tamada Vakalomalagi vei kemuni na iloloma cecere duadua—o ya na bula tawamudu—kei na madigi kei na veivakalougatataki tawayalani ni nomuni “bula marau ka tawamudu.”
Ia na veivakalougatataki vakaoqo e sega ni soli wale. E sega ni vuni kena soli baleta ni ko vinakata. Ena lako mai ena nomuni kila o cei oi kemuni kei na cava mo yacova me rawa ni ko kilikili kaya na loloma oqo.
Na Veivakatovolei Sa Tiki ni iLakolako
Taura mada e dua na gauna, mo ni nanuma lesu kina na italanoa buli o ni dau taleitaka. Ena italanona oqori, o koya e talanoataki tiko e dua beka na raluve se dua na tawavanua; se dua beka na mameti se goneyalewa daulobasucu, e dua na tui se tamata dauveiqaravi. Ko na kunea ni ra tautauvata tiko ena dua ga na ka: me ra na vorata rawa na meca.
A saga o Cinderella me vosota rawa na tinana vakacabecabe kei rau na tacina yalewa vakacabecabe yalo ca. A bula curuma kina e dua na gauna ni bobula kei na veivakacacani.
Ena “Beauty and the Beast,” a kaivesu kina o Belle vua e dua na manumanu rairai rerevaki me bula ga kina o tamana. A kau tani mai kina ena nona vale kei na matavuvale, kei na veika kece e dau vakamareqeta, me laki tiko vata kei koya na manumanu oqo ena nona vale cecere me vica na vula.
Ena itukuni “Rumpelstiltskin,” a yalataka e dua na dauqaqi kuta dravudravua vua na tui ni rawa vei luvena yalewa me talia na kuta me koula. A lewa na tui me lai kau mai na goneyalewa oqo ka sogoti koya ena dua na rumu kei na dua na ibinibini kuta kei na dua na misini ni italitali cowiri. Ni toso na italanoa sa yaco me na rawa ni vakamatei na luvena lailai ulumatua vakavo ga ke tukuna rawa na yaca ni manumanu tawakilai ka vukei koya tiko ena cakacaka veivakurabuitaki o ya.
Ena italanoa yadudua oqo, o Cinderella, Belle, kei luvena yalewa na dauqaqaqi e ratou sa na sotava ga na rarawa kei na veivakatovolei ni bera ni ratou yacova yani na nodratou “bula marau ka tawamudu.” Vakasamataka mada. E tiko beka e dua e se bera vakadua ni curuma yani na nona buca butobuto ni veitemaki, veivakatovolei, kei na rarawa?
Era buki druadruataki “ena dua na gauna sa oti,” kei na “bula marau ka tawamudu,” era na sotava taucoko na levu ni meca. Na cava na vuna meda sotava taucoko kina na rarawa kei na veika ca? Na cava eda sega ni rawa ni bula voli ga kina ena marau kei na vakacegu, ka sinai ena veisiga ena veika totoka, reki, kei na loloma?
E tukuna vei keda na ivolanikalou raica sa kilikili me tu na veibasai ni ka kece ga ni kevaka e sega eda na sega ni kila rawa na ka kamikamica mai na ka gaga.2 Ena sega beka ni kila o daucici balavu na totoka ni oti na veitau ke a sega beka ni vakila na mosi ni veiauwa ni gu ki liu me rawata? Ena vakila beka o daunipiano na marau ni kila na rorogo talei ni ivakatagi ke a sega beka ni vosota na veiauwa ni vakatovotovo?
Me vaka ena italanoa ni bula oqo, e vakavulica vei keda na veika ca na veika eda sega tu ni kila rawa. Na veika ca ena vukea me vakatorocaketaka na keda ituvaki ka sega ena dua tale na sala. Sa mai vakatikori keda na Tamada Vakalomalagi dauloloma ena dua na vuravura vakasinaiti tu ena bolebole kei na veivakatovolei, me rawa kina, mai na veibasai ni ka, meda vakavukui, vakaukauwataki, ka sotava na reki.
Meu wasea mada vei kemuni e dua na ka au a sotava niu se yabaki tinivakacaca ena gauna keitou se lotu tiko kina mai Frankfurt, Jamani.
Ena dua na Sigatabu, rau a kauta mai na daukaulotu e dua na matavuvale e vou vei au ki na soqoni. Oqo e dua na marama kei na rua na luvena yalewa totoka. Au nanuma kina ni sa totoka sara vakaidina na ka rau sa cakava oqo na daukaulotu.
Sa lako sara na mataqu vei koya na goneyalewa e ulu loaloa totoka ka yaloka ni mata lelevu dravu. Na yacana o Harriet, kau vakabauta niu sa domoni koya sara ga ena imatai ni gauna o ya. E ka ni rarawa, e sega ni malele lesu mai vei au o goneyalewa totoka oqo. E vuqa tale tu na cauravou era vinakati koya tiko kau nanuma kina se ena bau duatani na nona raici au seu sa dua ga na itokani vua. Ia au sega ni laiva me rawai au na ka oqori. Au sa dau saga eso na sala meu tiko talega ena vanua e dau tiko kina. Niu dau veisoliyaka yani na sakaramede, au na raica meu na laki solia vua na sakaramede.
Ni dau yaco na itaviqaravi e valenilotu, au dau vodo basikeli yani ki na vale nei Harriet ka qirita sara na lali ni katuba. E dau rogo sara mai o tinana. Ia, e dau dolava ga mai o tinana na katubaleka ni valenikuro ena taba va e cake ka taroga mai na cava au vinakata. Au dau taroga sara ke via vodo vata kei au o Harriet ki valenilotu ena noqu basikeli. Ka dau kaya mai o tinai Harriet, “Sega, o koya ena qai muri yani, ia au na marautaka meu vodo vata kei iko ki valenilotu.” Ia, oqo e sega ni ka au a namaka, ia meu na kaya vakacava sega?
Keirau sa mani vodo vata yani ki valenilotu. Au kaya eke ni sa qai dua na vodo basikeli totoka. E dabe o tinai Harriet ena lomadonu ni basikeli e liu vei au, kau saga me draivataka vakavinaka sara na basikeli ena gaunisala qereqere voravora.
Sa toso sara tiko na gauna. Ia sa veigadivi voli ga na goneyalewa totoka o Harriet kei na so tale na cauravou, ka sa vaka meu sa na sega ni rawati koya.
Au a rarawa beka? Io.
Au a vakadrukai beka? Sega vakadua!
Na ka dina, niu rai lesu au raica ni sega ni ka mosi me drau veimaliwai vinaka kei tinai koya na goneyalewa o tatadrataka tiko.
Ni oti e vica na yabaki, ni oti na noqu vuli pailate ni ivalu ena mataivalu ni vuka, au a sotava kina e dua na cakamana vou ni a dolea lesu mai o Harriet na noqu gadrevi koya voli tiko. Ena dua na siga a kaya o koya, “Dieter, o sa cauravou yalomatua sara o iko.”
Au sa maqusa sara ni oti o ya, ni loma ni vica ga na vula au sa vakamau kei koya na yalewa au a domona ena imatai ga ni gauna au a raici koya kina. A sega ni rawarawa na ka a yaco—a sotavi na rarawa kei na lomaleqa—ia e kena itinitini na taucoko ni noqu marau ka se yaco tikoga oqo, ka vakalevu cake.
Kemuni na ganequ gone lomani, mo ni kila ni ko ni na sotava yadua na veika ca. E sega ni dua me na vakuwai mai kina. Ko ni na rarawa, temaki, ka caka cala. Ko ni na vulica vakai kemuni na veika era sa kila na yalewa yaloqaqa: o ya ena rawai ni bolebole sa na yaco kina na tubu kei na qaqa.
Na nomu itovo ni sotavi iko na veika ca, ka sega ni mai vakatulewa o veika ca ki na itosotoso ni italanona ni nomuni bula.
Era tiko ena kemuni maliwa eso, dina ni ra se gone, ia era sa sotava tiko na mosi kei na rarawa. E vakasinaiti na yaloqu ena yalololoma kau lomani kemuni. Ko ni sa rui ka talei ki na Lotu. Ko ni sa Nona daulomani na Tamada Vakalomalagi. E dina beka ko ni tiko duadua ga, era wavoliti kemuni tiko na agilosi. E dina beka ko ni nanuma ni sega ni dua e kila vakavinaka na bibi ni nomuni lomaleqa, e kila vakavinaka tiko na noda iVakabula o Jisu Karisito. A vakararawataki vakalevu cake o Koya ena kena eda sega ni vakasamataka rawa, ka cakava o Koya baleti keda; a cakava baleti kemuni. Ko ni sega ni tiko duadua.
Kevaka o ni sa bau vakila ni sa rui bibi vei kemuni na nomuni icolacola, laveta cake na yalomu vua na Tamamuni Vakalomalagi, ena qai tauri kemuni ka vakalougatataki kemuni, me vaka a kaya vei Josefa Simici, “Raica sa lekaleka walega na gauna ni [nomuni] rarawa kei na [nomuni] vutugu; ia kevaka [ko ni] sa vosota rawa, ena laveti [kemuni] cake na Kalou.”3
Na vosoti ni veika ca e sega ni o koya walega na ka mo ni cakava mo ni sotava kina na bula marau. Meu tokaruataka mada: na nomuni itovo ni yaco mai na ka ca kei na veitemaki sa ka bibi dina sara se cava ga na itinitini ni nomuni ilakolako ki na “bula marau ka tawamudu.”
Mo Dina Tiko Ki na Veika o Kila Ni Dodonu
Kemuni na ganequ, ganequ gone, goneyalewa daulomani, mo ni dina tiko ki na veika o ni kila ni ka dodonu. Na veivanua kecega o ni rai kina nikua, sa tu kina na yalayala ni bula marau. Na itukutuku ni veivoli ena mekasini e yalataki tu kina na marau e taucoko kevaka walega mo na volia e dua na sutu, waiwai ni yago, se iyaya ni sasauni. Na ivolatabaki eso era vagarogaroi ira era dau caka ca se ra dau vakaogai tu ena veika wale. Sa vakavuqa me o ira talega oqo era dau ivakaraitaki bula kei na rawa ka.
Ena vuravura sa vakaraitaki tiko kina na veika ca me sa ka vinaka ka sa ka ca na veika vinaka, sa vaka me dredre me kilai na ka dina ena so na gauna. Ena so na sala, sa vaka me veivakamatavulotaki me vakataka na veilecayaki nei Little Red Riding Hood: sa sega ni kilai se o ni raica tiko e dua na bubu daulomani, se dua beka na oliva daukata.
E vuqa sara na yabaki ni noqu pailate tu ni waqavuka. E noqu ilesilesi meu vukabulataka yani e dua na waqavuka levu mai na dua ga na yasai vuravura ki na vanua dodonu me kele kina. Au sa kila vakavinaka tu ni kevaka meu na vuka mai Niu Ioka ki Roma, au na vuka vaka ki na tokalau. Kevaka me dua e tukuna ni dodonu meu vuka vaka ki na ceva, au na kila ni sega ni dina na nona vosa. Au na sega ni vakabauti ira baleta niu sa kila vinaka tu. Se vakacava tu na levu ni veirawai, levu ni veivakaisini, veivaqumi, se veivakarerei ena sega ni rawa me rawai au meu vuka vaka ki na ceva meu laki kele ki na vanua au lakova tiko baleta niu sa kila tu.
Eda vakasaqara taucoko tiko na marau ka da saga tiko meda kunea na noda “bula marau ka tawamudu.” Na ka dina oqo, ni kila tiko na Kalou na kena sala! Ka sa cakava oti tu vei kemuni na kena mape; e kila o Koya na sala. O Koya na Tamamuni Vakalomalagi dauloloma, ka saga mo ni vinaka, mo ni marau. E gadreva ena loloma ni dua na Tamada sa uasivi sara ka savasava mo ni yacova rawa na nomuni vanua yalataki vakalomalagi. Sa soli tu vei keda kece na mape oqo. Sa vakamatatataki tiko kina na idusidusi ni veika mo ni cakava kei na kena salatu kivei koya e saga tiko me lako mai vei Karisito ka “vakadinadinataka na Kalou ena veigauna kecega, ena veika kecega kei na veivanua kecega.”4 Na ka mo ni cakava o ya mo ni nuitaka tikoga na Tamada Vakalomalagi. Niutaki Koya tiko mo ni muria kina na Nona ituvatuva.
Sa dina, era na sega ni muria taucoko na mape. E rawa ni ra na raica walega. Era na nanuma beka ni sa veirauti toka, ka dina beka. Ia era sega ni muria na idusidusi sa vakalou. E vuqa era vakabauta ni kauti ira ki na dua na “bula marau ka tawamudu” ena dua ga na sala sa rawa. Eso era na rairai cudru beka ni tovolea me ra vukei ira ka tukuna vei ira o ira era sa kila tiko. Era nanuma ni ivakasala vakaoqo sa ka makawa, sega na betena, e veicalati tu kei na bula oqo.
Kemuni na ganequ, e cala na nodra nanuma.
Sa Salatu ki na Bula Marau ka Tawamudu na Kosipeli
Au kila ni so na gauna, eso era na vakasamataka tiko se cava na vuna era gole tiko mai kina ki Lotu, se na vuna sa rui bibi kina me na dau wiliki tikoga na ivolanikalou, se masu tiko kina vua na Tamada Vakalomalagi ena veisiga. Meu na sauma: Mo ni cakava oqo baleta ni ra sa tiki ni Nona salatu na Kalou vei kemuni. Ka na kauti kemuni na salatu oqo ki na nomuni vanua ni “bula marau ka tawamudu.”
Na “bula marau ka tawamudu” e sega ni dua na ka e kune duadua ga ena italanoa buli. E rawa me nomuni! Sa tu oqo me nomuni! Ia e dodonu mo ni muria na mape nei Tamamuni Vakalomalagi.
Kemuni na ganequ, ni yalovinaka ka karona na kosipeli i Jisu Karisito! Vulica mo ni lomana na Tamamuni Vakalomalagi ena lomamuni taucoko, kaukauwa kecega, kei na nomuni vakasama. Vakasinaita na yalomuni ena bula dodonu, ka taleitaka na ka vinaka. Saga mo ni vinaka sara ka vakakina o ira na tani.
Vulica mo ciqoma ka bula voli ena yavunibula ni Goneyalewa. Bulataka na ivakatagedegede era tiko ena Me iSakisaki ni iTabagone . Na ivakatagedegede oqo era na veidusimaki ka vakasalataki kemuni ki na nomuni “bula marau ka tawamudu.” Na bulataki ni ivakatagedegede oqo ena vakarautaki kemuni mo ni veiyalayalati tabu ena valetabu ka tauyavutaka na nomuni dui yavunibula ni veika vinaka ki na kemuni ituvaki yadudua. “Tudei … ena vanua tabu, ka kakua ni yavalati rawa,”5 se cava sara na veitemaki se na dredre. Au yalataka ni ra na vakavinavinaka vei kemuni o ira na itabatamata muri mai ka vakacaucautaka na yacamuni ena nomuni yaloqaqa kei na yalodina ena gauna dredre ni bula oqo.
Kemuni na ganequ goneyalewa lomani—ko ni sa tutaka tu na dina kei na bula dodonu, ko ni sa vasaqara tiko na veika vinaka, ko ni sa tabadromuci oti ena wai ni papitaiso ka lako tu ena sala ni Turaga—sa yalataka kina na Tamada Vakalomalagi ko ni na “cabe cake me vaka era vakatabana vakaikeli; era na cici, ka sega ni oca; era na lako tu, ka sega ni malumalumu mai.”6 Ko ni na “sega ni rawai.”7 Ena vakalougatataka ka vakaiyautaki kemuni na Kalou.8 “Ena sega ni rawai kemudou na matamata ki etesi ia ena vakamalumalumutaka na Turaga na Kalou na kaukauwa ni tevoro; raica ena yavavala ko lomalagi ena vukumudou me vakacaucautaki kina na yacana.”9
Kemuni na ganequ, keimami lomani kemuni. Keimami sa masulaki kemuni tiko. Mo ni tudei ka yaloqaqa tiko. Sai kemuni dina na luvena yalewa vakayalo na Kalou Kaukauwa. Sai kemuni na raluve, ka na laki ranadi. Sa tekivu tiko na kemuni italanoa totoka yadudua. Sa yaco tiko oqo na nomuni “ena dua na gauna sa oti.”
Au sa iApositolo ni Turaga o Jisu Karisito, kau sa laiva vei kemuni na noqu veivakalougatataki kau sa yalataka vei kemuni ni ko ciqoma ka bulataka na yavunibula kei na ivakavuvuli ni kosipeli vakalesuimai i Jisu Karisito, “[ko ni] na vakarautaki kina me laki qaravi ka maroroi na veiyalayalati tabu, laki vakaivotavota ena cakacaka ni valetabu, ka marautaka na veivakalougatataki ni bula vakacerecerei.”10 Ka na yaco na siga ko ni na cega na iotioti ni tabana ni kemuni italanoa lagilagi, ko ni na wilika kina ka sotava na vakavotukanataki ni malanivosa veivakalougatataki ka lagilagi o ya: “ka ra sa qai bula marau ka tawamudu.” Au sa vakadinadinataka oqo ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.