‘Inisititiuti
Vahe 7: 2 Nīfai 1–3


Vahe 7

2 Nīfai 1–3

Talateú

ʻOku ʻi he konga folofola ko ʻení ha niʻihi ʻo e ngaahi faleʻi fakaʻosi ʻa Līhai ki heʻene fānaú pea toki mālōloó. ʻOku mahuʻinga ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akonaki ʻaki ʻe Līhaí kiate kitautolu ʻi he ʻaho ní. Naʻá ne akoʻi ʻo kau ki he ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻaki ʻe he ʻOtuá ki he kakai talangofuá. Naʻá ne fakamoʻoni ki he Fakatupú, ki he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, pea mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻi ha founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ke tau sio ki he anga ʻo ʻenau fekauʻakí. Naʻá ne fakakau foki ai mo ha kikite ʻa Siosefa ʻi ʻIsipité, ʻo ne fakamoʻoni ki hono uiuiʻi pea mo e ngāue ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ʻI hoʻomou aleaʻi e ngaahi akonaki ko ʻení, te ke lava ʻo tokoni ai ke sio ʻa e kau akó ki he anga ʻo ʻenau fekauʻaki mo ʻenau moʻuí.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • ʻOku maʻu e ngaahi tāpuakí ʻe he kakai anga māʻoniʻoni ʻi he fonua ʻo e talaʻofá (vakai, 2 Nīfai 1:5–12).

  • ʻOku mahuʻinga ʻa e Fakatupú, ko e Hingá, mo e Fakaleleí ʻi he palani ʻo e huhuʻi ʻa e Tamai Hēvaní (vakai, 2 Nīfai 2).

  • Naʻe fakahoko ʻe hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻa e kikite ʻi he kuonga muʻá (vakai, 2 Nīfai 3).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīai 1:5–12. ʻOku Maʻu e Ngaahi Tāpuakí ʻe he Kakai Anga Māʻoniʻoni ʻi he Fonua ʻo e Talaʻofá

Tohiʻi he palakipoé ʻa e Fonua ʻo e Talaʻofá. Kamata ʻaki hoʻomou fealēleaʻakí hano fai ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení: :

  • Ko e hā e meʻa ʻoku haʻu ki hoʻo fakakaukaú ʻi he taimi ʻokú ke fanongo ai ki he kupuʻi lea ko e “fonua ʻo e talaʻofá”?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e Hepelū 11:8–9.

  • Ko e fē ʻa e fonua ʻo e talaʻofá maʻa ʻĒpalahamé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 1:5.

  • Ko e konitinēniti fē ʻoku ʻi ai ʻa e fonua ʻo e talaʻofa ʻi he kikite ko ʻení?

Tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí ha ngaahi fonua kehekehe ʻo e talaʻofa maʻa Hono kakaí ʻo makatuʻunga ʻi honau ngaahi tūkungá pea mo ʻenau ngaahi fie maʻú.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahā ʻe Līhai ki heʻene fānaú ʻa e ngaahi tāpuaki mo e ngaahi fakamalaʻia naʻe fekauʻaki mo honau fonua ʻo e talaʻofá. Tā ha saati kōlomu ʻe ua ʻi he palakipoé. Fakahingoa e kōlomu ʻe taha ko e Ngaahi Tāpuakí pea kōlomu ʻe tahá ko e Ngaahi Fakamalaʻiá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ʻa e 2 Nīfai 1:7–12, pea kumi e ngaahi tāpuakí mo e ngaahi fakamalaʻiá ke fakakakato e sātí. ʻOsi pē ha ngaahi miniti siʻi pea fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe mai ʻa e meʻa kuo nau akó. Hiki fakanounou he palakipoé ʻa e ngaahi ʻilo ʻoku nau maʻú. ʻE meimei tatau pē e ngaahi tali ʻa e kau akó mo ia ʻi he saati ko ʻení:

Ngaahi Tāpuakí

(2 Nīfai 1:7–9)

Ngaahi Fakamalaʻiá

(2 Nīfai 1:10–12)

fonua ʻo e tauʻatāiná (veesi 7)

ʻe nofo ʻiate kinautolu ʻa e ngaahi tautea ʻa e ʻOtuá (veesi 10)

ʻe ʻikai fakapōpulaʻi ʻa kinautolu (veesi 7)

ʻomi ʻa e ngaahi puleʻanga kehe ʻa ia te nau maʻu ʻa e mālohi ke toʻo meiate kinautolu ʻa e ngaahi fonua ʻo honau tofiʻá (veesi 11)

taʻofi mei hono ʻilo ʻe he ngaahi puleʻanga kehé ʻi ha kiʻi taimi (veesi 8)

ʻe fakamoveteveteʻi mo tāmateʻi ʻa kinautolu (veesi 11)

tuʻumālie ʻi he funga ʻo e fonuá (veesi 9)

lingitoto (veesi 12)

ʻe ʻikai ha taha ke toʻo ʻa e fonua ʻo honau tofiʻá (veesi 9)

nofo malu ʻo taʻengata (veesi 9)

Fakamatalaʻi ange, naʻe fie maʻu ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní ke fokotuʻu ha puleʻanga ʻe lava ke toe fakafoki mai ai e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí. Ko ʻene fokotuʻu pē ʻa e ongoongoleleí ʻi ai, ʻe lava leva ke mafola atu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi māmani kotoa. Aleaʻi mo e kau akó ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e fonua ʻo e talaʻofá ʻa ia ʻe toe lava pē ke fakaʻaongaʻi ki he ngaahi fonua kehe ʻoku nofo ai e kāingalotu ʻo e Siasí.

Vahevahe hoʻo ongo ki he anga hono faitāpuekina fakatāutaha koe mo ho fonuá fakalūkufua ʻe he ongoongoleleí.

2 Nīfai 2. ʻOku Matuʻaki Mahuʻinga ʻa e Fakatupú, Hingá, mo e Fakaleleí ʻi he Palani ʻo e Huhuʻi ʻa e Tamai Hēvaní

Fakamatala ange ʻoku fakafou ʻi he ngaahi akonaki ʻa Līhai ʻi he vahe 2 ʻa e malava ke tau ako ʻo kau ki he fekauʻaki ʻa e Fakatupú, Hingá, mo e Fakaleleí.

Hiki he palakipoé ʻa e Fakatupú—Hingá—Fakaleleí. Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (ʻoku maʻu foki ʻi he DVD ʻoku ʻomi fakataha mo ʻení A. Fekumi pe ʻoku fekauʻaki fēfē ʻa e Fakatupú, ko e Hingá, mo e Fakaleleí.

“Naʻe fie maʻu ʻe he palaní ʻa e Fakatupú, pea naʻá ne fie maʻu leva ʻe ia ʻa e Hingá pea mo e Fakaleleí. Ko e ngaahi konga mahuʻinga ʻeni ʻe tolu ʻo e palaní. Ko hono fakatupu ko ia ʻo ha palanite ʻi hono tuʻunga fakapalataisí naʻe mei he ʻOtuá ia. Pea hoko mai ʻa e tuʻunga fakamatelié mo e maté ki māmani tuʻunga ʻi he Hinga ʻa ʻĀtamá. Ne ʻomi leva ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté pea mo e faingamālie ki he moʻui taʻengatá. Ko e Fakatupú, Hingá, pea mo e Fakaleleí ne tomuʻa palani fuoloa pē ia kimuʻa pea toki kamata ʻa e ngāue ki he Fakatupú” (ʻi he Conference Report, Apr. 2000, 105; pe Liahona, Siulai 2000, 102).

Hiki e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení ʻi he palakipoé:

Kole ki he kau akó ke nau lau tahataha e ngaahi potufolofola ko ʻení pea talamai pe ko e konga fē ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí ʻokú ne fakamatala ki aí. Hili iá pea tataki ha fealēleaʻaki ʻo kau ki he konga takitaha ʻo e palaní, ʻo fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fokotuʻu ko ʻení:

Ko e Fakatupú (2 Nīfai 2:11–16)

  • Ko e hā e ngaahi taumuʻa ʻo e Fakatupú, ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he potufolofola ko ʻení?

  • Ko e hā naʻe hoko ai ʻa e Fakatupú ko ha sitepu mahuʻinga kimuʻa ʻi he Hingá mo e Fakaleleí?

  • Ko e hā ha ngaahi fakatātā ʻo e “fehangahangai ʻi he meʻa kotoa peé”? Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e fehangahangaí?

Ko e Hingá (2 Nīfai 2:17–25)

  • Ko e hā e ngaahi tuʻunga naʻe ʻi ai kimuʻa ʻi he Hingá? Ko e hā e ngaahi tuʻunga naʻe ʻi ai hili ʻa e Hingá?

Mahalo te ke fie hiki e ngaahi tuʻunga ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi ha kōlomu ʻe ua lolotonga hoʻo tataki ʻa e fealēleaʻaki ko ʻení. ʻOku hā atu ha ngaahi sīpinga ʻi he saati hokó:

Kimuʻa ʻi he Hinga

Hili ʻa e Hingá

Naʻe ʻikai mei maʻu ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ha fānau.

Naʻe maʻu ʻena fānau.

Naʻe ʻikai mei ʻilo ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ʻa e fiefiá pe mamahí.

Naʻá na lava ʻo fakatou aʻusia ʻa e fiefiá mo e mamahí.

Naʻe ʻikai ke na mei fai ha lelei pe kovi.

Naʻe lava ke na fai lelei, pea lava foki ke na faiangahala.

Naʻá na mei nofo ai pē ʻi he Ngoue ko ʻĪtení ʻo taʻengata.

Naʻe kapusi ʻa kinaua mei he ʻao ʻo e ʻEikí pea mei he Ngoue ko ʻĪtení. Naʻá na hinga pea hoko ʻo matelie—ʻo na moʻulaloa ki he mate fakatuʻasinó (vakai foki, Mōsese 6:48).

  • Ko e hā naʻe fie maʻu ai ʻa e Hingá ʻi he palani ʻo e fiefiá? (Vakai, Mōsese 5:11–12.)

ʻOku ongoʻi ʻe ha kakai tokolahi ko ha fehālaaki fakamamahi ʻa e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví. Vahevahe mo e kau akó ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Pulusi C. Heifeni ʻo e Kau Fitungofulú (ʻoku maʻu foki ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení B):

“Naʻe ʻikai ke kovi ʻa e Hingá ia. Naʻe ʻikai ko ha fehālaaki ia pe ko ha meʻa fakatuʻupakē. Ko ha konga moʻoni ia e palani ʻo e fakamoʻuí.. Ko e ‘fānau’ fakalaumālie kitautolu ʻa e ʻOtuá, ne ʻomai ‘taʻehalaia’ ki he māmaní ʻo ʻikai ʻilo ki he maumaufono ʻa ʻĀtamá. Ka ko e palani ia ʻa e Tamaí ke tau foua e ʻahiʻahí mo e mamahí ʻi he māmani tōkilaló kae toki maʻu kakato ai e feifia moʻoní. Kapau he ʻikai ke tau foua e ngaahi meʻa ʻoku koví he ʻikai lava ke maʻu e fiefia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku leleí. ʻOku tau fie maʻu e fakamaʻa mo e fakatonutonu fakamatelié ko e ‘sitepu hono hoko ia [ki heʻetau] fakalakalaka’ ke hoko ʻo tatau mo ʻetau Tamaí. Ka ʻoku ʻalu fakataha e tupulakí mo e faingataʻaʻiá. ʻOku toe ʻuhinga ia ke ako mei heʻetau ngaahi fehālākí, ʻi ha founga ʻoku hokohoko naʻe lava ke fakahoko ʻi heʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí, ʻa ia naʻá Ne foaki mai he lolotonga mo e ‘hili ʻetau fai ʻo e meʻa kotoa pē ʻe ala faí’” (ʻi he Conference Report, Apr. 2004, 100; pe Liahona, Mē 2004, 97; naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā Heifeni ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatalá ni ʻi heʻene lea ko ʻení: Ngāue 17:28; T&F 93:38; Jeffrey R. Holland, Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 207; 2 Nīfai 25:23 ko e toki tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi ha momeniti ke ako maʻuloto ai ʻa e 2 Nīfai 2:25 . Kole ki ha niʻihi ke nau lau maʻuloto ia ki he kalasí.

Ko e Fakaleleí (2 Nīfai 2:6–10, 26–29)

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā naʻe fie maʻu ai ʻa e Fakaleleí?

  • Fakatatau ki he 2 Nīfai 2:7, ko e hā e meʻa kuo pau ke tau fai ke fakaʻaongaʻi kakato ai ʻa e feilaulau naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻatautolú? (Ki hano fakamatala ʻo e kupuʻi lea ko ha “loto mafesifesi mo e laumālie fakatomalá,” vakai ki he fakamatala kau ki he 3 Nīfai 9:19–20 he peesi 339 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.)

  • Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke “fakahā ʻa e ngaahi meʻá ni ki he kakai ʻoku nofo ʻi he māmaní”? 2 Nīfai 2:8.

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau maʻuloto pe lau ʻa e tefito ʻo e tui hono tolú. Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ikunaʻi ʻe he Fakalelei ʻa Kalaisí ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtamá maʻá e kakai kotoa pē. Te tau toetuʻu hono kotoa pē—ʻo fakahaofi mei he mate fakatuʻasinó. ʻE toe fakahaofi foki kitautolu mei he mate fakalaumālie naʻe tupu mei he Hingá—te tau toe foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamāuʻi kitautolu. (Vakai, Hilamani 14:15–17.) Ke lava ke tau maʻu kotoa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí—ke lava ke tau maʻu ʻa e hakeakiʻí—kuo pau ke tau tokanga ki heʻetau “hinga” fakafoʻituitui ʻoku tupu mei heʻetau ngaahi angahala fakatāutahá. Kuo pau ke tau feʻunga ke maʻu kotoa ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí “ ʻi he talangofua ki he ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻo e Ongoongoleleí” (Ngaahi Tefito ʻo e Tui 1:3).

Kapau ʻoku maʻu ha ʻū tohi himi, fakakaukauʻi hano fakaafeʻi ʻo e kau akó ke nau hivaʻi pe lau ʻa e “ ʻOku Fakaofo” (Ngaahi Himi, fika 102).

Fakaʻosi ʻaki hono vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní kiate kitautolú ʻo Ne foaki mai ai ʻEne palaní ki hotau fakamoʻuí.

2 Nīfai 2:26–27. ʻOku Maʻu e Tauʻatāina ke Fili ʻa e Tauʻatāiná mo e Moʻui Taʻengatá pe Pōpulá mo e Maté

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 2 Nīfai 2:26–27.

  • ʻOkú ke fakakaukau ʻoku ʻuhinga nai ki he hā ʻa e pehē ke “fili [maʻatautolu] pē kae ʻikai fakamālohiʻi ke ngāue ʻi ha faʻahinga founga”?

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e tauʻatāina ke filí ko ha konga mahuʻinga ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí?

  • Fakatatau ki he veesi 27 , ko e hā e meʻa ʻoku tau tauʻatāina ke filí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi ha taha (kae ʻikai fakahā pe ko hai ʻa e tokotaha ko iá) kuo hoko ʻo pōpula koeʻuhí ko ha ngaahi fili taʻemāʻoniʻoni. Hili iá pea toki fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi ha taha ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e tauʻatāiná ʻi he ngaahi fili māʻoniʻoní.

Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono fakaʻaongaʻi ʻo e tauʻatāina ke filí ʻi he founga māʻoniʻoní.

2 Nīfai 3 Naʻe Fakahoko ʻe Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí ʻa e Kikite ʻi he Kuonga Muʻá

Naʻe fakahoko ʻe hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha kikite ʻa e palōfita ʻi he Fuakava Motuʻá ko Siosefa, ko e foha ʻo Sēkopé. Tuku ke lau ʻe he kau akó ʻa e 2 Nīfai 3:6–18, ʻo nau taufetongi ʻi hono lau ʻo e ngaahi vēsí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau talamai ʻa e Siosefa ʻe toko fā ʻoku lau ki aí.

Vahevahe e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki. Fakaafeʻi e kau akó ke nau talamai ʻa e ngaahi kikite kehekehe ʻi he veesi 6–18 ʻo kau ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ʻI heʻene ʻosí pē pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafehoanaki ʻenau ngaahi lisí mo e lisi he peesi 63–64 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“Naʻe tomuʻa fakanofo pē ʻe he ʻEikí … ʻa Siosefa Sāmita ko e Lahí, ʻa ia ʻoku lau ki ai ʻi he ngaahi tohi folofola māʻoniʻoní, ke ne hoko ko e taha ʻo e ongomātuʻa fakaemāmani ʻa e Palōfitá. Naʻe kikite ʻa Siosefa ʻo ʻIsipité ko e tangata maʻu fakahā ʻe fokotuʻu hake ʻe he ʻOtuá ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní ke fai ʻEne ngāué ʻe ‘ui ia ko Siosefa’ (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Sēnesi 50:33), pea ko hono hingoá ʻ ʻe tatau ia mo e hingoa ʻo ʻene tamaí’ (2 Nīfai 3:15). Naʻe naʻinaʻi ʻa e talafekau fakalangi ko Molonaí ki he talavou ko Siosefá ke ʻalu ki heʻene tamaí hili ia ha pō nāunauʻia ne fai ai kiate ia ha fakahinohino toputapu. ʻI he ngaahi lea ʻa Siosefá, ʻnaʻe fekau kiate au [ʻe he talafekaú] ke u ʻalu ki heʻeku tamaí ʻo fakahā kiate ia ʻa e mata-meʻa-hā-maí mo e ngaahi fekau kuó u maʻú. Naʻá ku talangofua ki ai; peá u foki ki heʻeku tamaí ʻi he ngoué, ʻo fakamatalaʻi ʻa e meʻa kotoa pē kiate ia. Naʻá ne pehē mai kiate au ko e meʻa ia mei he ʻOtuá, ʻo ne fekau kiate au ke u ʻalu ʻo fai ʻa e meʻa kuo fekau ʻe he talafekaú’ (Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:49–50)” (ʻi he Conference Report, Oct. 1991, 4; pe Ensign, Nov. 1991, 5–6).

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 3:12. ʻOsi pea fehuʻi ange pe naʻe fakahoko fēfē ʻa e kikite ko ʻení. Ke maʻu ha toe tali ki he fehuʻí ni, vahevahe ange ʻa e lea ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka he peesi 64 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.

Kole ki he kau akó ke nau lau ʻa e 2 Nīfai 3:15, 18, 24. Ke tokoniʻi kinautolu ke toe mahino lelei ange ʻa e ngāue mahuʻinga ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, te ke lava ʻo vahevahe ange ʻa e ngaahi ʻilo fekauʻaki mo ia he peesi 62–63 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakamoʻoní ʻo kau ki hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.