‘Inisititiuti
Vahe 12: 2 Nīfai 25–27


Vahe 12

2 Nīfai 25–27

Talateú

Hili hono lea ʻaki ʻe Nīfai ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi tohi ʻa ʻĪsaiá (vakai, 2 Nīfai 12–24), naʻá ne fai ʻene fakamatala pē ʻaʻana ʻi hono ueʻi ia ʻe he Laumālié. ʻE lava ke fakanounouʻi ʻa e ngaahi ʻilo ʻa Nīfai kau ki he ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá ʻi ha konga ʻe tolu. ʻUluakí, naʻá ne fakapapauʻi mai ko e ngāue ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e meʻa pē ʻe taha ʻe maʻu ai ʻa e fakamoʻuí. Uá, naʻá ne fakatokanga ki he kau lau tohi ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻo kau ki ha ngaahi kovi lalahi ʻe hoko: hīkisiá, ngāue fakataulaʻeiki kākā, mo e ngaahi kautaha fufū. Tolú, naʻá ne fakaʻaongaʻi ha toe kikite meia ʻĪsaia, ʻo fakatefto ki Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná. ʻI hono aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi akonaki ʻa Nīfaí, ʻe lava ke nau sio ai ki hono fakamoʻoniʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa e misiona ʻo e Fakamoʻuí pea ʻomi ha founga ke fakaleleiʻi ʻaki e ngaahi kovi ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • ʻOku toki fakahoko pē ʻa e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi (vakai, 2 Nīfai 25:19–30).

  • ʻE hoko ʻa e hīkisiá, ngaahi kautaha fufuú, mo e ngāue fakataulaʻeiki kākaá ko e ngaahi maka-tūkiaʻanga ki ha tokolahi ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí (vakai, 2 Nīfai 26:20–31).

  • ʻI he ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí “ha ngāue fakaofo mo fakaʻulia” (vakai, 2 Nīfai 27).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīfai 25:1–8. ʻOku ʻAi ʻe he Laumālie ʻo e Kikité ke Mahinongofua ʻa e Ngaahi Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo pē ʻa e 2 Nīfai 25:1–8 pea kumi ha ngaahi fakakaukau ʻe lava ʻo tokoniʻi e kakaí ke mahino kiate kinautolu e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, kole ki he kau akó ke vahevahe mai e ngaahi meʻa naʻa nau maʻú. ʻE lava ke ke hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé. ʻE ala kau ʻa e ngaahi meʻá ni he talí:

  1. Mahino ki he anga ʻo e kikite ʻi he kau Siú he kuonga ʻo ʻĪsaiá (vakai, veesi 1).

  2. Ko hono maʻu e laumālie ʻo e kikité (vakai, veesi 4).

  3. Akonekina ʻi he anga ʻo e ngaahi meʻa ʻa e kau Siú ʻi he kuonga ʻo ʻĪsaiá (vakai, veesi 5).

  4. ʻIloi ki he ngaahi potu takatakai ʻi Selusalema he kuonga ʻo ʻĪsaiá (vakai, veesi 6).

  5. Moʻui ʻi ha kuonga ʻoku fakahoko ai ʻa e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá (vakai, veesi 8).

Fakamahinoʻi ange he ʻikai mahino kotoa ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻa e fika 1, 3, mo e 4 ʻi he lisi ʻi ʻolungá. Ka ʻe lava ke maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e laumālie ʻo e kikité, pea koeʻuhí ʻoku tau moʻui ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, te tau lava ʻo fekumi ki hono fakahoko māmālie ʻo e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá. Neongo he ʻikai ke tau lava ʻo sio ki hono fakahoko kotoa ʻo kinautolú, ka ʻoku tau ʻiloʻi ʻoku hoko takai ʻiate kitautolu ʻa e ngaahi meʻa naʻe tomuʻa fakahā ʻe ʻĪsaiá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 25:4, pea fakaafeʻi leva mo ha taha kehe ke ne lau ʻa e Fakahā 19:10.

  • Ko e hā hono fakaʻuhingaʻi ʻo e laumālie ʻo e kikité ʻi he Fakahā 19:10?

Kapau kuó ke ʻosi hiki e lisi ʻa e kau akó ʻi he palakipoé, tānaki atu ki ai ʻa e Maʻu ʻo ha fakamoʻoni kia Sīsū. Fokotuʻu ki he kau akó ke nau tohiʻi ʻa e Fakahā 19:10 ʻi he tafaʻaki ʻo ʻenau folofolá, ʻo hoko atu pē ki he 2 Nīfai 25:4.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahinongofua ange ai e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá kiate kinautolu ʻoku ʻi ai ʻenau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí?

Poupouʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola kau ki he Fakamoʻuí mo ʻEne feilaulau fakaleleí ʻi heʻenau ako ko ia ʻa e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaiá.

2 Nīfai 25:19–30. ʻOku Toki Fakahoko pē ʻa e Fakamoʻuí ʻo Fakafou ʻia Sīsū Kalaisi

ʻAi ke lau fakavave pē ʻe he kau akó ʻa e 2 Nīfai 25:19–30 pea fakatokangaʻi pe ʻoku hā tuʻo fiha ʻa e foʻi lea ko e Kalaisí. Fehuʻi pe ʻoku ʻiloʻi ʻe ha taha he kalasí ʻa e ʻuhinga ʻo e foʻi lea ko ʻení. Ka ʻoku ʻikai ʻilo ʻe ha taha, fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi hake ʻa e “Kalaisí” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá pea lau hono fakaʻuhingaʻí.

  • ʻOku talamai fēfē ʻe he huafa ko Kalaisí ʻa e misiona ʻo e Fakamoʻuí?

Vahevahe ange ʻa e lea ko ʻení, ʻa ia ʻoku fakamoʻoni ai ʻ a ʻEletā Keuli J. Koulumani ʻo e Kau Fitungofulú ki he mahuʻinga tefito ʻo e Fakamoʻuí ʻi heʻetau moʻuí:

“ ʻOku ʻomi ʻe he palani maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá ha Fakamoʻui moʻotautolu. Ko e tokotaha ala fakamāua kotoa pē ʻoku faiangahala pea kuo pau ke ne foua ʻa e maté ʻi he hili ʻo ʻetau moʻui fakamatelié. Ko ia, kuo fekauʻi mai ai ʻe he ʻOtuá ʻa Sīsū Kalaisi ke Ne fakahoko ʻa e palaní ʻaki ʻene tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi ʻa e angahalá mo e maté. ʻOku hoko ʻa Sīsū ko hotau Fakamoʻui mo hotau Huhuʻí. Tuʻunga ʻi Heʻene feilaulau fakalelei maʻatautolu fakafoʻituituí, ʻokú Ne tokoniʻi kotoa kitautolu ke tau ikunaʻi ʻa e angahalá ʻo fou ʻi he fakatomalá mo e papitaisó. Tuʻunga ʻi Heʻene Toetuʻú, naʻá Ne fakaʻatā ai ʻa e tokotaha kotoa ke ne ikunaʻi ʻa e maté pea mo faʻitoka. ʻOku tau maʻu ha tui ke muimui kia Sīsū pea hoko ʻo tatau ange mo Ia. Hono ʻikai ke tau ʻofa ʻi hotau Kaumeʻa ko e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, “ko e huafa pē taha ʻi he lalo langí … ʻe lava ke fakahaofi ai kitautolú.” [2 Nīfai 25:20] ʻOku ou ʻiloʻi ʻe fakahaofi kitautolu ʻe Sīsū mei he nunuʻa ʻo e angahalá pea mo e maté” (ʻi he Conference Report, Apr. 2000, 35; pe Liahona, Siulai 2000, 34–35).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako fakalongolongo pē ʻa e 2 Nīfai 25:23–30, ʻo kumi ʻa e ngaahi fakamatala mo e ngaahi akonaki ʻa Nīfai ʻo kau ki he Fakamoʻuí. ʻI he ʻosi ha taimi feʻunga pea fakaafeʻi e kau akó ke nau tauhoa ʻo fakafehoanaki e ngaahi meʻa naʻa nau maʻu mei he ngaahi veesi ko ʻení. Kole ki he kau akó ke nau takitaha fili ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi meʻa naʻe akonaki ʻaki ʻe Nīfaí pea vahevahe hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e tefitoʻi meʻa ko iá.

ʻI he ʻosi e fealeaʻaki fakatauhoa ʻa e kau akó, taki ʻenau tokangá ki he veesi 26.

  • Naʻe akonaki ʻa Nīfai ʻo pehē ʻoku fakahaofi ʻa kitautolu ʻi he ʻaloʻofá “[hili] ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku tau lavá”. Ko e hā e meʻa ʻoku kau ki he “ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku tau lavá”? (Ke fakatātā ʻaki, vakai, Mōsaia 4:29–30; ʻAlamā 24:11; T&F 58:26–27 .)

  • Naʻe tokoniʻi fēfē ʻe Nīfai mo e niʻhi kehé ʻa ʻenau fānaú ke tukutaha pē ʻenau tokangá kia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe lava ai ke tau “lea ʻia Kalaisi, …fiefia ʻia Kalaisi, …[mo] malanga ʻaki ʻa Kalaisi”?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe lava ke tau ako ai ʻo kau ki he Fakamoʻuí pea moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e Fakaleleí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatala ki hono faitāpuekina ʻenau moʻuí ʻi heʻenau fakatokangaʻi ʻoku mei he Fakamoʻuí ʻa honau fakamoʻuí. ʻE lava foki ke ke fai hoʻo fakamoʻoní.

2 Nīfai 26:20–31. ʻE Hoko ʻa e Hīkisiá, Ngaahi Kautaha Fufuú, mo e Ngāue Fakataulaʻeiki Kākaá ko e Ngaahi Maka-tūkiaʻanga ki ha Tokolahi ʻi he Ngaahi ʻAho Fakaʻosí

Hiki e saati ko ʻení he palakipoé, kae ʻoua naʻa fakakau ai ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻi lalo he fika ʻo e vēsí:

Faiangahala ʻi he Ngaahi ʻAho Fakaʻosí—2 Nīfai 26

veesi 20–21

veesi 22

veesi 29–30

hīkisia, femehekaʻaki, fekeʻikeʻi, tāufehiʻa

ngaahi kautaha fufū

ngāue fakalaulaʻeiki kākā

Vahevahe e kalasí ki he kulupu ʻe tolu. Vahe ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení ki he kulupu takitaha. Fakaafeʻi e kulupu takitaha ke nau fekumi ʻi heʻenau vēsí pe ngaahi vēsí ke ʻilo ʻa e ngaahi angahala ko ia naʻe pehē ʻe Nīfaí ʻe lahi ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻI hono maʻu pē ʻe he ngaahi kulupú ʻa e ngaahi angahala naʻe fakamatala ki ai ʻa Nīfaí pea tohi ʻenau ngaahi talí ʻi he palakipoé ʻo hangē ko ʻene hā atu ʻi ʻolungá.

Ke tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu hono ʻuhinga ʻo e foʻi lea ko e ngāue fakataulaʻeiki kākaá, fokotuʻu ange ke nau toe fakamanatu hono fakaʻuhingaʻi ʻe Nīfaí ʻi he 2 Nīfai 26:29–31. ʻE lava foki ke nau lau ʻa e lea ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá he peesi 111 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó (ʻoku maʻu foki ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení A).

Fekau e ngaahi kulupu kotoa ʻe tolú ke nau toe vakaiʻi ʻenau ngaahi vēsí ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi ngāue mo e ngaahi tōʻonga ʻoku tupu mei he maumaufono takitaha. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, tuku ke hiki ʻe ha taha mei he kulupu takitaha ʻi he palakipoé ʻa e meʻa naʻe maʻu ʻe heʻenau kulupú.

  • Ko e hā nai e ʻuhinga ʻokú ke ongoʻi ai ʻoku fakalielia ʻa e ngaahi maumaufono ko ʻení ki he ʻEikí?

  • Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke tauʻi ʻaki ʻa e ngaahi kovi ʻoku hā ʻi he kikite ko ʻení? Ko e hā ʻa e faleʻi kuo fai mai ʻe he kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ke tau kei moʻui faivelenga aí?

2 Nīfai 27. ʻI he Ngaahi ʻAho Fakaʻosí ʻe Fakahoko ʻe he ʻEikí “ha Ngāue Fakaofo mo Fakaʻulia”

Kimuʻa pea fai e kalasí, teuteuʻi e saati ko ʻení he palakipoé pe ʻi ha laʻipepa tufa. ʻOua ʻe fakakau ai ʻa e fakamatala ʻi he ʻotu hono tolú.

ʻĪsaia 29

2 Nīfai 26–27

Ko ha Toe Ngaahi Moʻoni Kehe ʻi he Tohi ʻa Molomoná

1–3

hala

Hala

27:1

ʻE fakahoko ʻa e kikité ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

4–5

26:15–18

ʻE hiki ʻa e ngaahi lea ʻe ongo hake “mei he loto efú” ʻe he ngaahi hako ʻo Nifaí pea mo e ngaahi hako ʻo hono ngaahi tokouá.

6–10

27:2–14

ʻE ʻave ʻa e tohí ki ha tangata ʻe toko taha (Siosefa Sāmita), pea te ne ʻave leva ʻe ia ʻa e tohí ki he tangata ʻe taha (Māteni Hālisi). ʻE fakangofua ha kau fakamoʻoni ʻe toko tolu ke nau sio ki he tohí. ʻE ʻi ai foki mo ha niʻihi kehe te nau fakamoʻoni ki he tohí.

11–12

27:15–23

ʻOku foaki mai mo ha toe ngaahi fakamatala fakaikiiki ʻo kau ki hono ʻave ʻo e ngaahi leá ni ki he tokotaha poto (vakai foki, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:63–65).

13–24

27:24–35

ʻOku fakamahinoʻi ʻi he 2 Nīfai 27:24–25 ʻa e tokotaha ʻoku leá.

Fekau e kau akó ke nau lau ʻa e ʻuluʻi fakamatala ki he 2 Nīfai 27. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he vahe ko ʻení ʻa e taha ʻo e ngaahi kikite mahuʻinga taha ʻo kau ki hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní—ko ha kikite ʻo kau ki hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná. ʻOku fakamatala foki ʻi he 2 Nīfai 26 mo e 27 ʻa e ngaahi fakamatala fakaikiiki mahuʻinga ʻoku ʻikai ke hā ia ʻi he lekooti ʻo e kikite ʻa ʻĪsaia ʻi he Tohi Tapú. ʻE lava pē ke hoko e ngaahi toe fakamatala fakaikiiki ko ʻení ko hano toe fakafoki mai ia ʻo e fakamatala ʻa ʻĪsaiá pe ko e fakamatala ʻa Nīfai ʻi hono ueʻi ia ʻe he Laumālié ʻo kau ki he meʻa naʻe akonaki ʻaki ʻe ʻĪsaiá. Taki e tokanga ʻa e kau akó ki he sātí ke tokoni ke nau sio ki he ngaahi toe fakamatala fakaikiiki ko ʻení. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafehoanaki e ngaahi veesi ʻi he ʻĪsaia 29 mo e ngaahi veesi ʻoku nau fekauʻaki ʻi he 2 Nīfai 26 mo e 27.

Poupouʻi e kau akó ʻi heʻenau fakafehoanaki e ngaahi vēsí ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻa ia ʻoku hā ʻi he 2 Nīfai 26 mo e 27 ka ʻoku ʻikai hā ʻi heʻĪsaia 29. Fokotuʻu ange ke nau valivali e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau ngaahi Tohi ʻa Molomoná. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó, tuku ke nau aleaʻi e ngaahi meʻa kuo nau maʻú. ʻE lava ke ke hiki he palakipoé ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau maʻú. ʻOku hā ʻi he ʻotu hono tolu ʻo e sātí ʻa e ngaahi tali ʻe ala ʻoatú.

  • ʻOku fakamālohia fēfē ʻe he kikite motuʻa ko ʻení ʻa hoʻo fakamoʻoni ki he Tohi ʻa Molomoná mo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 27:25–26.

  • Ko e hā e meʻa naʻe pehē ʻe ʻĪsaia ʻe fai ʻe he ʻEikí maʻa Hono kakaí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku hoko ai e Tohi ʻa Molomoná ko e konga ʻo e “ngāue fakaofo mo fakaʻulia” ʻoku lolotonga hoko ʻi he māmaní hono kotoá?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e ngaahi veesi ko ʻení ke tokoni ʻi hono tali ʻo e fehuʻí ni: 2 Nīfai 27:29–30, 33–35; 28:2. Kole ange ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻe tupu mei hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná.

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku lava ke ke sio ai ki hono fakahoko he ʻahó ni ʻo e ngaahi talaʻofa mo e ngaahi tāpuaki ko ʻení?

  • Ko e hā e founga ʻe lava ke toe lahi ange ai ʻetau kau atu ki hono tokoniʻi ʻo e niʻihi kehé ke maʻu e ngaahi tāpuaki ko ʻení?

Fakamatalaʻi ange ko e meʻa ʻe vahe ange ke lau ʻe he kau akó ko e teuteu ki he kalasi hokó, ʻe kei hoko atu pē ai ʻa e kikite ʻa Nīfai ʻo kau ki he Tohi ʻa Molomoná, kau ai e founga ʻe tali ʻaki e tohí ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻi māmani. Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná.