Tina kei na Luvedra Yalewa
Ena iotioti ni gauna oqo e yaga sara vakalevu—e bibi—ni o ira na itubutubu kei ira na gone me ra veirogorogoci ka veivakavulici vakaiira.
Kemuni na taciqu kei na ganequ, ena ono na vula sa oti au a vosa ena soqoni ni matabete ni koniferedi raraba kivei ira na tama kei ira na luvedra tagane. Me vaka beka o ni namaka, na lewe 5 na luvequ yalewa, 24 na makubuqu yalewa, ka se tubu-cake tikoga na kedra iwiliwili na makubuqu yalewa-vakarua ka ra kerea tiko me dua talega na nodra gauna tautauvata vaka o ya. Ia nikua au sa na vosa taumada kivei ira na tina kei ira na luvedra yalewa ena Lotu.
O Barbara, na watiqu lomani, a sa vakayacora oti na nona veivakayarayarataki tawamudu vei ira na luvei keirau yalewa kei ira na makubui keirau yalewa;—ka vakakina o ira, vua. O ira na tina kei ira na luvedra yalewa sa nodra itavi bibi na veivukei ena vakasaqarai ni veika e vuqa e rawa ni ra rawata, e dina ga ni tu na idre ni veivakayalolailaitaki ena dua na vuravura ka sa vakarusai ka vakcacani tu kina na itutu vakamarama ka vakakina na itavi vakatina.
Ena nona vosa vei ira na marama lewe ni Lotu voleka ni dua na senijiuri sa oti, o Peresitedi Joseph F. Smith a kaya kina: “Me ra kua ni liutaki iko na marama e vuravura; mo liutaki ira na … marama e vuravura, ena veika kece e dau vakacaucautaki, na veika kece e va-Kalou, kei na veika kece e veilaveti … savasava kivei ira na luve ni tamata” (Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Joseph F. Smith, [1998], 203).
Kemuni na ganei keimami, oi keimami, na ganemuni, keimami na sega ni cakava na veika o ni a lesi kina vakalou mai na ivakatekivu kei vuravura. E rawa ni keimami tovolea, ia e sega ni rawa vakadua me keimami nuitaka me keimami vakatotomuria nomuni isolisoli sega ni vakatauvatani rawa. E sega ni dua na ka ena vuravura oqo me vakataki kemuni sara ga, ena veisusu, se ena veisautaki ni bula me vaka na veivakayarayarataki ni dua na marama bula dodonu.
Au kila ni so vei kemuni na goneyalewa e sega na tinamuni me rawa mo ni veivosakitaka vata na veika oqo. Ka vuqa vei kemuni na marama ena gauna oqo e sega na luvemuni yalewa dina. Ia me baleta ni o kemuni kece na marama e tu ruarua ena kemuni ibulibuli vakalou na taledi tudei kei na dauveiqaravi vakatina, ena levu kina na ka au tukuna ena vakatautauvatani kei ira na buda, tinada lailai se levu, tacida yalewa, tinada vakacabecabe, vugoda yalewa, iliuliu kei na so tale na daunivakasala tale eso era dau tawana ena so na gauna na idabedabe ni veimaliwai vakaibalebale vakaoqo vakatina kei na luvena yalewa.
Kemuni na goneyalewa, era rokovi kemuni na tinamuni. Era raica vei kemuni na yalayala ni itabatamata e se bera mai. Na veika kece o ni sa rawata, na veibolebole vakayadua o ni sa vorata, e kauta mai vei ira na reki savasava. Ka vakakina na nomuni lomaleqa kei na mosi ni uto e sa nodra talega.
Au gadreva edaidai meu na solia vei kemuni na goneyalewa eso na vakatutu ena rawa kina me nomuni taucoko na vinaka ni veimaliwai vata kei tinamuni. Ka tiko talega e vica na vakanananu meu wasea vata kei ira na tina me baleta na nodra rawa ni vakavinakataka vakalevu cake sara na nodra veivakayarayarataki vei ira na luvedra yalewa ka vaka talega kina vei ira na vo ni lewe ni matavuvale.
Ia, e ka ni rarawa, ni laurai votu vakarawarawa na veilecayaki kei na veimoiyaki ni ivakarau vakamarama ena noda veitikotiko nikua. O ira na marama yalokaukauwa, dukadukali, sega ni vakaitovo era sa vakaosota na biau livaliva, suguta taucoko na mekasini, ka robota kece tu na sikirini ni iyaloyalo yavala—ka ra marautaki tu e vuravura raraba. A vosa vakaparofita o Paula na iApositolo me baleta na “veigauna ni leqa” ka na yaco mai ena iotioti ni gauna ka vakabibitaka sara e dua na ka e rairai me rivarivabitaka sara vakalevu: “na yalewa sesewa sa bini tu vei ira na ivalavala ca, era sa kau vakatani ena gagadre ca e vuqa” (2 Timoci 1:6). Na ivakarau taleitaki ena gauna oqo e sa dau vakamatalialiataki ira, vakamamadataki ira, vakayalowai, ka vakamalumalumutaki ira sara ga na marama. E vakawaletaki ira ka vakalolovirataki ira ka qai vakatura tu vei ira ni ra na rawa ni kilai tu ki na kawatamata ena nodra ivakarau veicavilaki—me vakarawarawataki ga e isoqoni ni itukutuku vakarerevaki duadua ka rawa ni vakauta na meca vei ira na marama me baleti ira.
O koya gona, kemuni na noqu goneyalewa lomani, au vakadreti kemuni ena vu ni yaloqu taucoko mo ni kakua ni rai ki na ivakarau ni gauna oqo me baleta na nomuni ivakaraitaki ni ivakarau ka daunivakasala. Ni yalo vinaka ka raici ira na tinamuni yalodina me baleta na ituvatuva mo ni vakamuria. Vakaitovotaki kemuni me vakataki ira, me kakua ni vakataki ira na tamata rogo ka sega ni vaka Turaga na nodra itagede, ka sa sega ni vakaraitayaloyalotaka na kedra yaga e dua na rai tawamudu. Mo ni rai kivei ira na tinamuni. Mo ni vuli mai na nona kaukauwa, nona yaloqaqa, kei na nona yalodina. Vakarorogo vua. E rawa me sega ni dua o koya na kenadau ni vakau itukutuku mai na talevoni veikauyaki; e sega talega ni na dua tu beka na nona tabana ena Facebook. Ia ena gauna ni veika ni lomada kei na veika ni Turaga, e vutuniyau tu ena kila ka. Ena nomuni sa yacova mai na gauna ni vakamau kei na tinanigone gone, sa ikoya na nomuni ivurevure levu duadua ni yalomatua. E sega tale ni dua na tamata e vuravura e lomani kemuni me tautauvata kei koya se me rawa me na solibula vakalevu cake mo ni vakauqeti ka vukei ena nomuni kunea na marau—ena bula oqo ka tawamudu.
Kemuni na ganequ gone lomana na tinamu. Dokai koya. Rogoci koya. Vakabauti koya. E taleitaki iko tiko vakalevu o koya. E kauwaitaka na nomu taqomaki ka vakamarautaki tawamudu. Ia mo lomani koya. Vosota nona malumalumu, me vaka ni tu vua eso. Ka vakakina oi keda taucoko.
Ia oqo, meu wasea vei kemuni na tina e vica na vakasama me baleta na nomuni itavi bibi ena nodra bula na luvemuni yalewa. E dua tiko na neitou itokani vakamatavuvale ka dau veilakoyaki wasoma vata kei ira na lewe ni nona vuvale raraba. Nona vakadidike taumada ni cava e dua na ilakolako sa ikoya e vica na goneyalewa e tautauvata nodra ivakarau vata kei ira na tinadra. Kevaka era maqosa na tinadra, ena vakakina o ira na luvedra yalewa. Kevaka era yalomalumalumu na tinadra, ena vakakina o ira na goneyalewa. Kevaka era dara na ivava sabisabi kei na isulu sega ni rakorako ki na soqoni ni sakaramede, ena vakakina o ira na luvedra yalewa. Kemuni na tina, sa rui ka bibi duadua na nomuni ivakaraitaki kivei ira na luvemuni goneyalewa—kevaka mada ga e sega ni ra vakadinadinataka.
Ena itukutuku makawa kei vuravura, era dau qasenivuli ni ivakarau ka dau rokovi ena veigauna taucoko o ira na marama. Na idusidusi oqori e tekivu ena idavodavo ni gonelailai ka tomani tiko ena nodra bula taucoko na luvedra. E sa vakasosataki na noda veiitikotiko nikua, ena veitukutuku me baleta na kena sa cala vakarerevaki ka vakaca sara na bula vakamarama kei na bula vakatina. Na kena vakamuri na veiitukutuku oqo, ena rawa ni vakauti ira na luvemuni yalewa ki na sala ni ivalavala ca kei na vakarusai ira vakaiira. E rawa me ra sega ni kila na luvemuni yalewa na veika oqori vakavo ke o ni tukuna vei ira—se vinaka cake, kevaka mo ni vakaraitaka vei ira na digidigi vinaka. Me vaka na tina e Isireli, sa ikemuni na imatai ni laini ni veitaqomaki kivei ira na luvemuni yalewa mai na veitemaki ni vuravura.
Ena gauna oqo, kemuni na tina, au kila ni so na gauna e kena irairai ni o ira na luveda era sega ni via rogoca na veilesoni eda tovolea tiko me da vakatavulici ira kina. Vakabauti au—au sa raica na irairai e dau basika mai e matadra na yabaki tini vakacaca ena gauna sara ga o tekivu tukuna kina na veika o nanuma ni tikina uasivi duadua ena nomu ivakavuvuli. Meu vakadeitaka vei kemuni ni gauna mada ga o ni vakasamataka kina ni sega ni rogoca tiko na luvemuni yalewa, e se vuli tikoga mai vei iko ena gauna vata e wanonova tiko kina, se sota vata tiko kei na nomu ivakarau na nomu vosa. Me vaka e vakabauti ni a kaya o Ralph Waldo Emerson, “Sa rui rogolevu na ka o cakava kau sega ni rogoca rawa kina na ka o kaya” (raica Ralph Keyes, The Quote Verifier [2006], 56).
Ni vakatavulici ira na luvemuni yalewa me ra rekitaka nodra susugi ira na gone. Oqo sara ga na vanua e rawa ni yaga tawamudu ka cecere duadua kina na nodra loloma kei na taledi. Vakasamataka na tiki ni vosa nei Peresitedi Harold B. Lee ka vakarota ni “na ka e bibi vakalevu … na ka o na cakava ena loma ni nomu vale” (Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Harold B. Lee, [2000], 134). Sa ikoya oqo na ka dina sara me baleti keda kece, e dina, ia e kaukauwa sara vakalevu na kena vakasamataki na nodra veimaliwai na tina kei ira na luvedra yalewa.
Kemuni na tina, ni vakatavulica vei ira na luvemuni yalewa ni ra dau levea na luvena yalewa na Kalou na veitemaki ni kakase se vakalewa e dua tale. Ena dua na vunau kivei ira na iSoqosoqo ni Veivukei e Nauvoo, e vakasalataki ira kina na marama na Parofita o Josefa Simici, “Na yame sa dua na tiki ni yago e sega ni dau tarovi rawa—mo tarova na yamemu mai na veika e sega tu ni yaga” (Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici [2007], 524).
Se qai oti ga oqo e vica na yabaki sa vuqa na itukutuku, ivola, kei na iyaloyalo e volai baleti ira na marama kei na goneyalewa ni ra dau kakase ka ra “qaciqacia.” Vakawasoma nona saga tiko o Setani me vakamalumalumutaka na veika bibi duadua ni dua na marama ivakarau vakalou—na ivakarau ni veisusugi.
E dua na veimaliwai vakatina-luvena yalewa sa ikoya na vanua e vulica kina na luvena yalewa e dua me veisusu vakacava mai na nona susugi. E lomani. E vakatavulici ka sotava taumada na ka e vakila me dua e kauwaitaki koya vakavinaka me vakadodonutaki koya ena kena tomani tiko na veivakauqeti kei na veivakabauti vua ena dua vata ga na gauna.
Ni nanuma tiko, na ganequ, na Kalou sa ivurevure taucoko ni kaukauwa vakayago ka vakayalo. Eda rawata na kaukauwa oqori mai na noda veiyalayalati vata kei Koya ka maroroya na veiyalayalati oqori. Kemuni na tina, ni vakatavulici ira na luvemuni yalewa ena bibi ni kena vakayacori na veiyalayalati, ka qai vakaraitaka vei ira na kena maroroi vakacava na veiyalayalati oqori ena dua na kena sala me ra na taleitaka tikoga kina me ra bula kilikili kaya na lako ki na valetabu.
Ena vuravura nikua, e kena ibalebale oqo na vosa kivei ira na luvemuni yalewa me baleta na veiyacovi. O ira na luvemuni yalewa vakakina o ira na luvemuni tagane era sa tubucake tiko mai ena dua na vuravura ka sa ciqoma vakararaba tu kina na veiyacovi gone, vakailoa, ka sega ni vakasamataki. Era dau marautaki ka vakatomurimuri o ira na marama dokadoka, dukadukali ka ra dau ukucavutaki ira. Ni tu na veikalawa e rawa me da taura ena noda vale kei na matavuvale me vakalailaitaka noda vakaraitaki keda ki na veika tawakilikili ni bula e yaco tiko ena gauna oqo, o ira na luvemuni yalewa era sega ni rawa me ra levea vakadua na itukutuku ni veiyacovi sega ni maduataki kei na veitemaki e vakavolivoliti ira tu. Sa gadrevi mo ni dau veivosakitaka vakawasoma vakararaba ena gauna o ni vakatavulici ira tiko kina na luvemuni yalewa ena dina me baleta na veika oqo.
Me kena ivakaraitaki, e gadrevi me ra kila ni gauna era daramaka kina na isulu ka sa rui oso, rui lekaleka, se rui lutu tu na domona, era sega walega ni vakauta tiko kina e dua na itukutuku cala kivei ira na gonetagane era veilasamaki kaya, ia era tugana tale tikoga e lomadra na vakabauta cala ni vakatau vakatabakidua tiko na kena yaga e dua na marama ki na kena irairai vakayago. Na ka oqo e a se sega vakadua ka na sega vakadua tale tu ga ni ivakamacala donu ni dua na luvena yalewa yalodina na Kalou. E gadrevi me ra rogoca na ka oqo—vakamatata ka vakawasoma—mai na tebeni gusumuni, ka gadrevi me ra raica na kena ivakaraitaki dodonu ka salavata ena nomuni itagede yadudua ni isulusulu, iukuuku, kei na bula ni yalomalumalumu.
Na itabagone kece era na cakava ka maroroya na veiyalayalati kevaka era vulica me ra kila ni rawa ni tiko vata kei ira na domo ni Yalo. Vakatavulici ira na luvemuni yalewa me baleta na veika ni Yalo. Dusimaki ira ki na ivolanikalou. Vakatara mera sotava na veika ena vukei ira me ra rawata na veivakalougatataki ni kaukauwa vakamatabete ena nodra bula. Mai na maroroi ni veiyalayalati era na vulica me ra rogoca na domo ni Turaga ka ciqoma na ivakatakila yadudua. Na Kalou ena rogoca vakaidina ka sauma lesu nodra masu. Na itoko ni Muavata ni 2010 e vakayagataki kivei ira noda itabagone vaka talega kina kivei keda kece sara: “Mo kaukauwa ka qaqa; mo kakua ni rere, se yalolailai: ni sa tiko vata kei iko ko Jiova na nomu Kalou ena veiyasana kecega ko sa lako kina” (Josua 1:9). Oqo ena liutaki ira ena veitaqomaki ki na veivakalougataki ni vale ni Turaga.
Vakadeitaka me ra kila ni maroroi ni veiyalayalati sa ikoya na sala veitaqomaki duadua ki na marau tawamudu. Kevaka e gadrevi, vakatavulici ira ena sala ni veivutuni ka vakakina na sala me ra savasava ka kilikili tikoga kina.
Ia oqo, kevaka e sa rogo matau, kemuni na taciqu kei na ganequ, e baleta niu a sa vosa tiko kivei ira na itubutubu kei ira na luvedra ena tolu na koniferedi raraba veitarataravi. Ena Epereli sa oti au vakauqeti ira na itabagone ena “vulici ni lesoni ni gauna sa oti.” Mai na vosa oqori au cavuqaqataka: “Ni sa lomamuni mo ni vakarorogo ka vuli, eso na ivakavuvuli vakaibalebale duadua ena bula era dau lako mai vei ira eso era sa lako yani e liu vei kemuni… . E sa na vakacava na vinaka cake ni nomuni bula kevaka mo ni na muria nodra ivakaraitaki vakaturaga na daumuri Karisito” (Vulici ni Lesoni ni Gauna sa Oti,” Liaona, Me 2009,31, 33).
Ena Okotova sa oti au a vosa kivei ira na tama kei na luvedra tagane ena soqoni ni matabete, edaidai au sa vosa vakalevu ga kivei ira na tina kei na luvedra yalewa. Ena veivosa yadua e duidui na noqu itukutuku, ia e tautauvata. Au nuitaka ni o ni vakarorogo tiko ka raica tiko e dua na ituvatuva, ka rogoca e dua na itukutuku tudei, ka rau salavata ni ena iotioti ni gauna oqo e yaga sara vakalevu—e bibi—ni o ira na itubutubu kei ira na gone me ra veirogorogoci ka veivakatavulici vakaiira ga. Oqo era sega ni vakasama mamada walega me baleta na veika au vosa tiko kina. Era isaluwaki, ka usutu ni ituvatuva ni Kalou me baleta noda marau tawamudu kei na vakacegu.
Na Lotu ena veivuke ena vanua cava ga eda rawata. Keimami tu oqo me keimami tutaki ka tokoni kemuni na itubutubu kei kemuni na gone. Ia na vale sa ikoya na vanua bibi duadua me vakarautaki ira na itabagone nikua me ra liutaka na veimatavuvale kei na Lotu ena siga ni mataka. Sa vakatau sara tu ga vei keda vakayadua me vaka na tina kei na tama me da cakava kece na veika eda rawata me vakarautaki ira noda itabagone me ra turaga ka marama yalodina ka bula dodonu. Sa ikoya na loma ni vale na vanua e dodonu me da vakatavulica kina na kosipeli ena ivakamacala kei na ivakaraitaki.
Meu tinia noqu ivakasala vata kei na itukutuku leleka vakaparofita mai vei Peresitedi Joseph F. Smith: “Na noda veimaliwai vaka [matavuvale] e sega ni namaki me ganita na bula vakavuravura, se na gauna oqo, ena noda vakaduiduitaka tiko me ka ni tawacava. Eda bula tiko ena gauna oqo ka tawamudu. Eda bulia na veitokani kei na veiwekani ni gauna oqo ka tawamudu… . O cei tale, mai vei ira na Yalododonu Edaidai e vakasamataka tiko ni sa sivi yani na ibulubulu, ni da se na tiko vata ga vakamatavuvale? na tama, na tina, kei ira na gone era na veikilai tkoga … ? na matavuvale oqo e dua na tiki ni kena ituvatuva me ra duavata kina e dua na ituvatuva vakavale e dua na cakacaka vinaka ni Kalou, ka ra sa namaki kece me tomani tiko ni gauna oqo ka tawamudu?” (iVakavuvuli: Joseph F. Smith, 425).
Me vakalougatataki keda na Kalou me da veivakatavulici, veisusugi, ka veivakarautaki ena loma ni lalaga ni noda veivale me baleta na cakacaka cecere ka dodonu me vakayacori mai vei keda kece ena gauna oqo kei na gauna sa bera mai sa noqu masu ena yaca ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.